المادة المعجزة

واژه در ترکی عثمانی و ترجمه نحوهٔ تلفظ نوین ترکی عثمانی در ترکی نوین معنی در انگلیسی توضیح عجله acele *aceleivedi **urgent(ly)واژهٔ ترکی از ivmek به‌معنی شتافتن و عجله کردن ریشه گرفته‌است.عضلهʻaḍaleadelekasmuscleFrom the verb kasmak which means "to tend". The modern word has practically replaced the old one. عفو ایتمکʻafv itmek*affetmekbağışlamakto forgiveIn Turkish, etmek is an auxiliary verb which verbalizes a noun corresponds to the verb "to do" in English. In this case af is the Arabic loan word. Affetmek is still in popular use. عائلهʻaile *aileocak **family عقدʻaqd *, مُقاوله mukâveleakit, mukavelesözleşme, anlaşma,bağıtcontract عقلʻaql *akılus **wisdomWhile the Turkish word is almost never used, its derivatives (such as uslu, meaning demure, well-behaved) are more widely employed. علاقه*alaka(lı)ilgi(li)relevant, related to عاملʻâmilamiletkenfactor عملیّةʻamaliyyahameliyeişlemoperation, process عامه ammeammekamupublic, community عنعنه a'naneananegelenek, görenektradition عساکر asakir *askersü **soldierWhile the Turkish word is never used, its derivatives (such as subay, meaning army officer) are more commonly used. عصر asr *asıryüzyılcenturyواژه جایگزین در حقیقت به معنای سده است. بارز bâriz *barizkesin, belliobvious, accurate بسیطbasîṭ *basitkolayeasy, simpleواژهٔ قدیمی به‌معنی ساده است، درحالی‌که واژهٔ نو به‌معنی آسان است. bazı *bazıkimisome (pronoun) أبیَضabyâz *beyazakwhiteواژهٔ عربی و واژهٔ ترکی در معانی گوناگونی به‌کار می‌روند. جمعةcamiʻah *camîatoplulukcommunity cebrencebrenzorlaforcefully جلسةcalsah *celseoturum(law) hearing, session ceninisakıtceninisakıtdüşükmiscarriageSee the section "word derivations" above to see how this word is derived. جنوب cenûbcenupgüneysouth جرحةcerahahcerahatirinpus جواب cevâb *cevapyanıtanswer.واژهٔ جواب همچنان به گستردگی به کار می‌رود. جهاز cihaz *cihazaygıtapparatus جواری civarı *civarıdolaylarıapproximately, around جمله cümle *cümletümce**sentence.واژهٔ جمله همچنان به‌گستردگی به کار می‌رود. دفعهdefʻa *, کَرّه kere *defa, kerekeztimes (repetition)An example is: I did this three times. Both defa and kere are still in popular use. dâ'ir *dairilişkinpertinent (to) دفینه define *definegömütreasureواژهٔ ترکی از ریشهٔ göm- به‌معنی دفن کردن می‌آید. دلیل delil *delilkanıtevidence دور devr *devirçağera دوره devre *devredönemsemesterواژهٔ عربی در معنی گوناگونی به‌کار می‌رود و دیگر به‌معنی دوره یا نیمسال کاربرد ندارد. ابعادebʻâd *ebatboyutdimension, size.ebʻâd is the plural of بعد (buʻd، buut). ابدی ebedî *ebedîsonsuzforeverواژهٔ ترکی دقیقاً معنی "بی‌پایان" می‌دهد. اجداد ecdâdecdatataancestryواژهٔ ترکی آتا دقیقاً به‌معنی پدر است. اجل ecel *ecelölüm(predestined time of) death اجنبی acnebi*ecnebiel, yadstranger, foreigner ادبیات edebiyyat *edebiyatyazınliterature اهمیات ehemmiyyetehemmiyetönemimportance البسه elbise *elbisegiysiclothواژهٔ عربی البسه، مانند عربی، جمع واژهٔ لباس است.أمر emr *emirbuyruk **order, command امنیه amniyyah *emniyetgüvenliksecurityواژهٔ ترکی از واژهٔ güven به‌معنی اعتماد گرفته شده‌است. اثر eser *eseryapıtproduction (music, film)The Turkish word is derived from the verb root yap-, meaning to do. اسیر esîr *esirtutsakhostageThe Turkish word is derived from the root of the verb tut-, meaning to hold. اطراف etraf *etrafortalıksurroundings, surrounding areaThe Arabic word is the plural of the word taraf, which means side (see below in this list). اوراق evrâk *evrakbelgepaper documentواژهٔ اوراق در عربی جمع است ولی در ترکی در نقش مفرد به کار می‌رود. اول evvel *evvelöncebeforeواژهٔ ترکی از واژهٔ ön به‌معنی جلو ریشه گرفته‌است، درحالی‌که واژهٔ اول در عربی به‌معنی نخست است. فعالfaʻâl *faaletkinactiveواژهٔ ترکی از et- به‌معنی انجام دادن گرفته شده‌است. فائد faiz *faizürem **, getiriinterest (monetary)While the word ürem is never used, the latter word is common in daily language rather with the meaning of yield. فقیر، فقره fakir, fukara *fakiryoksulpoorThe Turkish word is derived from the word yok. This word is a negation word, which can mean there is not, do (does) not have, do (does) not exist. فایدةfâydah *faydayararbenefit, utility فن fenn *, علم ʻilm *fen, ilimbilimscienceواژه ترکی از bil- به معنی دانستن گرفته شده‌است. فیضان feyezanfeyezantaşkınflood, overflow فرقةfurqahfırkatayrılıkdisparityواژهٔ ترکی از واژهٔ ayri به‌معنی جدایی و گوناگون گرفته شده‌است. فکرfikr *fikirgörüşopinionThe Turkish word is derived from the verb root gör-, meaning to see. فعل fiʻl *fiileylemverbThe Turkish word is derived from the verb eyle-, which is derived from the auxiliary verb et-, meaning to do. غرب garbgarpbatıwestPlease see the beginning of this article for the derivation of this word. غیر gayrgayriolmayan, başka, dışınon-, otherIn Arabic, "gayr-i" is a prefix which means non- as in "he is a non-Muslim"; "he is not a Muslim". The term gayrimüslim (non-Muslim) remains the politically correct term in Turkey, used frequently in newspapers etc. غذاء gıda *gıdabesinfood حادثه hadise *hadiseolayevent, happening, fact, occurrenceThe Turkish word is derived from the verb ol-, meaning to be, to become. حافظه hâfıza *hafızabellekmemoryThe new word is commonly used in electronics, like computer memory, i.e. önbellek for cacheخفیف hafif *hafifyeğni **light (in weight)جایگزین ترکی به‌ندرت استفاده می‌شود. حفریّات hafriyyâthafriyatkazıexcavationThe Turkish word is derived from the verb root kaz-, meaning to dig. حق haqq *hakpayportionThe old word hak has many other meanings in Turkish. حقیقت haqîqat *hakikatgerçekreality حاکم hâkim *hâkimyargıçjudge حال hâl *, وضعیت vazʻiyet *hâl, vaziyetdurumsituation خلیطه halîtahalitaalaşımalloy حامله haʻmile *hamilegebepregnant خراب harâb *harapyıkıkruin حرارت harâret *hararetısı ¹, sıcaklık ²heat¹, temperature²واژهٔ عربی امروزه هم به معنی دما و هم به معنی حرارت است. حرکة harekkat *hareketdevinim **movement, motion حرف harf *harfses, imce **letterواژهٔ ترکی در اصل به معنای صداست. حصره hasret *hasretözlemlonging حساس hassas *hassasduyarlısensitive حشره haşere *haşereböcekinsect خطا hatâ *, قصور kusûr *hata, kusuryanlışmistake خاطره hâtıra *hatıraanımemoir حیات hayât *, عمر ömr *hayat, ömüryaşam, dirim**life حیثیت haysiyyet *haysiyetsaygınlıkrespectability حزم hazm *hazımsindirimdigestion هدیه hediyye *hediyearmağangift هیئت hey'et *heyetkurulboard (company) حدت hiddet *hiddetkızgınlık, öfkeanger حکایة hikâye *hikâyeöyküstory خلاف hilâfhilafkarşıtopposite حس his *hisduygufeeling خواجه hôca *hocaöğretmenteacher حقوق hukuk *hukuktüze **(judiciary) lawThe Turkish word is not commonly used; however, its derivatives (such as tüzük, meaning regulations, statute) are more widespread خصوص husûs *hususkonusubject حضور huzûr *huzurdirlik **comfort حجرة hucre *hücregöze **cellThe new word is seldom used. There is a word göze meaning spring, fountainhead, regularly used especially in rural areas, commonly also in East of the Turkey, and not a one derived by TDK. هجوم hücûm *hücumsaldırıattack حرمت hürmet *hürmetsaygırespect اصرار ısrar *ısrarüstelemeinsisting ابتدائی ibtidâ'îiptidaiilkelprimary; primitive اجتماع içtimaiçtimatoplantımeeting, gathering içtimaiçtimakavuşumnew moon (astronomy) اجتماعی içtimaiiçtimaitoplumsalcommunal ادرار idrar *idrarsidikurineواژهٔ عربی ادرار به‌معنی شیر به‌دست آوردن است، ولی واژهٔ ترکیِ جایگزین‌شده از فعل قدیمیِ ترکیِ siymek به‌معنی شاشیدن ریشه گرفته‌است. افتخار iftihâr *iftiharövünmepride احتراس ihtiras *ihtirastutkupassionThe Turkish word tutku is derived from the verb root tut- which means to holdاحتواء ihtivaihtiva etmekiçermekto comprise احتیاج ihtiyâc *ihtiyaçgereksinme or gereksinimneediĥtiyâj is the actual Arabic plural form of ĥatej, meaning needاختیار ihtiyâr *ihtiyaryaşlıold (age)The Turkish word literally means with age. احتیاط ihtiyâtihtiyatyedekbackup, spare اقتباس iktibasiktibasalıntıcopying (in literature; referencing) علاوه ilave *ilaveekaddition الهام ilhâm *ilhamesininspiration عمار ʻimâr *imarbayındırlıkconstruction, development امکان imkân *imkânolanakopportunity, possibility املاء imlâ *imlayazımorthography امتحان imtihânimtihansınav, yazılıexamination امتیاز imtiyâz *imtiyazayrıcalıkfranchise انحسار inhisârinhisartekelmonopoly انسان insân *insankul **humanواژه جایگزین تنها در نوشته‌های مذهبی به کار می‌رود. انطباع intibaintibaizlenimimpression انتحال intihalintihalaşırmaplagirism ارتفاع irtifâʻ *irtifayükseklikaltitudeواژهٔ قدیمی تنها در ترابری هوایی به‌معنی ارتفاع هواپیما به‌کار می‌رود. ارثی irsî *ırsikalıtsal, kalıtımsalhereditary اسم ism *isimadname إستحصال istiḥṣālistihsalüretimproduction إستقلال istiqlal *istiklalbağımsızlıkindependence, freedomاستراحة istirâhat *istirahatdinlenmerest إستثقال istisḳālistiskalaşağılamaabasement استثناء istisnâ' *istisnaaykırıexception اشتغال iştigâliştigaluğraş / uğraşıoccupation اشتراک iştirâk *iştirakortaklıkassociation ایضاح izâh *izahaçıklamaclarification ازدواج izdivâcizdivaçevlilikmarriage قابلیه kâbiliyet *kabiliyetyetenek / yetitalent, ability قادر kader *kaderyazgıfate قفة qaffa *kafabaşhead کافی kâfi *kâfiyeterenough کائنات kâ'inât *kâinatevrenuniverse قلب kalb *kalpyürekheart قانون kânûn *kanunyasalaw قانون اساسی kanunuesasikanunuesasianayasaconstitution (law) قافیه kâfiye *kafiyeuyakrhyme کانون اول kânûn-ı evvelaralıkDecember کانون ثانی kânûn-ı sânîocakJanuary کلمه kelime *kelimesözcükword قرمز ghermez *kırmızıal **redThe Arabic and the Turkish words are used in somewhat different contexts. قسم kısm *kısımbölümpart کتاب ketab *kitapbetik **bookThe Turkish word is derived from an old Turkic verb bitimek, meaning to write. However, the old Turkic verb is ultimately a loanword from Chinese word pi-ti, meaning brush, writing apparatus. The new word is used in computing in the meaning of script. کفر kufr *küfürsövme **curse قوّة kuvvet *kuvvetgüç or erkpower, forceواژهٔ قدیمی به‌معنی نیرو وارد کردن به‌کار می‌رفت، درحالی‌که واژهٔ نو به‌معنی قدرت و زور است. کرة küre *küreyuvar **sphere لطیفه lâtîfelatifeşakajokeواژهٔ نو نیز از ریشهٔ واژهٔ عربی "شَقاً به‌معنی دلسوزی و ناگواری گرفته شده‌است. لسان lisân *lisandillanguageDil هم‌معنی فیزیولوژیکیِ زبان و هم معنای گفتار و گویش را می‌دهد، درحالی‌که لسان تنها معنی گفتار و گویش را می‌دهد. لغات lûġatlügatsözlükdictionary لزوملو lüzûmlu *lüzumlugereklinecessary معاش maʻâş *maaşaylıksalary معباد maʻbed *mabettapınaktemple مادة maddî *maddîözdeksel **material, materialisticThe Turkish word is exclusively used in the context of philosophy. مفصل mafsalmafsaleklemligamentThe old word is used for "hinge" (non-anatomical). مغدور mağdûr *mağdurkıygın **wronged, injuredواژه جایگزین تقریباً هرگز به کار نمی‌رود. مغلوبیات maʻlubiyyat *mağlubiyetyenilgidefeat محفوظ mahfuzmahfuzsaklıhidden مخلوق mahlûk *mahlukyaratıkcreatureSometimes the plural of the old word ("mahlukat") is used by its singular meaning. محصول mahsûl *mahsulürünproductThe old word is used for the noun "produce". مخصوص mahsûs *mahsusözgüpeculiar مقصد maksad *, غایه gaye *, هدف hedef *maksat, gaye, hedefamaç or erekgoal معقول maʻkûl *makuluygun, elverişlireasonable معنةmaʻnah *mânaanlammeaning معنوی manevî *manevîtinsel **moral, spiritualThe Turkish word is exclusively used in the context of philosophy. مانعmâniʻ *maniengelobstacle مصرف masraf *masrafgider, harcamacost mavi *mavigökçe **blueThe Turkish word is derived from the word gök, meaning sky. Although the Turkish word is rarely used in the context of color, it is a common female name, meaning pleasant, beautiful. مَجاز mecaz *, استعارَة istiaremecaziğretileme, eğretilememetaphor مجبور mecbûr *mecburzorunluobligation, obligatoryBoth the new and the old words can be used as either a noun or an adjective. مجهول mechûl *meçhulbilinmeyenunknown مدنی madanni *medeniuygarcivil مدنیات madanniyyat *medeniyetuygarlıkcivilization مفهوم mefhûm *mefhumkavramconcept مکروه mekrûh *mekruhiğrençdisgustingThe old word also has the religious meaning: Disliked, used by all Muslims. Its Arabic meaning is hatedmelekemelekealışkanlıkhabit melez *melezkırmahybrid مملکت memleket *memleketülkecountryThe old word is used for "one's native region" مراسم merâsim *merasimtörenceremony مرثیه mersiyemersiyeağıtelegy مسافه mesafe *mesafeuzaklıkdistance mesamemesamegözenekpore مثانة mesane *mesanesidik kesesiurinary bladder مثلاً meselâ *meselaörneğinfor example mesele *meselesorunproblem مسعود mesʻûd *mesutmutlu, sevinçlihappy مسئولیات maʻsûliyyat *mesuliyetsorumlulukresponsibility مشهور meşhûr *meşhurünlüfamous مشروبات meşrûbât *meşrubatiçecekbeverage موقعmevkiʻمکان mekân *mevki, mekânyer, konumlocation میل meyl *meyileğim, eğiliminclination مزار mezar *mezargömüt **cemeteryThe Turkish word is derived from the verb göm-, which means to bury. منطقة mıntıkamıntıkabölgeregion mısra *mısradizeverse مراث mirâs *miraskalıt **inheritanceThe new word is almost never used, but its derivatives are in use, such as kalıtımsal (hereditary). مسافر misâfir *misafirkonukguest مثال misâl *misalörnekexampleThe Turkish word comes from the verb örmek, meaning to knit, to interweave. مسکین miskîn *miskinuyuşuk, mıymıntılazy معامله muʻâmele *muameledavranıştreatment, behavior معما muʻammâmuammabilmecepuzzle, trivia معاصر muʻâsırmuasırçağdaş, güncelcontemporary معاون muʻâvin *muavinyardımcıhelper معجزه muʻcize *mucizetansık **miracleواژه جایگزین تقریباً هرگز به کار نمی‌رود. مغذی mugaddiimugaddibesleyicinourisher مغالطه mugalatamugalatayanıltmacadeceptive statement مغنی، مغنیه muganni, muganniyemuganni,muganniyeşarkıcısinger مغایرة mugayeretmugayeretaykırılıkirregularity مغایر mugayirmugayiraykırıirregularThe old word has only remained as a legal term meaning adverse. mugbermuğberküskün, gücenmiş, dargınthe state of one not talking to another muglak *muğlakçapraşıkambiguous مخابره muhaberemuhabereiletişim, iletişmecommunication مهاجرة muhaceretmuhaceretgöçemigration مهاجم muhacimmuhacimsaldıran, saldırıcıattacker, offender مهاجر muhacirmuhacirgöçmenimmigrant محدب muhaddepmuhaddepdış bükeyconvex محافظة muhafaza *muhafazakorumaconservation muhafazakar *muhafazakartutucuconservative محافظ muhafızmuhafızkoruyucuprotector محاکمه muhakeme *muhakemeyargılama, uslamlamajudgment, argumentation مدة muddat *müddetsüreduration محقق muhakkak*muhakkakkesin(likle)certain(ly) محقق muhakkikmuhakkiksoruşturmacıinvestigator محال muhalmuhalolanaksızimpossible مخالفة muhallaffat *muhalefetkarşıtlıkoppositionواژهٔ عربی در زمینهٔ سیاست همچنان کاربرد دارد. مخمن muhammenmuhammenoranlanan, ön görülenpre-determined مخمس muhammesmuhammesbeşgenpentagon muhamminmuhamminön görenone that pre-determines محاربه muhârebe, حرب harbmuharebe, harpsavaşwar محارب muharipmuharipsavaşçıwarrior محرر muharrermuharreryazılı, yazılmışwritten محرک muharrikmuharrikkışkırtıcı, ayartıcıprovoker muharrişmuharriştırmalayan, irkiltenaggravator muhassamatmuhasamatçarpışmacollusion محاصره muhasaramuhasarakuşatmasiege محاسبه muhasebe *muhasebesaymanlıkaccounting, bookkeeping محاسبجی muhasebeci *muhasebecisaymanaccountant, bookkeeper muhassırmuhasırkuşatanone that envelops muhassalamuhassalabileşkeresultant muhassasmuhassasayrılmışreserved muhatmuhatkuşatılmışone that's enveloped, sieged muhavvilmuhavvildönüştürenconverter muhavvilemuhavviledönüştürücütransformer محتمل muhtemelmuhtemelolasıpossible محتویات muhteviyyâtmuhteviyatiçindekileringredients مقدس mukaddesmukaddeskutsalsacred منتظم muntazam *muntazamdüzgün, düzenlitidy مربع murabbaʻmurabbakaresquareواژهٔ kare خود یک واژهٔ فرانسوی (carré) است. murafaamurafaaduruşmacourt hearing معتدل muʻtedilmutedilılım(lı)moderate(ly) موفقیت muvaffakıyyetmuvaffakiyetbaşarısuccess مبالغه mübalâgamübalağaabartmaexaggeration مجادله mücâdele *mücadeleçaba, uğraşendeavor مجرد mücerritmücerritsoyutabstract مدافعه müdâfaʻamüdafaakorumasustain, protect, defend مداخله müdâhale *müdahalekarışmaintervention مدت müddet *müddetsüreduration مدرکه mudrikemüdrikeanlıkintellect (in psychology) mudrirmüdriridrar söktürücüdiuretic muebbet *müebbetyaşam boyu, sonsuzlifelong, foreverIn today's Turkish, the Arabic word is exclusively used in the meaning of lifelong prisonmentmueccelmüeccelertelenmişdelayed مؤدب mueddepmüeddepusluwell behaved, demure مؤلفات muelleffatmüellefat(yazılı) yapıt(written) piece مؤلف، محرِّر muellif, muharrirmüellif, muharriryazarwriter مؤمن muemmenmüemmensağlanmışsecured مؤنث muennesmüennesdişilfeminine مؤسسه mu'essesemüessesekurumfoundation muessifmüessifüzücüsaddenning مؤثر muessirmüessirdokunaklıtouching مؤسس muessismüessiskurucufounder mueyyidemüeyyideyaptırımsanction مفکره mufekkrirehmüfekkiredüşünce gücüthought capacity muferrihmüferrihiç açıcırelaxing, refreshing مفرد mufrettmüfrettekilsingular مفلس muflismüflisbatkınone that's gone bankrupt مهم mühim *mühimönemliimportant مؤمن mü'minmümininanan, inançlıbeliever مناسبت münâsebet *münasebetilişkirelation مراجعتmürâcaʻatmüracaatbaşvuruapplication مرکب mürekkebmürekkepbirleşmiş, birleşikcomposed ofواژهٔ mürekkep هنوز به‌معنی جوهر استفاده می‌شود. مرتب murrettipmürettipdizgicitype setter مسابقه müsâbakamüsabakakarşılaşmamatch, competition مسامحه müsâmahamüsamahahoşgörütolerance مساوی musavimüsavieşitequal مستهجن müstehcen *müstehcenuygunsuzinappropriate, obscene مستملک mustamlakmüstemlekesömürgecolony (exploitee) مسوده müsvedde *müsveddetaslakdraft مشابه، مماثل muşabbih, mumassilmüşabih, mümasilbenzersimilar مشبهات muşşabbahatmüşabehetbenzerliksimilarity مشخص müşahhasmüşahhassomutconcrete (in concept) (opposite of abstract) مشکل müşkülmüşkülçetin **difficult muşkul-pesendmüşkülpesenttitizfussy مشرک muşrikmüşrikçoktanrıcıpolytheist مشتق müştakmüştaktürevderivative muştehimüştehiistekliwilling (person) مشتکی muştekimüştekiyakınan, sızlananone who complains, whiner مشتملات muştemilatmüştemilateklentiattachment, appandage مشترک muşterek *müşterekortakpartner muşterekenmüşterekenortaklaşajointly مشتری muşteri *müşterialıcı, alımcıcustomer mut'amüt'ageçici kazançtemporary earning مطالعه mütâlâʻamütalâadüşüncethought متارکه mütârekemütarekeantlaşmaarmistice متعدد muteadditmüteadditbirçoka lot, many متفن muteaffinmüteaffinkokuşukmalodorous متعهد muteahhid *müteahhitüstencicontractor muteahhidlikmüteahhitliküstencilikcontractor (as a profession) muteakibenmüteakibenarkadanfollowing متعاقب muteakibmüteakipsonra, ardındanafter, thereafter متعالیه mutealiyemütealiyedeneyüstücülüktranscendentalism متعلق muteallikmüteallikilişkin, ilgilirelated (to) متعمم muteammimmüteammimyaygınlaşmış, genelleşmişsomething that has widespread متعارفه mutearifemütearifebelit **axiomواژه فرانسوی aksiyom رایج‌تر است. متبقی mutebakimütebakikalanremaining mutebasbısmütebasbısyaltakçıslimy متبدل mutebeddilmütebeddildeğişen, kararsızone that changes, undecided متبسم mutebessimmütebessimgülümseyen, güleçone that smiles متجنس mutecanismütecanisbağdaşıkhomogenous mutecasirmütecasiryeltenenone who dares متجاوز mutecavizmütecavizsaldırganattacker متدین mutedeyyinmütedeyyindindarreligious متأثر muteessirmüteessirüzüntülüsad (person) متفکر mutefekkirmütefekkirdüşünürthinker, intellectual متفرق müteferrikmüteferrikdağınıkuntidy متحمل mutehammilmütehammildayanıklıdurable متحرک muteharrikmüteharrikdevingen, oynarmobile متخصص mütehassısmütehassısuzmanexpert متشبث muteşşebbismüteşebbisgirişimcientrepreneur متوازی mütevâzî *mütevazialçakgönüllühumble متوفی muteveffamüteveffaölü, ölmüşdead متفق muttefik *müttefikbağlaşık **ally مزایده muzayyadehmüzayedeaçık arttırmaauction مزمن müzminmüzminsüreğenchronicواژه جایگزین به ندرت به کار می‌رود. نادر، اندر nadir *, ender *nadir, enderseyrekrare(ly) نغمه nağmenağmeezgimelody nafile *nafileboşunafutile نصیحت nasîhat *nasihatöğütadvice, counsel نظیر nâzırnazırbakanminister نفس nefes *nefessolukbreath نسیج nesiçnesiçdokutissue نسل nesl *nesilkuşakgeneration نتیجه netîce *neticesonuçresult نزیف nezifnezifkanamahemorrhage نصف nısfnısıfyarı(m)half نهایت nihâyet *nihayetson(unda)final(ly) نکاحدر ترکی نوین nikâh *nikâhdüğünweddingواژهٔ nikâh برای مراسم ازدواج استفاده می‌شود، درحالی‌که düğün به‌معنی مهمانی عروسی به‌کار می‌رود.نسبت nisbet *nispetoranratio نطق nutk *nutuksöylevspeech رغما ragmen *rağmenkarşındespite, in spite of رفاه rafāh *refahgönençprosperity رأی re'yreyoyvote رئیس re'îsreisbaşkanpresident روح ruh *ruhtin **spiritواژهٔ ترکی تقریباً هرگز استفاده نمی‌شود مگر در متن‌های فیلسوفانه. رطوبه rutûbet *rutubetyaşlık, ıslaklıkmoisture رؤیا rü'ya *rüyadüşdream سادهّ، سائد sade, sa'aid *sadeyalınplainواژهٔ ترکی به‌ندرت استفاده می‌شود. صفحة safha *safhaevre, aşamastage, phase صفراء safra *safraödbile ساحل sahil *sahilkıyıcoast صاحب sahip *sahipiye **ownerواژهٔ ترکی به‌ندرت استفاده می‌شود؛ به‌هرروی معمولاً در متن دستور زبان و هنگام توصیف پسوند مالکیت به‌کار می‌رود. sahte *sahtedüzmecefake samimî *samimiiçtensincereواژهٔ ترکی دقیقاً معنی "از درون" می‌دهد.سطح sathsatıhyüzeysurface سیاره sayyâreseyyarearaba, taşıtcarInterestingly,"araba" is the outdated expression for "car" in Arabic. The current word in Arabic for car is "Seyyara" but in Turkish seyyar, means "transportable" or given to travel. سبب sebeb *sebepnedenreason سفاره safaratsefaretbüyükelçilikembassy سلامت selâmetselametesenlikhealth, soundness سما semâsemagöksky سنه sene *seneyılyear seviye *seviyedüzeylevel صحت sıhhatsıhhatsağlıkhealth سحر sihr *sihirbüyümagic صحبت sohbet *sohbetsöyleşichatاین واژه در زمینهٔ متفاوتی استفاده می‌شود. سؤال su'âlsualsoruquestion صلح sulhsulhbarışpeace صنع sunîsuniyapayartificialواژهٔ ترکی از yapmak ریشه گرفته‌است به‌معنی انجام دادن. سکوت sükûtsükûtsessizliksilenceواژهٔ ترکی به‌معنی "بی‌صدایی" است. sürʻat *sürathızvelocity, speedIn physics, the old word word is used for speed (scalar) and the new word is used for velocity (vectoral). The new word is actually a loanword from Persian خیز (khiz), meaning "move!" شاهد şâhid *şahittanıkwitnessواژهٔ ترکی از فعل tanımak به‌معنی شناختن ریشه گرفته‌است. شاعر şair *şairozanpoet شرق şarkşarkdoğueastواژهٔ ترکی از فعل doğmak به‌معنی زاده‌شده گرفته شده‌است. شرط şart *şartkoşulcondition şatafat(lı)şatafat(lı)gösteriş(li)spectacular (noun and adjective) شمال şimâlşimalkuzeynorth şuʻûr *şuurbilinçconscienceواژه ترکی از فعل bilmek گرفته شده است که به معنی دانستن است. şübheli *şüphelisanıksuspect; someone charged with an offense تعلق taalluktaallukilinticonnection, relation طبقه tabaqqa *tabakakatmanlayer طبیعت ṭabîʻat *tabiatdoğanatureواژهٔ ترکی از ریشهٔ doğmak به‌معنی زاده‌شده آمده‌است.طبیعی ṭabîʻî *tabiidoğalnaturalواژهٔ عربی بیشتر معنی البته و مشخصاً می‌دهد، درحالی‌که واژهٔ جایگزین‌شده چنین معنایی ندارد. تعبیر، افاده taʻbîr, ifâde*tabir, ifadedeyiş**narration ṭâbiyet*tâbiyetuyruk**nationality تحلیل tahlil *tahlilinceleme(laboratory) test (as in medicine) تخمین tahmin *tahminkestirim **guess, prediction تعقیب taʻkib*takipizlem **follow-upواژهٔ ترکی از izlemek ریشه گرفته‌است به‌معنی مراقب بودن یا پاییدن.طلب ṭaleb *talepistekrequest, demand, wish طلبه ṭalebetalebeöğrencistudent (plural of طالب ṭâlib, "seeker" [of knowledge]) تعمیر taʻmîr *, تعدیلات taʻdîlât *tamir, tadilatonarımrepair, renovation طرف taraf *tarafyanside taraftar *taraftaryandaşsupporter, proponentدر حالی که واژه ترکی بسیار پرکاربرد است، واژه عربی تنها برای هوادار تیم‌های ورزشی به کار می‌رود.تاریخ tarih *tarihgünay **date (in time)واژه ترکی گون آی به معنی روز و ماه است و واژه تاریخ هنوز بکار می‌رود. تسلط tasalluttasallutsarkıntılık(sexual) harassment تصور tasavvurtasavvurcanlandırma, tasarıimagine تصدیق tasdîk *tasdikonayapprove تصحیح tashîhtashihdüzeltmecorrection تصویر tasvîr *tasvirbetimlemedescription طیاره tayyâretayyareuçakairplane توصیه tavsiye *tavsiyesalıkadvice تعادل teʻâdülteadüldenklikequivalence تعامل teʻâmülteamültepkime, davranışreaction, behavior تبسم tebessümtebessümgülümsemesmile تبدیل tebdîltebdildeğişiklikchange تبریک tebrîk *tebrikkutlamacongratulateواژه تازه همچنین به معنی مراسم و جشن نیز به کار می‌رود. تجلی tecellîtecellibelirmeemerge, appear تجسم tecessümtecessümgörünmeappearance, manifestation تجربة tecrübe *tecrübedeneyimexperience تجهیزات techîzât *teçhizatdonanımequipment تداوی tedavi *tedavisağaltım **therapy تدبیر tedbîr *tedbirönlemprecaution تأثر te'essürteessürüzüntüagony teferruatteferruatayrıntıdetail تکامل tekâmültekamülevrim, başkalaşımmaturation, metamorphosis, evolution تقاعد tekaʻüdtekaütemeklilikretirement تکفل tekeffültekeffülyükümlenmestanding surety تکلیف teklîf *tekliföneriproposal تکرار tekrar *tekraryineagain تلاش telâş *telaştasa, kaygıworry تناسب tenâsübtenasüpuyumcongruity تنبیه tenbîh *tembihuyarıwarning tercîh etmek *tercih etmekyeğlemekto prefer ترجمه tercüme *tercümeçeviritranslation تردد terreddut *tereddütduraksamahesitancy ترتیب tertip *tertipdüzenorder, tidiness تأثیر tesir *tesiretkieffect تسلی teselli *teselliavunmaconsole تشخیص teşhis *teşhistanıdiagnosisواژه تانی از فعل تانیماک به معنی شناختن گرفته شده است. تشکیل teshkilteşkil etmek oluşturmak to constitute تشرین اول teşrîn-i evvelekimOctober تشرین ثانی teşrîn-i sânîkasımNovember تشویق teşvik *teşviközendirme, kışkırtma(providing) incentive, provocation usûl *usulyöntemmethod عنصر unsur *unsur öğe constituent, element عنوان unvan *ünvansan(professional) title اسلوب uslup *üslupbiçem **style وعد vaʻd *vaatsözpromise (noun) واقعه vakʻâ *vakaolayevent وقور vakûrvakurağır başlıdignifiedواژهٔ ترکی جایگزین‌شده دقیقاً به‌معنی "سرسنگین" است..وصف vasf *vasıfnitelikfeature, quality واسطه vasıtavasıtaaraçvehicle وسیع vâsivâsienginvast وطن vatan *vatanyurthomeland vatandaş *vatandaşyurttaş **citizenواژه ترکی در بیشتر از سی سال پیش، بیشتر به کار می‌رفت. vaz geçmek *vazgeçmekcaymak **to change one's mind; to give up (on something/someone)Here, vaz is the Persian loan word, and geçmek is a Turkish auxiliary verb. وظیفه vazîfe *vazifegörevtask, mission و ve *veileandAlthough the Turkish word is also very common, it cannot always replace the Arabic word. For example, in a sentence like, I came and I ate, the Turkish word ile cannot be used in this context. وهم vehmvehimkuruntuapprehension, fancy ولایة vilâyet*vilayetilprovince تفسیر tefsîr *tefsiryoruminterpretation, analysis, comment ضبط dzabt *zabıttutanakminute of proceeding, trial ضمیر zamîr *zamiradıl **pronoun زاویه zaviyezaviyeaçı angle