Boanma, evlilik birliinin yasal olarak sona erdirilmesidir. Son dönemlerde ülkemizde yaygnlaan boanma ancak; Türk Medeni Kanunu’nda saylan boanma sebeplerinden bir veya birkaçnn varl halinde hakimin taraflarn boanmasna karar vermesi ile mümkündür.
Evlilik; kadn ile erkein ortak bir hayat kurmasdr. Evlenen çiftler ortak bir hayat kurarak yeni aile kurmaktadr. Farkl bir ailede, ortamda ve kültürde yetien iki kiinin hayatlarn birletirerek yeni bir yap oluturmas karmaa bir durumu da ortaya koymaktadr. Bu nedenle iki farkl kültür ve ortamda yetien iki kiinin evlilik birliini sürdürmesi için belli artlar, sorumluluklar da yerine getirmesi gerekmektedir.
Taraflardan birisi ya da her ikisi boanmak istiyor ise durumlarna göre dava türlerinden birisi ile dava açlacaktr. Öncelikle taraflarn anlamal boanma ile mi yoksa çekimeli boanma davas ile mi boanaca tespit edilmelidir. Taraflardan her ikisi de boanmak istiyor ve boanmann dier unsurlarnda da anlamlar ise anlamal boanma yolu ile boanacaktr.
Ancak taraflardan yalnzca birisi boanmak istiyor ya da her ikisi de boanmak istiyor ama boanmann dier unsurlarnda uyumazlk bulunuyor ise çekimeli boanma davas yolu ile dava açlacaktr. Çekimeli boanma türüne göre dava açmaya karar veren e, boanma sebeplerini dayandrd iddialarn ve iddialarn ispatlayacak delilleri ile birlikte dava dilekçesi hazrlamaldr. Uzman bir avukattan yardm almaldr. Alelade ya da hukuki bilgisi olmayan bir kiinin açm olduu dava, hukuki kayba ya da ileride geri dönülmez hukuki kayba yol açacaktr.
Görevli mahkemeler aile mahkemeleridir. Aile mahkemeleri dnda baka bir mahkemede boanma davas açld vakit mahkeme, görevsizlik nedeniyle açlan davay reddedecektir. Aile mahkemesi olmayan yerlerde görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Aile mahkemesi sfatyla asliye hukuk mahkemeleri boanma davasna bakabilecektir.
Boanma davas açmak isteyen kii, elerden birinin ikametgahnda boanma davas açabilecei gibi elerin boanma davas açlma tarihinden alt ay öncesine kadar bulunduklar ikametgahta boanma davas açabilecektir.
Boanma davalarnda kesin yetki bulunmamaktadr. Eini terk eden ve baka bir ilde yaamaya balayan e yaad ilden boanma davas açabilecektir.
Boanma davas, taraflar açsndan psikolojik olarak ypratc bir süreç olabilmektedir. Çekimeli boanma, 1 ya da 1,5 yl kadar sürebilmektedir. Boanma davasnda öncelikle davacnn dava dilekçesi davalya gönderilmektedir. Daval, cevap dilekçesi yazacak, cevap dilekçesi davacya gönderilecektir. Sonra srasyla cevaba cevap dilekçesi ve ikinci cevap dilekçesi olarak dilekçeler aamas tamamlanacaktr. Dilekçeler aamas tamamlandktan sonra mahkeme tarafnda duruma günü tayin edilecektir.
lk duruma ön inceleme durumas olacaktr. Ön inceleme durumasnda taraflarn iddia, beyan ve savunmalar tespit edilecek, uzlama durumunun olup olmad taraflara sorulacaktr. Taraflar delillerini sunmam ve tanklarn bildirmemi ise tank ve delil bildirimi için her iki tarafa da süre verilecektir. Ön inceleme aamasndan sonra tahkikat aamasna geçilecek ve delillerin mahkemeye celbi ile tanklarn dinlenmesi gerçekleecektir. Delillerin toplanmasndan sonra hakim, dosya hakknda karara varacaktr.
Davac, açm olduu boanma davasnda kendisini avukat ile temsil ettirmiyor ise durumaya katlmak zorundadr. Durumaya katlmad vakit, dosya takipsizlikten müracaata braklacaktr. Daval, durumaya katlmak zorunda deildir. Ancak davada kendisini savunmak ve taleplerini sunmak açsndan durumada bulunmas ya da avukat ile kendisini temsil ettirmelidir.
Anlamal boanma davas ile taraflar boanyor ise durumaya katlmak zorundadr. Anlamal boanmada taraflar kendilerini avukat ile temsil ettiriyor olsa bile durumaya kendilerinin katlmas gerekmektedir. Durumaya taraflar katlmad vakit taraflarn boanmas gerçeklemeyecektir.
Boanma davasnn bandan sonuna kadar takibi zorlu bir süreçtir. Hukuki bir destek almadan avukatsz boanma davasnn takibi zor bir durumdur. Boanma davasnda, hukuka uygun olarak dilekçelerin yazlmas, tebligatlarn kar tarafa tebli edilip edilmediinin takibi, durumalara katlarak beyanda bulunulmas ve dosyaya gelen giden evrakn kontrolünde vekilin takibi olmas gerekmektedir. Bunun yannda kii, einden iddet görüyor ise koruma kararnn aldrlmas ve koruma kararnn ihlali ile süresinin bitimi kontrol edilebilecektir.
Taraflar boanmaya karar verip bu yöndeki iradelerini ortaya koyacak bir ekilde dava açtklar takdirde boanma sürecine girmi bulunmaktadrlar. Taraflarn girmi olduu boanma süreci her iki taraf için de zor bir durum olabilir. Davay açan ya da kendisine dava açlan taraf için öncelikle dilekçe aamas bulunmaktadr. Dilekçeler aamasnda her iki taraf da evlilie dair beyanlarn, her iki tarafn evlilie dair kusuru var ise kusurlarn, birbirlerinden olan taleplerini dile getirmektedir.
Dilekçeler aamasnn tamamlanmasndan sonra durumalar balayacak, mahkeme tarafndan delil toplama aamasna geçilecektir. Hukuki olarak sürecek olan bu süreç içerisinde taraflar hala evli olduklarn unutmamal ve ona göre davranmaldr. Sonuç olarak dava açlm olmas ile girilen boanma süreci taraflarn evliliini etkilememektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun Maddesinde tanmlanmtr, boanma davasn açan davac daha ar kusurlu ise davalnn davaya itiraz hakk bulunmaktadr. Davaya itiraz edilmesi halinde davacnn davaly evlilik içerisinde daha ar kusurlu olduunu ispatlamas gerekmektedir. Açlan davaya itiraz süresi davacnn dava dilekçesinin davalya tebli edilmesinden itibaren balamaktadr. Dava dilekçesinin davalya tebli edilmesinden itibaren iki haftalk kesin süresi bulunmaktadr.
tiraz hakknn kötüye kullanlp kullanlmad mahkeme tarafndan tespit edilmesi gerekmektedir. Diyelim ki yllardr eve uramayan, bakas ile ilikisi olan ve ar kusuru olan ein boanma davasna bulunduu itiraz hakk kötüye kullanlm olacaktr.
Adli tatil, her yl belli zaman aralnda uygulanmaktadr. Adli tatil süresi, 20 Temmuz ile 31 Austos arasndadr. Adli tatil, genellikle mahkeme hakimleri için olup hakimler adli tatil süresi içerisinde duruma günleri vermemekte durumay adli tatil sonrasna brakmaktadrlar. Adli tatilde duruma yaplamamas demek, davann açlmayaca anlamna gelmemektedir.
Boanmak isteyen kii, adli tatil süresi içerisinde elbette dava açabilir ancak duruma günü verilmesi adli tatil sonrasna kalacaktr. Boanma davasnda, dilekçeler aamasnn tamamlanmasndan sonra duruma günü verilmi olsa da adli tatil süresi içerisinde dilekçeler adna kesin süre ilemeyecektir. Ancak gecikmesinden zarar doacak olan ilerde, mahkemeler, adli tatil içerisinde ilerini yürütmeye devam edecektir. Bunlar ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz, nafaka, velayet ve vesayet gibi hususlardr.
Kadn hamile iken dava açmasnda herhangi bir engel yoktur, hamile iken boanma davas açabilir. Hamile olan kii hem çekimeli boanma ile hem de anlamal boanma ile boanabilecektir. Taraflar arasndaki evlilik 1 yl doldurmu ise anlamal boanma ile boanmalar mümkündür. Uygulamada en çok sorulan sorulardan birisi de hamileyken boanmann nasl olaca, çocuun velayetinin kime ve ne zaman verilecei, çocuk adna nafaka balanp balanmayacadr.
Hamileyken boanma davas açlabilir. Hamile olan kiinin herhangi bir yerden geliri bulunmuyor ise dava açarken dava süresince tedbir, dava bitiminde ise yoksulluk nafakas olarak devam etmesi yönünde talepte bulunabilir. Bunun yannda çekimeli boanma davalarnn süresi de dikkate alnarak çocuun doumu ile birlikte çocuk adna tedbir, dava sonrasnda da itirak olarak devam adna talepte bulunulabilir. Dava devam ederken talep dilekçesi ile nafakaya ilikin ara karar kurulmas talep edilebilecektir.
Velayet hususu da önemli bir konudur. Doum sonrasnda çocuun bakm, gözetimi ve süt istei de göz önünde bulundurularak çocuun velayeti anneye verilecektir. Yeni doan çocuk anne bakmna muhtaç bir durumdadr.
Evlilik öncelikle nesil devam ettirme amacyla yaplmaktadr. Evliliin nedeni olarak kabul edilen genel görü çocuk yapmak için evlenilmesidir. Toplumda büyük bir korku olarak cereyan eden yalnz ölme korkusu da evlilik ile önlenebilmektedir. Evlilik kurumunda elerin birbirlerine kar sorumluluu bulunmakta, iyi günde, kötü günde birlikte olma sözü verilmektedir. Bu nedenle elerin birbirini tamamlamas, iyi günde kötü günde beraber olmas da evlilik kurumunun bir parças olduundan evlenme gerçeklemektedir. Nitekim kimse boanmak için evlenmemektedir.
Evliliin olumlu taraflar olduu gibi olumsuz taraflar da bulunmaktadr. Her evli çift ne yazk ki evliliklerini devam ettirememekte boanma davas açarak evliliini sonlandrmak istemektedirler. Son zamanlarda da ülkemizin genelinde boanmalar artm, evlilik kurumuna olan inançta zedelenmeler meydana gelmitir. Bilindii üzere boanma, evlilik birliinin yasal olarak sonlandrlmasdr. Dava açlmadan taraflarn evlilik birlii sona ermemektedir.
Boanma davas açlmadan taraflarn evlilik birliinin sona ermesi yalnzca elerden birinin ölümü ile olmaktadr. ki üç kuak öncesine kadar olan evliliklerin sona erme oran ile günümüz evlilikleri arasnda büyük fark bulunmaktadr. Eskiye nazaran boanmalarn artmasnda teknolojinin gelimesi ile beraber sosyal medya kullanmnn art pay da bulunmaktadr.
Öncelikle sosyal medya hesaplarnda kiilerin paylam ile yalnzca en mutlu halleri, tatile gittii anlar, doum günü kutlamalar paylalmaktadr. nsanlarn hayatlarnn bu denli göz önünde olmas ve en mutlu hallerini paylamas kiilerin ne yazk ki kendileri ve eleri ile kyaslamas durumuna sokmaktadr. Haliyle bu durum elerin tartmalarn arttrmakta ve tartmalarn sonunda isteklere ulalamaynca boanma gerçeklemektedir.
Dier bir husus da ailelerin evliliklere olan müdahalesi boanmalarn artmasna neden olmutur. Evli olan çiftlerin ilikisini zedeleyen bir faktördür; üçüncü kii. Taraflardan birinin ya da her ikisinin ailesinin evliliklerine, ev içerisindeki durumlara müdahalesi olumsuz sonuçlar dourmaktadr. Böylelikle ailesi tarafndan müdahale edilen e hem eine kar hem de ailesine kar arada kalmakta evlilii devam ettirme konusunda zorlanmaktadr.
Aldatma oranlarnn da artmas evlilik kurumuna olan inanc azaltmaktadr. Yine sosyal medyann artmas aldatmalar da kolaylatrdndan aldatma oranlarn arttrmaktadr. Nitekim aldatlan e, boanma davasn açarak kusurlu olan eten boanmak istemektedir.
Davac açm olduu boanma davasnda iddialarn ispatlayabilmek için delil, daval da davacnn iddialarnn yersiz olduunu ispatlayabilmek için kar ispat sunacaktr. Davac iddialarn ispatlayamad müddetçe davas reddedilecek, daval, davacnn iddialarn çürütemedii durumlarda dava aleyhine sonuçlanacaktr.
Bunun yannda deliller, mahkeme tarafndan kabul edilebilecek hukuka uygun delil niteliinde olmaldr. Hukuka aykr olan ve kii haklarn ihlal eden deliller olduu müddetçe mahkeme tarafndan deliller reddedilecektir. Ayrca hukuka aykr delil sunulmas nedeniyle delil sunan ve tedarik eden kii aleyhine ayr bir savclk davas ile karlama ihtimali yüksektir.
Eer aldatlyorsa, einin aldattna dair mesajlar, telefon aramalar ya da fotoraflar sunulabilecektir. Tank delili ile mahkeme huzurunda beyanda da bulunarak iddialar destekleyici beyanlarda bulunulabilir. Tank yalnzca birebir gördüü ve duyduu olaylar mahkeme huzurunda anlatacaktr. Yalan tanklk yapmak bir suçtur, bu nedenle tank doruyu söylemekle yükümlüdür.
Taraflarn müterek çocuklar var ise mahkeme devam ederken geçici, mahkemenin sonuçlanmas sonras tamamyla vekaleti ebeveynlerden birisine vermektedir. Velayet hakk verilmeyen ebeveyn ile çocuk arasnda kiisel iliki kurulacaktr.
Çocuklar yana kadar olaanüstü bir durum olmad müddetçe anne bakmna ve gözetimine muhtaç olduundan velayet hakk anneye verilmektedir. Ancak yine de mahkeme, velayet uyumazl olan durumlarda dosyaya uzman bir pedagog atamas yaparak rapor hazrlanmasn isteyecektir. Uzman anne, baba ve çocuk ile konuarak çocuun bakm ve gözetimi açsndan hangi ebeveynde kalmas gerektiine dair görü hazrlamaktadr. Mahkeme velayet konusunda çocuun menfaatine göre karar vermektedir.
Boanma davas devam ederken dava tarihinden balamak üzere tedbiren nafaka ödenmesine talep edebilmektedir. Tedbir nafakas, dava sürecinde dava devam ederken ödenmektedir.
Elerden birisi boanma davas nedeniyle refah durumu dümü ve herhangi bir yerden geliri bulunmuyor ise dava süresince tedbir, dava sonuçlannca yoksulluk nafakasna dönümesini talep edebilecektir. Bunun yannda çocuk adna dava süresince tedbir, dava sonuçlannca itirak nafakasna dönümek üzere nafaka ödenmesini isteyebilecektir.
Taraflar evliliin bitiminde kusurlu ve sorumlu olan kiinin tespitini de talep etmektedir. Çekimeli boanmada, taraflar boanmann yan sra evliliin bitimi nedeniyle uram olduu maddi ve manevi zararnn tazminini de talep edebilecektir.
Tazminat, kusurlu olan e tarafndan ödenecektir. Kusursuz olan e tarafndan tazminat ödeyerek zarar tazmininde bulunulmaz.
Boanma davas ile birlikte mal paylamna dair talepte bulunulabilir. Ancak her iki talep ayn davada birlikte yürütülmemekte, baka bir dosya esasna kayd yaplarak ayr bir davada mal rejimi görülmektedir. Mal paylam dosyas, boanma davas ile birlikte açlabilecei gibi ayr bir dava ile talep edilebilecektir.
Mal paylamna ilikin dava, boanma davasnn sonucuna bal olduundan mal rejimi davasnn sonuçlanmasn bekletici mesele olarak görmektedir. Mal rejimi davas, boanma davas karara çkm ve karara itiraz edildiinden istinafa gitmi olsa dahi boanma davasnn kesinlemesini beklemektedir.
Taraflarn boanmasndan sonra kadn ein yeniden evlenmek için bekleme süresi bulunmaktadr. Bekleme süresi durumu yalnzca kadnlar için geçerli bir durumdur.
Kadnlar için boandktan sonra getirilen bekleme süresi, boanma kararnn kesinlemesinden itibaren gündür. Kararn kesinlemesinden itibaren gün bitiminde evlenebilmektedir. Bu süre içerisinde boand einden baka bir e ile evlenmek istiyor ise bekleme süresinin kaldrlmas için dava açmas gerekmektedir.
Boanma davas iki türlüdür. Anlamal boanma ile çekimeli boanma olarak iki ayr dava türü bulunmaktadr.
Anlamal boanma en ksa süren ve tek celsede sona eren boanma davasdr. Anlamal boanma davas açabilmek için;
Anlamal boanma ile boanmak isteyen eler, boanma ve dier hususlarda anlatklarna dair uzman bir avukat ile birlikte protokol düzenlemeli ve her iki taraf protokolü imzalayarak mahkemeye sunmaldr. Bunun yannda taraflar anlamal olarak boanmak istediine dair ortak iradede bulunduu bir dilekçe sunmaldr.
Anlamal boanmada hakim, tank dinlemez ya da delilleri deerlendirmeyecektir. Anlamal boanma, delillerin deerlendirilecei bir dava türü deildir. Hakim, hukuka uygun bir protokol düzenleyip düzenlemediklerine bakarak hukuka uygun ise durumada taraflarn protokolde hemfikir olup olmadn soracaktr. Taraflarn hukuka uygun olarak düzenledii protokol, mahkeme tarafndan kabul görerek protokol dorultusunda boanmalarna karar verilecektir.
Anlamal boanmada her iki tarafn durumaya katlma zorunluluu bulunmaktadr. Taraflar dava adna vekil atam olsa dahi durumaya gelmek zorundadr.
Çekimeli boanma, uzun süren ve tek celsede sona ermeyecek olan dava türüdür. Taraflar boanma ve boanmaya bal dier hususlarda anlaamyor ise çekimeli boanma türünü tercih edeceklerdir.
Çekimeli boanmada, davay açan kii, einden boanmak istediini ve tazminat talep ediyor ise einin evlilikte kusurlu olduunu iddia edecek, gerekçeleri bulunuyor ise nafaka talebinde bulunabilecek, çocuun yarar ve gözetimine bal olarak çocuun velayetini talep edebilecektir. Bu nedenle davac, dava dilekçesini dikkatle hazrlamal ve ispatlayamayaca iddialar öne sürmemelidir. Çekimeli boanma, iddialar ve savunmalar ispat açsndan önemli bir davadr. Davac açm olduu davada boanma iddiasn ispatlayamyor ise davas reddedilecektir.
Türk Medeni Kanunu’nda boanma sebepleri madde madde saylmtr. Kanunda bulunmayan bir sebebe dayanarak dava açlamayacaktr. Bu nedenle boanmak isteyen kii, neden boanmak istediini ve bu boanma sebebinin kanunen hangi boanma sebebine girdiini bilerek dava açmaldr. Türk Medeni Kanunu’na göre boanma sebepleri:
Evlilik birliinin temelden sarslmas genel boanma sebebidir. Taraflarn evlilik birlii dava açan ya da taraflar açsndan artk çekilmez hale geldiinden evlilik birliinin temelden sarslmas davas açlmaktadr. Taraflar arasnda uyumazlk ve geçimsizlik iddeti boanmaya karar verebilecek durumda bir anlamazlk olmaldr. Davay açan taraf, evlilik birliinin temelden sarslmasnda dier ein kusurlu olduunu ispatlamakla mükelleftir. Davay açan taraf, evlilik birliinde davac daha ar kusurlu ise açlan davaya itiraz etme hakk bulunmaktadr.
Elerden birisinin evlilik birlii içerisinde isteyerek ve bilerek evlilik d cinsi münasebette bulunmas nedeniyle açlan davadr. Zinay örenen ein dava açma süresi sebebin örenilmesinden itibaren 6 ay içerisinde, her halde be yl geçmekle dava hakk dümektedir. Zina nedeniyle boanma özel boanma sebebidir. Aldatlan kii, açm olduu davada einin zina nedeniyle kendisine olan sadakat yükümlülüünü ihlal ettiini kantlamakla yükümlüdür. Ancak evlilik içerisinde einin zina eylemini bilen ve daha sonra bu eylemi affeden tarafn dava açma hakk bulunmamaktadr.
Evlilik birlii elerden birisinin akl hastas olmas nedeniyle çekilmez hale gelmi ve bu hastaln geçme imkan bulunmad hallerde dava açlmaktadr. Akl hastal nedeniyle dava açmak için üç art bulunmaktadr:
Terk, özel boanma sebebidir. Ortak hayata konutu terk ederek ee açlan boanma davasdr.
Terk nedeniyle boanma davas açlabilmesi için üç art bulunmaktadr:
Elerden biri, dier ee yönelik hayata kast ederek öldürme niyetinde olmas, onuruna yönelik hakaretlerde bulunmas ve yine vücut bütünlüüne yönelik saldrda bulunmas halinde açlacak olan davadr.
Hayata kast, pek kötü veya onur krc davran nedeniyle boanma, boanma sebebinin örenildii tarihten itibaren 6 ay, her halde bu sebebin doumundan itibaren 5 yl geçmesiyle düecektir.
Elerden birisinin suç ilemesi deil, küçük düürücü bir suç ilemesi halinde açlabilen dava türüdür. Suçun küçük düürücü olma nitelii kanunen belirtilmemitir; ancak toplum anlay ve hakim kanaatine göre takdir edilecektir. Bunun yannda dier ein sürekli olarak haysiyetsiz yaam alkanlk etmesi halinde dava açlabilir.
Bu iki durumda da e adna ortak hayat çekilmez bir hale gelmi olmaldr. Davay açmak adna kanunen herhangi bir hak düürücü süre öngörülmemitir. Dava her zaman açlabilecektir.
Anlaşmalı boşanma süreci nasıl işler?
Anlaşmalı boşanma süreci nasıl işler?
⇓
Anlaşmalı Boşanma Kararı Alınır
⇓
Boşanma Protokolü Hazırlanır
⇓
Protokolde Velayet, Nafaka, Tazminat, Ev Eşyası vb Konular Düzenlenir
⇓
Protokol Taraflarca İmzalanır
(Taraflardan biri protokolü imzalamazsa ne olur? öğrenmek için tıkla)
⇓
Protokol Taraflarca İmzalanınca Dava Dilekçesi Hazırlanır
⇓
Protokol ve Dava Dilekçesi İle Boşanma Davası Açılır
⇓
İvedi Duruşma Günü İstenir
⇓
Taraflar Duruşma Günü Mahkemeye Giderler
(Mahkemede taraflardan biri boşanmak istemediğini söylerse ne olur? öğrenmek için tıkla)
Taraflar Boşanma İradelerini Açıklar ve Protokoldeki İmzalarını İkrar Ederlerse
Mahkemece Anlaşmalı Boşanmaya Karar Verilir
⇓
Gerekçeli Karar Yazılır
⇓
Gerekçeli Karar Tebliğ Alınır
⇓
Taraflar Temyizden Feragat Eder
⇓
Kararın Kesinleşmesi Yapılır
⇓
Nüfus Müdürlüğüne Karar Gönderilir ve Taraflar Kimliklerini Değiştirebilirler
Anlaşmalı Boşanma Süreci Hakkında Detaylı Bilgi:
Taraflar evliliğin yürümediğinde hem fikir olup boşanma kararı aldıklarında izlemeleri gereken yol anlaşmalı boşanma davası açmaktır. Anlaşmalı boşanma davası ile birlikte taraflar süreci çok daha hızlı şekilde, maddi ve manevi daha az kayıplarla atlatabileceklerdir. Anlaşmalı boşanma için gerekli temel koşul evlilik birliğinin 1 yıl devam etmesidir. 1 yıldan kısa süren evliliklerde anlaşmalı boşanma istenemez. Örneğin evlilik birliği 8 ay devam etmiş ve çekişmeli boşanma davası açılmışsa, 1 yıllık süre geçmiş dahi olsa o davada artık anlaşmalı boşanma istenemez. 1 Yıllık süre dolduktan sonra ayrı bir anlaşmalı boşanma davası açılarak karar verilmesi sağlanmalıdır.
1 yıllık süre ön koşulunu sağlayan her çift anlaşmalı boşanma yolunu seçebilir.
Anlaşmalı boşanma davasında eşler mahkemeye bir boşanma gerekçesi göstermek zorunda değillerdir. 1 yıl evli kaldıktan sonra iki eş de boşanmak istediklerini belirttiğinde hâkim boşanma kararı vermek zorundadır. Böylece aile içinde yaşanan olaylar, dava dilekçelerine geçirilmeden, stres ve gerginlik yaşanmadan boşanma süreci tamamlanabilecektir.
Taraflar anlaşmalı boşanma kararı verdikten sonra boşanma kararı yanında başkaca konularda da uzlaşmak zorundadırlar. Uzlaştıkları konuları da bir protokol haline getirip imzalamaları gerekmektedir. Anlaşmalı boşanma protokolünde aşağıdaki konuların net olarak düzenlenmesi gerekmektedir:
1-) Tarafların boşanma kararı verdiklerine dair iradeleri bulunmalıdır.
2-) Tarafların ev eşyalarına dair anlaşmaları gerekmektedir. Ev eşyaları kimde kalacağı net olmalıdır. Burada tek tek eşyaların sayılıp dökümünün yapılmasına gerek yoktur. Tarafların "Eşyaları paylaştık birbirimizden eşya ve eşya bedeli isteğimiz yoktur." demesi yeterlidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus eşya konusunun net çözüme kavuşturulmasıdır. Örneğin bir bulaşık makinesi konusunda dahi eşler arasında anlaşmazlık olursa (kimde kalacağı konusunda) artık anlaşmalı boşanma kararı verilemeyecek dava çekişmeli boşanma davası olarak görülecektir.
3-) Tarafların birbirinden nafaka talebi olup olmadığı, varsa miktarı yazılmalıdır. Anlaşmalı boşanma davasında taraflar birbirinden nafaka istemezse hâkim nafaka bağlamaz. Bu nedenle nafaka talebi yoksa protokole açıkça yazılmalıdır. Eşlerden birinin nafaka talebi varsa ve diğer eş de bu nafakayı ödemeyi kabul ediyorsa bu da protokole açıkça yazılmalıdır. Nafaka konusunda tarafların özgürlüğü bulunmaktadır, diledikleri gibi anlaşabilirler. Örneğin aylık geliri TL olan erkek eş, ev hanıma kadın eşine her ay TL nafaka ödemeyi kabul edebilir. Mahkeme de bu nafaka az ya da fazla diye müdahale edemez. Nafakayı belirleme konusunda tarafların iradeleri esastır.
4-) Müşterek çocuk/çocuklar varsa velayetin kime verileceği konusunda tarafların anlaşması gereklidir. Velayet şarta başlanamaz, tereddüt uyandırmayacak şekilde düzenleme yapılmalıdır. Örneğin velayet 5 yaşına kadar anneye, 5 yaşından sonra babaya verilecek şeklinde bir düzenleme yapılamaz. Velayet kendisine verilen eş çocuk/çocuklar için nafaka istemiyorsa belirtmeli, istiyorsa nafaka miktarı protokole yazılmalıdır. Yine velayet kendisine verilmeyen eşim çocukları ile görüşmesi konusunda da düzenleme yapılabilir. Velayet kamu düzenine ilişkindir ve bu nedenle hâkim tarafların hazırlayacağı protokolle bağlı değildir. Protokolde değişiklik veya düzenleme yapabilir. Taraflar hâkimce yapılacak düzenlemeleri kabul etmezse dava çekişmeli boşanma davası olarak devam eder. Çok sık görülen durumları örnekleyebiliriz. Örneğin 6 aylık anne sütü alan bebeğin velayetinin babaya verilmesine dair protokol mahkemelerce kesinlikle kabul edilmemektedir. Yine velayet anneye verildiğinde protokole babayla her hafta sonu görüş konulması da kabul görmektedir. Çocuğun ihtiyaçları, temizliği, alışverişi beslenmesi, anne ile de hafta sonu vakit geçirmesi düşünülerek iki hafta sonu görüş kabul edilmektedir. Velayet sonrası kişisel görüş için izlenecek en uygun yol çocukla kişisel ilişki kurulması ( çocuk görme zamanları) mahkemenin takdirine bırakmaktır.
5-) Taraflar birbirinden maddi-manevi tazminat talep etmiyorlarsa tazminat talebi olmadığı, talep ediyorlarsa miktarı protokole yazılmalıdır. Anlaşmalı boşanma davasında hâkim taraflar açısından tazminat miktarı belirlemez. Tazminat miktarını tamamen taraflar özgür iradeleri ile belirler. Örneğin taraflar TL tazminat konusunda anlaşırlarsa hakim bu tazminat çok diyerek müdahale edemez veya TL tazminat konusunda anlaşırlarsa bu tazminat az diyerek müdahale edemez. Tarafların belirledikleri tazminat miktarı kadar karar verir.
Yukarıda sayılan 5 maddeyi içerecek şekilde yapılan protokol ile anlaşmalı boşanma davası açılır. Hakim tarafları çağırıp boşanma protokolündeki imzanın kendilerine ait olup olmadığını, halen aynı koşullar ile boşanmak isteyip istemediklerini sorar. Taraflar boşanmak istediklerine dair beyanda bulunduktan sonra mahkemece boşanmaya karar verilir. Yukarıda sayılan maddelere ek olarak nafakanın artışı, mal paylaşımı, tazminatın ve mal paylaşımı ödemelerinin ödeme zamanı ve şekilleri gibi hususlarda ihtiyari olarak maddelerle düzenlenebilir.
Taraflardan biri duruşmaya gelmezse veya gelip de anlaşmalı boşanma istemediğini beyan ederse veya taraflar arasında daha önceki şartlarda anlaşmazlık çıkarsa davaya çekişmeli boşanma davası olarak devam edilir. Örneğin protokolde eş için aylık TL nafaka belirlenmişken, nafaka alacaklısı eş aylık TL nafaka istersen ve diğer eş de bu durumu kabul etmezse artık dava çekişmeli boşanma davası olarak devam edecektir.
Devam eden bir çekişmeli boşanma davasında, evlilik 1 yıldan fazla sürmüş ise taraflar bir protokol hazırlayarak da anlaşmalı boşanmaya karar verilmesini isteyebilirler. Yukarıda şartları kapsayan bir protokol ile çekişmeli boşanma davası da anlaşmalı boşanma davası olarak bitirilebilir. Hazırlanan protokol dosyaya sunulacak ve izleyen ilk duruşmada taraflar duruşma salonunda hazır bulunacaklardır. Anlaşmalı boşanma davasında mutlaka tarafların hazır bulunmaları gerekmektedir. Taraf vekili avukatlar anlaşmalı boşanma davasını vekil olarak bitiremezler.
Anlaşmalı boşanma davası bittikten sonra velayet kendisinde olmayan eş her zaman velayet davası açabilir. Daha açık bir anlatımla müşterek çocuk A'nın velayeti anneye verilmiş olsa bile; anlaşmalı boşanma davası sonrası şartların değiştiğini ve haklı gerekçelerinin olduğunu ileri süren baba, velayet davası açabilir. Örneğin velayet kendisinde olan eş A, müşterek çocuğu anneanneye bırakıp başka bir şehre yerleşmişse artık baba velayetin değiştirilmesi için dava açabilecektir.
Anlaşmalı boşanma davasında kendi için nafaka istemeyen eş, sonradan nafaka talebinde bulunamaz. Müşterek çocuk/çocuklar için ise durum farklıdır. Velayet hakkı kendisinde olan eş, anlaşmalı boşanma davasında çocuklar için nafaka talep etmemiş olsa da sonradan dava açıp şartların değiştiğini ve çocuk/çocuklar için nafaka isteyebilir. Örneğin velayet kendisinde olan anne, boşanma sırasında çalışmaktadır ve aylık sabit maaşı vardır, anlaşmalı boşanma sonrası işten çıkarılırsa ve maddi zorluğa düşerse çocuklar için nafaka talep edebilecektir. Bir diğer örnek velayet hakkı kendisinde olan anne, müşterek çocuklarının babasına yüklü bir miras kaldığını öğrendiğinde, babanın koşulları değiştiği için çocukları için nafaka isteyebilecektir.
Anlaşmalı boşanma davasında mal paylaşımına dair açık hüküm ve düzenleme bulunmazsa taraflar boşanma kararı sonrası mal paylaşımı davası açabilirler. Örneğin anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımına dair madde yoksa ve eşlerden A'nın adına kayıtlı bir ev varsa, boşanma sonrası eşlerden B, A'dan evin bedelinin yarsını isteyebilir. Bu nedenle boşanma sonrasında yeni davalarla karşı karşıya gelmemek için boşanma protokolü ile mal rejiminin de düzenlenmesi gerekmektedir. Mal rejimi düzenlemesi ileride açılacak davaların, yargılama giderlerinin önüne geçmeyi sağlayacaktır.
Anlaşmalı boşanma kararı verildikten sonra, bu kararı temyiz etmekte genelde hukuki yarar yoktur. Mahkemece tarafların talepleri gibi karar verilmiştir. Anlaşmalı boşanma kararının uygulamada en sık görülen temyiz nedeni, tehditle anlaşmalı boşanmaya zorlanma halidir. Örneğin müşterek çocuk kaçırılarak, anlaşmalı boşanma olmazsa çucuğu bir daha hiç göremeyeceği yönünde baskı kurulması gibi. Bu durumun ispatı sıkıntılı olmakla birlikte ispat edecek yeterli delili bulunan taraf tehditle anlaşmalı boşanmaya zorlandığı ileri sürerek, anlaşmalı boşanma kararını temyiz edebilir.