Vereme yakalanmış olan Sultan Mahmud, yazında rahatsızlığı iyice artınca sıcak yaz günlerinde Çamlıca havasının kendisine iyi geleceğini ümit ederek bunaltıcı bir yaz gününde Beşiktaş Sarayı’ndan birkaç yakınının eşliğinde saltanat kayığına binerek Üsküdar’a geçti, oradan da Çamlıca’ya geçerek eşi Bezmialem Sultan ve oğlu Abdülmecit ile birlikte kardeşi Esma Sultan'ın buradaki köşküne yerleşti. Sultan Mahmud’un hastalığının ağırlaştığı günlerde, Meclis-i Vala Reisi Koca Hüsrev Paşa, güvendiği saray adamları aracılığıyla padişahın durumunun dışarıdan duyulmaması için önlemler aldırmış, kendisi de hasta padişahın yattığı Çamlıca Kasrı'nın bir odasına yerleşmişti. Amacı ölümden, herkesten önce haberdar olmak ve padişahlık müjdesini de yine herkesten önce Şehzade Abdülmecit’e ulaştırarak bulunduğu görevden sadrazamlığa atanmaktı.[kaynak belirtilmeli] Şehzade Abdülmecit ve annesi Bezmialem Sultan da ölüm haberini bekliyorlardı.
Sultan Mahmud’dan umut kesildiği sırada sözde devleti ve milleti düşünen kimi devlet adamları ve Hüsrev Paşa, koma halindeki padişahın tahttan indirilmesine fetva alıp oğlu Şehzade Abdülmecit’i bir an evvel tahta oturtmak düşüncesindeydiler.[kaynak belirtilmeli] Buna karşılık Sultan Mahmud’a çok bağlı bir grup saray erkanı ise hekimlerin padişahı kasten tedavi etmedikleri, şayet oğlu Şehzade Abdülmecit ortadan kaldırılırsa mecbur kalıp iyileştirecekleri inancıyla daha korkunç, tehlikeli ve duygusal çareler peşindeydiler. Bunların başında da Hüsrev Paşa’nın siyasi rakibi Kaptan-ı Derya Müşir Ahmet Fevzi Paşa vardı. Hüsrev Paşa, olasılıkla kendi uydurması olan bu suikast ihtimalinden genç şehzadeyi ve annesi Bezmialem Sultan’ı gizlice bilgilendirerek onları kendisine minnettar kalmayı gözetmişti. Bu gizli hesapları komadaki padişah sezmiş ya da ona acımayarak kulağına fısıldayanlar olmuş olmalı ki ölümün beklendiği o günlerde Sultan Mahmud oğlu Şehzade Abdülmecit’e ve annesi Bezmialem Sultan’a küskündü.[kaynak belirtilmeli] Ölüm döşeğindeyken Şehzade Abdülmecit babasını son kez görmek isteğiyle gizlice odasına girmiş ayaklarına yüzünü sürüp ağlarken,[kaynak belirtilmeli] durumu fark eden Sultan Mahmud son takatini sarf edip oğlunun yüzünü tekmelemişti.[kaynak belirtilmeli] Sultan Mahmud 2 Temmuz Pazartesi günü sabaha karşı hayatını kaybetti. Hüsrev Paşa Sultan Mahmud’un öldüğünü öğrenir öğrenmez yanından ayırmadığı Serasker Said Paşa’yı güvenlik önlemleri ve cülus hazırlıklarıyla görevlendirdi ve Bezmialem Sultan’a oğlunu cülus merasimine hazırlaması için haber gönderdi.
Sultan II. Mahmud’un cenazesini oğlu Şehzade Abdülmecit gördükten sonra seher vakti Harem iskelesine indirilip, oradan yedi çifte kayıkla Topkapı Sarayı’na getirilip, Hırka-i Saadet Dairesinin şadırvanı önünde yıkanıp kefenlenmişti. Sultan Abdülmecit’in Topkapı Sarayı’ndaki cülus merasiminden sonra Sultan II. Mahmud’un cenaze namazı kılınıp, cenaze alayı düzenlenerek birden bastıran yağmur altında kız kardeşi Esma Sultan’ın isteğiyle naaşı Esma Sultan’ın Cağaloğlu’ndaki köşküne defnedildi. Projesi Hassa Mimarı Garabet Amira Balyan'a ait olan ve Abdülhalim Efendi'nin nezaretinde yapılan Sultan II. Mahmud’un Cağaloğlu’ndaki türbesi bir yılda tamamlandı.
Mimari çalışmalar[değiştir kaynağı değiştir]
Ana madde: Kütahya Antlaşması
Mehmet Ali Paşa, Sultan Mahmud’tan af dilemek ve kazandığı toprakları elinde tutmayı talep etmek üzere bir mektup yazarken, İbrahim Paşa babasına kendi adına hutbe okutup, sikke kestirip bağımsızlık ilan etmesi için baskı yapıyordu. Ocak ’te İbrahim Paşa, Bursa’ya bir adımlık mesafedeki Kütahya’ya varmıştı. Mısırlıların ilerlemesi, İstanbul’un tedarik hatlarını kısmen kesmiş kentte açlık tehlikesi baş göstermişti. Ne İngiltere ne de Fransa’da kesin yardım vaadi alamayan Sultan Mahmud yardım için Çar Nikolay’a başvurmak zorunda kaldı. Mehmet Ali Paşa’nın başarıları herkesten çok Rusya’da kuşku uyandırmıştı. Çünkü Mehmet Ali Paşa’nın İstanbul’da yerleşmesi ve Osmanlı yönetimine el koyarak Rusya dibinde zayıf Osmanlı İmparatorluğu yerine diri ve kuvvetli bir imparatorluk kurması demekti. Bu ise Rusya'nın yıldır sürdürdüğü politikasının sonu demekti. Bu düşünceler nedeni ile Rusya Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak bütünlüğü prensibini kabul ettiği gibi bunun için derhal harekete geçti. Rus Çarı, generallerinden Muraviyef’i Rus görüşünü bildirmek üzere İstanbul'a ve Kahire’ye gönderdi. Çar, Sultan Mahmud’a yardım; Mehmet Ali Paşa’ya da derhal muharebeyi durdurmasını teklif ediyordu.
Kıyafet inkılabı öncesi II. Mahmud Han
Şubat ’te Visamiral Lazarev komutasındaki 9 harp gemisinden oluşan bir Rus filosu İstanbul boğazına girerek Büyükdere önlerinde demirledi. Bu olay Fransa ve İngiltere'yi o vakte kadar içlerine gömüldükleri uyuşukluktan uyandırdı. Fransa elçisi, Rus donanmasının İstanbul'dan uzaklaşmasının Sultan Mahmud ile Mehmet Ali Paşanın anlaşmalarına bağlı olduğuna inanıyordu. Bunun üzerine Sultan Mahmud’un onaması ile Mehmet Ali Paşa'ya Kudüs, Akka, Trablusşam ve Nablus sancaklarını kabul ettirerek padişahla barış yapmasını teklif etti. Teklifi kabul etmediği takdirde Fransa'nın da kendisine silahla karşılık vereceğini belirtti. Mehmet Ali Paşa, teklifi kabul etmemekle birlikte Beriyettüşşam ve Adana sancağının da kendisine bırakılması için Sultan Mahmud’a ültimatom verdi. Bu ültimatoma müspet cevap verilmediği takdirde İbrahim Paşa’yı Üsküdar üzerine yürümekle görevlendiriyordu. Bu sıralar Mehmet Ali Paşa’nın entrikaları ile Anadolu’da padişaha karşı yer yer isyanlar çıkmış bulunuyordu. Kastamonu’da Tahmiscioğlu, İzmir’de Mehmet Ağa isminde biri padişahın memurlarını atarak Mehmet Ali Paşa’nın idaresini kurmaya yeltendiler.
Sultan Mahmud bu durum karşısında başkentin güvenliğini bile tehlikede görüyordu. Ulemanın ve halkın homurdanmalarına 15 bin kişilik bir Rus kuvveti 5 Nisan ’te Boğaziçinin Anadolu yakasına çıktı. Bu olay Fransız ve İngiliz elçilerine dehşet saldı. Rusların İstanbul’dan uzaklaşmaları Mehmet Ali Paşa'nın Anadolu'yu boşaltması ile mümkündü. Elçiler Sultan Mahmud’u Mehmet Ali Paşa ile anlaşma yapması için zorlamaya başladı. Sultan Mahmud, yeni barış teşebbüslerinde bulunmayı kabul etti. Amedci Reşit Bey, Fransız elçisi Varenne ile İbrahim Paşa’nın ordugahına barış tekliflerini götürdü. Uzun boylu tartışmalar neticesinde nihayet Mehmet Ali Paşa ile Sultan Mahmud arasında 14 Mayıs ’te Kütahya Barış Anlaşması imzalandı. Bu barışa göre Mehmet Ali Paşa’ya Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak Şam; İbrahim Paşa’ya ise Cidde valiliğine ek olarak Adana valiliği verildi. Bundan başka Anadolu'da Mehmet Ali tarafını tutmuş olanlar için de genel af ilan edildi. Kütahya barışından sonra İbrahim Paşa kuvvetleri Anadolu'yu boşalttı.
Hünkar İskelesi Anlaşması ve Boğazlar sorunu[değiştir
II. Mahmut'u Tahta Geçiren, Osmanlı'nın En Gizemli Sadrazamlarından Birisi: Alemdar Mustafa Paşa
Haberler
Genel Kültür
Tarih, Sanat
II. Mahmut'u Tahta Geçiren, Osmanlı'nın En Gizemli Sadrazamlarından Birisi: Alemdar Mustafa Paşa
Birçok Osmanlı padişahını tanırız, hiç yoksa bile adlarını duymuşuzdur. Bazı sadrazamlar vardır ki en az padişahlar kadar mühim işler başarmıştır. Fakat bu sadrazamların adı fazla bilinmez. Burada yazımıza konu olan Alemdar Mustafa Paşa tam da bu tipte bir şahsiyettir. Kendisinin dikkat çekici hayatını, Osmanlı Tarihi içerisindeki önemini, icra etmiş olduğu mühim ve enteresan işleri, en sade ve anlaşılır biçimde sizlere sunmaya gayret gösterdik.
İlk Yılları
Alemdar Mustafa'nın Yükselişi
Osmanlı-Rus Savaşları
Kabakçı Mustafa İsyanı
seafoodplus.info Tahttan İndiriliyor
seafoodplus.infoa ve Alemdar Mustafa Paşa Mücadelesi
Sultan seafoodplus.info Devri
Alemdar Mustafa Paşa'nın Akıbeti
İsyan Sonrası seafoodplus.info'un Akıbeti
YARARLANILAN ESERLER
İsmail Hakkı Uzunçarşılı-Meşhur Rumeli Ayanlarından Tirsinikli İsmail, Yılık Oğlu Süleyman Ağalar ve Alemdar Mustafa Paşa, TTK, İstanbul
Erhan Afyoncu-Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, Yeditepe Yayınevi, İstanbul
Necdet Sakaoğlu-Bu Mülkün Sultanları, Oğlan Yayıncılık, İstanbul
Alphonse de Lamartine-Osmanlı Tarihi, Toker Yayınları, İstanbul
II. Mahmut'u Tahta Geçiren, Osmanlı'nın En Gizemli Sadrazamlarından Birisi: Alemdar Mustafa Paşa