A Grubu Beta Hemolitik Streptokok Enfeksiyonu

Beta enfeksiyonu nedir?

Beta enfeksiyonuna, beta hemolitik streptococcus pyogenes isimli bakteri neden olur. Halk arasında “beta” olarak kısaltılmıştır. Bilinenin aksine; bu enfeksiyonun oluşum nedeni virüs değil, bakteridir. Tek nedeni vardır, o da streptococcus pyogenes bakterisidir.

Beta enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

Beta enfeksiyonu; halk arasında bademcik veya üst yolunum yolu olarak adlandırılan enfeksiyon bulguları ile benzerlik göstererek ortaya çıkar.

BETA enfeksiyonu halkın bademcik ya da üst solunum yolu olarak adlandırdığı enfeksiyon belirtileriyle ortaya çıkmaktadır. Üst solunum yolları ile bademciklere etki eder. Beta virüsünün belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Ateş, sık görülen belirtilerdendir.
• Yutma güçlüğü, enfeksiyon belirtileri arasındadır.
• Boyunda meydana gelen şişliğin farklı sebepleri olabilse de nedeni beta enfeksiyonu da olabilir.
• Boğaz ağrısı üst solunum yolu rahatsızlıklarında sık görüldüğü için beta enfeksiyonu belirtisi de olabileceğini söyleyebiliriz.

Beta enfeksiyonunun belirtileri farklı üst yolunum yolu enfeksiyonları olmak üzere, çeşitli hastalıkalr ile karıştırılabilir. Bu yüzden, yukarıda sıraladığımız belirtilerin yaşanması durumunda ayırıcı tanı için doktora başvurulması önemlidir.

Beta enfeksiyonu nasıl teşhis edilir?

Beta enfeksiyonunun varlığı, boğaz kültürü ile tespit edilir. Kişiden alınan boğaz kültürü incelenir ve streptococcus pyogenes bakterisine denk gelinir ise beta enfeksiyonu tanısı konur. Ayrıca, beta enfeksiyonu için hızlı test denilen 1 saatte sonuç veren boğaz sürüntü testleri de vardır. Akut beta enfeksiyonu kan testi ile belirlenemez. Fakat, son ay içinde beta enfeksiyonunun atlatılıp atlatılmadığı kan tetkikleri ile ortaya çıkarılabilir.

Beta enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?

• Beta enfeksiyonu, boğaz enfeksiyonu olup; tedavisinde penisilin gibi antibiyotikler reçete edilir.
• Tedavide kullanılan penisilin ve benzeri ilaçlar oral yoldan kullanılacaksa 10 günlük antibiyotik tedavisi tavsiye edilir.
• Bunun yanı sıra; kalçadan enjeksiyon ile tek doz penisilin de beta enfeksiyonun tedavisinde kullanılabilir. 
• Penisilin benzeri antibiyotiklere karşı alerji gösteren hastalara; azitromisin, klaritromisin ya da ertiromisin gibi antibiyotikler reçete edilebilir.

Beta enfeksiyonuna ne iyi gelir?

Bu enfeksiyonun tedavisinde tek yöntem antibiyotik kullanmaktır. Tedavi için antibiyotik dışında kullanılacak herhangi bir ilaç yoktur. Fakat, beta enfeksiyonunun kendi kendine geçtiğini de söyleyebiliriz. Bir müdahale yapılmazsa bile gün içinde beta enfeksiyonu, genellikle kendiliğinden yok olabilmektedir.

Beta enfeksiyonu bulaşıcı mıdır?

Beta enfeksiyonu bulaşabilen bir hastalıktır. Damlacık yoluyla kolay bir şekilde yayılım gösterebilir.

Beta enfeksiyonu hangi yaşta görülür?

Beta enfeksiyonunun yaş arasında daha sık görüldüğünü; ancak temas ve damlacıkla bulaştığı için yetişkinlerde de sık bir şekilde rastlanabileceğini söyleyebiliriz.

30 Ocak

A grubu beta hemolitik streptokok (AGBHS) genel olarak, yaş arasındaki çocuklarda daha fazla olmak üzere her yaş grubunda bademcik iltihabına (tonsillofarenjit) neden olabilen Gram-pozitif kok görünümlü bir bakteridir. Çocuk yaş grubunda, bakteriyofaj (bakteri virusu) taşıyan özel bir tipi, genellikle bademcik iltihabıyla birlikte olmak üzere, fajdan kodlanan bir toksine (eritrojenik toksin) karşı aşırı duyarlılıktan kaynaklanan, ateş, bulantı, kusma ve ciltte kızarıklıklarla seyreden ve kızıl adı verilen bir hastalığa da yol açar. AGBHS infeksiyonları her yıl, özellikle kış aylarında olmak üzere belli bir oranda görülür, yılda bir de sıklıklarında artışlar olabilir. Bu bakteri tonsillofarenjit ve kızıla ek olarak her yaş grubunda deri ve yumuşak doku infeksiyonları gibi başka infeksiyonlara da  neden olabilir. Gerek bademcik iltihabı, gerekse deri yumuşak doku infeksiyonları penisilin grubu antibiyotiklerle tedavi edilebilir.

AGBHS çok nadiren, deriden, bademciklerden veya üst solunum yollarından cilt altı, kas zarı (fasya), kas, akciğerler veya kan dolaşımı gibi daha derin dokulara ulaşıp, çok ağır klinik tablolara ve ölüme yol açabilir. Derin dokular ve kandaki AGBHS infeksiyonlarına invazif AGBHS infeksiyonları adı verilir. İnvazif AGBHS infeksiyonların üçte birinde, bakterinin toksinlerinin süperantijen özellikleriyle bağışıklık sistemini aşırı uyarması sonucunda  çoklu organ yetmezliğiyle seyreden toksik şok tablosu gelişebilir. Toksik şok % oranında ölümle sonuçlanabilen ağır bir tablodur. İnvazif AGBHS infeksiyonları sıklıkla erişkinlerde görülmekte ve çocuklar tüm olguların %10’dan azını oluşturmaktadır.

Gerek kızıl, gerekse invazif AGBHS infeksiyonlarının sıklığında, yıllarında, pandemi nedeniyle alınan önlemlerin bir sonucu olarak çok büyük düşüşler olmuştur. Ancak sezonunda başta Avrupa ülkeleri ve ABD olmak üzere tüm dünyada ve ülkemizde hem invazif AGBHS infeksiyonu sayısında, hem de tüm invazif AGBHS infeksiyonları içinde çocuk hastaların oranında bir artış görülmüştür. Bu artış, aynı zamanda kızıl vakalarında görülen >3 katlık artış ve pandemi önlemlemlerinin kalkmasıyla solunum yolu virus infeksiyonlarında gözlenen artışla paralellik göstermektedir. Özellikle çocuklarda olmak üzere geçirilmiş viral infeksiyonların invazif AGBHS infeksiyonları için risk faktörü olduğu önceden de bilinmekteydi. Bu nedenle, COVID dahil artmış viral üst solunum yolu infeksiyonlarının ve pandemi sırasında alınan önlemler nedeniyle AGBHS’larla karşılaşılmaması sonucu bağışıklık olmamasının bu infeksiyonların artışında rolü olabileceği düşünülmektedir.   sezonunda izole edilmiş AGBHS suşlarının hastalık yapma yeteneklerinde veya antibiyotik direncinde artış belirlenmemiştir, ancak patogenezi tamamen aydınlatacak çalışmalar halen devam etmektedir.

İnvazif AGBHS infeksiyonlarının sıklığında artış görülmesine rağmen (İngiltere’de, son beş sezonda Eylül-Ocak arasındaki dönemde ortalama olgu görülürken, sezonunda aynı dönemde olgu tanımlanmıştır) toplam olgu sayıları çok fazla değildir. Bu nedenle toplum sağlığına etkisinin çok büyük olması beklenmemektedir.

Hastalık penisilin grubu ilaçlarla kolaylıkla tedavi edilebilmektedir. Ancak etkili tedavi için erken tanı, özellikle kızılın erkenden tanınarak tedavi edilmesi, oldukça önemlidir. Bademcik iltihabı olan çocuklarda, ateşin çok yüksek olması, boyun lenf bezlerinde ağrılı şişliklerin gelişmesi, bademcikler üzerinde beyazlıkların bulunması ve burun akıntısı ve öksürük gibi virusları düşündüren belirtilerin olmaması halinde öncelikle AGBHS infeksiyonu olabileceği düşünülmelidir.  Bu hastalarda tüm vücutta kırmızılık gelişmesi ve derinin pürtüklü bir hal alması durumunda da kızıl akla gelmelidir. AGBHS’ye bağlı bademcik iltihabı veya kızıl şüphesi olan hastaların, hemen hekime başvurması, olası tehlikeli komplikasyonları önleyecek penisilin tedavisinin erken başlanması açısından önemlidir. Erişkinlerde de, ilgili vücut bölgesinde sıcaklık artışı, kızarıklık ve şişlikle  seyreden deri yumuşak doku infeksiyonlarında, özellikle çok şiddetli ağrı varsa, deride içi su dolu kabarıklıklar (bül veya hemorajik bül) veya siyahlaşma gelişmişse, hastanın genel durumu bozulup, tansiyonu düşüyorsa invazif AGBHS olabileceği düşünülmeli, vakit kaybedilmeden hekime başvurulmalıdır.

Son dönemlerde İngiltere ve ABD’de görülen ve basın yayın organlarında adını sıkça duyduğumuz Strep A enfeksiyonu, Türkiye’de görülmeye başladı. Makalemizde, “Strep A enfeksiyonu nedir?”, Strep A virüsü nasıl bulaşır?”, “Strep A virüsünün belirtileri nelerdir?” ve “Strep A Virüsünün tedavisi nasıl olur?”, gibi soruların cevaplarını detaylandıracağız.

Strep A yaygın bir bakteri türüdür. Genellikle çocuklarda görülen strep A enfeksiyonlarının çoğu hafif seyreder ve kolayca tedavi edilebilir ancak bazıları daha ciddidir.

Strep A Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

Strep A enfeksiyonunun sık görülen semptomları şunlardır:

İnvaziv Grup A Strep Nedir?

Strep A enfeksiyonlarının çoğu ciddi değildir ve antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Ancak nadiren de olsa ciddi sorunlara neden olabilir. Buna invaziv grup A strep denir.

Çocuğunuz Strep A Enfeksiyonuna Yakalandığında Ne Yapmanız Gerekir?

Çocuğunuzun ne zaman ciddi bir şekilde hasta olduğunu söylemek zor olsa da bu konuda içgüdülerinize güvenmek önemlidir. Çocuğunuzun normalde nasıl olduğunu herkesten daha iyi bilirsiniz, bu sebeple de ciddi bir sorun olduğunda bunu anlama ihtimaliniz yüksektir.

Çocuğunuz ciddi bir şekilde hasta görünmüyorsa, genellikle evde bakabilirsiniz. Böyle durumlarda birkaç gün içinde kendilerini daha iyi hissetmeleri beklenir. Rahatsız olurlarsa çocuklara parasetamol veya çocuklara yönelik ibuprofen verebilirsiniz. İlacın çocuğunuz için uygun olup olmadığından emin olmak ve hangi dozda kullanması gerektiğini görmek için ilaçların prospektüsünü mutlaka kontrol edin.

Eğer çocuğunuzda yüksek ateş, boğaz ağrısı ve kızarıklık gibi belirtiler varsa doktordan yardım almanız gerekir.

Aşağıdaki durumlarda çocuğunuzun acilen bir doktor tarafından muayene edilmesi gerekir.

• Çocuğunuz hastaysa ve gittikçe kötüleşiyorsa,
• Çocuğunuz normalden çok daha az yemek yiyorsa,
• Çocuğunuzun bezi her zamankinden daha az ıslaksa, normalden daha az idrarını yapıyor ya da başka susuzluk belirtileri gösteriyorsa,
• Bebeğiniz 3 aylıktan daha küçük ve 38 santigrat derece ya da üstü bir ateşe sahip veya 3 ila 6 ay arasında ve 39 santigrat derece veya daha yüksek bir ateşe sahipse,
• Çocuğunuz çok yorgun veya hırçınsa,

Aşağıdaki durumlarda acil çağrı merkezini aramanız gerekmektedir:

• Çocuğunuz nefes almakta zorlanıyorsa,
• Çocuğunuz nefes alırken duraklamalar yaşıyorsa,
• Çocuğunuzun cildi, dili veya dudakları mavi veya griyse (siyah veya kahverengi ciltte bu belirtiler avuç içlerinde veya ayak tabanlarında daha kolay görülebilir),
• Uyanmakta güçlük çekiyor veya uyanık kalamıyorsa.

Strep A Enfeksiyonu Nasıl Teşhis Edilir?

Streptokok genellikle yaşları arasındaki çocuklarda görülmektedir. Enfeksiyonun teşhis edilebilmesi için hızlı strep testi ve/veya boğaz kültürü alınmaktadır.

• Strep A Testi: Özellikle hastanın boğaz ağrısı şikayeti söz konusu ise bu test istenebilir. Yutma güçlüğü, yüksek ateş, şiddetli boğaz ağrısı ve bademciklerde şişme gibi durumlarda da strep testi istenebilir.
• Boğaz Kültürü Testi: Boğaz kültürü testi hızlı strep testinden daha etkili sonuç vermektedir. Testin sonuçları 1 ya da 2 gün içinde çıkmaktadır.

Strep A Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?

Strep A enfeksiyonlarının çoğu antibiyotiklerle kolayca tedavi edilebilir.

Sizde veya çocuğunuzda strep A enfeksiyonu varsa, antibiyotik kullanmaya başladıktan sonraki 24 saat boyunca kreşten, okuldan veya iş yerinden uzak durmalısınız. Bu, enfeksiyonun diğer insanlara yayılmasını önlemeye yardımcı olacaktır.

Ciddi strep A enfeksiyonlarının (invaziv grup A strep) hastanede antibiyotiklerle tedavi edilmesi gerekir.

Strep A Enfeksiyonu Nasıl Bulaşır?

Strep A enfeksiyonları, enfekte kişiyle yakın temasta bulunulmasıyla yayılır. Öksürme ve hapşırma yoluyla veya vücudunuzdaki bir yara üzerinden bulaşabilirler.

Strep a bakterisi, bazı insanlarda semptomlara neden olmadan veya bu kişiler kendilerini kötü hissetmeden vücutta bulunabilir. Yine de bu kişiler bakterileri başkalarına bulaştırabilirler.

Strep A Enfeksiyonuna Yakalanma Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?

Strep A enfeksiyonuna yakalanma riskinizi artıracak olan şeyler şunlardır:

• Zayıflamış bir bağışıklık sistemi,
• Açık yaralar,
• Soğuk algınlığı veya grip gibi bazı viral enfeksiyonlar

Strep A gibi enfeksiyonlar kolayca diğer insanlara bulaşabilir. Bir enfeksiyona yakalanma veya bulaştırma olasılığınızı azaltmak için:

• Ellerinizi sık sık su ve sabunla yıkayın.
• Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir mendille kapatın.
• Kullanılmış mendilleri olabildiğince çabuk çöpe atın.

Sağlık Bakanı'ndan Streptokok Uyarısı

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, meselenin ciddiyetine binaen sosyal medya hesabından paylaşım yaparak, Streptokok A virüsüyle alakalı şu ifadeleri kullandı:

Eylülden beri bazı Avrupa ülkelerinde A GRUBU BETA-HEMOLİTİK STREPTOKOK VAKALARI bildirilmektedir. Ülkemizde de AZ SAYIDA vaka bildirilmiştir. A grubu beta-hemolitik streptokok enfeksiyonlarının çoğu boğaz iltihabı veya ciltte enfeksiyon şeklinde ve kısmen hafif enfeksiyonlardır. Hasta kişilerin öksürme ve hapşırmasıyla yayılan damlacıklara doğrudan maruz kalmakla veya mikrobun yayıldığı yüzeylere dokunduktan sonra ellerini yıkamadan ağız, burun veya göz temasında da kişi hastalığı alabilir. EN İYİ ÖNLEME YOLU, ELLERİN SIKÇA SABUN VE SUYLA YIKANMASIDIR. İlaç tedavisine başlandıktan 24 SAAT SONRA bulaşıcılık artık söz konusu değildir. ÇOCUĞUNUZUN ani başlayan ateşi ve boğaz ağrısı var ve ateş düşürücüye rağmen düşmüyor, kötüye gidiyorsa; normalden çok daha az besleniyor veya sıvı almıyorsa, nefes almakta zorlanıyor, vücudunda hızla yayılan döküntüler varsa hemen Acili arayın veya Acil Servise başvurun.

Hemen herkes günümüzde bir korku hikayesine dönen beta mikrobuyla ilgili bir şeyler duymuştur. Genel olarak diğer üst solunum yolu enfeksiyonlarından daha zor geçen, çocuklar için çok zor olması sebebiyle ailelerinde çok daha zorlandığı bu hastalık, boğaza yerleşen virüs sebebiyle ortaya çıkıyor. Avrasya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, ebeveynlere uyarılarda bulunurken dikkat edilmesi gereken noktaları anlatıyor.

Beta mikrobu nedir?

Üst solunum yolu enfeksiyonlarından bademcik enfeksiyonlarına yol açan Beta mikrobu, boğaz enfeksiyonlarının yaklaşık %10’undan sorumludur. Özellikle de mevsim geçişlerinde çok sık görülen beta mikrobu, ateş, boğaz ağrısı ve şişlik ile kendini belli eder. Okul, kapalı oyun alanları, toplu taşıma araçları, servisler gibi ortamlarda kolaylıkla bulaşır ve şikayetler gün içinde ortaya çıkmaya başlar.

Beta hastalığının belirtileri nelerdir?

• Yüksek ateş,
• Dilin üzerinde beyaz lekeler,
• Boğaz ağrısı,
• Bademciklerde şişlik ve beyaz görünümlü iltihap,
• Boyunda şişlik,
• Dokununca ağrıyan lenf düğümleri,
• Mide bulantısı, kusma,
• İştahsızlık,
• Ağız kokusu,
• Ciltte kızarıklık ve döküntü.

Çocuklarda beta virüsü neden olur?

Çocuklarda sıklıkla görülen beta, daha çok kapalı ortamlarda A Grubu Beta hemolitik streptokokların hızla buluşması sebebiyle ortaya çıkar. Hastalık kolay bulaştığı için korunmak nispeten daha zordur.

Beta mikrobu nasıl bulaşır?

A grubu beta hemolitik streptokok diğer adıyla beta mikrobu, hava teneffüsü ve damlacık yolu ile bulaşır. Beta mikrobunu taşıyan bir kişiye bir metreden daha az yaklaşmak, öksürük ve salya yolu ile hastalığın bulaşmasını kolaylaştırır.

Tedavi edilmezse çok tehlikeli olabilir

Beta mikrobu daha çok yaş aralığındaki çocuklarda görülür. 15 yaşında küçük çocuklarda yukarıda belirtilen şikayetler gözlemleniyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Her ne kadar basit yöntemlerle hastalık kendi kendine geçse de en önemli komplikasyonlardan biri olan akut romatizmal ateş nadir de olsa ortaya çıkabilir. Şöyle ki, beta mikrobunun salgıladığı toksinler deride kızıl hastalığının ortaya çıkmasına yol açar. Bu iltihaplar tedavi ile kontrol altına alınmazsa;

• Kalp romatizması,
• Eklem iltihapları,
• Böbrek iltihapları,
• Sinütiz,
• Orta kulak iltihabı,
• Zatürre,
• Deri iltihaplarına yol açabilir.

Ebeveynler çok dikkatli olmalı!

Eğer ki;

• Beta mikrobu salgını varsa,
• Çocuk veya ailede glomerulonefrit geçiren kişi varsa,
• Enfeksiyon söz konusu ise,
• Çocuk veya aileden biri romatizmal ateş geçiren varsa,
• Çocukta kızıl hastalığı görüldüyse,
• Yakınlarında kızıl hastalığı geçirdiyse mutlaka doktora başvurulmalı taşıyıcılık testleri yaptırılarak uygun tedaviye başlanmalıdır.

Nasıl tedavi edilir?

Ebeveynlerin çocuklarında gözlemlediği belirtiler doğrultusunda doktor önce fiziki muayene eder. A Grubu Beta hemolitik streptokok iltihabından şüphelenildiği takdirde ise boğaz kültürü yapılır. Yapılan boğaz kültüründe Beta virüsü üremesi söz konusu ise bunun önleyecek uygun antibiyotikler belirlenir. Eğer A Grubu Beta hemolitik streptokok iltihabı olduğu kesinleşirse, ağızdan ya da enjeksiyon şeklinde uygulanan antibiyotik ile 10 gün boyunca tedavi edilir.

Korunmak mümkün mü?

Öncelikle çevrede veya ailede beta mikrobu olan kişi varsa bulaşma riskini en aza düşürmek için yakın mesafede bulunmaktan kaçınılmalıdır. Bunun yanı sıra kapalı ortamlar ve ortak kullanım alanlarından sonra mutlaka çocukların elleri yıkanmalıdır. Çocuklara çok sıcak ve çok soğuk yiyecek ve içecekler verilmemelidir.