Ateş; vücudumuzun enfeksiyonlara karşı, bağışıklık sistemini harekete geçirmek için verdiği doğal ve sağlıklı bir cevaptır. Vücuda giren mikroorganizmanın farkedilmesi üzerine, bağışıklık sistemi elemanlarının hızla hastalıklı bölgeye ulaşmaları için hareketlendiği bir acil durum sireninin çalması olarak basitçe anlatılabilir. Ateşin yükselmesiyle birlikte bakterilerin büyümesi ve virüslerin çoğalması engellenir.
Her yaşın normal vücut sıcaklığı farklıdır. Çocuk ve bebeklerin vücut sıcaklığı çoğu dış etkenden etkilenir. Hareket etmek, fazla giyinmek, sıcak bir içecek içmek dahi vücut sıcaklığını artırabilir. Evde bebek/çocuk varsa sağlıklı çalışan bir ateş ölçerin de evde mutlaka bulunması gerekir. Bakımveren kişinin bu ateş ölçeri doğru kullanabilmesi ve sonuçları da doğru yorumlayabilmesi hastalık takibinde önem taşır. Ateşin en sağlıklı kulaktan ölçerler ile ölçülmesi mümkündür. Kabaca 38 dereceden sonrasını ateş olarak kabul edebiliriz.
Kaç derecede ateş düşürücü verelim? Kaç derecede korkalım? Kaç derecede Acil Servis/’e başvuralım?
Bu soruları her ebeveyn Çocuk Doktoruna mutlaka en az bir defa sormuştur.
Ateşin derecesi ile hastalığın şiddeti korele değildir. Kişisel özellikler; her hastalığın farklı bireylerde farklı derecelerde ateş görülmesine sebep olur. Yani aynı grip mikrobunda komşunuzun çocuğu 38,5 santigrad dereceden fazla ateşlenmezken, sizin çocuğunuzun ateşi 40 dereceyi bulabilir.
Aynı derecedeki ateşe de her çocuğun katlanabilirliği farklıdır. Yani 39 derecede bir çocuk koşup oynarken, 38,5 derecede diğer bir çocuk yatağa serilebilir. Eğer keyfi yerindeyse, koşup oynuyorsa, iştahı yerindeyse her ateşte ateş düşürücü vermeniz gerekmez. Çocukta düşkünlük, uzayan ağlamalar, huzursuzluk, uyku bozukluğu başlıyorsa o halde 38 dereceden sonra ateş düşürücü verilebilir. Yine de ilaç vermeden önce dış ortamı serinletme, kıyafetlerini azaltma ve ılık duş uygulamalarının denenmesi önerilir. 40 dereceye ulaşan ateşte beklemeden ateş düşürücü verilmelidir. Verdiğiniz ateş düşürücünün ateşli havale geçirme riskini azaltmadığı bir gerçektir. (Ateşli havale genetik yatkınlıkla ilgili bir konudur, hasar bırakmaz, ateşin derecesi ile korele değildir.)
Ateşli dönemde çocukların günlük sıvı, oksijen ve enerji ihtiyacı artar. Kalp ve solunum hızlanır. Bu nedenle kronik olarak kalp ve akciğer hastalığı olanlar için ayrı bir değerlendirme gerekir. Bu gibi hastalığı olanlara metabolizmayı rahatlatmak için daha erken, daha düşük seviyedeki ateşlerde ateş düşürücü verilmesi gerekebilir. Önceden sağlıklı olsun ya da olmasın tüm çocukların ateşli hastalık dönemlerinde bol su içmeleri ve temiz havaya çıkmalarının önerilmesi bu nedenledir.
Aşağıdaki tablo, her annenin bilmesi gereken, böylece biz doktorların da işlerini kolaylaştıran bilgiler içermesi nedeniyle çok önemlidir.
TABLO: Ateşli çocuğa yaklaşım ile bilinmesi gerekenler.
1. Ateş normal fizyolojik bir yanıttır.
2. Ateş semptomdur, hastalık değildir.
3. Ateşe ılımlı yaklaşmak gerekir.
4. Hastalık gerileyinceye kadar ateş devam edebilir.
5. Vücut ısısı yüksekliği her zaman tam olarak belirlenemeyebilir.
6. Ateş çoğunlukla faydalı bir savunma mekanizmasıdır.
7. Ateş her zaman tedavi gerektirmez.
8. Antipiretikler her ilaç gibi bir kimyasaldır ve istenmeyen etkiler ve yan etkileri olabilir, her ilaç gibi endikasyonunda kullanılmalıdır.
9. Klinik görünüm her zaman ateş yüksekliğinden daha önemlidir. Döküntü veya beslenme ve uyku düzeninde bozulma varsa, çocuğunuz size iyi gözükmüyorsa bekletmeden doktora başvurunuz.
Ateş düşürmenin ilaç dışı teknikleri arasında kıyafetlerini soymak, ortamı serinletmek, ılık duş aldırmak, ılık su ile ıslatılmış bez ya da pamuk ile kompres yapmak olarak sayılabilir. Sirkeli su ile kompres yapmak geleneksel yöntemler arasında bulunsa da sirkenin ateş düşürme etkisi yoktur, oradaki marifet sudadır. Kompresin ya da duşun ılık suyla uygulanması önem taşımaktadır. Zira soğuk su vücudun titreme mekanizmasını çalıştırarak ateşin daha da yükselmesine sebep olabilir.
İlaç kullanmak gerektiğinde ise uygun ilacın seçilmesi önem taşımaktadır. Öncelikle hiçbir ilacın masum olmadığını bilmek gerekir. Yan etkisi en az olanlarla tedaviye başlamak gerekir. Uygun dozda ve uygun sıklıkta kullanmak için ilaçlar hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.
Öncelikle tercih edilmesi gereken ilaç parasetamol içeren şuruplardır. Yan etki profilinin az olması, doz aralığının daha geniş olması nedeniyle yenidoğan döneminden itibaren tüm yaşlarda güvenle kullanılmaktadır. Tedavi dozu mg/kg/’dır. Parasetamol içeren çoğu şurubun bir ölçeğinde (5 ml) mg etken madde bulunduğu göz önünde bulundurulursa 10 kg ağırlığındaki bir bebek bir ölçek ilaç içmelidir. Bu basit hesapla 15 kg olan bir buçuk ölçek, 20 kg olan iki ölçek içmelidir. saat arayla yeniden içirilebileceği gibi günde 5 dozu aşmamak yan etkileri artırmamak için dikkat edilmesi gereken bir kuraldır. Parasetamol içeren şurupların (tüm diğer ilaçlar gibi) ev içinde çocukların ulaşamayacağı yerlerde, mümkünse kilitli dolaplarda saklanması gerekmektedir. Çocukların en sık kullandığı ilaç olma özelliği nedeniyle rengi, tadı ve kokusu çocuklar için çok cazip bir şekilde imal edildiğinden, ortada bırakılan şişelerin çocuklar tarafından bulunması halinde şişenin kalanını bir seferde içtiklerine sıklıkla rastlamaktayız. Kilo başına mg alınan parasetamolün toksik olduğu ve akut karaciğer hasarına yol açma riski nedeniyle hastaneye yatış gerektirdiğini unutmamak gerekir. 4 saatten daha sık vermek ya da kilo başına 90 mg olacak şekilde birkaç gün üst üste kullanmak da benzer etkilere sebep olabilmektedir. Bilinmesi gereken bir diğer nokta da parasetamolün karışım ilaçlar içerisinde en sık bulunan ürün olmasıdır. Grip ilaçlarının çoğunda parasetamol bulunduğunu ve ateşi kontrol etmek için beraberinde kullanılan diğer bir parasetamol içeren şurubun doz aşımına sebep olabileceği unutulmamalıdır. Fitil olarak kullanılan ateş düşürücülerin de, bir ölçek şurup kadar, parasetamol içerdiği bilinmelidir.
En masum ilaç olarak tanımlansa da; annesinin hamilelikte veya erken çocukluk döneminde parasetamol kullanımının çocukların ileri yaşam dönemlerinde astım ve diğer allerjik hastalıkları artırdığı, gebelik sırasında parasetamol alan annelerin çocuklarında dikkat eksikliği/-hiperaktivite bozukluklarına benzer davranış problemleri veya hiperkinetik bozuklukların daha sık görüldüğü, laboratuvar ortamında yapılan fare deneylerinde empati yeteneğini azalttığı gösterilmiştir.
Çocuklarda ateş düşürmek için kullanılabilecek diğer bir ilaç ibuprofen içeren şuruplardır. Böbrekler üzerine olası yan etkilerinin küçük yaşlarda daha sık olması nedeniyle altı aydan küçük bebeklere kullanılamaz. Tedavi dozu mg/kg/’dır. Bu ilacın da genellikle bir ölçeğinde mg etken madde bulunmaktadır. Yani yine 10 kg ağırlığındaki birini ele alırsak yarım-bir ölçek arasında tüketimi uygun olacaktır. Kilo başına mg alınması toksik etkilere neden olabilir. Doz aşımı yapmadığınız halde bazı duyarlı kişilerde mide rahatsızlığı yapabilmektedir. Bunun dışında pıhtılaşma sistemleri, böbrek, kalp, rahim, merkezi sinir sistemi üzerine negatif etkileri olabileceği gibi de alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
Ateş düşürmek için artık kullanılmayan ilaçlardan en önemlisi aspirindir. Özellikle viral enfeksiyonların yaygın olduğu 20 yaştan önce bir çeşit ağır karaciğer hastalığına (Reye sendromu) yol açabilme riski nedeniyle kullanımı önerilmemektedir.
Metamizol içeren ilaçlar ateşi etkili bir şekilde düşürmesi nedeniyle endişesi yüksek aileler tarafından tercih edilse de, biz hekimler tarafından yine önerilmeyen ilaçlar listesindedir. ABD ve İngiltere/’de çocuklarda kullanımı yasaklanmıştır. En sık kullanıldığı Brezilya’da (ilaç Brezilya aspirini olarak bilinir) yılında süt çocuklarında yapılan bir çalışmada annelerinin sık metamizol kullanması halinde bebeklerde lösemi riskinin arttığı gösterilmiştir. “Agranülositoz” denilen kan hücrelerinin yapımının azalması durumu, şok, solunum sıkıntısı, ciltte soyulmalarla giden ağır bir reaksiyon (toksik epitelyal nekroliz) korkulan yan etkilerindendir.
Bu bilgiler ışığında, ilaç dışı ateş düşürme yöntemleri denendikten sonra, hala 38 dereceden yüksek ve bebeğin / çocuğun konforunu düşüren ateş varlığında ilk seçilecek ilaç parasetamol olmalıdır. Ateşin ısrarla devam etmesi halinde ilk dozdan en erken 4 saat sonra yeniden parasetamol verilmesi gerekmektedir. Yan etkilerin artabilme riski nedeniyle rutin olarak dönüşümlü ilaç verilmesi önerilmemektedir. Parasetamol içeren şurupların defaten verilmesine rağmen ateşin çok kısa süreli yeniden yükselme durumlarında; günde en fazla iki defayı aşmayacak şekilde; araya ibuprofen içeren bir ilaç ile girilmesi ateşin kontrolünü artıracak ve aile endişesini azaltacaktır. Daha sık kullanılması, 3 saat arayla rutin olarak bir parasetamol bir ibuprofen verilmesi, ateş düştüğü halde ateş düşürücülere devam edilmesi, saati geldi diye rahat rahat uyuyan çocuğun ateş düşürücü saati geldi diye uyandırılması önerilmemektedir.
Uz. Dr. Görkem ASTARCIOĞLU
Ateş, koltuk altından ölçülen vücut ısısının , kulaktan ölçüldüğünde 38 santigrad derecenin üzerinde olmasıdır. En sık nedeni enfeksiyonlardır. Basit bir viral enfeksiyona bağlı soğuk algınlığından, ağır bir menenjite kadar birçok enfeksiyon ateşe neden olur.
Enfeksiyon dışı nedenler arasında özellikle küçük bebeklerde görülen sıvı kaybı, ortam ısısının yüksekliği ve aşırı giydirme gibi nedenler ateşe sebep olabilir. Dış çıkarma dönemi ve aşı sonrası da bebeklerde ateş görülebilir.
Ateş, hangi durumlarda tehlikeli olabilir?
Ateşli çocuğa doğru yaklaşım
Ateşli çocuğa yanlış yaklaşım
Vücudun çeşitli virüs ve bakterilere karşı verdiği tepkilerden biri de ateşlenmedir. Ancak çocuklarda ateş, bir hastalık belirtisi olarak görülürken vaktinde önlenmediğinde farklı bir hastalığa davetiye çıkartır. Bu yüzden anne ve babalar bu konuda evde müdahale ederken bazı hususlara dikkat etmeli. Peki çocukların ateşi düşürülürken yapılan hatalar! Çocuklar için evde ateş düşürme yöntemleri
Özellikle de kış aylarında ortaya çıkan ateşli hastalıklar bebeklikte, çocuklukta ve yetişkinlikte sıklıkla görülebilen rahatsızlıklardandır. Aşırı derece panik bir yapıya sahip olan anne-babalar, çocuklarında görülen bu ateşlenme karşısında ne yapacağını bilemez hale gelir ve halk arasında duydukları bazı ateş düşürücü yöntemleri deneyebilir. Ateş düşürmede neredeyse hepimizin bildiği sirkeli su yöntemi başlarda işe yarıyor gibi görünse de aslında ateşlenmeyi daha da arttırır. Vakit geçtikçe ateşi daha da yükselen bebeklere ya da çocuklara sirkeli suya batırılmış bez ile ateş düşürmeye çalışılabilir. Soğuk suya batırılmış temiz bez alnına, koltuk altlarına hafif bastırarak pres şeklinde uygulanır. Halbuki bilinçsizce uygulanan bu yöntem çocuğun damarlarını büzüştürerek yüksek ateşin vücuttan atılmasını engeller. İshal, mide bulantısı, dalgınlık ya da havale gibi rahatsızlıklar görülmediği takdirde 38 derece ısıyı görmeyen vücutta ateşi düşürmek için aileler tarafından ılık su kompresi yapılabilir.
SİRKELİ SU ATEŞ DÜŞÜRÜR MÜ?
Halk arasında doğru olduğu zannedilen ancak yanlış olan 'Sirkeli suyun ateş düşürdüğü' yönündeki görüşler en çok anneleri etkiliyor. Hasta olan çocuklarında ateşi düşürmek için alın bölgesine koyulan sirkeli su, başlangıçta ateşi düşürüyor gibi görünse de aslında daha da arttırıyor. Tıpkı kolonya ve buzda olduğu gibi ateşlenmeyi daha da arttıran bu durum ilk önce damarları ani olarak daraltıp ateşi düşürüyor gibi olur ancak sonradan genişler ve ateşi arttırır.
ateşi çıkan çocuğa hemen ilaç verilmemeli
ÇOCUKLARIN ATEŞİ DÜŞÜRÜLÜRKEN YAPILAN HATALAR!
ateşi çıkan çocuk kalın giydirilmemeli
ÇOCUKLAR İÇİN EVDE ATEŞ DÜŞÜRME YÖNTEMLERİ
Vücudun ısısını çekerek pH dengesini korumaya yarayan elma sirkesi kısa zamanda yükselen ateşi düşürür. Ayrıyeten zengin mineral desteği ile vücudun kaybettiği mineralleri yerine koyar. Eşit seviyedeki elma sirkesi ile suyu kaba koyun. Ardından 1 çift çorabı karışıma batırıp fazlalığını sıkarak ayağa giydirin. Kuruduktan sonra aynı işlemi yenileyin ateş düşene kadar devam edin.
Enfeksiyon kapılması nedeniyle ortaya çıkan ateşlenmede ateşi düşürmek için uygulanır. Hamilelik döneminde oluşan ateşlenmeye bile iyi gelen patatesi ince dilimleyip sirkeye yatırarak 10 dakika bekletin. Ardından dilimleri alnına koyun ve üstünü bezle örtün. 20 dakika bekleyip kaldırın. Günlük 2 kez tekrarlayın.
Havalarn sürekli deimesinden dolay birçok insan hastalanmaktadr. Hatta bu hastalk yüksek atelere neden olmaktadr. Vücutta bir yükselip bir düen bu ate nedir? Sadece sizi hasta edip yataklara düüren bir faktör deildir. Ate, yetikinlerde ve bebeklerde vücut ssnn, normal deerlerin üzerine çkmasdr. Vücudun hastalklara kar gösterdii direncin sonucunda oluan biyolojik bir eylemdir. Ate halk arasnda bir hastalk olarak bilinmektedir.
Ate, hastalk habercisidir. Çok geçmeden bir hastaln vücudunuza geleceinin sinyallerini veren bir durumdur. Yetikinlerde vücut scakl 36 ve 37 derece normal kabul edilir. Bu durum bebekler için ayn deildir. Bebeklerin normal vücut scakl ise 38 dereceyi bile görebilir; 38 derecenin üzeri yüksek kabul edilir. Bu deerlerin üzerinde bir ate ölçümü yapldysa mutlaka doktora gitmelisiniz.
Vücut ssn yükselten faktörler enfeksiyonlardr. Bebeklerde bu duruma di çkarma dönemini de ekleyebiliriz. Yetikinlerde ve çocuklarda ise vücutta oluan bakterilerle toksinler, vücudun savunma mekanizmasyla etkileime girdii anda ate yükselmesi balar.
Bu etkileim sonucunda vücut ss yava yava yükselir. Beyindeki hassas hücrelere kadar ular ve hastann daha hzl nefes almasna neden olur. Bu durum vücut ssnn yükseldiinin ve bu snn deriye yansyacann habercisidir. Çok geçmeden vücut terlemeye balar. Terlemenin nedeni ise vücut ssn azaltmaktr.
Hastaln habercisi ate, çocuklarda ve yetikin bireylerde kendini gösterdiinde, hemen ne yapmal diye herkes düünür. Ate düürmenin yollar hakknda sizler için hazrlanan bu yazy bir köeye not edin. Geçmeyen ate durumlarnda, vücudunuzda farkl belirtileri de aça çkmsa gecikmeden doktora bavurmalsnz.
Salkta en doru tedavi yöntemleri ve kesin sonuçlar için mutlaka alannda uzman bir doktora bavurunuz. Tavsiyelerimiz hafif iddetteki rahatszlklar için evde geçici bitkisel öneriler içerir. Reçete nitelii tamaz. Salkl günler dileriz…
Özellikle de çocuklarda uygulandnda oldukça etkili olan bileklere çorap koyma yöntemi, ev içinde uygulanan ate düürmenin en etkili yolu kabul edilir.
Bu yöntem bebeklerde ate düürme yollar arasnda en çok uygulanan bir yöntemdir.
En çok bilinen yöntemdir lk su ile du almak. Genelde yanl uygulamalarla ciddi sorunlar meydana gelebilir. Ilk su ile du yöntemi birden deil, yava yava uygulanmaldr. Atei yükselen çocua veya bireye aniden souk du aldrlrsa ok etkisi oluturabilir.
Genellikle hasta insanlarn su içmeye bile mecali olmaz. Fakat vücuttaki mikroplarn bir an önce yok olmas için, bol su tüketmek gerekir. Atei yükselen hastaya eer çocuksa litre, yetikin ise litre su vermelisiniz. Vücut hastalk döneminde mikroplarla savatndan hücrelerin yenilenmesi için suya ihtiyaç duyar.
Ba ve boyun bölgenizde scaklk hissettiiniz bu dönemde yine slak beze ihtiyaç duyacaksnz. Ayak bileklerinize çorap koyduunuz gibi, ba ve boyun bölgesine de slak mendil veya bez uygulamanz tavsiye ederiz. Bezler kurudukça slatp atei düürene kadar bu ileme devam etmelisiniz.
Yüksek ate durumlarnda sv yiyeceklere ve çorbalara arlk verin. Özellikle de tavuk suyu ile yaplan çorbalar vücuttaki mikroplar daha hzl atacaktr. Mevsim sebzeleri ya da tavuk, et gibi proteinlerle hazrlanan çorbay bol limonlu yeil salatayla tüketebilirsiniz.
Tarif için: Hasta Çorbas Tarifi
Atei yükselen hastann üzerini örtmeyin. Sk yaanan bir durum olan titreme onun üüdüünü ifade etmez. nce bir çaraf ile hastay dinlendirebilirsiniz. Eer kaln örtüler örterseniz, hastann ateini düürmek yerine daha da yükseltebilirsiniz.
Bol su içeren meyveler yemeye özen gösterin. Bu dönemde krmz meyveler ve karpuz, portakal, kavun, kivi, dut tercih edebilirsiniz. Kabak ve domates gibi C vitamini içeren gdalar tüketmek tercihiniz olabilir. Bol sulu gdalar tercih edildiinde vücut kat yiyecekleri parçalamak yerine mikroplarla savamak için enerji harcayacaktr. Böylece iyileme süreciniz daha da hzlanacaktr.
lginizi çekebilir: C Vitamini En Yüksek 12 Süper Meyve
Çaynza ilave edeceiniz kekik hem yetikinlerde hem de çocuklarda ate düürme yollar bitkisel yöntemleri arasndadr. sterseniz çaynza ekleyin isterseniz scak su ile kekii demleyip içebilirsiniz. Tad ac gelirse limon ve bal ile tatlandrabilirsiniz.
lginizi çekebilir: Kekik Çay Faydalar, Neye yi Gelir? En yi 10 Etki!
Doktora danmadan çocuklara veya bebeklere kesinlikle ar kesici, ate düürücü ilaçlar verilmemelidir. Tehlikeli durumlar meydana gelebilir. Tavsiye ettiimiz ate düürme yöntemleri ile hastann atei dümüyorsa vakit kaybetmeden hemen doktora gitmelisiniz.
Hastalk sürecinde saatlerdir devam eden atei düürmek için besinlerden yardm alabilirsiniz. Bunun için aklnza mor ve krmz renkli besinler gelebilir. Bu süreçte mor üzüm, mor erik, krmz üzüm, krmz erik, karpuz, çilek, nar, elma gibi meyveleri souk tüketebilirsiniz. Eer bebeklerde ve çocuklarda ate devam ediyorsa bu meyveleri ezerek souk yedirebilirsiniz. Atein dümesine yardm edecektir. Ayrca bitki çaylarn da souk içmek önemlidir. Zerdeçal, zencefil, yeil çay, portakal çay, kekik çay tercih edilebilir.
Birçok kii ate düürmek için limon tüketmeye balar. Limonun ate üzerindeki etkisi yüksektir. Yüksek oranda C vitamini içerdii için hastalk annda ihtiyaç duyulan C vitaminini karlar. Ayrca daha rahat nefes almaya yardm ederek vücut direncini yükseltir. Atei yüksek olan kiilerin limonlu su içerek kendini daha iyi hissetmesi beklenir. Mikroplarla savamaya yardm ederek ksa sürede iyilemenizi salar.
Geleneksel bir alkanlk olan sirkeli suyun, ate düürme konusunda etkisi olduu tbben kantlanmam. Hatta sirkeli souk su ile slatlan bez, çocuklar birkaç dakika rahatlatsa da ardndan atein yükselmesine neden olmakta. Uzmanlar bu konuda ailelerin bilinçli davranmasn, birkaç saat boyunca dümeyen ateler için doktora görünmesini önermektedir.
Salkta en doru tedavi yöntemleri ve kesin sonuçlar için mutlaka alannda uzman bir doktora bavurunuz. Tavsiyelerimiz hafif iddetteki rahatszlklar için evde geçici bitkisel öneriler içerir. Reçete nitelii tamaz. Salkl günler dileriz…
Kn Hastalktan Koruyan Beslenme puçlar
Baklk Sistemini Güçlendiren Yiyecekler Listesi
D Vitamini Nelerde Var? Vitamin Kayna 7 Doal Besin
K Meyveleri Nelerdir? Vitamin Deposu 10 Besleyici Meyve
Sonbaharda Baklk Sistemini Güçlendiren Mucize: Propolis