Ülkelerin nüfus özelliklerini göstermede yararlanılan yöntemlerden en önemlisi nüfus piramitleridir. Nüfus piramitlerinde yaş grupları yatay sütunlar hâlinde gösterilir. Nüfus piramitlerinde 0 14 yaş grubu genç nüfus, 15 64 yaş arası çalışma çağındaki (olgun) nüfus, 65 ve daha yukarısı ise yaşlı nüfus olarak kabul edilir. Bu piramitlerde en ait bölümde, yani tabanda genç nüfus gösterilir. Piramidin en üstüne yani tavanına doğru gidildikçe yaş grupları büyür. Piramidin sol yanındaki sütunlarda erkek nüfus yaş grupları, sağ yanındaki sütunlarda kadın nüfus yaş grupları gösterilir.
Bir ülkenin nüfus piramidine bakılarak, o ülkenin aşağıdaki özellikleri öğrenilebilir.
Bir ülkede nüfusun yaş gruplarına göre sayısının bilinmesi, insanların ihtiyaçlarını ve sosyal durumlarını belirlemek bakımından önemlidir. Ülkelerin nüfusu içinde çalışan ve çalışmayan nüfus oranı ekonomi açıdan önemlidir. Çalışan nüfus oranının bağımlı (çalışmayan) nüfus oranından yüksek
olması, ülke ekonomilerine olumlu etki yapar.
Gelişmemiş ülkelerde doğum ve ölüm oranı yüksektir. Doğum oranının yüksek olması piramidin tabanının geniş olmasına, ölüm oranının yüksek olması ortalama yaşam süresini azalttığından, piramidin tavanının dar olmasına neden olmuştur. Bu nedenle bu ülkelerin nüfus piramidi düzgün bir üçgene benzer.
İngiltere gibi kuruluş tarihi eski birçok ülkenin, Sanayi Devrimi öncesindeki piramitleri bu şekilde olmuştur. Hindistanın li yıllardaki piramidi de buna benzer. Günümüzde daha çok bazı Afrika ve Asya ülkeleri gibi geri kalmış bölgelerde görülür. Bangladeş, Papua Yeni Gine, Somali gibi ülkelerin nüfus piramitleri ikizkenar üçgene benzer.
Bu nüfus piramidine sahip ülkelerin sayısı 50 60 yıl öncesine kadar fazla iken, günümüzde sayıları hızla azalmaktadır.
Gelişmekte olan ülkelerde, beslenme ve sağlık koşullarındaki iyileşmeyle birlikte bebek ölüm oranı azalmaya başlar. Ancak henüz gelişmişlik düzeyi düşük olduğundan doğum oranı yüksektir. Bu durum, nüfus piramidinin kenarları içe çökük üçgene benzer bir hâle gelmesine neden olur.
Örnek:
Gelişmiş ülkelerde doğum ve ölüm oranı düşüktür. Doğum oranının düşük olması piramidin tabanının dar olmasına, ölüm oranının düşük olması ortalama yaşam süresini artırdığından, piramidin tavanının geri kalmış ülkelerinkinden daha geniş olmasına neden olmuştur. Bu nedenle gelişmiş ülkelerin nüfus piramidi arı kovanına benzer.
İskandinav ülkeleri (İsveç, Norveç, Finlandiya) ve Batı Avrupa ülkelerinin (İngiltere, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Danimarka vs.) birçoğunun, ABD ve Kanada gibi ülkelerin günümüze yakın dönemdeki nüfus piramitleri bu şekildedir. Bu piramit şekline Dünyada en güzel örneği İsveç ve İngilterenin nüfus piramitleri oluşturur.
Örnek:
Uzun bir süre yüksek doğum oranı görüldükten sonra doğum oranı hızla azalan, ölüm oranının düşük olduğu, gelişmiş ya da hızla gelişen ülkelerin nüfus piramididir. Nüfus piramidinin taban kısmının daralması, doğum oranlarının azaldığını gösterir. Japonya gibi hızlı nüfus artışı sorunu yaşadıktan sonra hızla gelişen ülkelerde bu tür piramitler görülür.
Doğum ve ölüm oranlarının uzun süre düşük olduğu, ancak sonradan doğumların arttığı gelişmiş ülkelerde görülür. Bu piramit; Rusya, Kanada ve ABD gibi gelişmiş ülkelere özgüdür.
Örnek:
Bilgi: Ülkelerin nüfus yapılarında meydana gelen değişmeler, ülkenin nüfus piramidinin şeklinin değişmesine neden olabilir. Örneğin sosyoekonomik koşullarda iyileşmenin olduğu ülkelerde nüfus piramidi, gelişmemiş ülke piramidinden gelişmekte olan ülke piramidine dönüşebilir.
Bilgi: Bir yerdeki nüfusu oluşturan kişiler, yaşları büyükten küçüğe doğru sıralandığında, ortada kalan kişinin yaşına ortanca yaş denir. Nüfusun yarısı bu yaştan küçük, yarısı büyüktür.
Bu dersimizde Nüfus Piramitleri ve Özelliklerini detaylı bir şekilde anlatacağım. Düzgün Üçgen Piramit, Kenarları içe Çökük Üçgen Şeklindeki Piramitler, Arı Kovanı Şeklindeki Piramitler, Çan Şeklindeki Piramitler ve Asimetrik Piramitler nasıl yorumlanır, hangi ülkelerde hangi tür nüfus piramitleri görülür sorularının yanıtlarını vermeye çalışacağım.
burak
Coğrafya Hocası ailesi olarak yeni içerikler üretmeye devam ediyoruz. Bu serimizde bütün sınıflara ait slaytları sizler için hazırlayıp paylaşıyoruz. Slaytlar; içerisindeki görseller, etkinlikler, haritalar, testler aracılığıyla öğrencilerde kalıcı öğrenmelerin gerçekleşmesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca slaytlarımızda çıkmış YKS sorularını ekledik. Bu sayfamızda sınıf konulardan Nüfus Piramitleri Slaydını paylaşacağız. Bu konuya ünitelendirilmiş yıllık plana göre 27 Şubat 3 Mart tarihleri arasında 2 ders saati zaman ayrılmıştır. İyi çalışmalar dilerim.
Slayt hazırlanırken Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programındakikazanımlar ve ders kitabındaki içerikler dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu slaytımızın ilgili olduğu kazanım aşağıda verilmiştir.
Kazanım: Nüfus piramitlerinden hareketle nüfusun yapısıyla ilgili çıkarımlarda bulunur.
Slaytımızın boyutu 4 mb olup 38 sayfadan oluşmaktadır.
Slayt içeriği:
• Nüfus Piramitlerinde yaş grupları
• Nüfus Piramitlerinden hangi bilgiler bulunabilir?
• Gelişmemiş ülke nüfus piramidi
• Gelişmekte olan ülke nüfus piramidi
• Gelişmiş ülke nüfus piramidi
• Konu ilgili çıkmış sorular.
Bu Slaytla;
• Nüfus piramitlerini ve özelliklerini öğreneceksiniz.
Slayt hazırlanırken yararlanılan kaynaklar: Meb Coğrafya 10 Ders Kitabı
Alternatif Link(İndirmek İçin Tıkla)
Slaydı indirirken kota sorunu yaşıyorsanız gmail hesabınızla oturum açınız.
Aşağıdaki önceki slayt görseline tıklayarak bir önceki konuya ait olan Dünya’da Nüfusun Alansal Dağılışı Slaytına ulaşabilirsiniz.
Ayrıca sonraki slayt görseline tıklayarak bir sonraki konuya ait olan Türkiye Nüfusunun Özellikleri Slaytına ulaşabilirsiniz.
Nüfus Piramitleri Konu Anlatımı için Aşağıdaki bağlantıyı tıklayınız.