Aşağıdakilerden Hangisi Bir Java Sınıfıdır

Java Sınıfları

(Classes)

Java’da sınıf (class)kavramını doğada cins isimlere benzetebiliriz. Bir cins kendi başına belirli bir nesne değildir; ancak belirli türden nesnelerin ortak özelliklerini belirten soyut bir kavramdır. Örneğin, ağaç bir cins isimdir. Ama bahçedeki elma-ağacı ya da sokaktaki çınar-ağacı belirli varlıklardır. Onlar, ağaç sınıfının birer nesnesidir (üyesidir). Cinsler alt-cinslere ayrılabilir. Alt-cinsler, üst-cinslerin özelikleri yanında kendilerine has başka özelikler de taşırlar. Örneğin, memeli-hayvanlar geniş bir sınıftır. Filler, kaplanlar, şempanzeler, balinalar, insanlar vb. memeliler sınıfının (üst-sınıf) birer alt-sınıfıdır. Alt-sınıftakiler, üst-sınıfın özeliklerini taşımakla birlikte, birbirlerinden kesinlikle farklıdırlar. Her cinsin ve her alt-cinsin kendine özgü özelikleri (nitelikler ve davranışlar) vardır. Bu özelikler, onları diğer cinslerden ayırır.

Java’da sınıfları doğadaki cinsler gibi düşürsek, konuyu kavramamız kolaylaşacaktır. Java sınıfı, tıpkı bir cinste olduğu gibi, ortak özelikleri belirlenmiş bir topluluğun adıdır. Bir java sınıfının niteliklerini değişkenlerle (attributes, fields), davranışlarını metotlarla (fonksiyon, procedure) belirleriz. Başka bir deyişle, istediğimiz özeliklerini belirterek bir sınıf (cins-isim) tanımlarız. Bu sınıfın niteliklerideğişkenlerle (attributes, fields) ve davranışları metotlarla (fonksiyon, procedure) ortaya konulur. Kısaca, bir java sınıfı kendi özniteliklerini belirleyen değişkenleri ve fonksiyonları içeren bir birimdir. Bu nedenle, Pascal ve C gibi yapısal dillerdeki yapı (record, struct) kavramının bir genellemesidir. Record ve struct yalnızca değişkenler içerebilir. Fonksiyon ve procedure’ler onların dışında kalır. Java sınıfı ise, değişkenler yanında fonksiyonları da içeren daha genel bir yapıya sahiptir. Bir sınıf içindeki fonksiyonlar o sınıfın değişkenlerine erişebildiği gibi, farklı sınıflar arasında da iletişim sağlanabilmektedir.

Sınıf ve alt-sınıfların tanımı, bütünüyle programcının gereksemelerine göre yapılabilir. Alt-sınıflardan başka alt-sınıflar üretilebilir. Böylece en üst-sınıftan başlayarak en alt-sınıfa ulaşan hiyerarşik bir yapıya sahip olurlar. En alttaki sınıf, kendisinin üstünde olan bütün sınıfların özniteliklerini taşır. Buna kalıtım (inheritance) özeliği diyoruz. Bu özelik, Java’nın üstün özeliklerinden birisidir ve ilerideki konularda nasıl işe yaradığını göreceğiz.

Java programları sınıf (class) lardan oluşur. Bütün sınıflar aynı yapıya sahiptirler. Aralarındaki farkı yaratan şey, içerdikleri değişkenler ve metotlardır. Bazıları hiç değişken ve/veya metot içermez, bazıları az, bazıları çok değişken vemetot içerebilir.

Uyarı : Bir sınıftaki değişkenler o sınıfın niteliklerini, metotlar ise o sınıfın davranışlarını belirler. Bu nedenle, sun da dahil olmak üzere bazı kaynaklarda değişken terimi yerine nitelem (attribute), fonksiyon ve procedure yerine de metot terimi kullanılır. Biz de bu derslerde genellikle bu geleneğe uyacağız. Ama, özellikle değişkeni ve fonksiyonu vurgulamak gerektiğinde bu gelenekten biraz sapabileceğiz.

Sınıf (Class) Yapısı

Java’da sınıf (class) yapısı için sözdizimi şöyledir:

[Erişim_nitelemi]class ad {

Class’ın tanımı

}

Yapının açıklaması:

[Erişim_belirteci](Access-modifier):Class’a kimlerin erişebileceğini belirten bir nitelemdir. Bu nitelemleri ve yaptıkları işleri yeri geldikçe örnekler üzerinde açıklayacağız.

classSınıf tanımında mutlaka kullanılması gereken anahtar bir sözcüktür; derleyiciye bir class tanımı yapıldığını bildirir.

AdHer class’a bir ad verilir. Class adlarını büyük harfle başlatmak bir gelenektir. Buna karşılık, değişken adları, paket adları ve interface adları küçük harfle başlatılır. Böylece, kaynak programa bakan herkes, neyin class olduğunu hemen anlayabilir. Bu java programcıları arasındaki bir sözleşmedir ve bu sözleşmenin java derleyicisi bakımından bir anlamı yoktur. Sözleşme, yalnızca programcıların kaynak programı okuyup anlamasını kolaylaştırır.

{ }Class’ın yapısı bu parantezler içinde kurulur; yani class’ın nitelemleri ve metotları tanımlanır. Bunlarınnasıl yapıldığını adım adım göreceğiz.

Java dili büyük-küçük harf ayrımına duyarlıdır. Anahtar sözcüklerde bu ayrıma dikkat edilmezse, program derlenemez. Bunun yanında, kaynak programın, okur tarafından kolay anlaşılması için konulmuş bazı kurallar vardır. Bir tür gelenek halini alan bu kurallar, derleyici açısından zorunlu olmasa bile, program yazanların bunlara uyması istenir. Bunlar, java programcıları arsındaki yazısız bir antlaşma hükümleridir.Böylece, kaynak programı okuyan herkes, programın yapısını daha kolay kavrayabilir. Bu kuralları, yeri geldikçe örnekler üzerinde açıklayacağız. Şimdi, basit birkaç kuralı söylemek gerekiyor.

Uyarı

1.                   Java’da adlar (değişken, metot, class, interface, paket adları) bir karakterle başlar, karakter veya rakamlarla devam edebilir. Her ad tek sözcükten oluşur; yani ad olan sözcük boşluk içeremez. Örneğin, Yolcu 12 Treni bir ad olamaz. Bunu Yolcu_12_treni ya da Yolcu12Treni gibi yazmak gerekir.

2.                İki ya da daha çok sözcüğün birleştirilmesiyle bir ad yaratılıyorsa, adlar arasına alt-çizgi (_) simgesi konulur ya da bitişik yazılıp sözcüklerin her birisi büyük harfle başlatılabilir. Örnekler: Mavi_Yolcu_Treni, MaviYolcuTreni.

3.                Class_adları büyük harfle başlar, küçük harflerle ya da rakamlarla devam eder. Örnekler:Tren, Mavi_Tren, Mavi_Yolcu_Treni, MaviYolcuTreni.

4.                Değişken, metot, interface ve paket adları küçük harfle başlar.Örnekler:tren, mavi_Tren, mavi_Yolcu_Treni, maviYolcuTreni.

5.                Sabitlenmiş değişkenler büyük harflerle yazılır. Örnek: PI=

Hemen belirtelim ki, java dili, bir programcının gerekseme duyacağı genel türden class’ları ön-tanımlı olarak içerir. Java’nın içerdiği ve Java API (Application Programmer’s Interface) denilen bu class’ların dökümanları seafoodplus.info sitesinden her an görülebilir. Programcı bu class’ları doğrudan kullanabildiği gibi, dilerse onların alt-class’larını üretebilir ya da kendi istediği class’ları serbestçe yazabilir. Bu durumuyla, java dili, programcıya olağanüstü kolaylık ve özgürlük sunmaktadır.

Basiti anlamak zordur!

Aşağıdaki class, programcının yazdığı basit bir class’tır. Bu örnek, aslında java dilinin özelliklerini göstermekten daha çok, o özelikleri saklamaktadır. Ama, her dil öğretiminde olduğu gibi, konuya sistematik yaklaşmak yerine pedagojik yaklaşmak daha verimlidir. Bu nedenle, konuyu, basitten karmaşığa giden adımlarla izleyerek, sonunda asıl sistematik yapıya ulaşacağız.

Jprog01 sınıfı, java API kütüphanesinde yer alan seafoodplus.info paketi içindeki System class’ını ve seafoodplus.info paketi içindeki PrintStream alt-class’ını kullanmaktadır. Aşağıdaki açıklamaları izleyebilmeleri için, öğrencilerin java API dokümanlarına bakmaları önerilir.

Jprog01 class’ı içinde programcının tanımladığı hiçbir değişken veya metot yoktur. Bunun yerine java API ‘den alınan System sınıfını ve main() metodunu kullanmaktadır. Ayrıca main() metodunun çağırdığı seafoodplus.infon() fonksiyonu, parametre olarak bir metin (string) içerdiği için, String class’ını çağırmaktadır.Bütün bu işleri, java kendiliğinden yapmaktadır. Programcıya düşen tek iş aşağıdaki basit programı yazmaktıseafoodplus.info program, aslında bir class yazmaktan ibarettir.

1.  class Jprog01

2.  {

3.  public static void main(String[] args)

4.  {

5.  seafoodplus.infon("Ankara Türkiye\’nin başkentidir.");

6.  }

7.  }

Bu programın çıktısı şudur:

Ankara Türkiye’nin başkentidir.

Çok basit görünen bu programın açıklanması zor değilse bile, çok uzundur ve java programının bir çok özeliklerini taşır. Bir java programının (sınıfının) nasıl çalıştığını göstereceği için bu uzun açıklamaya girmekte yarar görüyoruz. Java'ya yeni başlayan öğrenciler bu açıklamayı anlayamazlarsa üzülmesinler. Ama dersler ilerledikten sonra, geri dönüp mutlaka okumalı ve her satırını anlamalıdırlar. Çünkü, bu açıklamaları kavrayamayan öğrenci, javayı henüz kavrayamamış demektir.

1.     Satır: Her java programı bir sınıf (class) dır. O nedenle, hepsi class anahtar sözcüğünü izleyen bir ad ile başlar.(örneğimiz içinclass Jprog01 dir). Bazan class anahtar sözcüğünün önüne belirteçler gelebilir. Onları ileride yeri geldikçe açıklayacağız.

2.     Satır: Java sınıfının tanımı { } parantezi içinde yer alan ana blok içine konur. 2-inci satırda açılan { parantezi 7-inci satırda kapanmaktadır. Bu ana bloktur. Bu blokun içine başka bloklar girebilir. Her blokun kendine özgü { } parantezleri vardır. Açılan her parantez kapatılmalıdır. İç-içe bloklar oluşturulduğunda, parantezler en içten başlayarak dışa doğru karşılıklı olarak eşleşirler. Örnekteki 3-üncü satırda başlayan iç blok 6-ıncı satırda bitmektedir. 3 ile 6-ıncı satırlarda yer alan { } parantezler birbirini eşler ve bir iç-blok oluşturur. 2-inci ve 7-inci satırlardaki { } parantezleri birbirine eştir ve en dış bloku (ana blok) oluşturur. Bir sınıf içinde istenildiği kadar iç-içe bloklar oluşturulabileceği gibi, birbirinin içinde olmayan bloklar da oluşturulabilir. Ama bütün bloklar, sınıfın sınırlarını belirleyen ana blok içinde olmak zorundadır.

3.     Satır:Bu satır main() adlı bir metot (fonksiyon) tanımlamaktadır. publicsaklı sözcüğü, bir erişim belirtkesidir, bu metoda her sınıfın ulaşabileceğini belirtir. Gündelik konuşmamızdaki halka açık deyimine benzer bir işleve sahiptir. Herkes ona erişseafoodplus.infosaklı sözcüğünün java'da çok işlevsel bir anlamı vardır. Şimdilik, bu belirtkenin, main() metodu için ana bellekte bir yer ayırdığını ve onun başka bir kopyasının yapılmasına izin vermediğini söylemekle seafoodplus.infosaklı sözcüğünün yaptığı işin ayrıntılarını zamanla daha iyi kavrayacağıseafoodplus.infoklı sözcüğümain() metodunun (fonksiyonunun) değer bölgesinin olmadığını (boş küme) belirtir. Bu metot bir iş yapar, ama bir değer almaz. Bazı java metotlarının değer bölgesi vardır, bazılarının yoktur (boştur). Son olarakmain(String[] args) simgelerini açıklayalım. Her dilde olduğu gibi, java'da da sınıfın her üyesinin bir adı vardırüncü satır bir metot tanımlamaktadır. Bu metot elbette sınıfın bir üyesi olmaktadır ve bir adı olmalıdır. Bu metodun adımain()'dir. Java'da bütün uygulama programları bir main() metodu ile çalışır. Her uygulama programında yalnızca bir tane main() metodu vardır ve daima 3-üncü satırdaki gibi yazılır. Tabii, her uygulama programı farklı işler yapacağından, hepsinin main() metodunun tanımı farklı olacaktır. Bu metodun tanımı main(){}'e ait {}bloku içinde yapılır. Ama bütün main()metotlarının adları, nitelemleri ve parametre türü hepsinde aynıdır. Parantez içindekiString[] args ifadesi bir değişken (parametre) bildirimidir. Metotların değişkenlerine parametre diyoruz. Böylece, bu değişkenleri sınıf ve blok içlerinde tanımlanan öteki değişkenlerden ayırmamız kolaylaşıyor. Değişkenin adı args , tipi ise String[]'dir. String Java'da metin (text) işlemlerini yapmamızı sağlayan kullanışlı bir sınıf (class) dır. Bununla çok sık karşılaşacak ve onun bir çok hünerini zamanla öğreneceğiz. Şimdilik, Pascal ve C gibi dillerde karakter arraylari olarak yapılan metin (string) işlemlerini java'da String sınıfı ile yaptığımızı söyleyelim. String 'in sonuna [] köşeli parantezleri eklenince, elde edilen String[] simgesi, öğeleriString tipinden olan bir dizi (array) belirtir. Demek kiargs değişkeni öğeleri String tipinden olan bir seafoodplus.info daha çok açıklamak için, gerekli ön bilgilere sahip olmayı sabırla beklemeliyiz.

4.     Satır:Bu satırdametodunun bloku {parantezi ile başlamaktadır. Blok 6-ıncı satırda bitmektedir, bir iç bloktur. Bu iç blokta main metodunun tanımı yapılmaktadır.

5.     Satır: Bu satırın açıklanması için gerekli olan bilgileri java API dökümanlarından alabiliriz. Dökümanlarda seafoodplus.info paketinin içine bakarsak, System sınıfını (class) görebiliriz.

seafoodplus.info

seafoodplus.info

public final class System

extends Object

Dördüncü satırdaki public erişim belirteci System sınıfına her sınıfın erişebileceğini söylüyor. final nitelemesi ise, System sınıfının değiştirilemez (sabit) olduğunu söylüyor. extends Objectifadesi,System sınıfınınObject sınıfından üretildiğini söylüyor; yani onun bir alt sınıfı olduğunu söylüyor. Object sınıfı bütün sınıfların üst-sınıfıdır.

Açıklamayı sürdürebilmek için, önce programın üçüncü satırında yer alan out ‘un ne olduğunu sonra da println() metodunun tanımını bulmalıyız.

Bunun için, API dökümanında seafoodplus.info paketi içinde yer alan System sınıfının değişkenlerine (attributes, fields) bakalım. System sınıfının PrintStream tipinden errveoutadlı iki değişkeni ile InputStreamtipinden inadlı bir değişkeni olduğunu görürüz. Adlarından da anlaşılacağı üzere, outdeğişkeni çıkış akımlarını, indeğişkeni giriş akımlarını düzenler. err değişkeni ise, oluşabilecek hataları bildirir. API dökümanında outdeğişkenine tıklarsak, onun açık tanımını görebiliriz:

public static final PrintStreamout

Bu değişkenin aldığı public static final nitemleri , sırasıyla, şu anlamlara gelir:

publicoutdeğişkeni herkese açıktır. Her class bu değişkene ulaşabilir.

staticoutdeğişkeni için sistem ana bellekte bir yer açmıştır ve kullanılmaya hazırdır. Onu ayrıca programcının yaratmasına gerek yoktur. Doğrudan kullanılabilir durumdadır.

finaloutdeğişkeni sabittir, program içinde değeri değiştirilemez.

System sınıfı içindeki out değişkeni static olduğundan, ona erişmek için

seafoodplus.info(1)

yazmak yeterlidir. Son olarak, programın üçüncü satırında yer alan seafoodplus.infon() metodunun tanımını aramalıyıseafoodplus.info için out değişkeninin ait olduğu PrintStreamsınıfını bulmalıyız. Bu sınıf seafoodplus.info paketi içindedir ve hiyerarşik tanımı şöyledir:

seafoodplus.info

seafoodplus.infoStream

seafoodplus.infoOutputStream

seafoodplus.infotream

Bu hiyerarşiden anlaşılacak şey, PrintStream sınıfının Object sınıfından türetilen üçüncü aşamadaki bir alt-sınıf olduğudur. Bu sınıfın tanımı, hiyerarşik olarak şu tanımlardan çıkar:

public abstract class OutputStream

extends Object

public class FilterOutputStream

extends OutputStream

public class PrintStream

extends FilterOutputStream

API dökümanındaPrintStream sınıfının metotları arasında

public void println(String x)

adlı bir metodu olduğunu görürüz. Bu metot, parametre olarak aldığı bir x metnini standart çıkışa (ekran) yazar. Parametre olarak tırnak içinde yazdığımız

"Ankara Türkiye\’nin başkentidir."

metni, java için String tipinden bir parametredir (String tipinden x değişkenidir). println() metodunun görevi bu parametreyi (nesneyi) byte akışı biçiminde standart çıkışa (ekran) göndermektir.Böylece,

seafoodplus.infon("Ankara Türkiye\’nin başkentidir.")

deyimi bizim için bir anlam kazanmıştır.