3 Sınıf Canlı Ve Cansız Varlıklar Konu Özeti

Çevremizde sayısını bilmediğimiz kadar çok varlık vardır. At, inek, ev, taş, insan, kuzu, akarsu, dağ, okul ve ördek bunlardan bazılarıdır. Çevremizde gözlemlediğimiz bu varlıklar iki grupta incelenir.

1. Canlı varlıklar

2. Cansız varlıklar

Önceki bilgilerimize göre varlıkları kendiliğinden hareket edebilen ve kendiliğinden hareket edemeyen varlıklar olarak sınıflandırabileceğimizi biliyoruz. Araba, ev, top, tava ve kilim gibi varlıklar kendiliğinden hareket edemezler. Onlar cansız varlıklardır. Hayvanlar ve insanlar kendiliğinden hareket edebilirler. Bitkilerin de hareket edebileceğini biliyoruz. Ayçiçeğinde olduğu gibi güneşe yönelme ve kökleri ile topraktaki suya ve besinlere ulaşma hareketi yapabilirler. Bitkiler de hayvanlar ve insanlar gibi canlı varlıklardır.

Canlıların yaşamlarını sürdürdükleri ortama çevre denir. Çevrede canlı ve cansız varlıklar etkileşim halindedir. Canlı varlıklar canlılıklarını devam ettirmek için cansız varlıklara ihtiyaç duyabilir. Örneğin insanlar canlılıklarını devam ettirebilmek için cansız varlıklar olan hava ve suya ihtiyaç duyar.

Cansız varlıklar canlılık özellikleri gösteremezler. Bu nedenle canlıların gerçekleştirdiği durumların çoğunu gerçekleştiremezler.

Yani cansız varlıklar; Büyüyüp gelişemez, kendi başlarına hareket edemez, solunum ve boşaltım yapamazlar. Nehirler, göller, yollar, dağlar, taşlar, evler, eşyalar ve giysiler cansız varlıklardır.

İlkokul 3. sınıf Fen Bilimleri dersi, Canlılar Dünyasına Yolculuk ünitesi, Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım konu anlatımını bu sayfada bulabilir ve pdf olarak indirebilirsiniz.

ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM

BU KONUDA NELER ÖĞRENECEĞİZ?
→ Canlıların ortak özellikleri nelerdir?
→ Bitkilerin yaşam döngüsü
→ Bitkilerin gelişim süreci

Çevremizde birçok varlık görürüz. Bu varlıkların bazıları canlı, bazıları ise cansızdır. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler canlı varlıklardır. Su, toprak, hava, eşyalar, binalar cansız varlıklardır.

Bir varlığın canlı mı, cansız mı olduğunu nasıl anlayabiliriz?

Bir varlığın canlı mı, cansız mı olduğunu özelliklerine bakarak anlayabiliriz. Eğer bir varlık canlıların ortak özelliklerinin hepsini birden gösteriyorsa canlıdır.

Canlıların Ortak Özellikleri

Canlıların ortak özellikleri büyüme, beslenme, hareket etme, çoğalma, solunum yapma, tepki verme, boşaltım yapma ve ölmedir.

1. Büyüme

Büyüme, canlıların gelişmesi demektir. Bazı canlılar belirli bir büyüklüğe ulaştığında büyümeleri durur. Bazıları da yaşamları boyunca büyümeye devam eder. Uygun koşullar oluştuğunda bitkiler yaşamları boyunca büyümeye devam eder. İnsan ve hayvanlarda ise büyüme belli bir süre sonra durur.

2. Beslenme

Canlılar, canlı kalmak ve gelişmek için beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Enerjilerini besinlerden sağlar.

3. Hareket Ederler

Hayvanlar yer değiştirme, koşma, yürüme, sıçrama, sürünme, yüzme ve uçma gibi hareketler yaparlar. Yılan sürünerek, kuş uçarak, balık yüzerek, kedi yürüyerek hareket eder.

Bitkiler yer değiştirme hareketi yapamazlar. Bitkiler yapraklarını ve çiçeklerini ışığa doğru çevirir. Köklerini toprakta su bulunan yerlere yöneltir. Ayçiçekleri yaprak ve çiçeklerini Güneş’e doğru çevirir.

4. Çoğalma

Canlılar kendi türlerinin devam etmesi için çoğalırlar. Bitkiler genellikle tohumla çoğalır, bazı hayvanlar doğurarak, bazıları yumurtayla çoğalır.

5. Solunum Yapma

Canlılar, besinlerden enerji üretirler. Bunun için oksijene ihtiyaç duyarlar. Oksijen sağlamak için solunum yaparlar.

İnsanlar ve bazı hayvanlar akciğerleri ile solunum yaparlar. Bitkiler yaprakları ile solunum yaparlar. Balıkların solunum organı ise solungaçlardır.

6. Tepki Verme

Bütün canlılar duyarlıdır yani çevrelerine tepki verir. Bütün bitkiler ışığa, suya duyarlıdır. Ayçiçeği yönünü Güneş’e çevirerek tepki verir. Küstüm çiçeği dokunulduğunda yapraklarını kapatarak tepki verir. Hayvanlar çevrelerini görme, işitme, dokunma, tat alma ve koku alma duyularıyla tanır ve çevredeki uyarılara tepki verir.

7. Boşaltım Yaparlar

Canlılar vücutlarındaki gereksiz maddeleri atmak için boşaltım yapar. Bitkiler terleyerek ve yapraklarını dökerek boşaltım yapar. Hayvanlar idrar, dışkı ve terleme yoluyla boşaltım yapar.

8. Ölürler

Canlılar dünyaya geldikleri andan itibaren belirli bir süre yaşarlar sonra hayatlarını kaybederler. Filin, kedinin, çınar ağacının, menekşenin ve insanın belirli bir yaşam süresi vardır.

Bitkilerin Yaşam Döngüsü

• Tohumun çimlenmesi,
• Erişkin bir bitki olması,
• Kendi tohumlarını üretmesi,
• Ölmesi bir bitkinin yaşam döngüsünü oluşturan evrelerdir.

Farklı bitki türlerinin yaşam döngüleri farklı uzunluktadır.

Bitkilerin Gelişim Süreci

• Tohumlar uygun ortam koşullarında ekildiğinde yeni bir bitki oluşturabilen yapılardır.
• Tohum, hava alan ve sıcak bir ortamda ekilmeli, belirli aralıklarla sulanmalıdır.
• Tohum çimlenir. Uygun ortam koşullarında gelişen tohumun, ana bitkiye benzer bitkiyi oluşturmasına çimlenme denir.
• Çimlenme sonucu oluşan genç bitkiye fidan denir. Bitkinin yeşil yaprakları kendi besinini kendisi üretebilir.
• Fidan, zamanla yetişkin bir bitki olur. Boy uzunluğu ve yaprak sayısı artar.
• Bitki belirli bir büyüklüğe ulaştığında çiçek açar.
• Bitki, tohum oluşturur.

3. sınıf Çevremizdeki Varlıkları Tanıyalım konusunu pekiştirelim.