Aksa Ad 630

DİZEL MOTOR JENERATÖR GRUBU MONTAJ TAVSİYELERİ EL KİTABI DIESEL GENERATING SETS INSTALLATION RECOMMENDATIONS AND OPERATIONS MANUAL DİZEL MOTOR JENERATÖR GRUBU MONTAJ TAVSİYELERİ EL KİTABI ÜRETİCİ FİRMA AKSA JENERATÖR SAN.A.Ş. Rüzgarlıbahçe Mah. Özalp Çıkmazı No , Kavacık - Beykoz / İSTANBUL T : +90 4 F : +90 57 81 [email&#;protected] YETKİLİ SERVİS AKSA SERVİS & YEDEK PARÇA Muratbey Beldesi, Güney Girişi Caddesi No: 8 Çatalca / İSTANBUL T: +90 11 11 F: +90 2I2 10 20 [email&#;protected] SAYIN AKSA JENERATÖR KULLANICISI; Öncelikle, Aksa Jeneratör’ ü seçtiğiniz için teşekkür ederiz. Bu Kullanma ve Bakım El kitabı sizlere Aksa jeneratör sistemini tanıtmak amacıyla hazırlanmış ve geliştirilmiştir. Bu kitap jeneratörün yerleşimi, çalıştırılması ve bakımı hakkında genel bilgiler vermektedir. Ayrıca almış olduğunuz jeneratörle ilgili genel bilgiler, tablolar ve şemalarda verilmiştir. Genel emniyet tedbirlerini almadan jeneratörünüzü asla çalıştırmayınız, bakım ve onarımını yapmayınız. Kitapta verilmiş olan talimatlara uyduğunuz takdirde jeneratörü sorunsuz kullanabileceksiniz. Aksa önceden haber vermeden kullanım kitabında yapacağı değişiklik hakkını saklı tutar. 1. GİRİŞ 1 2. EMNİYET 1 Genel 1 Yerleşim, Taşıma ve Çekme 1 Yangın ve patlama 2 Mekanik 2 Kimyasal 2 Gürültü 3 Elektriksel 3 Elektriksel çarpmalara karşı ilk yardım 3 3. ODA BOYUTLANDIRMASI, YERLEŞTİRME, KALDIRMA 4 Genel 4 Kabin 4 Jeneratörün taşınması 4 Jeneratör yerinin seçimi 5 Kabinli Jeneratör Grubunun Açık Sahada Yerleştirilmesi ve Kurulumu 5 Jeneratör Temeli ve taban 6 Oda dizaynı kılavuz notları 7 4. YAKIT SİSTEMİ Genel 13 Dizel yakıtın özelliği 13 Dizel yakıt özellik tanımları 14 Şase - depo yakıt tankı 14 Ara tanksız yakıt sistemi 14 Ara tanklı yakıt sistemi 14 Günlük servis yakıt tankı 15 Büyük hacimli depolama tankları 15 Yakıt hattı tanımlaması 15 Yakıt geri dönüş hatları 17 Elektrikli yakıt transfer pompaları 17 5. EGZOZ SİSTEMİ Egzoz sisteminde olması gerekenler ve dikkat edilmesi gereken hususlar 19 Egzoz boru tesisatı dizaynı 20 6. SOĞUTMA SİSTEMİ Genel 25 Radyatör soğutmalı gruplar 25 Uzak radyatörle soğutulmuş sistemler 25 Havalandırma 26 Soğutma suyu ve işleme tabii tutulması 29 Motoru ısıtma 30 Yanma havası 7. YAĞLAMA YAĞI Yağ performans özelikleri Cummins motorlar için yağ tavsiyesi John Deere dizel motorlar için yağ tavsiyesi Doosan dizel motorlar için yağ tavsiyesi Mitsubishi dizel motorlar için yağ tavsiyesi 8. ELEKTRİKLİ START SİSTEMLERİ Akü sistemleri 9. ŞEBEKE VEYA JENERATÖRÜN YÜKE TRANSFERİ OTS panosu ve panonun yeri, yerleşimi OTS standartları OTS Güç anahtarlama elemanı ELEKTRİK TESİSATI VE KABLO Genel Kablo kesiti seçimi Kabloların montaj metotları Kablo kanalları Koruma Yükleme Güç faktörü Paralel çalışma Topraklama SES İZALASYONU Susturucular Kabinler Diğer ses düşürücüler SAĞLIK VE EMNİYET Yangından korunma Egzoz gazları Hareketli parçalar Tehlikeli voltaj Su Soğutma sıvısı ve yakıt YÜK KARAKTERİSTİKLERİ Genel Yük karakteristikleri Motora yol verme Olağan dışı yükler Dengesiz yükler 30 30 30 30 30 31 31 31 31 31 31 32 32 32 32 33 33 33 33 33 34 34 34 36 36 36 36 37 37 37 38 38 38 38 38 38 38 38 39 40 Alternatör bağlantısı İzolasyon testi RÖMORKLU JENERATÖRLERİN ÇEKİLMESİ MÜŞTERİNİN SORUMLULUKLARI 40 40 40 41 1. GİRİŞ Aksa Jeneratör; soğutma suyu ve antifrizi, yakıt, yağlama yağı ve şarjlı akünün sağlanması durumunda, götürüldüğü yerde hemen devreye verilecek şekilde tasarlanmıştır. Uzun yılların verdiği deneyim ile AKSA, verimli, güvenilir ve kaliteli jeneratörler üretir. Bu Montaj El Kitabı, kullanıcının jeneratörü kolayca montaj yapmasına yardım amacıyla hazırlanmıştır, onarım kitabı değildir. Bu kitapta verilen tavsiye ve kurallara uyulması halinde jeneratör uzun süre maksimum performans ve verimde çalışacaktır. Bu nedenle aşağıda yazılı tavsiyelere uyulması uygun olacaktır. 1) Kirli ve tozlu ortamda jeneratörün düzenli çalışmasını sağlamak amacıyla daha sık bakım yapmaya dikkat edilmelidir. 2) Her zaman ayarlar ve onarımlar, bu işi yapmak için yetkili ve eğitimli bir kişi tarafından yapılmalıdır. 3) Her jeneratör, şasesi üzerine yapıştırılmış etiket üzerinde gösterilen bir model ve seri numarasına sahiptir. Ayrıca bu etiket üzerinde jeneratörün imalat tarihi, gerilimi, akımı, kVA cinsinden gücü, frekansı, güç faktörü ve ağırlığı verilmiştir. Bu etiket bilgileri yedek parça siparişi, garantinin işlemesi veya servis sağlanması için gereklidir. 4) Tavsiye edilen yağlama yağı, soğutma suyu ve yakıtın kullanılması. 5) Orijinal motor – jeneratör parçalarının kullanılması 6) Aksa yetkili servislerinin kullanılması 7) Tavsiye edilen emniyet ve montajla ilgili tedbirlerin alınması 2. EMNİYET Genel Jeneratör doğru kullanılması halinde tamamen güvenli olacak şekilde tasarlanmıştır. Bununla birlikte güvenlik sorumluluğu jeneratörü kuran, işleten ve bakımını yapan kişilere aittir. Eğer belirtilen güvenlik önlemleri uygulanmış ise kaza ihtimali çok azdır. Herhangi bir teknik operasyon veya işlem yapmadan önce gerekli emniyeti sağlamak operasyon veya işlemi yapan kişiye aittir. Jeneratör yalnızca yetkili ve eğitimli kişiler tarafından çalıştırılabilir. Uyarılar ! Jeneratöre bakım yapmadan veya jeneratörü çalıştırmadan önce kitaptaki tüm uyarıları okuyunuz ve anlayınız. ! Bu kitaptaki prosedür, talimat ve güvenlik önlemlerine uyulmaması halinde kaza ve yaralanmaların artması muhtemeldir. ! Bilinen emniyetsiz bir durumda jeneratörü asla çalıştırmayınız. ! Eğer jeneratörde emniyetsiz bir durum var ise, tehlike uyarısı koyunuz ve akünün negatif (-) kutbunun bağlantısını keserek bu olumsuz durum düzeltilene kadar jeneratörün çalışmasını engelleyiniz. ! Jeneratöre bakım veya temizlik yapmadan önce akünün negatif (-) kutbunun bağlantısını kesiniz. ! Jeneratör standartlara uygun şekilde kurulmalı ve çalıştırılmalıdır. Yerleşim, Taşıma ve Çekme Kitapta 3. ve Bölüm jeneratörün yerleştirilmesi, taşınması ve çekilmesi konularını kapsamaktadır. Jeneratörü taşımadan, kaldırmadan, yerleştirmeden veya römorklu jeneratörü çekmeden önce bu bölümü okuyunuz. Aşağıdaki emniyet tedbirlerini dikkate alınız. Uyarılar ! Elektriksel bağlantıları, ilgili standartlara uygun şekilde yapınız. Bu standartlara topraklama ve toprak hataları dahildir. ! Jeneratörler için yapılan yakıt depolama sistemlerinin ilgili kodlara, standartlara ve diğer gereklere uygun şekilde kurulduğundan emin olunuz. ! Motor egzoz gazları personel için tehlikelidir. Kapalı mahallerde bulunan bütün jeneratörlerin egzoz gazları ilgili standartlara uygun sızdırmaz siyah borular ile dışarıya atılmalıdır. Sıcak egzoz susturucusu ve egzoz boruları yanabilecek maddelerin teması ve personelin Şekil AKSA Jeneratör Grup Etiketi Herhangi bir ihtiyaç durumunda Aksa Servis ve Yedek parça Sirketini veya yetkili bayisini arayınız. 1 dokunmasına karşı korunmalıdır. Egzoz gazının tehlikesiz olarak dışarı atılmasını sağlayınız ! Jeneratörü, alternatör ve motor kaldırma halkalarını kullanarak kaldırmayınız. Jeneratörü kaldırmak için şasede bulunan kaldırma noktalarını kullanınız. Kabinli jeneratörlerde kabinin üst kısmında bulunan kaldırma noktaları da kullanılabilir. ! Kaldırma araçları ve destek yapılarının sağlam ve jeneratörü taşıyabilecek kapasitede olduğundan emin olunuz. ! Jeneratör kaldırıldığı zaman, tüm personel jeneratör etrafından uzak tutulmalıdır. ! Römorklu jeneratörü çekerken tüm trafik kurallarına, standartlara ve diğer düzenlemelere dikkat ediniz. Bunların içinde yönetmeliklerde açıkça belirtilen gerekli donanımlar ve hız sınırları da vardır. ! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesine izin vermeyiniz. Personelin, çekme demiri üzerinde veya mobil jeneratör ile çekici araç arasında durmasına izin vermeyiniz. ! Özel olarak tasarlanmadıkça jeneratörü tehlikeli olarak sınıflandırılan bir çevrede kurmayınız ve çalıştırmayınız. den uzak tutunuz. Kıvılcım veya ark, yakıtı tutuşturabilir. ! Motor çalışıyor iken yakıt tankını doldurmaktan kaçınınız. ! Yakıt sisteminde yakıt sızıntısı varsa jeneratörü çalıştırmayınız. ! Herhangi bir yangın anında personelin kolay çıkışı için acil çıkış kapısı olmalıdır. Mekanik Jeneratör, hareketli parçalardan korunmak için muhafazalarıyla birlikte tasarlanmıştır. Buna rağmen jeneratör mahallinde çalışırken diğer mekanik tehlikelerden personeli ve cihazları korumak için önlem alınmalıdır. Uyarılar ! Emniyet muhafazaları çıkarılmış halde jeneratörü çalıştırmayınız. Jeneratör çalışıyorken bakım yapmak veya başka bir sebepten dolayı emniyet muhafazasının yanına veya altına ulaşmaya çalışmayınız. ! El, kol, uzun saçlar, sarkan elbise parçaları ve takıları hareketli parçalardan uzak tutunuz. Dikkat: Bazı hareketli parçalar açık bir şekilde görülmemektedir. ! Jeneratör odası var ise kapısını kapalı ve kilitli tutunuz ! Sıcak yakıt, sıcak soğutma suyu, sıcak egzoz dumanı, sıcak yüzeyler ve keskin köşelere temastan kaçınınız. ! Jeneratör mahallinde çalışırken eldiven, şapka ve koruyucu elbise giyiniz. ! Soğutma suyu soğuyana kadar radyatör dolum kapağını açmayınız. Radyatör kapağını tamamen açmadan önce yüksek buhar basıncının azalması için kapağı yavaş yavaş gevşetiniz Yangın ve Patlama Jeneratörün bir parçası olan yakıt tutuşabilir ve patlayabilir. Bu maddelerin depolanmasında uygun önlemlerin alınması, yangın ve patlama riskini azaltır. BC ve ABC sınıfı yangın söndürücüler el altında bulundurulmalıdır. Personel bunların nasıl kullanıldığını bilmelidir. Uyarılar ! Jeneratör odasını uygun şekilde havalandırınız. ! Jeneratörü, jeneratör odası ve zeminini temiz tutunuz. Yakıt, yağ, akü elektroliti veya soğutma suyunun etrafa dökülmesi durumunda, dökülen yeri derhal temizleyiniz. ! Yanıcı sıvıları motorun yakınında bulundurmayınız. ! Yakıtın etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanmaya sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz. Akü bağlantısını yapmadan veya akü bağlantısını sökmeden önce akü şarj cihazının beslemesini kesiniz. ! Ark olayından kaçınmak için topraklanmış iletken nesneleri terminaller gibi elektriğe maruz kalan bölgeler- Kimyasal Jeneratörde kullanılan yağlar, yakıtlar, soğutma suları ve akü elektrolitleri endüstriyel tiptir. Uygun kullanılmazlarsa personele zarar verebilirler. Uyarılar ! Yakıtı, yağı, soğutma suyunu ve akü elektrolitini deri ile 2 temas ettirmeyiniz ve yutmayınız. Eğer kazayla yutulur ise tıbbi tedavi için derhal yardım isteyiniz. Eğer yakıt yutulmuş ise kusturmayınız. Deri ile temas halinde temas bölgesini sabunlu su ile yıkayınız. ! Yakıt veya yağ bulaşmış elbise giymeyiniz ! Aküyü hazırlarken aside dayanıklı bir önlük, yüz maskesi ve koruyucu gözlük takınız. Deriye veya elbiseye akü elektrolitinin dökülmesi durumunda dökülen yeri bol miktarda basınçlı su ile hemen temizleyiniz. söküldükten sonra alternatör terminal kapagını yerine takınız. Kapak emniyetli bir sekilde yerine takılmadıkça jeneratörü çalıstırmayınız. ! Jeneratörü gücüne ve elektrik karakteristiklerine uygun yüklere ve elektrik sistemlerine baglayınız. ! Tüm elektrikli ekipmanları temiz ve kuru tutunuz. Izolasyonun asındıgı, çatladıgı ve kırıldıgı yerlerdeki elektrik tertibatını yenileyiniz. Asınmıs, paslanmıs ve rengi gitmis olan terminalleri yenileyiniz. Terminalleri temiz ve baglantıları sıkı tutunuz. ! Tüm baglantıları ve bostaki kabloları izole ediniz. ! Elektrik yangınlarında BC veya ABC sınıfı yangın söndürücüler kullanınız. Gürültü Ses izolasyon kabini ile donatılmamış jeneratörlerin ses şiddeti dBA dan fazladır. 85 dBA dan fazla ses şiddetine uzun süreli maruz kalma, işitme için tehlikelidir. Uyarılar ! Jeneratör mahallinde çalışırken kulaklık takınız. Elektriksel çarpmalara karşı ilk yardım Uyarılar ! Elektriğe maruz kalmış kişiye, elektrik kaynağını kapatmadan önce çıplak elle dokunmayınız. ! Eğer mümkünse elektrik kaynağını devre dışı ediniz. ! Bu mümkün değil ise elektrik fişini çekiniz veya elektrik kablosunu elektriğe maruz kalan kişiden uzaklaştırınız. ! Eğer bunlar da mümkün değil ise, kuru yalıtkan madde üzerinde durunuz ve tercihen kuru tahta gibi yalıtkan bir madde kullanarak, elektriğe maruz kalan kişiyi iletkenden uzaklaştırınız. ! Eğer kazazede nefes alıyor ise, kazazedeyi aşağıda tanımlandığı gibi iyileşme pozisyonuna getiriniz. ! Eğer elektriğe maruz kalan kişi bilincini kaybetmiş ise, ayıltmak için aşağıdaki işlemleri uygulayınız: Elektriksel Elektrikli cihazların etkili ve emniyetli çalışması, bu cihazların doğru bir şekilde yerleştirilmesi, kullanılması ve bakımının yapılması ile sağlanır. Uyarılar ! Jeneratörün yüke bağlantısı, bu konuda eğitimli ve kalifiye olan yetkili bir elektrikçi tarafından, ilgili elektrik kodlarına ve standartlarına uygun bir şekilde yapılmalıdır. ! Jeneratörü çalıştırmadan önce (buna mobil jeneratörler de dahil) jeneratörün topraklamasının yapıldığından emin olunuz. ! Jeneratöre yük bağlantısı yapmadan veya jeneratörden yük bağlantısını sökmeden önce jeneratörün çalışmasını durdurunuz ve akü negatif (-) terminalinin bağlantısını kesiniz. ! Islak veya sulu bir zeminde duruyor iken yük baglantısını yapmaya veya yük baglantısını kesmeye kalkısmayınız. ! Jeneratör üzerindeki iletkenlere, baglantı kablolarına ve elektrikli parçalara vücudunuzun herhangi bir kısmı ile veya izole edilmemis herhangi bir nesne ile temas etmeyiniz. ! Yük baglantısı yapıldıktan sonra veya yük baglantısı Solunum Yolunu Açmak • Kazazedenin başını geriye doğru eğiniz ve çenesini yukarı kaldırınız. • Kazazedenin ağzına veya boğazına kaçmış olabilecek takma diş, sakız, sigara gibi nesneleri çıkarınız. Nefes alma Kazazedenin nefes alıp almadığını, görerek, dinleyerek ve hissederek kontrol ediniz. 3 Kan Dolaşımı Kazazedenin boynundan nabzını kontrol ediniz. • Kazazedenin öne veya arkaya doğru yuvarlanmamasını sağlayınız. • Nefes alıp vermesini ve nabzını düzenli bir şekilde kontrol ediniz. Eğer ikisinden biri durursa yukarıdaki işlemleri tekrarlayınız. Eğer Nefes Alamıyor fakat Nabız Varise • Kazazedenin burnunu sıkıca kapatınız. • Derin nefes alarak dudaklarınızı kazazedenin dudakları ile birleştiriniz. • Göğüs kafesinin yükseldiğini gözleyerek ağzından yavaşça üfleyiniz. Sonra üflemeyi bırakarak göğüs kafesinin tamamen inmesine izin veriniz. Kazazedeye dakikada ortalama 10 defa nefes veriniz. • Eğer yardım çağırmak için kazazede yalnız bırakılacaksa, 10 defa nefes vererek kısa zamanda geri dönünüz ve nefes verme işlemine devam ediniz. • Her 10 nefes verme işleminden sonra nabzı kontrol ediniz. Nefes alıp vermeye başladığı anda kazazedeyi iyileşme pozisyonuna getiriniz. Nefes Alamıyor ve Nabız Yok ise • Tıbbi yardım isteyin veya en yakın sağlık kuruluşunu arayınız. • Kazazedeye iki defa nefes verin ve aşağıdaki gibi kalp masajına başlayın. • Göğüs kafesinin birleşme yerinden 2 parmak yukarıya avuç içini yerleştiriniz. • Diğer elinizi de parmaklarınızı kilitleyerek yerleştiriniz. • Kollarınızı dik tutarak, dakikada 15 defa cm aşağı doğru bastırınız. • Tıbbi yardım gelene kadar 2 nefes verme ve 15 kalp masajı işlemini tekrar ediniz. Eğer kazazedenin durumunda düzelme görülürse, nabzını kontrol ederek nefes vermeye devam ediniz. Her 10 nefes verme işleminden sonra nabzını kontrol ediniz. • Nefes alıp vermeye başladığı anda kazazedeyi, iyileşme pozisyonuna getiriniz. Uyarılar Kazazedenin bilinci tekrar yerine gelene kadar, su gibi sıvılar vermeyiniz 3. ODA BOYUTLANDIRMASI, YERLEŞTİRME, KALDIRMA Genel Jeneratörün boyutlarının bilinmesinden sonra jeneratörün yerleştirilmesi için planlar hazırlanabilir. Bu bölüm jeneratörün etkin ve emniyetli yerleştirilmesi için gerekli önemli faktörleri içermektedir. Kabin Jeneratör, bir kabin içine konduğunda taşıma ve yerleştirme büyük ölçüde kolaylaşacaktır. Kabin, jeneratörü yetkisiz kişilerin kullanmasına ve dış etkenlere karşı korur. Jeneratörün Taşınması Jeneratör şasesi, özellikle jeneratörün taşınmasını kolaylaştırmak için dizayn edilmiştir. Jeneratörün yanlış kaldırılması parçalarda ciddi hasarlara yol açabilir. Jeneratör, forklift kullanılarak kaldırılabilir, dikkatli bir şekilde şasesinden itilebilir veya şasesinden çekilebilir. Şekil Jeneratörün vinç ile kaldırılması Uyarılar: ! Jeneratörü motor veya alternatör kaldırma halkalarını kullanarak kaldırmayınız. ! Forklift ile itme esnasında doğrudan şaseyi itmeyiniz ve oluşabilecek hasarı önlemek için mutlaka şase ile forklift İyileşme Pozisyonu • Kazazedeyi yan yatırınız. • Solunum yolunun açık olmasını sağlamak için çenesi ileriye doğru bakacak şekilde başını eğik tutunuz. 4 arasına tahta koyunuz ! Jeneratörün ağırlığına uygun kaldırma teçhizatı kullanınız. ! Jenenatör askıda iken tüm personeli jeneratörden uzak tutunuz. ! Kabinli veya kabinsiz jeneratör kaldırılırken şase veya kabin üzerindeki kaldırma halkaları kullanılmalıdır. Ayrıca jeneratörün geçici olarak binanın içinde veya dışında çalıştırılmasında kabin kullanılması faydalıdır. - Dahili topraklama durumunu kontrol ediniz - Topraklama çubuğunu jeneratöre en yakın noktaya monte edin, yayılma direncini (maks.1kΩ) ölçün, kontak voltajı 25 Volt, 30 mA kaçak akımdan daha yüksek olmamalı. Jeneratör Yerinin Seçimi Jeneratörün konacağı yerin seçimi yapılırken aşağıdaki faktörler göz önüne alınmalıdır: - Toplam alan ve alan içerisindeki sınırlamalar - Jeneratör mahalline giriş, başlangıçta jeneratörün odaya getirilmesi, yerleşim durumu, montaj tasarımları, sonraki yakıt ve servis yapabilme durumlarının göz önüne alınması - Zemin durumu, seviyesi ve meyil durumu göz önüne alınmalıdır -Ses ile ilgili kısıtlamalar varmı (ofis ,yerleşim yeri vb.) - Jeneratör için oda içerisinde cebri havalandırmaya ihtiyaç duyulacağından yeterli soğutma havası ve yanma havası oda içerisine alternatör ün arkasından girecek ve motorun ön tarafından sıcak hava deşarj edilecektir. Binanın durumuna göre , gerekli olan hava miktarının sağlanabilmesi için ek hava kanalları yapılmasına ihtiyaç duyulabilir. -Yağmur, kar, sulusepken, sel suyu, direk gün ışığı, dondurucu soğuk ve aşırı sıcaklık gibi unsurlara karşı korumalı olmalıdır. - Aşındıran veya iletkenlik sağlayan toz, iplik, duman, yağ dumanı, buhar ve motor egzoz dumanı gibi havadan taşınan zararlı maddelere karşı korumalı olmalıdır. - Ağaç veya direk gibi devrilebilecek nesnelerin ve motorlu araçların çarpmasına karşı korumalı olmalıdır. - Jeneratörün soğutulması ve servis ve bakım yapılabilmesi için jeneratör etrafında en az 1 metre ve jeneratör üzerinde en az 2 metre boşluk olmalıdır. - Jeneratörü odaya taşıyabilmek için jeneratörün geçebileceği uygun bir geçit olmalıdıseafoodplus.info giriş ve çıkış havalandırmaları ,Jeneratör odasına giriş-çıkış noktası sağlaması düşünülürse sökülebilir yapılabilir. - Yetkisiz kişilerin jeneratör mahalline girişleri önlenmelidir. - Eğer jeneratörü binanın dışına koymak gerekiyor ise, jeneratör bir kabin veya bir oda içerisine konmalıdır. Kabinli Jeneratör Grubunun Açık Sahada Yerleştirilmesi ve Kurulumu Jeneratörü açık sahada, dışarıda kurarken aşağıdaki konulara dikkat edilmesi gerekir; • Egzoz gazlarının birikebileceği bir yere jeneratörü kurmayınız. Egzoz gazlarının kapalı bir alanda toplanmasını önlemek için egzoz gazının pencere, kapı veya havalandırma kanallarının girişinden veya diğer açıklıklardan uzak tutunuz. • Egzoz ve soğutma havası akışı binalara ve insanlara potansiyel tehlike oluşturmayacak şekilde konumlandırılmalı. • Jeneratörü konumlandırırken hakim rüzgârlar ve hava akımları göz önüne alınmalıdır, • Üniteyi daha önceden hazırlanmış, su drenajı şartlarını saylayan bir yere yerleştiriniz. • Drenaj pompasının boşaltma alanı , yağmur oluğu, çatı oluğu, arazi sulaması veya su fıskiyesi gibi üniteyi su basacağı veya muhafazaya su püskürteceği ve hava giriş ve çıkış açıklıklarına gireceği yeri seçmeyiniz. • Yağmur, kar, sulu sepken, sel suyu, direkt gün ışığı, dondurucu soğuk ve aşırı sıcaklık gibi unsurlara karşı korumalı olmalıdır, • Aşındıran veya iletkenlik sağlayan toz, iplik, duman, yağ dumanı, buhar ve motor egzoz dumanı gibi havadan taşınan maddelere karşı korumalı olmalıdır, • Telefon, elektrik, yakıt, klima, sulama gibi hizmetlerin etkilenmediği bir yere jeneratörü kurunuz, • Jeneratörü , emiş ve atışlarının , yaprak , ot , kar gibi doğal yollardan kapanmamasını sağlayacak bir yere monte ediniz. Hüküm süren rüzgârlar jeneratörün emiş ve atışını etkiliyecek yönde olursa, üniteyi korumak için rüzgar kıran inşa edilmesi gerekir, • Jeneratörün konulacağı zemin düzgün yüzeyli ve kuru olmalı, zamanla batma ve eğilme durumu olmamalı, Jeneratörün ıslak ağırlığını taşıyabilmeli. Bu nedenle jeneratörün montajı için düzgün yüzeyli beton kaide 5 üzerine kurulması tavsiye edilir, Beton kaidede tercihen ± 0,50 lik eğim kabul edilebilir. gereklidir. Kablo ve yakıt hatları için ayrı ayrı kanallar ve kanal kapakları hazırlanmış olmalıdır, • Jeneratörün devreye alınması ve yerleşimi için yeterli alan olmalı. Ayrıca bakım yapabilmek için jeneratöre erişim olanağı sağlanmalı. • Egzoz sisteminde herhangi bir kaçak ve hasar olup olmadığını ,sıcak egzoz sisteminin herhangi yanıcı madde veya atıklarla temas etmediğini kontrol ediniz, • Egzoz borusunun çıkışında herhangi bir engel ya da kısıtlayıcı unsur olup olmadığını kontrol edin, • Düzenli temizlik ve bakım için kabin çevresinde yeteri kadar açıklığın bulunması, kabin kapaklarının tamamen açılabileceği alanın sağlanması gerekir. • Jeneratörü yanıcı madde ve duvarlardan en az 1,5m uzağa kurunuz. • Dizel jeneratör grubu kabini koruma sınıfı IP 23 özelliğindedir, • Enerji taşımayan tüm metal aksamın topraklanmış olması gerekir, • Kabinli jeneratör mümkün olduğu kadar yük sistemine yakın konumlandırılmalıdır. Temel ; Güçlendirilmiş bir beton kaide çökmeyi ve titreşimi önlemek için sağlam bir destek sağseafoodplus.info olarak jeneratörün kurulacağı beton kaide mm derinliğinde olmalı , Beton kaidesinin eni ve boyu , jeneratör şasesinin her yanından mm boşluk bırakacak şekilde uzun olmalıdıseafoodplus.info kaidenin altındaki zemin uygun bi şekilde hazırlanmalı ve hem jeneratörü hemde beton kaideyi taşıyacak kapasitede olmalıdır. (eğer jeneratör zemine monte ediledekse, zeminin Jeneratör ve aksesuarlarını kaldırabilecek kapasitede olmalıdır.).Eğer zemin zamanla ıslanacak ise beton kaidenin zeminden yukarıda yapılmasında fayda vardıseafoodplus.info hem Jeneratör için hemde jeneratöre servise gelecek kişiler için kuru bir ortam hazırlayacak, ayrıca beton kaideyi korozyona karşıda koruyacaktır. Bu nedenle Beton kaidesi , grubun yerleştirildiği odanın zemininden en az mm yukarıda olmalıdır. Beton kaide altındaki kum tabaka en az mm yüksekliğinde olmalıdır. Jeneratör Temeli ve taban : Not: Özel kaide beton gerekli değildir, jeneratör ıslak ağırlığını taşıyacak düzgün beton zemin yeterlidir. Bu tip çalışma (sismik tanımlama dahil) kaide betonun dizaynı, inşaat veya yapı mühendisi sorumluluğunda yapılacaktır. Kaide betonun temel fonksiyonları: - Jeneratör toplam ağırlığını taşımak -Jeneratör grubunun meydana getirdiği vibrasyonu yapıdan izole etmek Yapı tasarımı için inşaat mühendisi aşağıdaki detaylara ihtiyaç duyacaktır. - Jeneratör odası çalışma ısısı (makineden kütleye verilen ısı transferi tanımlanmamış gerilim stresi oluşturabilir ) - Önerilen kaide beton kütlesinin tüm boyutları - Jeneratör şasesinin tespit noktaları ve montaj Beton Kaide: Beton kaidenin dökülmesi ile jeneratörün kaideye oturtulması arasında betonun sertleşmesini sağlayabilmesi için en az yedi gün geçmesi gerekecektir. Beton kaidenin mümkün olduğunca düz olması ve yeni toprak 6 Aşağıdaki formül minimum beton derinliği hesabında kullanılabilir. Titreşimin Yalıtımı: Her bir jeneratör tek modül olarak motor ve alternatör kaplin ile birbirine bağlanır ve grup esnek lastik izolatörlerle şaseye monte edilir. Normal olarak ağır bir beton kaidenin, motorun titreşimini sönümlemek için kullanılması gerekli değildir. Jeneratör ağırlığını taşıyabilecek düzgün beton zemin yeterlidir. k t = dxwxl t = Betonun kalınlığı metre (feet) k = Jeneratörün net ağırlığı kg (lbs) d = Betonun yoğunluğu ( kg/m3) lbs/ft3 w = Betonun genişliği metre (feet) l = Kaide betonunun uzunluğu metre (feet) Not: Şase ile grup arasında titreşim takozu mevcut ise tekrar şase altına titreşim takozu koymak isterseniz AKSA yetkili servisine danışınız. Jeneratörün konulacağı betonun taşıma gücü beton içerisinde kullanılan malzemelere , temelin yerleştirildiği toprağın taşıma kapasitesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir , bundan dolayı beton kaide ve temelde güçlendirilmiş çelik hasır ağlar , çubuklar veya bunlara eşdeğer malzemeler kullanılması gerekebilir. Düzgün olmayan ve zayıf olan beton kaide istenmeyen titreşime sebep olabilir. Toprak Taşıma Yükü: Jeneratörün toplam ağırlığı (soğutma suyu , yağ , yakıt tankındaki mazot dahil) ile jeneratör beton kaidesinin toprağa uyguladığı yük , genelde birçok toprağın taşıma yükünün (yaklaşık olarak lbs/ft2 – kg/m2) altında olmasına rağmen kontrol etmekte her zaman fayda vardır. Bağlantılar: Tüm boru sistemleri ve elektriksel bağlantılar jeneratöre esnek bağlantılar ile bağlanmalıdır. Yakıt ve su hattı devreleri, egzoz boruları uzun mesafelere titreşimi taşıyabilir. Oda Dizaynı Kılavuz Notları Oda boyutu toleransı: İdeal olarak jeneratör çevresinde kolay bakım ve dolaşma alanı için yakıt tankı ve panodan minimum 1 metre mesafe verilmiş olması gerekir. Personel giriş kapısı giriş ve çıkışa, ses kes bariyerlerinin ve diğer aksesuarların girişine uygun, yeterlikte olmalı. Hesaplanması : k=toplam ağırlık (jeneratör ıslak ağırlık + beton kaide ağırlığı) kg (lbs) w=beton kaide genişliği metre (feet) l=beton kaide uzunluğu metre (feet) Giriş ve çıkış ses kesme bariyerleri ile panjurlar: Giriş ve çıkış ses kesme bariyerleri mm lik tahta çerçeveye monte edilmeli. Bariyer önüne monte edilen panjurlar hava girişinde düşük direnci sağlamak için panjur tasarımına dikkat edilmeli, minimum 50% alan sağlanmalıdır. Panjurların iç kısmına kuş ve küçük canlıların girmesine karşı tel kafes olması gerekir. Kafes tellerinin açıklıkları hava akışını engelleyecek aralıkta olmaması gerekir. Çıkış bariyeri radyatör davlumbazı flanşına ısı ve yağa karşı dirençli esnek branda bağlantısıyla bağlanır. k TTY = (psi) x w x l k TTY = (kg/m2) wxl Örnek Ugulama : kVA jeneratör gurubu , toplam ağırlığı kg (ıslak ağırlık , soğutma suyu , yağ dahil) , beton kaide 4 m uzunluğunda , m genişliğinde ve mm yüksekliğinde , dolayısıyla toprağa uyguladığı yük ; Beton kaide ağırlığı = x4x1,5x0,35 = kg k=+= kg Yanma Havası Girişi Motor yanma havası mümkün olduğunca temiz ve soğuk olmalıdır. Yanma havası jeneratörün bulunduğu ortamdan motora monte edilen hava filtresi vasıtasıyla çekilir. Fakat bazen toz, pislik ve sıcaklık gibi koşullardan dolayı jeneratör etrafındaki hava uygun olmayabilir. Bu TTY = (kg/m2) ; THY = kg/m2 1,5 x 4 7 durumlarda bir hava giriş kanalı bağlanabilir. Bu kanal motor üzerindeki hava filtresine temiz havayı dış ortamdan veya başka bir odadan sağlar. Hava flitresini çıkarmayınız veya onu motordan uzağa monte etmeyiniz aksi takdirde hava kanalında meydana gelebilecek kaçaklardan giren yada kanalda biriken toz direk motorun içine gidebilir. Şekil Zayıf havalandırma tertibatı atılan havanın yönlendirilmesi Egzoz Sistemleri Egzoz sistemi , çizim planında görüldüğü gibi oda tavanına sabitlenmelidir. Eğer binanın tavanı egzoz sistemi ağırlığını taşıyamayacak durumda ise oda zemininden demir konstrüksiyon ile egzoz sisteminin taşınması gerekir. Egzoz sistemi kaza ile dokunmalara karşı zeminden 2 – 3 metre yukarıda yapılması gerekir. Paslanmaz çelik kompensatör sabit egzoz sistemi ile motor egzoz manifoldu arasına monte edilmesi gerekir. Egzoz sisteminin jeneratör odasındaki bölümünün yüksek yoğunluklu , yüksek sıcağa dayanıklı izalosyon ile sarıldıktan sonra izolasyon üzeri alüminyum yastık ile kaplanması iyi olacaktır. Dolayısı ile operatör yaralanması ve jeneratör odasında meydana gelecek ısı yükselmesi azalacaktır. Odaya hava girişinin ve odadan hava çıkışının kolay olması için hava giriş ve çıkış pencerelerinin yeterince büyük olması gerekir. Kaba bir hesapla hava giriş ve çıkış pencereleri radyatör alanının en az katı büyüklüğünde olmalıdır. Şekil Hava Giriş Çıkış Alanı Soğutma ve Havalandırma Motor, alternatör ve egzoz boruları ısı yayarak ortam sıcaklığının artmasına sebep olurlar. Sıcaklığın artması ise jeneratörün çalışmasını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle motor ve alternatörün soğuk tutulması için yeterli havalandırmanın sağlanması gerekir. Hava akışının Şekil de görüldüğü gibi olması gerekir. Hava alternatör tarafından jeneratör odasına girmeli, motor üzerinden ve radyatör içerisinden geçerek çadır bezinden körük tipinde esnek bir branda yardımıyla odadan çıkmalıdır. Eğer sıcak havanın odanın dışına atılması için bir branda kullanılmaz ise fan, sıcak havayı jeneratör odasına yayarak soğutmanın etkinliğini azaltır. Jeneratörün hava şartlarından etkilenmemesi için giriş ve çıkış pencerelerinin panjurları olmalıdır. Bu panjurlar sabit olabilir ancak soğuk iklimler için hareketli olması tercih edilmelidir. Jeneratör çalıştırılmadığında panjurlar kapatılabilir. Böylece ilk çalıştırma ve yüke vermeyi kolaylaştıran sıcak hava odada kalır. Otomatik kontrol sistemli bir jeneratör odasında eğer panjurlar hareketli ise bunlar otomatik olarak hareket ettirilebilir. Yani motorun çalışmaya başlamasıyla birlikte panjurların hemen açılması ve motorun durmasıyla da panjurların kapanması sağlanabilir. Şekil Saptırma kanalları ile radyatörden Şekil Tipik Jeneratör grubu bodrum yerleşim planı 8 Kablo Sistemleri Büyük güçteki jeneratör transfer panosu jeneratör odasının dışına ve dağıtım panosu odasına monte edilir. Özel proje uygulamalarında bu sistem değişikliğe uğrayabilir. Alternatör çıkış terminallerinden çıkacak güç kabloları esnek yapıda H07RN-F tipi kablolarla montaj yapılmalı. Esnek güç kabloları kablo kanalı/ merdiveni vasıtasıyla taşınır. Kablolar doğru bir şeklide desteklenmiş , ve ortam ve montaj koşullarına göre seçilmiş olmalıdıseafoodplus.info tek damar güç kabloları herhangi bir panoya veya cihaza girişte demir olmayan metal levha malzemeden geçirilmelidir. fer panoları duvara montaj yapılan tiptir. Maksimum derinliği mm dir. Zemin tipi panolar Amper ile başlar. Zemin tipi panonun arkasından minimum mm alan bırakılmış olmalı. Jeneratör Grupları kVA gücündeki jeneratörlere kadar yakıt tankı grubun şasesindedir. Ayrı yakıt tankı sağlanması mümkündür; ancak jeneratör odasında ilaveten bir alanın olması gerekir. Radyatör ile hava çıkış kanalı arasında minimum mm branda bezi monte edilmiş olmalı. Kapılar Jeneratör odası kapıları her zaman dışarı açılmalı, çift kapı kullanılması durumunda jeneratörü hareket ettirmede kolaylık sağlayacaktır Transfer Panosu Küçük güçteki jeneratörler için transfer panosu jeneratör odasına montaj yapılabilir. Ampere kadar trans- Şekil Açık tip Jeneratörün Oda Yerleşimi 9 Jeneratör Grubu, 50 Hz, V Cummins Motor Modeli Model SG6 AC 55 SG7 AC 66 6BTAG2 AC 6CTAAG2 AC QSL9-G5 C Yükseklik D E K* 3 2,5 0,7 0,65 3 2,5 0,7 0,7 4 3 2,5 1 1,1 1,75 4,5 3,5 2,5 0,95 1,3 1,75 4,5 3,5 2,5 2,3 1,15 1,6 4 3,3 2,75 1,3 1,69 4,5 AC 2,9 1,3 1,87 NTA G4 AC 3,15 1,55 QSXG6 AC 3,38 1,55 QSXG8 AC 3,38 VTAG5 AC VTAG6 AC QSKG3 *Şase ile zemin aynı hizada (bu değere beton kaide payı eklenmelidir) Tablo Tek grup olarak çalışacak Cummins dizel motorlu açık tip dizel jeneratör boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir. Jeneratör Grubu, 50 Hz, V Standby Güç John Deere Motor Modeli Model DF AJD33 33 TF AJD45 45 TF AJD75 75 TF AJD90 HF kVA Oda Boyutu Boyutlar m Radyatör S›cak Hava Ç›k›ş Penceresi m m Oda kap› boyutu m Egzoz L M Çap P m2 inch m 0,4 0,6 1,5 2 2 1/2 1,9 0,4 0,6 1,5 2 3 1,9 1,0 0,42 1,2 1,5 2 3 1,9 0,9 1,0 0,42 1,2 1,5 2 3 2 2,5 0,9 1,0 0,42 1,2 1,5 2 4 2 3 2,5 0,9 1 0,5 1,2 1,5 2,3 4 2 4 3 2,5 1 1 0,52 1,25 1,5 2,3 4 2 1,55 4 3 2,5 1 1 0,52 1,25 1,5 2,3 4 2 1,66 4,5 3,5 2,5 1,15 1,35 0,35 1,9 1,9 2,3 4 2 A En Yükseklik Boy 1,5 0,9 1,25 1,78 0,95 1,15 2,15 1,05 90 2,15 AJD TF AJD HF B C En Yükseklik D E K 2,8 3 2,5 0,7 0,7 3 3 2,5 0,7 0,7 1,46 4 3 2,5 0,9 1,05 1,46 4 3 2,5 2,15 1,05 1,46 4 3 2,3 1,15 1,55 4 AJD 2,4 1,15 1,55 HF AJD 2,4 1,15 HFG55 AJD 2,75 1,3 Boy Hava giriş pencere si toplam alan› Tablo Tek grup olarak çalışacak John Deere dizel motorlu açık tip dizel jeneratör boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir. 3. Tek grup olarak çalışacak Doosan dizel motorlu açık tip dizel jeneratör boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir. 4. Tek grup olarak çalışacak Mitsubishi dizel motorlu açık tip dizel jeneratör boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir. 11 Jeneratör Grubu, 50 Hz, V John Deere Motor Modeli Model Standby Güç kVA Oda Boyutu Boyutlar m m m Boy Radyatör S›cak Hava Ç›k›ş Penceresi A En Yükseklik Boy B C En Yükseklik D E K Hava giriş pencere si toplam alan› Oda kap› boyutu m Egzoz L M Çap P m2 inch m AVP 2,75 1,3 1,71 4,5 3,5 2,5 0,9 1,11 0,48 1 1,5 2,2 4 2,1 AVP 3,05 1,55 1,86 5,5 3,5 3 1,1 1,16 0,58 1,28 2 2,5 5 2,5 AVP 3,05 1,55 1,86 5,5 3,5 3 1,1 1,16 0,58 1,28 2 2,5 5 2,5 AVP 3,14 1,55 1,86 5,5 3,5 3 1,1 1,16 0,58 1,28 2 2,5 5 2,5 AVP 3,21 1,55 1,86 5,5 3,5 3 1,1 1,16 0,58 1,28 2 2,5 5 2,5 AVP 3,21 1,55 1,86 5,5 3,5 3 1,1 1,16 0,58 1,28 2 2,5 5 2,5 AVP 3,34 1,55 2,2 6 3,5 3,4 1,1 1,7 0,4 1,9 2,7 2 6 2,8 AVP 3,34 1,55 2,2 6 3,5 3,4 1,1 1,7 0,4 1,9 2,7 2 6 2,8 AVP 3,56 1,55 2,25 6 3,5 3,4 1,4 1,7 0,45 2,4 2,7 2 6 2,8 Tablo Tek grup olarak çalışacak Volvo dizel motorlu açık tip dizel jeneratör boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir. 5. Tek grup olarak çalışacak Perkins dizel motorlu açık tip dizel jeneratör boyutları, oda boyutları, hava giriş ve çıkış pencerelerinin boyutları ve egzoz borusu çapı ölçüleri. Boyutlara akustik elemanlar dahil edilmemiştir. 12 EGZOZ HAVASI Jeneratör gurubundan atılan s›cak hava, opsiyonel kanal vasıtasıyla duvarda açılan pencereden odanın dışına atılır. Duvarda açılan pencere kanal boyutu ile aynı olmalı. Kanal ile pencere arasına suni kauçuk veya sünger kullanılarak hava kaçağına karşı conta yapılır. Oda duvarında açılan egzoz hava penceresi dışından tel kafes ile yapancı malzemelere karşı korunmalı. Egzoz borusu sıcak hava kanalına bağlıdır. HAVA GİRİŞİ Taze hava giriş panjuru duvara veya kapı üzerine montaj yapılır. HAVA GİRİŞ YÜZEYİ en az = egzoz havası alanı x 2 ELEKTRİK KABLOLARI EGZOZ GAZININ ODA DIŞINA ATILMASI Egzozsistemi uzatılırken çıkış borusu çapına uygun uzatma borusu kullanılmalı. Susturucu ile motor arasında körüklü çelik kompensatör kullanılması ve desteklerle sistemin sabitlenmesi seafoodplus.info sisteminin ağırlığı motor veya susturucu üzerinde verilmemelidir. 3- Jeneratörün monte edildiği zeminden en az mm yüksekte konumlandırılmış olan ana yakıt tankından direkt olarak Motor için en önemli özelliklerden birisi temiz ve su karışmamış yakıtın kullanılmasıdır. Yakıt içerisindeki pislik enjektör çıkışlarını tıkayabilir ,ve yakıt sisteminde bulunan parçalarda hasara sebep olabilir. Yakıt içerisindeki su , yakıt sistemindeki parçaların korozyonunu hızlandırır. Dizel Yakıtı Özelliği Şekil Kabinli jeneratörün oda yerleşimi 4. YAKIT SİSTEMİ Genel Dizel motora yakıt beslemesi aşağıdaki şekillerde sağlanmış olabilir. 1- Direkt olarak şasesinde bulunan yakıt tankından 2- Jeneratör odası veya muhafazası içerisinde ana yakıt tankından otomatik dolum yapabilen günlük servis tankından Yakıt Fiziki Özellikleri Tavsiye edilen özellik Viskozite 1,3 ile 5,8 sentistroke 40°C da 1,3 ile 5,8 mm / sn Setan sayısı 0°C in üzerinde min 42, 0°C in altında min 45 Kükürt miktarı yüzde 0,5 hacmi aşmamalı Su ve tortu yüzde 0,05 hacmi aşmamalı Yoğunluk 0, ile 0, g/cc15°C da Sislenme noktası Yakıta ilk parafin mumu kristallerinin oluştuğusıcaklık değeridir, Kül yüzde 0,02 hacmi aşmamalı Asit miktarı her mi de 0,1 MgKOH aşmamalı Kayganlık gr veya daha yüksek 13 Dizel Yakıtı Özellik Tanımları Kül: Yakıt içerisindeki mineral kalıntısıdır. Yüksek kül miktarı silindirlerde ve enjektörlerde aşırı oksitlenmeye sebep olur (Test Yöntemi : ASTM D, ISO ) de yakıt bağlantıları yapılmış ve çalışmaya hazır vaziyettedirler. Yakıt transferi, el operasyonlu pompalar veya elektrik motorlu ünitelerle yakıt dolumu ile sağlanabilir. Ara Tanksız Yakıt Sistemi Bu en basit düzenleme ile ana yakıt tankından direkt olarak motora yakıt beslemesi yapılmış olacaktır. Bu sistemde yakıt dönüş hattı bu tanka direk bağlıdır.Şekil de tipik bir uygulamasını görebilirsiniz. Bu düzenlemenin sınır kuralları aşağıdadır: 1- Büyük hacimli ana yakıt tankından çıkarak motoru doğal akış ile besleyen yakıt hattı jeneratörün kaide betonu seviyesinin minimum mm üzerinde olmalıdır. 2- Yakıt dönüş hattının basınç düşümü motor teknik verilerinde ifade edilen değeri aşmamalıdır. (max. Allowable head on injector return line) 3- Ana yakıt tankından motora çekilen yakıt besleme borusu motora gerekli yakıtın toplam hacmini (tüketilen yakıt ve geri dönen yakıt miktarı) karşılayacak çapta olmalı. Setan sayısı: Dizel yakıtın yanma kalitesinin bir ölçüsüdüseafoodplus.infoğuk havalarda ve sürekli düşük yükte çalıştırılacak motorlarda yakıtın setan numarasının yüksek olması istenir.(Test Yöntemi :ASTM D ; ISO ) Sislenme ve Akma noktası: Akma noktası , yakıtın akamayacağı en son sıcaklık değseafoodplus.infoıta , ilk parafin mumu kristallerinin oluştuğu sıcaklık değeri ise sislenme noktasıdır. Akma noktası ,jeneratör grubunun çalışacağı en düşük ortam sıcaklığının 6°C altında olması istenir. Sislenme noktası ise akma noktasından en çok 6°C üzerinde olması gerekir. Böylece yakıtta kristalleşme olmayacak ve filtreleme sistemi tıkanmayacaktır. (Test Yöntemi : ASTM D97, ISO ) Yaz tipi No.2 Diesel in sislenme noktası yaklaşık 4,4°C , akma noktası ise ,2 ila -6,6°C dir. Kükürt: Yakıt içerisinde kükürt kalıntı miktarı. Nemli kükürt yanma esnasında sülfürik asit formuna geçer. Viskozite: Uygun olmayan viskozite güç düşümüne, aşırı duman meydana gelmesine ve detenasyona sebebiyet verecektir (Test yöntemi: ASTM D; ISO) Egzost emisyon değerlerinin sağlanması ve katalitik konvektörlerin(var ise) zarar görmemesi için bu değerin mümkün olduğunca düşük olması istenir.(Test Yöntemi ; ASTM D , ISO ) Şekil Ara Tanksız Yakıt Sistemi Ara Tanklı Yakıt Sistemi Jeneratör odasında sınırlama olan yerlerde ana yakıt tankından direkt yakıt beslemesi mümkün olmayabilir, motora direkt yakıt beslemesi yapacak bir ara yakıt tankı, jeneratör odasına veya jeneratör muhafazası içerisine yerleştirilmiş olabilir. Bu tip sistemde ilaveten aşağıdaki opsiyon ekipmanların olması gerekir. 1- Otomatik dubleks transfer pompası ve primer filtre sistemi ile düzenlenmiş, esas pompa arızalandığında yedek pompa start yapacak şekilde düzenlenmiş yakıt transfer sistemi. Transfer pompaları motorun sarf edeceği ve geri dönecek toplam yakıt ihtiyacını karşılayacak şekilde boyutlandırılmış olmalıdır.Şekil 2- Eriyebilen tel ile çalışan ve ara tanka yakıt beslemesini kesecek şekilde ve yangın ihbar sistemine sinyal gönderen, ölü ağırlık ile kapanan vana sistem içerisinde tasarlanabilir. 3- Jeneratör kabininde meydana gelecek yangın durumunda ara tank dan yakıtı ana tanka boşaltmak için düzenlenmiş eriyen tel ile çalışan boşaltma vanası. Sisteme ilave edilen yukarıda verilen donanımların bağlantı detayları Şekil. de gösterilmiştir. Su ve tortu: Yakıt içerisinde bulunan su ve kalıntılar genel olarak su – tortu olarak adlandırılırlar. (Test yöntemi :ASTM DI) Yoğunluk: Yakıtın birim hacminin ne kadar enerjiye sahip olabileceğini belirleyen bi ölçüdüseafoodplus.infoğunluk ne kadar yüksek ise elde edilecek enerji ve yakıt tasarrufu da o kadar yüksek olur.(Test yöntemi : ASTM D , D , ISO ) Kayganlık: Bir sıvının hareketli parçalar arasında (aşınmayı önlemek için) yağ tabakası oluşturabilme kabiliyetidir.(Test Yöntemi : ASTM D) Aksa, dizel motor, yakıt sisteminde No.2 Diesel (ASTM D2 ye uygun) dizel yakıtı kullanılmasını tavsiye eder. Şase-depo Yakıt Tankı Aksa jeneratör grupları şase-depo veya şase-deposuz olarak tedarik edilmiş olabilir. Şase-depo jeneratörler 14 Büyük Hacimli Depolama Tankları Yakıt besleme sisteminin amacı tasarlanmış sistem için uygulamaya yönelik yakıtın yeterli miktarda depolanmasıdır. Dolayısıyla ana yakıt tankları bu ihtiyaca uygun hacimde olmalıdır. Tankların doldurulması; tanker tarafından kolay giriş yapmasına izin verecek şekilde ve kabine yerleştirilmiş kilitlenebilir yakıt doldurma bağlantısı olacaktır. Bu kabinde aynı zamanda yakıt miktarını gösteren bir gösterge ve aşırı dolma alarmı için seviye sivici ve tankın üzerinde menhol bulunması gerekir. Ana yakıt tankı aşağıdaki özellikleri kapsamalıdır; - Temizleme veya onarım esnasında yalıtım koşulu (çoklu tanklar monte edildiği yerlerde) - Doldurma bağlantısı - Hava çıkışı için boru veya nefeslik - Ara yakıt tankından ana yakıt tankına taşma hattı bağlantısı - Gözlem yapma veya manhole kapağı, yaklaşık 18 inch ( mm) çapında. -Tankın en alt noktasında boşaltma bağlantısı - Seviye göstergesi (tank doldurma noktasına transfer edilen gösterge) - Yakıt besleme bağlantısı çamur boşaltma bağlantısı zıt noktasında - (İhtiyaç olunan yerde) yakıt süzgeci ve vana -Zemine monte edilen yakıt tankları için yakıt taşma tavası sağlanmış olmalıdır -Yeteri kadar geniş ve yakıt tankı kapasitesinin %10 daha fazlasını kapsayacak boyutta bir yer yapılmalı - Zemin, sıvı geçirmez, bir tarafa dökülme olacak ve eğim verilmiş şekilde yatırılmış olacaktır. - Tankın her tarafından bağlantı donanımlarına erişmek mümkün olabilmeli - Sıvı toplama çukurunu boşaltmak için el veya elektrikli pompalama sistemi kurulu olmalıdır. - Tüm metal aksam yerel standartlara göre topraklanmış olmalıdır. Yeraltına yerleştirilecek tanklar için yapılacak kazının boyutu kolay montaj yapabilmeye izin verecek yeterlikte olmalıdır. Çukur yeteri kadar geniş olmalı tankın dış kısmı ile hava aralığı en az 1 metre olmalı. Tank destekler üzerinde indirilirken tankın koruyucu kaplaması zarar görmemeli. Şekil Ara tanklı yakıt sistemi Günlük Servis Yakıt Tankı Jeneratör grupları için litrelik harici yakıt tankları grup la beraber temin edilebilir. Ayrıca manüel veya otomatik yakıt transfer sistemi sağlanabilir. Dizel yakıtı çinkoyla reaksiyona girdiğinden yakıt tankları galvaniz kaplı sacdan yapılmış olmamalıdır. Yakıt tankı havalandırma borusu monte edilen yakıt sisteminin en yüksek noktasına uzatılmış olmalıdıseafoodplus.info çapı en az yakıt giriş çapı kadar olmalı ve içerisine toz kir girmesini engelleyecek şekilde montajının yapılmış olması gerekmektedir. Ara tank olarak kullanılacak günlük servis tankına aşırı yakıt transferi olması durumuna karşı aşağıdaki tedbirlerin alınmış olması gerekir. 1- Ana yakıt tankına direkt geri dönüş (taşıntı) boru tesisatı yapılmış olmalı 2- Günlük tankın altında toplama kabı içerisine seviye alarm sistemi düzenlenmiş olmalı. Seviye aşıldığında yakıt transfer pompasının enerjisini kesecek şekilde düzenleme yapılmış olmalı. 3- Toplama kabına taşma devresi boru tesisatı yapılmış olmalı. Tank üzerindeki dizel motora besleme hattı bağlantısı jeneratörün zemine oturduğu seviyeden mm yukarıda olmalı ve bu durumda yakıt pozitif basınçla motoru besleyecektir. Yakıt besleme hattındaki basınç kaybı, motorun yakıt besleme pompası için müsaade edilen maksimum basınç kaybından fazla olmamalıdır (motor teknik özellik sayfasına bakınız) (maximum inlet restriction at lift pump or inlet connection). Yakıt geri dönüş hattı basınç kaybı , izin verilen maksimum değerden yüksek olmamalıdır. (motor teknik özellik sayfasına bakınız) (maximum allowable head on injector return line). Ara tank ana yakıt tankından daha aşağı seviyeye yerleştirildiği zaman transfer hattı üzerine motorlu vana yerleştirilmiş olmalı. Yakıt tankından motora doğru yapılan tüm boru tesisat bağlantıların sonunda borulara vibrasyonun transferini önlemek için esnek hortum bağlantısı kullanılmalıdır. Yakıt Hattı Tanımlaması Yakıt pompası girişinin çapı vasıtasıyla minimum boru çapları tanımlanmıştır. Boru iç çapı en az transfer pompası girişi kadar olmalı. Eğer boru sistemi yakıtı uzun mesafeye taşıyacaksa boru çapı artırılmış olmalı. Boru tesisatı içerisinde yüksek emme basıncını önlemek için tankın çıkışında yardımcı transfer pompa- 15 sına ihtiyaç duyulabilir. Her ne olursa olsun yakıt hattı aşırı emme basıncı önlenmiş olmalı. Yüksek emme basıncında boru içerisinde yakıt buharlaşacak ve motora yakıt beslemesi düşmüş olacaktır. Her zaman için boru tesisatı boyutlandırılması yapılırken filtreler, tesisat elemanları ve vanalarda basınç düşmesini hesaba katmak gerekir. Yakıt boru tesisatını jeneratör titreşiminden izole etmek için esnek bağlantı kullanılmalıdır. Bu titreşim izole edilmemiş ise boru tesisatı kopabilir veya yakıt sızıntısı meydana gelebilir. Esnek bağlantı hortumu mümkün olduğu kadar kısa ve motora yakın olmalı. Boru tesisatının geniş alana yayılması durumunda uygun desteklerin monte edilmesi gerekir. Sistemden titreşimi izole etmek için boru askıları kullanınız. Sıcak su boruları, elektrik kabloları, egzoz boruları ile yakıt boru tesisatı birlikte çekilmemelidir. Yukarıdaki boru tesisatı çevresi sıcaktır. Her hangi ısı yüklemesi durumunu ortadan kaldırmak için yakıt tesisatının izole edilerek korunması gerekir. Tüm borular monte edilmeden önce temizlik durumu, sızıntı ve genel durumu için kontrol edilmiş olmalı. Yakıt borularından motorun içerisine pisliğin girmesi ve çekilmesini önlemek için ilk start tan önce yakıt tankı ve tüm borular bol yakıtla temizlenerek flaşlama işleminden geçirilmesi gerekir. Montaj yapıldıktan sonra yakıt sistemindeki havanın boşaltılması gerekir. Sistemden havayı almak için üst noktada küçük vana olmalıdır. Boru tesisatında dönüşler yapılırken dirsek yerine T bağlantı kullanın, kullanılan bu T lerdeki tapaların sökülmesiyle hatlarda flaş ile temizlik yapılması kolaylaşacaktır. Tüm dişli boru ve elemanlarda uygun sıvı conta kullanılarak sızdırmazlık sağlanmış olmalıdır. Yakıt emiş ve dönüş hattı psi (1,7mPa) pik basınca, 20 in Hg(68 kPa) vakum basıncına ve - 40 °C ( °F) (çok soğuk iklimlerde) ile 93 °C ( °F) arası sıcaklığa dayanıklı olmalıdır. Dikkat: Yakıt hattı boru ve elamanlarını contalamada teflon bant kullanmayınız. Bant parçaları enjektörler veya pompa içerisinde tıkama meydana getirebilir Maksimum Yakıt Borusu Uzunluğu (m) Maksimum Dikey Yükseklik (m) Maksimum Boru Fittings Elemanı Sayısı Tavsiye Edilen Boru Çapı (inch) 6 0,9 6 1” 6 0,9 6 1 1/2” 6 0,9 6 2” Jeneratör Stand By Gücü (kVA) Tablo Jeneratör güçlerine göre Yakıt Boru Tavsiyeleri Maksimum Yakıt Debisi * GPH (L/h) Boru Çapı (inç) DN Boru Çapı (mm) 80 () den az 1/2 15 () 1/2 15 () 3/4 20 () 3/4 20 () 1 25 () 11/4 32 () 11/2 40 () 11/2 40 15 m ye tekabül eden yakıt hatları için minimum boru çapları *Yakıt pompasının debisi (yakıt tüketimi değildir) Tablo Motor yakıt debisine göre Yakıt Boru Tavsiyeleri 16 Yakıt Geri Dönüş Hatları Yakıt dönüş hattındaki yakıt sıcak olduğundan ,dönüş hattı , ya günlük tanka veya ana yakıt tankına bağlanmalıdır , bu sayede ısınan yakıt sıcaklığını tankın içerisine dağıtılarak soğuyacaktır. İzin verilen maksimum yakıt dönüş hattı direnci : 6,5 in Hg Yakıt dönüş hattının ana yakıt tankına bağlandığı yer ile enjektörler arasındaki kot farkı 5 ft (1,5 m) Statik yükseklikten doğan basınç kaybı = 12 in 1 in Hg 5ft (fuel) x x = 3,7 in Hg ft 16,3 in Fuel Dikkat: 1-Yakıt geri dönüş hattını direk olarak yakıt emme hattına bağlamayınız. Bağlanması durumunda jeneratörün güç kaybına ve motorun düzgün çalışmamasına sebebiyet verecektir.(Bazı elektronik motorlar yüksek yakıt sıcaklığı koruması olduğundan jeneratör grubu stop edebilir.). 2-Yakıt geri dönüş bağlantısı , yakıt tankının en üst noktasına bağlanmalıdır. 3-Yakıt geri dönüş hattı yakıt besleme hattından bir boru boyundan daha fazla küçük çapta olmamalıdır. 4-Çoklu jeneratör sistemlerinde her bir jeneratör için ayrı dönüş hattı yapılmalıdır. Dolayısıyla sürtünmeden doğan maksimum basınç kaybı = 6,,7 = 2,8 in Hg dan az olmalıdır. Elektrikli Yakıt Transfer Pompaları Ana yakıt tankından jeneratör grubu günlük tankına, yakıt transfer edilmek istendiğinde yakıt pompasına ihtiyaç duyulur. AC pompalar Volt AC besleme elektriği ile çalışırlar. Transfer pompaları genellikle jeneratör ana akıt tankına yakın yerde monte edilir, yakıt seviye anahtarları ise günlük tank içerisine montajı yapılır. Kontrol röleleri, anahtarlar, lambalar kontrol panosundadır Ana yakıt yankında yakıt yok iken veya çıkış vanası kapalı iken pompa çalıştırılmamalı, çalıştırılır ise pompa hasar görür Yakıt emiş-dönüş hattı direnç hesabı; Yakıt emiş - dönüş hattının basınç kaybı motor data verilerinde bulunan maksimum değeri aşmamalıdır (Maximum allowable Head on injector return line). Yakıt dönüş hattı toplam direnci = Yakıt dönüş hattının statik yüksekliğinden kaynaklanan basınç kaybı + sürtünmelerden doğan basınç kaybı Örnek , MADDE TANIMLAR 1 KÜRESEL VANA 2 FİLTRE 3 ÇEK VALF 4 MEKANİK YANGIN VANASI 5 SELENOİD VANA 6 YAKIT POMPASI 7 KÜRESEL VANA 8 2”KÜRESEL VANA 9 ÇAMUR BOŞALTMA VANASI GÖSTERGE PROBU SEVİYE ANAHTARLARI 1” TAŞINTI HATTI VE HAVALIK HAVALIK 2” DOLDURMA BORUSU MOTORDAN GERİ DÖNÜŞ MENHOL YAKLAŞIK MESAFE 10 METRE DOLUM NOKTASI 8 GALLON ( LITRE) BULK TANK 1 2 ST 9 E⁄İM MOTOR BESLEME 7 TANK KAİDESİ 3 4 SO PU 5 6 SELENOID KORUMALI YAKIT FİLTRESİ Şekil Jeneratör grubu günlük servis yakıt tankı ve ana yakıt tankı için tipik bağlantı tesisatı 17 SERVİS TANKI Şekil Ana yakıt tankından, şase- depo günlük yakıt tankına tipik yakıt boru tesisatı montajı 1. Dolum kabini ile aşırı dolum alarmı ve yakıt göstergesi 2. Ana yakıt tankına dolum hattı 3. Havalık 4. Yakıt göstergesi 5. Ana yakıt tankı 6. Boşaltma vanası 7. Yakıt-sıvı toplama tankı 8. Çıkış vanası 9. Günlük yakıt tankına giden besleme hattı Elektrikli yakıt transfer pompası Elektrikli yakıt kesme vanası Yakıt-sıvı toplama tankı Günlük yakıt tankı (şase içerisinde) Yakıt seviye kontrol anahtarları Manüel dolum ve havalık Yakıt seviye göstergesi Boşaltma vanası Yakıt sızıntı alarmı (opsiyon) Motor yakıt filtresi Motor yakıt pompası Uyarılar: ! Jeneratörlerin yakıt depolama sistemleri standartlara uygun olmalıdır. ! Yakıtın etrafında alev, kıvılcım, sigara içmek gibi yanmaya sebebiyet verebilecek olaylara izin vermeyiniz. ! Yakıt boruları , siyah çelikten olmalı , galvaniz kaplı olmamalıdır.. ! Yakıt tanklarını tamamen doldurmayınız. Yüksek ortam sıcaklıklarında yakıtın genleşebilmesi için yakıt tank kapasitesinin %6’sı kadar bir boşluk bırakınız. ! Motor durduğunda yakıt borularından motora doğru yerçekiminden dolayı tabii akış olmamalıdır. ! Motorun düzgün çalışması için yakıt sıcaklığı kritik bir faktördüseafoodplus.info bir motor için azami yakıt emiş sıcaklığı bulunmaktadır , bu değerin sağlanmasına dikkat edilmelidir. ! Ana yakıt tankından günlük yakıt tankına bağlantı borusu, günlük tank besleme borusundan büyük veya eşit olmalıdır. ! Yakıt sistemi hattında su ayırıcı ön filtre kullanılması enjektörleri ve yakıt pompasını koruyacak ve onları ağır şartlarda çalışmalarına yardımcı olacaktır. ! Yakıt temiz ve sudan arındırılmış olmalıdır. 5. EGZOZ SİSTEMİ Egzoz sisteminin amacı ; motordan çıkan egzoz dumanın emniyetli bir şekilde bina dışına taşınması ve egzozun meydana getirdiği kurum , ses , duman gibi kötü etkilerin insanlardan ve binalardan uzak yerlere dağıtılmasıdır. 18 Şekil Tipik Egzoz Sistemi Egzoz sisteminde olması gerekenler ve dikkat edilmesi gereken hususlar; Egzoz sistemi montajında egzoz gazı en yakın ve uygun noktadan atmosfere gönderilecek şekilde tasarlanmış olmalıdır. Egzoz çıkışı yerleşim alanından ve Jeneratör grubu hava girişinden mümkün olduğunca uzak olmalıdır. Egzoz boru tesisatı uzunluğu ve yön değiştirme sayısını mümkün olduğu kadar minimum tutulmuş olmalıdır. Uygun ses kesme olayında tepkisel (reaktif) ve emici (absorptif) susturuculara ihtiyaç duyulur. Emici susturucu tepkisel susturucudan sonra yerleştirilmiş olmalıdır. Motorun hareket etmesi için kompensatör (süspans) motor üzerine bağlanmış olmalıdır. Eğer susturucu jeneratör odasına monte edilmişse onun fiziksel boyutu ve ağırlığı tavandan desteklenmeye ihtiyaç duyar. Çalışma esnasında egzoz borusunda ısınma ve soğumadan dolayı uzamalar ve kısalmalar meydana gelecektir, bunun için her bir değişen yönlenmede kompensatör monte etmek gerekebilir.(Egzoz boru boyu her °C sıcaklık artışında 1 m boruda 1,14 mm uzamaya sebebiyet verir.) Boru sistemindeki 90° dönmelerde iç yarıçap boru çapının 3 katı olmalıdır. Birinci susturucu mümkün olduğu kadar motora yakın monte edilmiş olmalı Egzoz boru tesisatı montajı yapılırken yoğunlaşma motorun egzoz manifolduna doğru olmamalıdır. Yatay boru tesisatı motordan uzağa aşağı doğru eğimli olmalıdır. Yoğunlaşmanın boşaltılması için susturucu üzerinde ve herhangi dikey boru hattı üzerinde diğer boşaltma noktası yapılmış olmalıdır Boru geçişinin olduğu duvar, çatı gibi yerlerde egzoz borusu kendisinden büyük çapta yüzük olarak adlandırılan boru içerisinden geçirilmeli ve iki boru arasına ısı yalıtımı için taş yünü desteği konmalıdır. İçerden ve dışarıdan kapatma sacı ile kapatılarak gerekli koruma yapılmış olmalıdır. Ayrıca egzoz borusu bitim noktasında boru içerisine kuş girişine karşı tel kafes konulması uygun olacaktır Jeneratör odasında ısının düşürülmesi istenen yerlerde egzoz sistemi mümkün olduğu kadar odanın dışına monte edilmiş olmalı, odanın içerisindeki bölüm izolasyon malzemesi ile kaplanmış olmalı Oda içerisindeki susturucu ve boru sistemi tamamen 50 mm taş yünü ile izole edilmiş ve üzeri alüminyum veya galvanizli sac ile kaplanmış olması gerekir Borunun bitim noktasında yağmur girmesine karşı koruma yapılması gerekir Ses Seviyesi için uygun susturucunun seçilmiş olması gerekir Susturucular jeneratörün çalışacağı bölgeye uygun olarak seçilir. Amaca uygun susturucu tipleri aşağıda verilmiştir. - Endüstriyel tip: 10 ile 15 dB (A) ses azaltma - Meskun- mahal tip: 15 ile 25 dB(A) ses azaltma - Kritik tip: 25 ile 35 dB(A) ses azaltma Egzoz geri basıncını mümkün olduğu kadar düşük tutmak önemlidir. Aşırı egzoz geri basıncı motor perfor- 19 mansını düşürür ve egzoz gaz ısısını artırarak sıkıştırma verimine negatif etki ederek motorda hasar oluşmasına neden olabilir. Geri basınç limiti bir çok Cummins motorda normal olarak 3 inHg (76 mm Hg) fakat en son motorlarda, motor teknik verilerinde maksimum gaz akışı 2inHg (50 mmHg) esas alınmış olabilir.(İzin verilen maksimum egzoz geri basıncı için motor veri sayfalarına bakınız) Çoklu jeneratör grupları için tek egzoz kanalı kullanılması sakıncalıdır , çalışan motordan ve diğer egzoz kaynaklarından verilen karbon ve basınçlı gaz çalışmayan motorlarda büyük risk ve hasar meydana getirebilir. Çalışmayan motor üzerindeki turbo şarj diğer kaynaklardan verilen egzoz gazının akış basıncı ile döndürülebilir ve buda turbo şarjın rulmanının yağsız çalışmasından dolayı hasar görmesine neden olabilir. Motor turbo sarjını ve egzoz manifoldunu sarmayınız, bu parçalar aşırı ısındığından motor ve parçaları üzerindeki termal gerilimi arttıracak ve motora yahut parçalarına zarar verecektir. Eğer motorun 2 ayrı egzoz çıkışı varsa (V tipi motorlar) bu teke indirilip egzoz sistemi bu şekilde devam ettirilebilir. Egzoz Boru Tesisatı Dizaynı İlk olarak sistemin maksimum egzoz geri tepki basıncı motor verilerinden öğrenilmelidir. Aşağıda örnek olarak verilen sistemin geri tepki basıncı teorik olarak şu şekilde hesaplanır. Şekil Örnek Egzoz Sistemi 20 1-) İlk olarak susturucun neden olduğu geri basıncı seafoodplus.infoucun daha net geri basıncı bulunmak isteniyorsa üretici firma ile görüşülebilir. a ) Susturucunun iç alanını buluruz , bunun için Tablo kullanılabilir. 8“ susturucunun iç alanı = 0, (ft2) b) Susturucudan geçen egzozun debisini motor veri sayfasından buluruz. egzoz gazı debimiz cfm ( lt/sn) . Not : Egzoz çıkışı çift ise motor veri sayfasında verilen değer 2 ye bölünür. Dolayısıyla tek egzoz dan geçen hava debisi = / 2 = cfm ( lt/sn) c) Susuturucudan geçen egzozun hızını hesaplarız Debi Hız = = = fpm (feet/minute) Alan 0, d) Tablo deki eğri kullanılarak susturucunun neden olduğu geri tepki basıncı bulunur. Kullandığımız susturucu endüstriyel tip olduğundan , yukarıdaki verilerde göz önünde bulundurularak , susturucudan kaynaklanan tepki basıncı = 12,8 in H20 (12,8 in W.C) 2-) Tüm dirsek ve süspansların eşdeğer düz boru boyları bulunur. Bunun için Tablo kullanılır. a) 2 adet 90° Standart dirsek = 2x21ft= 42 ft b) mm süspans = 3 ft (18 in den küçük olduğu için tablodan bu veri alındı) 3-) Egzoz debisi ve boru çapına göre Tablo den faydalanılarak düz boru boyunun meydana getirdiği egzoz geri tepki basınç katsayısı bulunur . 8 “ boru ve cfm için geri tepki basıncı katsayısı = 0, in H2O / feet 4-) Son olarak egzoz siteminde kullanılan elemanların meydana getirdiği toplam egzoz geri tepki basıncı bulunur. 8” süspans = 2 adet 90° Standart dirsek = Toplam düz boru boyu = Toplam düz boru boyu = Susturucu = Toplam Egzoz Geri Tepki Basıncı = Bu değer , motor veri sayfasında verilen maksimum egzoz geri tepki basıncından küçükse , Egzoz sistemi uygundur denir. 21 Susturucu İç Çapı (inç) Susturucu İç Alanı (ft2) Susturucu İç Çapı (inç) Susturucu iç Alanı (ft2) 2 8 10 3 12 14 4 16 5 18 6 Tablo Susturucu boru iç alanı Bağlantı Tipi 90° Standart dirsek 90° Ortaradyus dirsek 90° Uzun radyus dirsek 45° dirsek T Bağlantı 18" Süspans 24" Süspans 2 (50) () () () () 10 () 3 () 4 () /2 (65) () () () () 12 () 3 () 4 () 3 (80) () () () () 16 () 3 () 4 () (90) () 8 () 6 () () 18 () 3 () 4 () Boru Çapları inç (mm) 4 5 6 8 10 () () () () () 10 13 15 21 26 () () () () () 9 11 13 18 22 () () () () () 10 14 17 () () () () () 6 8 () () () () () 20 25 31 44 56 () () () (13) (17) 3 3 3 3 3 () () () () () 4 4 4 4 4 () () () () () Tablo 5. 2. Ara bağlantıalrın düz boru boyuna eşdeğer verileri Feet (Metre) 22 12 () 32 () 26 () 20 () 9 () 67 (20) 3 () 4 () 14 () 37 () 32 () 24 () 17 () 78 () 3 () 4 () 16 () 42 () 35 () 26 () 19 () 89 () 3 () 4 () 18 () 47 () 40 () 31 () 22 () () 3 () 4 () 26 () 24 () Egzoz geri tepki basıncı inç H2O (mm H2O) 22 () Kritik Tip Susturucu 18 () 16 () Meskun Mahal Tip Susturucu 14 () Endüstriyel Tip Susturucu 12 () 10 () 8 () 6 () 4 () Egzoz Gazının Hızı Feet/minute (m3/dakika) Tablo Egzoz gazının hızına göre susturucu basınç kaybı 23 16, 14, () 12, () 10, () 8, () 6, () 4, () 2, () 0 2 (51) () (65) 2 (50) (90) 3 (80) 5 () 4 () 8 () 6 () () 10 () () () 12 () () 14 () () () () 16 () Tablo Egzoz boru basınç kaybı 24 20, () Egzoz Debisi cfm (m3/dakika) 10, () 4, () 5, () 3, () 2, () 1, () () () () () () () () Egzoz geri tepki basıncı inç H2O/feet (mm H2O/feet) () 6. SOĞUTMA SİSTEMİ Genel Su soğutmalı motorlar, motordan tahrikli su pompasının soğutma suyunu motor bloğunda bulunan su kanallarından geçirilmesiyle soğseafoodplus.info bir motor kendine has aşağıda belirtilen soğutma sistemlerinden herhangi birine sahiptirler. -Son soğutucusuz -Son soğutuculu (JWAC) -Hava-hava soğutuculu (ATA yada CAC) -Tek pompa çift devre (1P2L) -Cift pompa çift devre (2P2L) Değişik Jeneratör soğutma sistemleri vardır ve aşağıda verilen sistemlerden biri kullanılmış olabilir. - Motora monteli radyatör - Uzağa monteli radyatör - Isı değiştirici ile soğutma malıdır. Soğuk çevre ısısında jeneratör odası ılık tutulmalıdır. Hava girişi ve radyatör çıkışı grup kullanılmadığı zamanlarda ayarlanabilen panjurlarla kapatılmış olabilir. Ayrıca termostat kontrollü blok suyu ısıtıcıları da kullanılabilir. Uzağa Montajlı Radyatörle Soğutulmuş Sistemler Uzağa Montajlı Radyatör (isteğe bağlı) Jeneratörün montaj edildiği yerde ses seviyesinin düşük olması istenebilir yada jeneratörün montaj edildiği yer dar olabilir veyahut jeneratöre ulaşım kısıtlı olabilir , bu ve buna benzer durumlarda uzağa montajlı radyatör sistemi tercih seafoodplus.infoörün uzağa konmasıyla jeneratör odasında gürültü seviyesi düşer. Uzağa radyatör montajı yapıldığında donmaya karşı komple sistem korunmuş olmalı. Soğutma sistemini sıvı ile doldurmadan önce tüm tesisatın emniyetli olup olmadığını kontrol ediniz. Bunlar hortum kelepçeleri, vidalar, tesisat elemanları ve bağlantılardır. Motor ile uzağa montajlı radyatör arasında esnek bağlantı elemanları kullanınız. Radyatör Soğutmalı Gruplar Şekil Tipik Radyatör Soğutma Sistemi Radyatör çıkış davlumbazı ve brandası olmayan montajlarda, motora monteli radyatörlerde dış ortama atılan sıcak havanın jeneratör odasına tekrar girmemesi için gerekli düzenleme yapılmalı ve radyatör mümkün olduğu kadar çıkış penceresine yakın olmalı. Tavsiye edilen maksimum mesafe radyatör çıkış penceresinden mm olabilir. Hava çıkış kanalının alanı radyatörün soğutma alanının minimum 1,25 katı olmalı. Körüklü branda kanal ile radyatöre hava kaçırmayacak şekilde uygun flanşlarla bağlanmalı. Jeneratör odası içerisinde hava giriş ve çıkış menfezleri üzerine normal olarak panjur montajı yapılır veya ağ gözü ile kafesleme yapılır. Menfezin boyutunu hesaplarken panjurların durumuna göre serbest alan göz önüne alınmalı Hava çıkış menfezi ve şekli minimum hava akış direnci sağlayacak şekilde olmalı. Dizel motor tarafından ihtiyaç duyulan büyük miktarda soğutma ve yanma havası için radyatör çıkış boyutunun en az 1,5 katı giriş alanı yapılması tavsiye edilir. Tüm havalandırmalar yağmur girmesine karşı korunmuş ol- Şekil Tipik Uzağa Monteli Radyatör Soğutma Sistemi Bu sistem için dikkat edilmesi gereken bazı hususlar; - Sistem içerisinde hava bulunması durumunda kilitlenme olacağından, sistemde hava olmasını önleyiniz. - Donmaya karşı koruyucu kullanınız - Motor üreticisinin tavsiyesine uygun olarak korozyon önleyici kullanınız. - Radyatör jeneratör grubu ile aynı seviyede veya 3 metre yüksekliğe kadar seviyede ise radyatörün üzerinde genleşme tankı monte edilmesi gerekir. - Radyatör ve elektrikli fan tasarımı, dış ortama uygun olarak yapılmalıdır. - Ortama yayılacak ısı göz önüne alınarak jeneratör 25 odası havalandırma fanı seçimi yapılmalıdır. Not: Uzağa monteli radyatör sistemlerinde, radyatörün ve radyatör ile motor arasındaki boruların toplam basınç kaybı motor veri sayfalarında yazan basınç kaybından yüksek olursa veya radyatör ile motor arasındaki kot farkı çok fazla olursa (Cummins motorlar için genelde 18 m), ısı değiştiricili (Esanjörlü) soğutma sistemine geçmek gerekir. Isı Değiştirici (Esanjör) Sabit soğuk su kaynağının örneğin, rezerv su veya nehir suyu bulunduğu yerlerde veya çok uzak mesafelere konulan radyatörle motoru soğutmak gerekirse ısı değiştirici motora monte edilebilir. Isı değiştirici ile genleşme (header tank) tankı jeneratör odasına yerleştirilmiş olmalı, genleşme tankı motorun ve ısı değiştiricinin üzerinde bir seviyeye monte edilmeli. Devir-daim pompası, sistem içerisinde düşük seviyeye yerleştirilmiş olmalı. Isı değiştirici boru tesisatında çelik, demir, suni kauçuk, alüminyum, bakır veya galvanize çelik malzeme kullanılması tavsiye edilmiştir. Motora olan tüm bağlantılar esnek borularla olmalı, titreşimin transferi önlenmeli. Isı değiştirici ve jeneratörden ortama yayılacak ısı göz önüne alınarak jeneratör odası havalandırma fanı seçimiyapılmalıdır. MAX.YÜKSEKLIK M seafoodplus.info UZUNLUK M Şekil Tipik Esanjörlü Soğutma Sistemi Havalandırma Yanma havasının sağlanması ve motor, alternatör ve diğer kaynaklardan yayılan ısının ortadan kaldırılması için jeneratör odasının havalandırılması gerekir. odası havalandırması genellikle yeterlidir. Oda hava ısısı yükselmesini karşılamak için gerekli hava ihtiyacı için örnek hesaplamaya bakınız. - Radyatör fanı önemsiz miktarda jeneratör odasında negatif basınca sebep olacaktır. Boyler tipi ısıtma cihazlarının jeneratör ile aynı odaya yerleştirilmiş olmaması gerekir.(Böyle bir durumda ekstra büyük odaya, giriş penceresi ve /veya kanallar, fanlar gerekir) - Daha soğuk iklimler için jeneratör çalışmadığı zaman jeneratör odasını ılık tutmak için hava giriş ve çıkış açıklıklarını kapatmak için otomatik panjurlar kullanılmış olmalıdır. Jeneratör çalıştığı zaman termostatik kontrollü panjurlar kullanılarak radyatör deşarj havası oda içerisi- Motora monteli radyatörle havalandırma; Bu konfigürasyonda hava jeneratör grubu üzerinden geçirilerek radyatör vasıtasıyla odanın dışına atılır. Aşağıda verilenleri göz önünde bulundurun; - Özellikle havalandırma havası uzun kanallar, dirençli ızgaralar ve panjurlardan dışarı atıldığı zaman, hava akış direnci sistem devreye verilmeden önce ölçülmüş olmalı ve sistemde aşırı direnç olmamalı. - Radyatör fanı vasıtasıyla meydana getirilen jeneratör 26 ne döndürülerek jeneratörün çok kısa sürede ısınmasını sağlayacak ve yakıt sıcaklığını sislenme noktasının üzerinde kalması sağlanacaktır.. Bu giriş ve çıkış panjurları jeneratör çalışmadığında tamamen kapalı , çalıştığı anda yanma havasını sağlayacak kadar biraz açık , oda sıcaklığı belli bir değer ulaşınca ise tamamen açık olmalıdır. Eğer jeneratör acil durum jeneratörü ise bu panjurlar jeneratör çalıştığında tamamen açık vaziyete gelmelidir. - Hava girişleri ,Jeneratör çalışırken jeneratör odasına yağmur suyu ve karın girmesini engellemek için , giriş hava hızının ( metre/dak) ( feet/dak) geçmeyecek şekilde dizayn edilmelidir. - Radyatör soğutmalı gruplarda ,Jeneratörün meydana getirdiği gürültü, titreşim ve hareketin transferini önlemek için radyatöre esnek kanal bağlantısı sağlanmış olmalı. - Jeneratör odasında tüm cihazlardan yayılan ısının , motor, alternatör, egzoz boruları ve susturucular, toplam kW ı (H) oluşturur. - Havalandırma sistemi tam yük altında jeneratör odası 10 – 15 °C arasında ısı yükselmesine müsaade edilecek şekilde dizayn edilmiş olmalıdır. Jeneratör odası içerisinde meydana gelen ısı 40 °C yi aşar ise aspirasyon havası motora atmosferden direkt kanal ile sağlanmış olmalıdır. Jeneratör odası havalandırması aşağıdaki formüllerle bulunabilir: H V (cfm) = + Motor Yanma Havası 0, x 0, x Δ T veya H V(m3/dk) = + Motor Yanma Havası 1,21 x 0, x Δ T bedilen ısı her dakikada BTU dur ve susturucudan BTU/dak Jeneratörden yayılan ısı Btu/dk Egzoz borusundan 10 x Btu/dk Susturucudan yayılan ısı Btu/dk Toplam odaya yayılan ısı Btu/dk 2- Jeneratör odası için gerekli hava akışı miktarı; toplam ısı girişinin müsaade edilen oda havasının sıcaklık yükselmesine bölünmesiyle orantılıdır. 55 x Toplam Isı (Btu/dk) Gerekli hava akışı = Isı yükselmesi (Δ°F) 55 x = = cfm 3 Boru Çap› Borudan Yay›lan Is› INCHES BTU/dk - foot (kJ/dk - metre) Susturucudan Yay›lan Is› BTU/dk - foot (kJ/dk - metre) (mm) (38) 47 (62) () 2 (51) 57 () () (64) 70 () () 3 (76) 84 () 1, () (98) 96 () 1, (1,) 4 () () 1, (1,) 5 () () 2, (2,) 6 () () 3, (3,) 8 () () 5, (5,) 10() () 8, (8,) 12() () 10, (10,) Tablo İzole edilmemiş Egzoz boruları ve susturuculardan Isı kayıpları Not: İzole edilmiş borular ve egzoz için yukarıdaki değerlerin %30 u alınabilir. V = Havalandırma havası (cfm) (m3/dk). H = Isı radyasyonu (Btu/dk) (kW). Δ T = Jeneratör odası içerisinde müsaade edilen sıcaklık yükselmesi (°F) (°C). Motor °F da havanın yoğunluğu = 0, lb/cu ft (1,21 kg/m3) Havanın özgül ısısı = 0, Btu/lb /°F (0, kW*dk/kg /°C) Farz edilen ortamda havanın ısısı = 38 °C (°F) Örnek Havalandırma hava Akışı Hesabı: Jeneratör grubu özellikleri sayfasından; grup tan odaya yayılan ısı değeri verilmektedir. (Motor ve alternatör) BTU/dak (72 kW) , 5 -inch (mm) ve 10 feet ( cm) egzoz borusu ve bir adet susturucu ve jeneratör odasına monte edilmiştir. Jeneratör odası içerisinde müsaade edilen sıcaklık yükselmesi 30 °F . kW / dk. @ 50 Hz @ 60 Hz SG6 15 SG7 15 17 6BTAG5 22 25 6BTAAG5 30 36 6CTAG2 35 40 6CTAAG2 36 N/A NTG6 57 N/A NTAG4/G2 65 72 NTAG6/G3 81 76 KTA19G4 88 99 VTA28G5 QSK23G3 QST30G3 QST30G4 N/A KTA50G3 KTA50G8 N/A KTA50G9 N/A Tablo Motor ve Alternatörden jeneratör odasına yayılan Isı 1- Tüm kaynaklardan odaya giren ısıları toplayınız. Tablo den her bir foot 5 – inch egzoz borusundan kay- 27 Şekil Tekli Jeneratör Oda Havalandırması 28 Şekil Çoklu Jeneratör Oda Havalandırması Motor soğutma suyu ve işleme tabi tutulması Genel Motor soğutma sisteminde paslanma ve kavitasyon önemli konudur. Temiz soğutma suyuna anti-pas maddesi ilave edilerek suyun sertliğini minimize etmek mümkündür. Antifriz eriyiği soğuk havalarda soğutma sıvısının donmasını önleyecek seviyede olması gerekir. DCA4 konsantrasyonu ile antifrizin birlikte kullanılması tavsiye edilmiştir. Antifriz ile DCA4 birbirini etkileyerek daha yüksek korozyon ve kavitasyon koruması sağlar. Soğutucuyu işleme tabi tutmak için prosedür 1 – Karıştırma kabına gerekli miktarda su ve gerekli miktarda DCA koyunuz. Aşağıdaki tabloda listelenen DCA4 miktarını ekleyin (Soğutma sistemi kapasitesinin 4% hacmine eşittir.) Motor soğutma sıvısı Soğutma için su; kloridler, sülfatlar ve asitler gibi paslandırıcılardan arıtılmış ve temiz olmalı. Suyun pH değeri 8,5 ile 10,5 değerleri arasında az alkalik olarak tutulmuş olmalı. Motor soğutma suyu için genellikle içmek için uygun su ile yukarıda tanımlanan işlem görmüş su kullanılmış olmalı. Kapasite (litre) Korozyona Karşı Koruma Genel korozyon ve lehim açması, pislenmeden, soğutma sistemini korumak için ilaveten sıvı katkısı (Cummins DCA4 veya eşdeğeri) kullanmak gerekir. Ünite 10 15 20 25 40 60 90 Litre Tablo Su kapasitesine göre eklenmesi gereken DCA4 miktarı 29 Dikkat: Radyatör kapağını açmadan önce soğutma sisteminin soğumuş olduğuna emin olunuz. 2 - Gerekli miktarda antifrizi ilave ediniz. 3 - Radyatör kapağını yerinden alın ve hazırladığınız sıvıyı soğutma sistemine koyunuz. korumak için soğutma suyuna antifriz konmuş olmalıdır. 50% antifriz, 50% su karışımı tavsiye edilmiştir. Çünkü DCA4 konsantrasyonu antifrizin miktarına bağlıdır. Soğutma sıvısına antifriz konmamış ise DCA4 ün dozajı daha yüksek konsantrasyona yükseltilmiş olmalıdır. Düşük silisli antifriz tavsiye edilmiştir. Soğuk havadan korunma Suyun donmasından dolayı motora gelecek hasara karşı KARIŞIM Donma Noktası Etilen Glikol Kaynama Noktası Donma Noktası Propilen Glikol Kaynama Noktası 0/ 32°F (0°C) °F (°C) 32 °F (0°C) °F (°C) 30/70 4°F (°C) °F (°C) 10°F (°C) °F (°C Karışım Oranı (%) 40/60 50/50 60/40 °F °F °F (°C) (°C) (°C) °F °F °F (°C) (°C) (°C) -6°F °F °F (°C) (°C) (°C) °F °F °F (°C) (°C) (°C) 95/5 8°F (°C) °F (°C) ° F (°C) °F (°C) Table Antifriz oranı donma noktası Motoru Isıtma Soğuk havalarda soğutma sıvısının ısısına bakan soğutma sistemine monte edilmiş şebeke elektriği ile çalışan termostatik kontrollü ısıtıcılar kullanılır. Sadece ısıtıcı tek başına soğutma sistemlerinde donmayı önleme veya start için yeterli olmayacaktır. Antifrizli karışım kullanılmış olmalıdır. motorun ömrünü uzatır ve motorun kullanma maliyetini azaltır. Yağ Performans Özellikleri The American Petroleum Institute (API), The American Society of Testing and Materials (ASTM) ve Society of Automotive Engineers (SAE) ortaklaşa yağlama yağlarının sınıflandırılması ve performans kategorileri için bir sistem geliştirmiş ve bu sistemi korumuştur. Yağ performans tavsiyelerinde MIL özelliğine göre muadili parantez içinde gösterilmiştir. API kategorilerinin bazıları özetle aşağıda tanımlanmıştır. Yanma Havası Motor yanma ve havalandırma sistemi elemanları aşağıda verilmiştir: - Hava giriş filtresi (tüm motorlar) - Turbo-şarj (bir çok motorlarda) - Egzoz gaz çıkış dirseği (tüm motorlar) - Egzoz gaz susturucusu (tüm motorlar) Şarj havası ve egzoz gaz sisteminin ana fonksiyonu motora yeterli kalitede ve miktarda temiz yanma havası sağlamak ve yanan gazın atılması ve susturmanın sağlanmasıdır (egzoz bölümüne bakınız). Sıcak havanın tekrar sirkülasyonunu önlemek için jeneratör odasının veya muhafazanın dışına hava çıkış panjurları ve esnek kanal bağlantısı ile direkt olarak atılmalıdır. Yetersiz hava motor da güç düşümüne ve motor parçaları üzerinde karbon tortuları oluşmasına neden olacaktır. Cummins Dizel Motorlar için Yağlama yağı Tavsiyeleri: Cummins, – 15 °C ‘ın üzerindeki ortam ısılarında çalışacak motorlarda yağlama yağı olarak yüksek kaliteli SAE 15W/40 ağır hizmet tipi motor yağı kullanılmasını tavsiye etmektedir. Cummins, motorlarda minimum API yağ kalite seviyesi CH/CI-4 kullanılmasını tavsiye etmektedir. CH veya CI-4 yağlarının mevcut olmadığı yerde CF4 yağı kullanılabilir fakat yağ değişim aralığı azaltılmalıdır.. API CA, CB, CC, CD, CE, CG-4 yağ kategorileri tavsiye edilmemiştir. Kullanmayınız. 7. YAĞLAMA YAĞI Dizel motorların yağlama sistemi motorun en önemli parçalarından birisidir. Doğru yapılan motor bakımı (yağ değişim periyotları, filtre değişim periyotları ve kullanılan yağın tipinde gereken dikkatin gösterilmesi) John Deere Dizel Motorlar için Yağlama yağı Tavsiyeleri: İlk Kullanımda: Motorunuz yeni iken veya revizyon yapıldığında ilk 30 Çevre Isısı ° F saatlik kullanım için özel rodaj yağı (John Deere ENGINE BREAK-IN OIL) kullanılmalıdır. Rodaj yağı sevkiyat sırasında motorunuza Aksa tarafından konulmuştur. Bu yağın bulunmadığı durumlarda ilk saatlik kullanımda aşağıda belirtilen özellikte yağlar kullanılmalıdır. 0 20 40 60 80 5WW40 CIW30 API CE ACEA E1 ( motorlar hariç) CCMC D4 10W30 5W30 0W30 Bu süre sonunda John Deere, motorlarında aşağıdaki yağların kullanılmasını tavsiye etmiştir. 0 10 20 30 40 50 60 Çevre Isısı °C John Deere PLUS John Deere TORQ-GARD SUPREME John Deere UNI-GARD™ Tablo Tavsiye edilen yağlama yağı SAE viskozite dereceleri Yukarıdaki yağların bulunmadığı durumlarda aşağıdaki multigrade özellikte yağların kullanılmasını tavsiye eder. 8. ELEKTRİKLİ START SİSTEMLERİ Elektrikli start sistemleri genellikle tüm jeneratörler üzerinde kullanılmıştır. Elektrikli start sistemleri bir Marş motoru ,akü ve kontrol panosunu ihtiva seafoodplus.info büyük motorlarda çift marş motoru düzenlemesi kullanılmış olabilir. Elektrikli start sistemleri için güç kaynağı 12 veya 24 V dc. akü grubudur. Start voltajı motor boyutuna göre belirlenmiştir. Daha büyük motorlarda kablo çapını ve start akımını düşürmek için 24 V dc. kullanılır. Marş motoru, jeneratör kontrol modülü tarafından kontrol edilir. API CG-4 API CF-4 ACEA E3 ACEA E2 CCMC D5 CCMC D4 Ayrıca motorun bulunduğu ortama göre aşağıda ki tablodan yararlanarak uygun özellikte yağların seçilmesi gerekmektedir. ( motorlar için yağ viskozitesi 15W olan yağlar tercih edilmelidir.) Akü Sistemleri Kullanılan akülerin tipleri; Aküler kurşun asit ve NiCad olarak iki tip dir. Genellikle fiyatı uygun olduğu için kurşun asitli aküler kullanılır. NiCad. aküler uzun ömür gereken yerlerde kullanılır. Akülerle ilgili daha detaylı bilgileri , jeneratörle beraber verilen motor bakım ve kullanım kılavuzlarından öğrenebilirsiniz. Dosan Dizel Motorlar için Yağlama yağı Tavsiyeleri: Başlangıç da API CH-4 motor yağı sevkiyat sırasında motorunuza Aksa tarafından konulmuştur. Motordan en iyi verimi almak ve motorun uzun ömürlü olması için tavsiye edilen özellikte motor yağı kullanılması uygun olacaktır. Bilinen marka yağ kutularının üzerinde bulunan etiket de API CH-4 kalitede ve SAE 15W viskozite motor yağı kullanınız. Çevre sıcaklığına bağlı olarak viskozite derecesinin aşağıda verilen tabloya göre ayarlanması uygun olacaktır 9.ŞEBEKE veya JENERATÖR ün YÜK e TRANSFERİ Otomatik Transfer Panosu ve Panonun yeri ve Yerleşimi Otomatik Transfer Sisteminde (OTS); şebeke beslemesinin arızalanması/kesilmesi durumunda, acil standby jeneratör grubunun anahtarlama tertibi ile yüke transfer edilmesidir. Otomatik transfer sistemi: - Şebeke beslemesinin arıza durumunu izler - Yükün şebeke beslenmesinden, yedek jeneratör sistemine kontrol cihazı tarafından devreye verilmesini gerçekleştirir. OTS de güç anahtarlama elemanı ve kontrol elamanı vardır. Kontrol elemanı jeneratör grubu kontrol modülü kapsamında olabilmekte veya daha büyük sistem- Mitsubishi Dizel Motorlar için Yağlama yağı Tavsiyeleri: Mitsubishi dizel motorlarda API CD veya CF kalitesinde yağ kullanılması tavsiye edilmiştir. Bu yağlar turbo şarjlı ve yüksek seviyeli yük uygulamaları için uygundur. Aşağıda verilen tablodan çevre sıcaklığına bağlı olarak yağın viskozitesi seçilebilir. Örneğin; SAE 15W ‘ın anlamı; 15W derecesi düşük sıcaklığı ve 40 derece yüksek sıcaklığı (“W” harfi yağın soğuk çevre sıcaklıkları için uygun olduğunu gösterir) 31 lerde bina merkezi otomasyon sistemi içerisinde olabilmektedir. OTS genellikle duvar tipi veya zemin tip pano içerisine monte edilmiştir Transfer anahtarı yerleşiminde göz önüne alınacak noktalar şunlardır: • Transfer anahtarını, mümkün olduğu kadar dağıtım/ yük panosuna yakın yerleştiriniz. • Transfer anahtarı; temiz, kuru, havalandırması iyi ve aşırı ısıdan uzak ortamlarda olmalıdır. Ortam ısısı 40°C üzerine çıktığı zaman sigortalar ve şalterler daha çabuk açma yapacaktır. Transfer panosu etrafında yeteri kadar çalışma alanı bulunmalıdır. • Jeneratörden çekilen akımların değeri mümkün olduğu kadar üç faza eşit dağıtılmalıdır. Bir fazdan çekilecek akımın değeri nominal akım değerini kesinlikle aşmamalıdır. Jeneratör için kullanılacak kuvvet kablolarının akım taşıma kapasiteleri Tablo’de verilmiştir. • Transfer paneli ile jeneratör arasında şalter opsiyoneldir. • Transfer panosu jeneratörden ayrı ise mümkün olduğunca dağıtım panosu yanına yerleştirilir. Bu durumda jeneratörden, şebeke panosundan ve acil yük panosundan transfer panosuna kuvvet kabloları çekilir. Ayrıca jeneratör kontrol panosundan transfer panosuna 8x mm2 kumanda kablosu çekilmelidir. • Transfer panosu jeneratör üzerine monte edilmiş ise müşteri panosundan şebeke ve yük kablosu olarak iki adet kuvvet kablosu çekilmesi gerekir. Tipik acil güç sistemi tek hat şemasından incelenebilir. Şekil Şekil Tipik acil güç sistemi yerleşimi 10 – ELEKTRİK TESİSATI VE KABLO Genel Elektrik bağlantıları ve bakımı tamamen kalifiye ve tecrübeli elektrik teknisyenleri tarafından yapılmalıdır. Uyarı ! Elektrik bağlantılarını ilgili elektrik kodlarına ve standartlara uygun yapınız. Kablolama Jeneratör montajında kullanılan kablolar; çok nüveli (damarlı) ve tek nüveli olarak değişirler. Kablolar değişik yollarla döşenerek montajı yapılır. - Yapı yüzeyinde duvarlar, kirişler ve kolonlarda direkt olarak açıkta döşenen kablolar. - Zeminde kablo kanalı içerisinde açık veya kapalı olarak - Metal veya plastik kablo kanalları veya merdivenler ile - Yer altı kanalları ile Kablolar mümkün olduğu kadar kısa mesafede olacak şekilde jeneratör, transfer panosu ve kontrol panosu arasında döşenirler. İletken kesitinin seçimine etki eden faktörler: - Isı - Yükleme şekli (sürekli aralıklı vb - Aşırı yüke karşı yeterli güçte korumanın yapıldığı tip - Kablonun tipi - Nominal çalışma voltajı - Akım taşıma kapasitesi - Tanımlanan voltaj düşmesi - Döşeme tipi ve diğer kablolara yakınlığı Tesisin planlama safhasında harmoniklerin üretilmesi ve miktarları önceden tahmin edilmesi mümkün olmadığından Nötr iletkenleri yüksek değerlerde boyutlandırılmalı ve nötr iletkeninin kesiti en az faz iletkeni kesitinde olmalıdır. OTS Standartları Avrupa da kullanılan OTS lerde yerel ve uluslararası standartlar; IEC AC1, IEC, VDE, BS Kuzey Amerika da kullanılan OTS için UL standardı geçerlidir. OTS Güç Anahtarlama Elemanı Transfer anahtarları üç veya dört kutuplu anahtarlama mekanizmaları ve değiştirici kontaktör elemanlarından meydana gelirler. Birçok OTS sistemleri Amperin altında elektriksel kilitli ve isteğe bağlı olarak mekanik kilit sistemli iki kontaktörden meydana gelir. Amperin üzerinde devre kesici şalter elamanı kullanılır. 32 Kablo seçimi sırasında dikkat edilmesi gereken bir hususta yükle jeneratör arasındaki mesafe ile birlikte demarajlı yüklerin ( elektrik motoru gibi) olup olmadığıdır. Eğer mesafe çok uzun ise demaraj anında gerilim düşümü çok artacağından dolayı yük tarafında voltaj, istenmeyen seviyelere düşebilir. Bunu önlemek için aşağıda verilen formül yardımı ile daha uygun kesitli yük kablosu seçilebilir. Kablo Kanalları Kablo tesisinde en çok kullanılan metot perfore edilmiş kanalların kullanılmasıdır. Kanallar galvanize yapılmış yada pas önleyici madde kullanılmış olmalı. Kelepçeler veya klipsler galvanize çelik veya pirinç den yapılmış olmalı. Kablolar düz formda yatırılmış olmalı. Kablo bağı kullanmak için boş alan olmalı. Kanal destekleri arasında yaklaşık mm aralık bırakılmış olmalı. Tesis edilen destekler ve kanallar yeterli mukavemet ve boyutta olmalı gelecekte %20 daha fazla kablo döşeneceği planlanmış olmalı e = √3 x I x L x (seafoodplus.info φ + seafoodplus.info φ ) / e = gerilim düşümü ( V ) I = Hat akımı ( A ) L = Hattın uzunluğu (m) R = Kablonun direnci (ohm/km ) X = Kablonun reaktansı (ohm/km) Koruma Emniyet nedeninden dolayı her bir yük devresinde devre kesici şalter veya kontaktör olması gerekir. Dağıtım sistemi ile jeneratöre bağlanan kablolar aşırı yük veya kısa devre durumunda bağlantıyı otomatik olarak kesecek devre kesici ile korunması gerekir. Bununla beraber kablolar TSE ve VDE standartlarına uygun seçilmelidir. Alternatör terminallerine bağlantı yaparken esnek kablo kullanılması vibrasyon açısından uygun olacaktır. Lastik kılıflı, esnek iletkenlerden oluşan alçak gerilim için, H07 RN-F tipi kullanılması uygun olacaktır. Transfer panosu uzakta ise tesisatın tamamında esnek kablo kullanılması pahalı olacaktır. Esnek kablo kullanımını minimize etmek için ara kablo bağlantı ek kutusu kullanılabilir. Tüm montajlarda; şebeke beslemesi girişi ve jeneratör kontrol panosu giriş terminalleri arasına kontrol panosunda bakım yapılabilmesine izin verecek sigortalar monte edilmesi uygun olacaktır. Kesit mm2 0,6/1 kV, NYY(YVV) tip Kablo Akım Taşıma Kapasitesi H07V-K Havada 30 °C / V Toprakta 20 °C Havada Tek Çok Tek Çok 30 °C Damarlı Damarlı Damarlı Damarlı 2,5 39 36 28 25 32 4 50 47 37 34 42 6 62 59 47 43 54 10 83 79 64 59 73 16 84 79 98 Kablo kesiti Seçimi Kablolar, onların akım taşıma kapasitelerine göre seçilmiş olmalıdır Tam yük akımından az olmayan akımı taşımalı. Kablonun kesiti seçilirken montajla durumları göz önüne alınmalı. 25 35 50 70 95 Akım taşıma kapasitesine etki eden faktörler: - İleten malzemesi, bakır veya alüminyum - İzolasyon malzemesi - Kablonun koruma tipi: zırh, kılıf, yatak - Montaj ortam ısısı - Montaj metodu; açık hava, kanal, diğer devrelerin kabloları ile grup yapılmış Tablo PVC izoleli YVV (NYY) /1 KV VDE normlarına ve TSE’ye uygun kabloların akım kapasitelerine göre kablo kesitleri. Kablo Montajı Metotları Kablo muhafaza kanalı - Kanallar topraklanmış olmalı - Kanallar kablolar döşenmeden önce montajı yapılmış olmalı - Boş yer sağlanmış olmalı - Kanal sistemi su ve toz girişine karşı korunmalı Yükleme Elektrik dağıtım panosu planlanırken jeneratöre dengeli yük verilmesini sağlamak oldukça önemlidir. Eğer bir fazdaki yük diğer fazlardaki yüklerden çok ise, bu durum alternatör sargılarının aşırı ısınmasına, fazlar arası çıkış voltajının dengesiz olmasına ve sisteme bağlı olan has- 33 sas 3 fazlı cihazların hasar görmesine sebep olur. Hiçbir faz akımı jeneratörün nominal akımını aşmamalıdır. Bu yükleme şartlarının yerine getirilmesini sağlamak için mevcut dağıtım sistemi tekrar düzenlenebilir Topraklama hattı Topraklama hattı; Topraklama elektrotuna bağlantı yapmak için uygun kesitte bakır iletkendir. Topraklama iletkeni standartları karşılamalı ve en azından tam yük akımını taşıyabilecek kapasitede olmalıdır. Topraklama hattı iletkeninin topraklama çubuğu /çubukları na bağlantı noktası kaza ile oluşacak tehlikeye karşı korunmuş olmalı, fakat inceleme yapmaya uygun olmalı. Güç Faktörü Jeneratöre bağlanacak olan yükün Güç faktörü (Cos φ) belirlenmelidir. (Cos φ) 0,8 in altındaki yükler jeneratörün aşırı yüklemesine sebebiyet verecektir.Yükün güç faktörünün ile arasında olması durumunda jeneratör, belirtilmiş olan gücü verir ve uygun bir şekilde çalışır. Eğer yükün güç faktörü ’in altında ise jeneratör aşırı olarak yüklenir. Bu ileri güç faktörünün önlenmesi için kondansatörler gibi güç faktörü düzeltme elemanları kullanılabilir. Ancak bu gibi durumlarda jeneratör yüke verildiğinde, güç faktörü düzeltme elemanları devre dışı bırakılmalıdır Topraklama terminali Topraklama terminali jeneratör devre kesici şalterine yakın yerleştirilir. Topraklama süreklilik iletkeni tüm akım taşımayan metallerle; kabin ve jeneratör şasesi ile teması sağlanır. Müşteri işletme topraklaması terminali ile bağlantı yapılmış olunacaktır. Topraklama çubukları Çubukların sayısı topraklama direncine bağlı olarak yeterli topraklama elektrotu düzenlemesi gereklidir. Paralel Çalışma Standart bir jeneratörü diğer jeneratörler ile veya şebeke ile paralel çalıştırmak için ekstra teçhizatlar bağlanmalıdır. Empedans ( Direnç veya Reaktans) Topraklama Topraklama hatası sınırlandırma direnci jeneratör nötr noktasının topraklama elektrotuna kalıcı olarak monte edilir. Kullanılmış olan üç fazlı üç kablolu sistemlerde, gücün sürekliliği ile toprak hatası olan yerlerde gerekir. volt ve aşağısı olan sistemler. Topraklama Jeneratör şasesi topraklanmalıdıseafoodplus.infotör , titreşim takozları üzerine monte edildiğinden , topraklama bağlantısıda esnek olmalıdıseafoodplus.infolama kablo boyutu tam yük akımı çekebilecek kapasitede ve gerekli standartları sağlıyor olmalıdır. Jeneratör grubu ve ilişkide olduğu tüm cihazlar, kontrol ve transfer anahtarı panoları jeneratör devreye verilmeden önce topraklanmış olmalı. Topraklama sistem voltajı için referans sağlar. - Yüzen voltajlardan sakınma - İzolasyon stresini önler - Bitişik elemanlarda voltajlara dokunmayı önler Değişik topraklama sistemleri vardır. Topraklanmamış AC jeneratör sistemi ve toprak arasında dahili bağlantı yapılmamıştır. Kullanılmış olan üç fazlı üç kablolu sistemlerde, gücün sürekliliği ile toprak hatası olan yerlerde gerekir. volt ve aşağısı olan sistemler. Korumalar Sınırlanmamış Toprak Kaçağı Nötr toprak hattı üzerine monte edilmiş bir akım trafosu, akım izleme rölesi ile topraklama noktasına herhangi bir akım akmasını izleyerek tüm sistemi korur. Sınırlanmamış (unrestricted) toprak hatası avantajları: - Jeneratör, devre kesici ve sistem üzerinde tüm toprak hataları için koruma sağlar. - İyi seviyede personel koruması sağlar Katı maddeye topraklama Sistem, bir topraklama elektrotu vasıtasıyla toprağa göre empedanssız olarak direkt bağlantı ile topraklama yapılır. Bu metot volt ve daha düşük voltajlardaki sistemler için topraklama elektrotu ile topraklama yapılır. Topraklama sistemi aşağıdaki şekilde yapılır; Sınırlanmış Toprak Kaçağı Akım trafoları sistemin tüm fazlarına ve nötre bağlanmıştır. Koruma, toprak noktasına akan akımı izleyen akım izleme rölesi, sadece koruma bölgesinde çalışacaktır. Bölge, jeneratöre ve akım trafolarına göre nötrün pozisyonu sınırlanmış olur. Sınırlanmış toprak kaçağı korumasının avantajları: - Koruma bölgesi dışında meydana gelecek arızalar etki etmez. - Açma problemindeki risk seviyesi düşüktür. Topraklama Elektrotu Topraklama elektrotu; bir veya daha fazla bakır kaplı çelik çubuklar toprak içerisine çakılmıştır. Herhangi bir nokta arasında tehlikeli voltajın meydana gelmesini önlemek için yapılan topraklama düşük direnç değerine sahip olmalıdır. 34 - Arıza olayında kablolar ve alternatöre etki edecek hasarı düşürmede koruma rölesi düşük seviyelere ayar edilebilir. - Mümkün olan dokunma voltajının düşürülmesinde, koruma rölesi ani çalışmalar için ayarlanabilir. sına çoğu kez uygun değerde direnç yerleştirilir. Tipik Topraklama Düzenlemeleri Yedek jeneratör grubu ile 3 ve 4 kutuplu Otomatik Transfer Anahtarı (OTS) topraklaması. Çizimlerde N notu Nötr, E notu Toprak olarak belirtilmiştir. Topraklama İletken topraklaması; metal iletkenlerin toprağa bağlanmasıdır (iletken elektriğinin topraklanmasıdır). Bunun amacı: - Topraklamadan dolayı sistemin voltaj dengesi sağlanır. - İnsan hayatı için tehlike durumu azalır. - Nötr noktası potansiyeli, referans olarak düzensiz değişmez. - Herhangi faz ile toprak arasındaki voltaj sistemin faz voltajını normalde aşmaması gerekir. - Herhangi faz ile toprak arasında arıza akımı korumasının yerine getirilmesine izin verilir. GENERATOR SET UTILITY SUPPLY 3 3 WIRES & GROUND TO LOAD Şekil 3 Faz 3 Hat Sistem Topraklama bağlantısı Alçak Gerilim Çıkışlı Tek çalışan Jeneratör Grubu Topraklaması Alçak gerilim çıkışlı sistemlerde ( V altında) alışıldığı gibi nötr iletkeni direkt olarak toprağa bağlanır. Bu bağlantı alternatörün nötr noktası ve alternatör gövdesi arasında birleştirme kablosu veya bakır bara ile yapılır. Alternatör gövdesi, yerel kurallara göre yapılan bina ana topraklamasına grup halinde bir araya getirilen iletkenlerin topraklandığı noktaya bağlanıseafoodplus.info olarak nötr ile toprak arasındaki yolun direnci iyi bir toprakta 1 Ω dan düşük ve yüksek dirençli toprakta 5 Ω dan düşük olmalıdır. ( Maksimum 20 Ω ) Nötr ve toprak arasındaki akan akımın algılanması nötr toprak bağlantısıyla izlenebilir. Fazların biri ve toprak arasında gövdede kontak olması durumunda bu iki iletken arasında akım akacaktır. Toprağa direkt olarak kontağın devam etmesi durumunda alternatör sonsuz yükle karşılaşmış olacağından bu durum sargıların yanmasına sebep olacaktır. GENERATOR SET UTILITY SUPPLY 3 4 WIRES & GROUND TO LOAD Şekil 3 Faz 4 Hat Sistem Topraklama bağlantısı 3 kutuplu anahtarlama yapılmaktadır. GENERATOR SET UTILITY Alçak Gerilim Çıkışlı Çoklu Jeneratör Gruplarının Topraklaması Çoklu jeneratör grupları sistemlerinin topraklama düzenlemeleri alternatör üreticisinin tavsiyeleri ve yerel kurallara göre olacaktır. 3 4 WIRES & GROUND TO LOAD Şekil 3 Faz 4 Hat Sistem Topraklama bağlantısı 4 kutuplu anahtarlama yapılmaktadır Yüksek Gerim Çıkışlı Jeneratör Gruplarının Topraklaması Yüksek gerilimli sistemlerin gövdesinde akım arızası durumunda, toprağa kontak yapan fazın birinden toprağa akan akım, alçak gerilim sistemlerine göre daha yüksek seviyede akış olacaktır. Bu akımın seviyesini sınırlamak için yüksek gerilim sistemlerinde fark izleme ve akım trafolarının algılama yapabilmesi için toprak ve nötr ara- Toprak Hata Koruma Şeması Jeneratör sistemleri için toprak hatası koruma şemaları alternatörü korumak için tasarlanır. Başka türlü ifadeler yoksa toprak hatası koruması makine koruması içindir. 35 Jeneratör grupları için toprak hatası koruması aşağıda iki ana kategoride ifade edilmiştir. Sınırlanmış Sınırlanmış toprak hatası koruması, sadece bir koruma bölgesine tesir eder. Sınırlanmış toprak hatası koruması yük üzerinde değil, jeneratör grubu sistemi koruma bölgesinde toprak hatası olayında açma olayının sağlanması için kullanılmış olmalı. Sınırlanmamış Sınırlanmamış toprak hatası koruması, besleme hattı üzerine bağlanmış tüm yüke tesir seafoodplus.info bölgesi jeneratör grubuna bağlanmış yüklerin tamamına etki edecektir. Operatör güvenliği için 30 mA sınırlanmamış koruma kullanılır. Topraklama noktasına 30 mA akım akması durumu algılandığı zaman, koruma çalışır rün ses seviyesinin düşürülmesinde kullanılırlar . Kabinler: Ses Kes Kabinleri Jeneratör ses seviyesinin düşürülmesinde aktif rol oynarlar. Diğer Ses Düşürücüler: Bina içine yapılan yerleşimlerde, duvarlara ses kesici yalıtım yapılması , emiş panjurlarına ses kes bariyerlerinin konulması ,fan susturucuları gibi bir çok uygulama Jeneratör sesinin azaltılmasında kullanılabilir. Farklı Ses Seviyelerinin Toplanması; Eğer bir yerde 2 yada daha fazla ses kaynağı mevcut ise, bunların meydana getireceği toplam gürültü seviyesini bilmek isteyebilirsiniz, bunun içinde ses seviyelerinin belirtilen yönteme göre toplanması gerekir. Fakat ,ses seviyesi logaritmik bir değer olduğundan basit bir toplama işlemiyle bu iş çözülemez. 2 ses kaynağının meydana getirdiği toplam ses seviyesini bulmak için Tablo kullanılır ; 1. Ses seviyelerini tespit edin (Lp1 , Lp2). 2. Ses seviyeleri arasındaki farkı bulun. 3. Tablo de hesapladığınız farkı bulun ve yatay eksen de bu değeri belirleyin 4. Eğride bu farka denk gelen ses artış miktarını bulun ve bu değeri en yüksek ses seviyesine ekleyin. 5. Eğer birden çok ses kaynağı var ise aynı yöntemi tekrarlayarak toplam ses seviyesini bulun. ZONE OF PROTECTION UTILITY GENERATOR SET 4 WIRES & GROUND TO LOAD 3 Şekil Sınırlanmış, Toprak hata koruma şeması L+ dB Etkili topraklama sistemi; elektrik sisteminde çalışma yapan personelin sağlığı ve hayatına tehlike oluşturmadan elektrik enerjisinin hemen deşarjının sağlanmasıdır. İyi topraklama bağlantısı: - Yıldırımın veya kaçak akımın topraklama noktasında düşük elektrik direncine sahip olmalıdır. - Tekrar tekrar yüksek akım taşıma kapasitesine sahip olmalı Örnek ; 3 Lp2 = 55 dB = 51 dB DLp = 4 dB Lp1 L+ = 1,4 dB LSonuç = 55 + = dB 2 dB 1 0 0 Ses izalasyonu ; Jeneratör sesinin kontrol altına alınması bir çok uygulamalarda önem arz seafoodplus.infotör seviyesinin kontrolü için bir çok yöntem bulunmaktadır.Açık bir jeneratör setinin ses seviyesi yaklaşık olarak dB(A) dır , ve bu yüksek bir değerdir bazı önlemler alınarak bu seviye düşürülmelidir. Uyarı ; Jeneratör çalıştırılacaksa veya jeneratör çalışır vaziyette etrafında çalışma yapılacaksa kulaklık kullanılmalıdır. 4 dB 5 10 15 Tablo – Ses Seviyesi Hesaplama Eğrisi Mesafenin ses seviyesine etkisi ; Boş arazide ses kaynağından uzaklaştıkça ses seviyesi düşseafoodplus.infoye göre ses seviyesinde meydana gelen düşmeyi bulmak için Şekil kullanılabilir.Örnek olarak 7 m de ses seviyesi 95 dB(A) olan bir Jeneratör m deki ses seviyesi yaklaşık olarak 72 dB(A) olarak tablodan seafoodplus.info tablo jenaratör boş arazide ve arkaplan ses seviyesi Jeneratör ses seviyesinden en az 10 dB(A) düşük ise kullanılabilir. Susturucular: 5. bölümde de bahsedildiği gibi susturucular jeneratö- 36 Ses Seviyesi dB(A) 90 80 70 60 50 7 (23) 10 (33) 20 (66) 50 () () () Gürültü Kaynağından Olan Uzaklık Şekil Ses seviyesinin mesafeye göre düşümü (Boş Arazi) SAĞLIK VE EMNİYET Jeneratör kurulumunda uğraşan tasarım mühendislerinini ve bu işte uğraşan tüm personelin öncelikli göz önünde bulundurmaları gereken şey seafoodplus.infotin 2 yönü vardır; 1) Jeneratörün ve jeneratöre bağlı aksesuarların emniyetli bir şekilde çalışması 2) Sistemin güvelinir bir şekilde çalışması. Sistemin güvenilir bir şekilde çalışması emniyete bağlıdır.Çünkü kullanılan teçhizat yaşamı ve sağlığı etkiler örnek ; hastanelerde kullanılan yaşam destek üniteleri , acil çıkış aydınlatmaları ,bina havalandırmaları,asansörler , yangın pompaları gibi teçhizatlar acil durumda jeneratörün çalışıp çalışmadığına bağlı olarak kullanılabilirler. Genel - Motor çalışıyorken yakıt tanklarına yakıt doldurmayınız , eğer yakıt tankı jeneratör odasının dışında ise dolum yapılabilir. - Yakıt tankı veya jeneratör grubu yakınında sigara içilmesi, kıvılcım oluşması, ark cihazı veya diğer ateşleme kaynaklarının bulunmasına veya çalışmasına izin vermeyiniz. - Yakıt hatlarında sızıntı olmaması için yeterli emniyet tedbirleri alınmış olmalıdır. Motora yakıt bağlantıları esnek hatlarla yapılmalı. Bakır kullanmayınız, bakırın sürekli titreşime maruz kalması veya tekrar tekrar bükülmeler varsa kırılma meydana gelecektir. - Tüm yakıt beslemelerinde vana kullanınız. Yangından Korunma Yangından korunma sistemlerinin seçimi ve montajı için aşağıdaki maddelerin göz önüne alınması gerekir: - Yangın koruma sistemleri ulusal standartları karşılıyor olmalıdır. - Jeneratör odası tipik olarak 1 saat , odanın yapısı ise 2 saat yanmaya karşı dayanıklı olmalıdır, - Jeneratör odası depo amaçlı olarak kullanılmamalıdır. - Jeneratör odasında portatif yangın söndürücüler olmalıdır. - Acil durdurma için jeneratör odasının dışında veya muhafazasının dışında yangın olayı durumunda veya diğer tip acil durumda jeneratör grubunu durdurmak mümkün olmalı. Egzoz Gazları - Egzoz dumanın ,insanların biraraya geldiği yerlerden, kapalı yada korumalı alanlardan uzak olacak şekilde dışarıya atıldığından emin olun - İki veya daha fazla motorun egzoz sistemlerini bir arada ortak bağlamayınız. - Motorun egzozunu tuğla, kiremit veya beton blok baca veya benzer yapıların içerisinden deşarj etmeyiniz. Egzoz gazı çarpmaları şiddetli yapısal hasara sebebiyet verebilir. - Egzoz manifoldları muhafazalanmış ve boruları ve susturucu sarıp sarmalanmamış olması gerekir. - Egzoz gazlarını bölüm ısıtması için kullanmayınız. - Egzoz sistemi için bağımsız destekler olması gerekir. Özellikle turbo şarjlı motorlarda egzoz manifoldu üzerinde zorla yüklenme ve burkulma olmamalıdır. 37 Hareketli Parçalar - Dönen fan, kayış üzerindeki muhafazalar, kelepçeler ve desteklerin bağlantıları iyi sıkılmış olmalı - Takılarınızı, giysinizi ve ellerinizi hareketli parçalardan koruyunuz, uzakta tutunuz. - Eğer Jeneratör çalışır vaziyette ayar yapılması mecburi ise , sıcak egzost manifolduna ,dönen parçalara vs. azami dikkat gösteriniz. elektriksel şok ve flaşlamayı artırır, bu da cihazın hasar görmesine ve ciddi şekilde personelin yaralanmasına veya ölmesine sebep olur. Jeneratörün içi ve dışı kuru değilse kullanmayınız. Soğutma sıvısı ve Yakıt Soğutma sistemi boşken veya motor çalışıyorken su ısıtıcısını çalıştırmayınız , aksi taktirde ısıtıcınız zarar görecektir. Soğutma sıvısı basınç altında sudan daha yüksek kaynama noktasına sahiptir. Motor çalışıyorken radyatör, ısı değiştirici eşanjör basınç kapağını açmayınız. Jeneratör grubunun soğumasına ve sistem basıncının normal duruma gelesine izin veriniz. Yakıt tankları veya donanımları, yakıt hatlarında bakır veya galvanize edilmiş metal kullanmayınız. Tanklarda ve yakıt hatlarında yakıt içerisindeki kükürtten dolayı sülfürik asit meydana gelecektir. Bakır veya galvanize hatlar veya tanklarda moleküler yapıdan dolayı yakıt ve asit reaksiyona girer. Tehlikeli Voltaj Elektriksel güç üretilmesi, aktarılması ve dağıtım sistemlerinde uygun olmayan kablo tesisatı kullanımı yangın veya elektro şok ‘a sebep olabilir. Elektriksel çalışmalarda personelin korunması için kuru tahta platformu veya lastik izoleli paspasın üzerinde durmalı, elbise ve ayakkabılar kuru olmalı, ellerde bulunan metal takılar çıkartılmış olmalı ve izoleli takımlar kullanılmalı. - Jeneratör odası zeminine kabloları serili bırakmayınız. - Elektrik kabloları ve yakıt veya su boruları için aynı kanalı veya boruyu kullanmayınız. - AC ve DC kablolarını aynı boru içerisinde çekmeyiniz. - Cihaz topraklamasının doğru yapıldığına emin olun. Tüm metalik parçalar anormal durum meydana geldiğinde enerjilenebilir. Bu nedenle uygun bir şekilde topraklanmış olmalı. - Özellikle şebeke arasında otomatik olarak çalışan jeneratör her zaman için bakım, servis yapılacağı zaman jeneratörün çalışmaması için akü ve akü şarj bağlantılarını devre dışı bırakınız.. Akü kablolarını sökmeden önce akü şarj cihazının AC beslemesini kesiniz. Jeneratör üzerinde çalışma yaparken jeneratörün kaza ile çalışması personel yaralanmasına veya ölüme sebep olur. - Elektriksel kilitlemeleri çözmeyiniz. - Elektriksel bağlantılar, montajlar yeterli, ehliyetli teknisyenler tarafından yapılmalıdır. - Jeneratörü direkt olarak bina elektrik sistemine bağlamayınız. - Yüksek gerilim jeneratör grupları alçak gerilimlilerden farklıdır. Yüksek gerilimli cihazlarla çalışabilmek için özel cihaz ve eğitim gerekir. Bu cihazlar üzerinde yeterli eğitim almış personel çalışma ve bakım yapmalıdıseafoodplus.info olmayan kullanım ve uygulamalar personel yaralanmasına hatta ölümlere sebebiyet verebilir. - Enerji bulunan cihaz üzerinde çalışma yapmayınız. Yetkisiz personelin elektrikli cihazlara müdahale etmesine müsaade etmeyiniz. Yüksek voltajlı elektrik cihazlarında güç kaynağından bağlantı kesildikten sonra da kalıcı indüklenmiş voltaj olur, cihaz emniyetli şekilde topraklanmış ve enerjisi boşaltılmış olmalı. YÜK KARAKTERİSTİKLERİ VE UYGULAMALAR Genel Jeneratör grupları üç ana görev için kullanılırlar: 1- Prime veya Sürekli yükte kullanma 2- Şebeke enerjisiyle birlikte sınırlı güç ihtiyacında kullanma 3- Şebeke enerjisine yedek (Standby) güç kaynağı olarak kullanma Yük Karakteristikleri Yük karakteristiğinin ayrıntılarına göre değerlendirilmesi gereklidir. Bu yüzden yüklerin karakterleri ve doğası gereği analiz edilmiş, veri tarzında desteklenmiş olmalıdır. Monte edilmiş cihazlar listelenmiş ve çalışma durumu bilinmelidir. Değişik güç faktörü olan yükler olduğu yerde aktif ve reaktif yükler göz önüne alınmalı ve ayrı tutulmuş olmalıdır. Daha sonra yük analizine ilave edilmiş olmalıdır. Her ikisi aktif ve reaktif güçle üzerinde diversite faktörü uygulanarak daha hassas tahminler yapılmış olabilir. Jeneratörden çalışacak motorların çalışma pozisyonu saptanmış olmalı. Jeneratör kapasitesi demeraj güç talebini karşılayacak yeterlikte olmalıdır. Gelecekte yük artışı ve enerji ihtiyacı artabileceğinden jeneratör gücü genellikle ihtiyaç kapasitesinin ve demaraj talebinin %20 üzerinde karşılayabilmesi gerekir. Jeneratör, daha sonraki ihtiyaç için pay ve jeneratörün çalışacağı mahalde meydana gelecek yüksek çevre sıcaklığı ve yüksekliğe bağlı düşük atmosfer basıncına bağlı olarak güç düşümünü karşılamaya yeterli olmalıdır. Su Jeneratör çerisinde su veya rutubet mümkün olacak Motora Yol Verme Jeneratör gücünü doğru hesaplarken yükün içerisinde 38 bulunan elektrik motorlarının sayısı, değişken yükler, farklı tipteki yol verme metotları ve reziztif (direnç) yüklerin karışım durumu göz önüne alınır. Motorların yol alma etkisi ve yol alma sırası, çalışan yüklerle birleşme durumu belirtilmiş olmalı. Yük profili karşılaştırması yapılarak jeneratörün asgari gücü seçilebilir. Optimum çözümde bulunmada motor ve alternatörün farklı eşleşmesi (uygunsuz birleşme) daha iyi olabilir. Alternatör gücü (kVA veya akım) C : Etki eden yük ( kVA veya akım) Voltaj Çökmesinin Sınırlanması Makine üzerinde meydana gelecek voltaj çökmesini sınırlamanın yolları: 1. Tesis edilen yükün en büyük parçası olan motorların sayıları içersinde, yüke etki edecek motorların yol verme sıralamasının sınırlanmasıyla mümkün olabilir. 2. En büyük güçteki motorlara ilk önce yol verilmelidir. 3. Düşük transient reaktanslı alternatör kullanılabilir, bu da büyük güçte alternatörün seçilmesi ile olur. Boyutlandırma Muhakkak ki en büyük motor yük üzerinde en büyük etkiye sahip olmayabilir. Etki, yol verme metodu tarafından belirlenir. Değişik yol alma metotları, genel yol verme karakteristikleri ile aşağıda verilmiştir. Olağandışı Yükler Non-lineer Yükler Güç elektroniği devrelerinde kullanılan tristörler ve triyaklar, besleme kaynağı üzerinde harmonik bozulmasına sebep olan büyük kaynaklardır. Lineer olmayan yük akımları düşük empedanslı şebeke beslemesi üzerinde kabul edilebilir sınırlar içerisinde olabilir fakat monte edilen lineer olmayan yükler içerisinde konvertır kullanılmış ise daha önemli durum olacaktır. Meydana gelen harmonik akımları kullanılan konvertır ın tipine bağlı olacaktır. Harmonik bozulmasını bastırmak için aşağıdaki metotlar kullanılmış olabilir: Filtre bankaları: Fitre bankalarının tasarımında yükün çalışma süresi göz önüne alınır ve empedans bilgisi gerekir. • Tek ünite şeklinde konvertır grupları yapılması • Faz değiştirme; Üretilmiş olan harmonikler özel doğrultucu trafoları kullanarak, ikinci sargı veya açısı değiştirilir. • Besleme sisteminin empedansının düşürülmesi: Alternatör gücü artırılarak veya özel dizayn edilmiş düşük reaktanslı makine kullanılmasıyla besleme sisteminin empedansı düşürülür. a) Direkt yol verme : 7 x tya. 0,35 g.f. b) Yıldız Üçgen yol verme : 2,5 x tya. 0,4 g.f. c) Oto trafo yol verme : 4 x tya. 0,4 g.f. d) Elektronik Yumuşak yol verme : 3 x tya. 0,35 g.f. e) İnverter sürücü ile yol verme : 1,25 x tya. 0,8 g.f. tya: Tam yük akımı g.f.: Güç Faktörü Özellikle dikkat edilecek hususlar: 1. Motor yeterli kilo-watt gücü verecek güçte seçilmeli. 2. Alternatör yeterli kVA gücü verecek güçte seçilmeli. 3. Tanımlanan değişik yükler verildiği zaman frekans ve voltaj çökmesi kabul edilebilir sınırlar içerisinde olmalı. Müşteri ve danışmanı bir araya gelip, yük profili hakkında görüşüp, özellikle en kötü yükleme durumuna göre tüm diğer yükler bağlıyken en ağır etki yapacak yükün yol verilmesi göz önüne alınarak ekonomik çözüm bulunması tavsiye edilmiştir. Voltaj Çökmesi Jeneratör tarafından mevcut pasif yük taşınıyorken ve herhangi elektrik motoru çalışırsa sistem üzerinde hız değişimi meydana gelecek ve daha fazla akım çekilmesine sebep olacaktır. Yol verilen motor voltaj çökmesine sebep olacaktır. Yükün anahtarlanmasını (transferi) müteakip alternatör terminallerinde meydana gelen voltaj çökmesinin büyüklüğü makinenin subtransient ve transient reaktansının direkt fonksiyonudur. Flüoresan Lambalar Flüoresan lambalar saf kapasitif yükler gibi yüksek transiyentli terminal voltajları üretir. Tesis edilen flüoresan lambaların güç faktörü düzeltici kondansatörleri, fırçasız alternatörün döner diyotlar üzerinde zorlayıcı yüksek trasient meydana getirir. Ana sargı ile paralel endüktif olmayan uygun direnç problemin çözümü için kullanılabilir. Çökme, V = X’ du ( X’du + C) Asansörler ve Vinçler Asansörler ve vinçler frenlendiği zaman, mekanik enerji, elektrik enerjisi formunda güç kaynağına doğru geri besleme yapabilir. Bu enerji diğer çalışan cihazlar tarafından emilebilir, artan miktardaki güç, alternatörü X’ du: her birim başına doyurulmamış (unsaturated) transient reaktans 39 motor gibi davranmasına ve dizel motoru döndürme yönünde etki etmesine sebep olacaktır. Jeneratör hızı artacak ve dizel motor yakıt governörü yakıt beslemesini düşürecektir. Ters gücün tamamı mekanik kayıplar ve alternatör elektrik kayıpları tarafından emilmiş olmalıdır. Bu nedenle alternatöre bağlanan diğer yüklerin tamamı re-jeneratif gücün seviyesine eşit olmalı. Re-jeneratif gücü emmek için rezistif yük bankası sürekli olarak jeneratöre bağlanması gerekebilir. lak, aşınma, aşırı yırtık, gibi durumlar için kontrol edilmelidir. Tüm lastiklerin durumlarını kontrol ediniz. Tüm sinyal lambaları ve farların çalıştığını kontrol ediniz. Çekme: Römorklu jeneratörü çekerken römorkun ağırlığının manevra ve durma mesafesini etkileyeceğini unutmayınız. Uyarılar ! Römorklu jeneratörü çekerken tüm trafik kurallarına, standartlara ve diğer düzenlemelere uyulmalıdır. Bunların içinde yönetmeliklerde açıkça belirtilen gerekli donanımlar ve hız sınırları da vardır. ! Personelin mobil jeneratör üzerinde seyahat etmesine izin vermeyiniz. Personelin çekme demiri üzerinde veya mobil jeneratör ile çekici araç arasında durmasına izin vermeyiniz. ! Eğimli ve yumuşak araziden ve çukur, taş gibi engellerden kaçınınız. ! Geriye doğru manevra yaparken mobil jeneratörün arkasındaki ve altındaki zeminin temiz olduğundan emin olunuz. Kapasitif Yükler Kapasitif yükler alternatörün aşırı ikazlanmasına sebep olurlar. Kapasitif yüklerin etkisi alternatörün manyetik doyumu vasıtası ile sınırlanmış yüksek terminal voltajı meydana getirir. Dengesiz Yükler Elektrik dağıtım panosu planlanırken jeneratöre dengeli yük verilmesini sağlamak oldukça önemlidir. Eğer bir fazdaki yük diğer fazlardaki yüklerden çok ise, bu durum alternatör sargılarının aşırı ısınmasına, fazlar arası çıkış voltajının dengesiz olmasına ve sisteme bağlı olan hassas trifaze (3 fazlı) cihazların hasar görmesine sebep olur. Hiçbir faz akımı jeneratörün nominal akımını aşmamalıdır. Bu yükleme şartlarının yerine getirilmesini sağlamak için mevcut dağıtım sistemi tekrar düzenlenebilir. Kontrol edilemeyen, dengesiz yükten kaynaklanacak arıza devre kesici şalter veya elektronik aşırı akım koruyucu cihaz ile önlenebilir. Park etme: Römorklu jeneratörü ağırlığını kaldırabilecek kuru bir zemine park ediniz. Eğer eğimli bir yere park edilecekse, aşağı doğru kaymasını önlemek için yokuşa çapraz olarak park ediniz. 15° yi aşan bir zemine park etmeyiniz Alternatör Bağlantısı Birçok alternatöre farklı çıkış voltajı verebilecek şekilde tekrar bağlantı yapılabilir. Alternatör bağlantısını değiştirerek farklı uç gerilimi elde ederken şalterler, akım trafoları, kablolar ve ölçü aletleri gibi elemanların uygunluğu kontrol edilmelidir. SAYIN AKSA JENERATÖR KULLANICISI; Jeneratörünüzün süresinden önce garanti dışı kalmaması, sorunsuz çalışması ve uzun ömürlü olması için aşağıdaki hususlara dikkat ediniz! 1. Garanti belgesi veya fatura ibraz edilmediğinde yapılan işlemler garanti kapsamına alınmayacaktır. İzolasyon Testi Jeneratörü çalıştırmadan önce sargıların yalıtım direncini test ediniz. Bu esnada Otomatik Voltaj Regülatörünün (AVR) bağlantısıyla tüm kontrol amaçlı bağlantılar sökülmelidir. Döner diyotlar da kısa devre edilmeli veya bağlantısı sökülmelidir. V ‘luk bir Megger veya benzer bir ölçü aleti kullanılabilir. Megger ’i çıkış terminali ile toprak (şase) arasına bağlayınız. İzolasyon direnci toprağa göre 1MΩ dan fazla olmalıdır. Yalıtım direncinin 1MΩ dan az olması durumunda alternatör sargıları kurutulmalıdır. 2. Jeneratör grubuna Aksa nın bizzat yetkilendiği kişiler ya da servisler haricinde, 3.şahısların müdahalesiyle doğabilecek arızalar garanti kapsamı dışındadır. 3. Periyodik bakım çizelgesinde belirtilen kontroller ve bakımlar zamanında ve tam olarak yapılmalıdır. Periyodik bakım yapılmadığı için doğacak arızalar garanti kapsamı dışındadır. 4. Jeneratörün montajı kullanma kılavuzunda belirtildiği gibi yapılmalıdır. Yapılmadığı takdirde meydana gelecek problemler garanti kapsamına alınmayacaktır. RÖMORKLU JENERATÖRLERİN ÇEKİLMESİ Çekme için Hazırlık: Çekici aracın ve römorklu jeneratörün üzerindeki tüm bağlantı elemanlarını gevşek somun, eğilmiş metal, çat- 5. Kirli ve sulu mazot kullanılması halinde doğacak arıza- 40 lardan müşteri sorumlu olacaktır. Satın alınan jeneratörlerin devreye alma işlemleri, Aksa Jeneratör Yetkili Servislerince yapılmalıdır. Müşterinin kendisi veya başka bir servise start işlemi yaptırması, makinenin garanti kapsamı dışına çıkmasına sebep olur. 6. Motorun yağ seçimi kullanma kılavuzunda belirtildiği gibi olmalıdır. Aksi durumlarda meydana gelecek arızalar garanti kapsamına girmez. Satın alınan jeneratörlere garanti süresi içerisinde, orijinal ekipmanları ve projesi haricinde ilave ekipman ve proje yapılamaz. Yapılması planlanan ilave çalışmalar (Jeneratörlerin paralel çalıştırılması, ilave kontrol ünitesi, pano, transfer pano vs.) Aksa Jeneratörün onayı olmadan yapılırsa, makine garanti kapsamı dışına çıkar. 7. Aküler kırılma, fazla asit koyma, şarjsız bırakıp sertleştirme durumlarında garanti dışı kalır. 8. Manüel jeneratörlerde motor çalıştıktan hemen sonra marş anahtarı bırakılmalıdır. Motor çalışmıyorsa marşlama işlemi 3 defa 10’ ar saniyeden fazla yapılmamalıdır. Aksi durumlarda marş dişlisi kırılabilir veya marş motoru yanabilir. Bu durumlar garanti kapsamı dışındadır. Garanti periyodu 2 yıl yada saatdir (hangisi önce meydana gelirse) ve jeneratör satın alındığı tarihte başlar. 9. Jeneratör yük altında iken dizel motoru çalıştırmayınız ve stop etmeyiniz. Çalıştırma ve stop işlemi, yük ayrıldıktan sonra jeneratör boşta iken yapılmalıdır. Aksi halde subaplarda sıkışmalar meydana gelebilir. Gerilim regülatörü, trafo ve diyotlarda arızalara yol açar. Bu durumlar garanti dışındadır. MÜŞTERİNİN SORUMLULUKLARI; 1. Makinenin çalışma şartlarının kontrol edilerek (yerleşim, montaj, elektriksel bağlantılar, kablo kesitleri, havalandırma, egzoz çıkışı, yakıt yolu vs.) yapılan devreye alma işlemi, sadece, devreye alma işleminin yapıldığı mekân ve elektriksel bağlantıların yapıldığı nokta için geçerlidir. İlk start işleminin yapıldığı mekanın değiştirilmek istenmesi halinde, makinenin çevreye bağlı çalışma şartları da değişmiş olacağından, makinenin sağlıklı çalışmasının ve garanti süresinin devamı için, tekrar Aksa Jeneratör yetkili servislerince kontrol edilerek işletmeye alınmalıdır. Yetkisiz kişilerce yapılacak yer değiştirme ve yeniden devreye alma işlemi, makinenin garanti kapsamı dışında kalmasına sebep olacaktır. İkinci defa yapılacak devreye alma işleminin ücretini müşteri karşılayacaktır. Otomatik jeneratörlerde kullanılan şebeke kontaktöründe meydana gelecek aşırı akım, düşük ve yüksek gerilimden kaynaklanan hasarlardan firmamız sorumlu değildir. Jeneratör çalışıyor iken akü kablolarını çıkarmayınız. Akü kablolarının çok kısa bir süre dahi yerlerinden çıkarılması, şarj alternator rölesinin ve elektronik governor devresinin hasar görmesine sebebiyet verebilir Bu durumlar garanti kapsamı dışındadır. 2. Garanti süresi içerisindeki bütün jeneratörlerimizin, periyodik bakım çizelgesinde belirtilen tüm bakımları, Aksa Jeneratörün yetkili servislerine ücreti karşılığında yaptırılmalıdır. Jeneratöre ait bakım çizelgesi ve bakım kitapçıkları makine ile birlikte müşteriye teslim edilmiştir. Söz konusu bakım kitapçığı ve çizelgesinin kaybolması durumunda müşteri, bu kitapçıkları tekrar temin etmekle yükümlüdür. Aşırı veya dengesiz yüke bağlı arızalar (alternator ve kontktör arızaları gibi) garanti kapsamı dışındadır. Manuel modda motorun çalışma sıcaklığına gelmesi için jenertör dakika boşta çalıştırılır , jeneratör durdurulurken ise , ilk önce yükü üzerinden alınır ve yine motorun soğuması için yüksüz olarak dakikda çalıştırmaya devam seafoodplus.info halde oluşacak arızalar garanti kapsamı dışındadır. 3. Müşteri, imalat hatası dışında ki tüm bakım, arıza ve problemlerin giderilmesindeki ücretleri karşılayacaktır. Grubun uzun süreli olarak prime gücünün %30 nun altında çalıştırılmasından kaynaklanacak arızalar garanti kapsamı dışındadır. 4. Kamyon üstü teslimlerde, nakliye sorumluluğu, indirme sorumluluğu da dahil olmak üzere (kamyon üstünde tesliminden sonra, devreye alma (start) işlemine kadar) makinenin uygun şartlarda muhafaza edilmesi tamamen müşterinin sorumluluğu altındadır. Garanti kapsamındaki bütün makinelerimizde, aksa jeneratörün orijinal yedek parçaları kullanılmalıdır. Orijinal parça kullanılmaması durumunda oluşacak arızalar garanti kapsamı dışındadır. 5. Satın alınan jeneratör 2 ay içerisinde devreye alınmayacaksa, söz konusu jeneratöre ait depolama koşulları 41 sağlanmak kaydı ile bekletilmelidir. Elinizdeki makinenin depolama koşulları ile ilgili gerekli bilgi ve yardımı, Aksa Jeneratör Yetkili Servislerinden temin edebilirsiniz. 6. Garanti süresi içerisindeki bir makinenin depolama (konserve) işleminin Aksa Jeneratöre yaptırılması zorunludur. 7. Garanti servis hizmeti veren servis elemanının fazla mesai yapması, müşteri tarafından talep edilirse, fazla mesaiden doğacak maliyeti müşteri karşılayacaktır. 8. Makineye ulaşmak için yapılan girişler, bariyerler, duvarlar, parmaklıklar, tabanlar, tavanlar, yada bunun gibi yapılar, kiralık vinçler yada benzerleri, oluşturulan rampalar yada benzerleri, çekiciler yada koruyucu yapıların, makinenin komple alınmasında yada bağlanmasında oluşacak ücretler müşteriye aittir. 9. Müşterinin, servis için gelen personelin yetkisini sorma ve araştırma hakkı vardır. Bu aynı zamanda müşterinin görevidir. Müşteri garanti hizmeti alabilmesi için, istenmesi halinde, makinenin garanti belgesini ve start formunu servis yetkililerine göstermekle yükümlüdür. Bu yüzden, söz konusu belgeler, jeneratör odasında, kolay ulaşılabilecek bir yerde muhafaza edilmelidir. Jeneratör odası ölçülerinin normlara uygun olması, yeterli havalandırma ve egzoz çıkışını müşteri, sağlamakla yükümlüdür. Jeneratör gücüne uygun seçilen şebeke kontaktörü üzerinden, jeneratör nominal akımından fazla akım çekilmesinden kaynaklanacak arızalardan aksa jeneratör sorumlu değildir. Bütün jeneratörlerimizde, şebeke alt ve üst limitleri, makinemizin ve müşteriye ait işletmenin, sağlıklı çalışabileceği değerler baz alınarak belirlenmiştir. Şebeke voltaj limitlerinin değiştirilmesi müşteri tarafından istenmesi halinde, bu değişiklikten kaynaklanacak arızaların bütün sorumluluğunu, müşterinin üstlendiğine dair rapor yazılarak bu değişiklik yapılabilir. 42 Yak›t sarfiyat› tam yükte Yak›t Tank Kapasitesi Su Kapasitesi Ya¤ Kapasitesi Jeneratör Grubu, 50 Hz, V L/sa Litre Litre Litre AC 55 55 S3,8-G6 12,8 14,5 11 AC 66 66 S3,8-G7 14,7 16,5 11 AC 6BTA G5 25 19,8 16,4 AC 6BTAA5,9G6 35 21,4 16,4 AC 6BTAA5,9G7 37 21,4 16,4 AC 6CTA 8,3-G2 40 27 23,8 AC 6CTAA 8,3-G2 51,8 45 23,8 AC QSL9-G5 63 28,6 26,5 AC NTA G4 76 66 38,6 AC QSX G6 95,9 66 91 AC QSX G8 66 91 AC VTA G5 83 AC VTA G6 83 AC QSK G3 Model Standby Güç kVA Ya¤lama ya¤› özelli¤i Not; ya¤›n viskozitede¤eri Tablo den ortam s›cakl›¤›na göre seçilmelidir. AC QST G4 ACK KTA38G5 AC KTA G3 AC KTA G8 AC QSK G4 Tablo Jeneratörlere ait yakıt tankı(Açık grup), su ve yağ kapasiteleri ve tam yükteki yakıt sarfiyatları Yak›t Tank Kapasitesi Su Kapasitesi Ya¤ Kapasitesi L/sa Litre Litre Litre AJD33 33 DF 6,8 70 15,5 6 John Deere PLUS 50 AJD45 45 TF 9,8 23 8,5 John Deere TORQ - GARD SUPREME AJD75 75 TF 16 32 13,2 AJD90 90 TF 23 32 13,2 AJD HF 27,6 32 17 AJD TF 26,7 35 17 AJD HF 34 36,5 24,6 AJD HF 41 36,5 32 AJD HFG55 53 31,2 33 Model Standby Güç � kVA John Deere Motor Modeli Yak›t sarfiyat› tam yükte Jeneratör Grubu, 50 Hz, V Ya¤lama ya¤› özelli¤i Not; ya¤›n viskozitede¤eri Tablo den ortam s›cakl›¤›na göre seçilmelidir. Tablo Jeneratörlere ait yakıt tankı, su ve yağ kapasiteleri ve tam yükteki yakıt sarfiyatları 43 Litre Litre Litre PTI 43,1 46 15,5 AD PTI 53 52 23 AD PTI-II 63,1 52 23 AD PLE-1 78,7 68,5 21 AD PLE 89,3 68,5 21 AD DPLC 99,6 90 22 AD PLE ,6 91 35 AD DPLD ,1 90 22 AD PLE ,6 91 35 AD DPLA ,6 ,2 34 AD PLE ,2 40 AD PLE-S ,2 40 AD DPLB ,4 ,2 34 AD DPLB ,1 ,8 40 AD 40 AD DPLC ,8 40 Doosan kVA Ya¤ Kapasitesi Yak›t Tank Kapasitesi L/sa AD Model Standby Güç Su Kapasitesi Yak›t sarfiyat› tam yükte Jeneratör Grubu, 50 Hz, V Ya¤lama ya¤› özelli¤i Not; ya¤›n viskozitede¤eri Tablo den ortam s›cakl›¤›na göre seçilmelidir. Yak›t Tank Kapasitesi Su Kapasitesi Ya¤ Kapasitesi Jeneratör Grubu, 50 Hz, V Yak›t sarfiyat› tam yükte Tablo Jeneratörlere ait yakıt tankı(Açık grup), su ve yağ kapasiteleri ve tam yükteki yakıt sarfiyatları L/sa Litre Litre Litre AMT11 11 S3L2 3,3 50 6,5 4,2 AMT16 16 S4L2 4,9 50 7,5 6 AMT22 22 S4Q2 6,3 50 12 6,5 10 Model Standby Güç kVA Mitsubishi Motor Modeli Ya¤lama ya¤› özelli¤i Not; ya¤›n viskozitede¤eri Tablo den ortam s›cakl›¤›na göre seçilmelidir. AMT33 33 S4S 8,8 70 21 APDM S6R2-PTAA 94 APDM S12A2-PTA APDM S12H-PTA APDM S12R-PTA APDM S12R-PTAA2 APDM S16R-PTA APDM S16R-PTA2 APDM S16R-PTAA2 APDM S16R2-PTAW Tablo Jeneratörlere ait yakıt tankı(Açık grup), su ve yağ kapasiteleri ve tam yükteki yakıt sarfiyatları 44 Yak›t Tank Kapasitesi Su Kapasitesi Ya¤ Kapasitesi Yak›t sarfiyat› tam yükte Jeneratör Grubu, 50 Hz, V L/sa Litre Litre Litre AVP 54,5 32 29 AVP 63,1 44 36 AVP 70,3 44 36 AVP 75,7 44 36 AVP 83,1 44 36 AVP 91,8 44 36 AVP ,2 60 48 AVP ,7 60 48 AVP ,5 48 Model Standby Güç kVA Volvo Motor Modeli Ya¤lama ya¤› özelli¤i Not; ya¤›n viskozitede¤eri Tablo den ortam s›cakl›¤›na göre seçilmelidir. VDS3 , VDS2 ACEA:E7, ACEA:E5 Global DHD-1, API:CI-4 veya API:CH-4 Tablo 1. den ortam s›cakl›¤›na göre seçilmelidir. API:CG-4 veya API:CH-4 Tablo Jeneratörlere ait yakıt tankı(Açık grup), su ve yağ kapasiteleri ve tam yükteki yakıt sarfiyatları 46 Jeneratör Grubu, V, 50 Hz Model Standby Güç Tam yük ak›m› Cosφ: 0,8 kVA AC 55 55 Tek damarl› kablonun ak›m taş›ma kapasitesi (30°C Havada) Tek damarl› kablo kesiti NYY (YVV) Her bir faz için A A mm2 79 25 AC 66 66 95 35 AC 70 AC 95 AC ,4 2 x 50 AC 2 x 50 AC 2 x 70 AC 3 x 70 AC 3 x 70 AC 3 x 95 AC 3 x AC 4 x AC 5 x AC 5 x AC K 6 x AC 7 x AC 8 x AC 11 x Tablo Tavsiye edilen jeneratör gücüne göre tek damar tipinde kablo seçim tablosu 47 Jeneratör Grubu, V, 50 Hz Model Standby Güç Tam yük ak›m› Cosφ: 0,8 Tek damarl› kablonun ak›m taş›ma kapasitesi (30°C havada) Tek damarl› kablo kesiti NYY (YVV) Her bir faz için kVA A A mm2 AJD33 33 47 64 10 AJD45 45 65 84 16 AJD75 75 35 AJD90 90 50 AJD 70 AJD 95 AJD 2 x 50 AJD 2 x 50 AJD 2 x 95 Tablo Tavsiye edilen jeneratör gücüne göre tek damar tipinde kablo seçim tablosu Jeneratör Grubu, V, 50 Hz Model Standby Güç Tam yük ak›m› Cosφ: 0,8 kVA Tek damarl› kablonun ak›m taş›ma kapasitesi (30°C havada) Tek damarl› kablo kesiti NYY (YVV) Her bir faz için A A mm2 AD 2 x 70 AD 2 x 95 AD 3 x 70 AD 3 x 95 AD 3 x 95 AD ,1 3 x 95 AD 3 x AD ,2 3 x AD 4 x 95 AD ,3 4 x 95 AD 4 x AD 4 x AD ,8 4 x AD ,5 4 x AD 5 x AD ,8 5 x Tablo Tavsiye edilen jeneratör gücüne göre tek damar tipinde kablo seçim tablosu 48 Jeneratör Grubu, V, 50 Hz Model Standby Güç Tam yük ak›m› Cosφ: 0,8 kVA Tek damarl› kablonun ak›m taş›ma kapasitesi (30°C havada) Tek damarl› kablo kesiti NYY (YVV) Her bir faz için A A mm2 AMT 11 11 15,8 28 2,5 AMT 16 16 23 37 4 AMT 22 22 31 47 6 AMT 33 33 47 64 10 APD M 5 x APD M ,2 5 x APD M 6 x APD M 7 x APD M 8 x APD M 10 x APD M 10 x APD M 11 x APDM 12 x Tablo Tavsiye edilen jeneratör gücüne göre tek damar tipinde kablo seçim tablosu Jeneratör Grubu, V, 50 Hz Model Standby Güç Tam yük ak›m› Cosφ: 0,8 kVA Tek damarl› kablonun ak›m taş›ma kapasitesi (30°C havada) Tek damarl› kablo kesiti NYY (YVV) Her bir faz için A A mm2 AVP 2 x 95 AVP ,2 3 x 70 AVP ,7 3 x 70 AVP 3 x 95 AVP ,5 3 x 95 AVP 3 x 95 AVP 3 x AVP ,4 4 x AVP ,4 4 x Tablo Tavsiye edilen jeneratör gücüne göre tek damar tipinde kablo seçim tablosu 50 DIESEL GENERATING SETS INSTALLATION RECOMMENDATIONS AND OPERATIONS MANUAL HEAD OFFICE AKSA JENERATÖR SAN.A.Ş. Rüzgarlıbahçe Mah. Özalp Çıkmazı No , Kavacık - Beykoz / İSTANBUL T : +90 4 F : +90 57 81 [email&#;protected] AUTHORIZED SERVICE AKSA SERVICE & SPARE PARTS Muratbey Beldesi, Güney Girisi Caddesi No: 8 Çatalca/ISTANBUL T: +90 11 11 F: +90 2I2 10 20 [email&#;protected] DEAR AKSA GENERATOR SET USERS 1 2 3 4 5 FERROCONCRETE PLATE FOUNDATION SOIL GROUND FLOOR FERROCONCRETE PLATE 6 7 8 OPEN TYPE GEN SET INSTALLATION (FOUNDATION SHOULD BE DETERMINED ACCORDING TO GROUND FLOOR) DAY TANK Figure Generator set room 9 AIR INLET Generating Sets, 50 Hz, V Room Dimension Dimensions Standby Power m Model Width SG6 AC 55 55 1,78 0,95 1,25 3,5 3 SG7 AC 66 66 2,15 1,05 1,45 3,5 6BTAG5 AC 2,2 1,05 1,6 6BTAA5,9G6 AC 2,75 1,3 6BTAA5,9G7 AC 2,75 6CTAG2 AC seafoodplus.info (m) Pipe Size (inch) 6 0,9 6 1” 6 0,9 6 1 1/2” 6 0,9 6 2” 19 Max Fuel Flow Rate GPH (L/hr) NPS Pipe Size (in) DN Boru Çapı (mm) 10 1/2 15 () 10 1/2 15 () 12 3/4 20 () 12 3/4 20 () 16 1 25 () 20 11/4 32 () 24 11/2 40 () 24 11/2 40 * Generic fuel hose suppliers’ size specification. 20 ITEM DESCRIPTION 1 GATE VALVE 2 STRAINER 3 NON RETURN VALVE 4 5 6 7 GATE VALVE 8 2”BSP GATE VALVE 9 SLUDGE OUTLET 2”BSP FILL PIPE STANDARD MANHOLE 1”BSP OVERFLOW VENT VENT PIPE FROM ENGINE APPROXIMATE DISTANCE 10 METRES GALLON ( LITRE) BULK TANK 8 1 CAPILLARY TUBE TO CONTENTS GAUGE 2 3 ST 9 1” FALL TO ENGINE 7 1 / 2 ”BSP FEED FUEL PIPE 4 SO PU 5 6 DAILY SERVICE TANK SOLENOID PROTECTION FUEL FILTER Fig Suggested Installation for Bulk and Set Tanks 21 Exhaust System Isolation Silencer Flexible Pipe Drain FLEXIBLE JOINT 22 23 90˚Elbow 24 2 8 10 3 12 14 4 16 5 18 6 2 (50) () () () () 10 () 3 () 4 () /2 (65) () () () () 12 () 3 () 4 () 3 (80) () () () () 16 () 3 () 4 () (90) () 8 () 6 () () 18 () 3 () 4 () Nominal inch (millimeter) Pipe Size 5 4 6 8 10 12 () () () () () () 13 10 15 21 26 32 () () () () () () 11 9 13 18 22 26 () () () () () () 10 14 17 20 () () () () () () 6 8 9 () () () () () () 25 20 31 44 56 67 () () () (13) (17) (20) 3 3 3 3 3 3 () () () () () () 4 4 4 4 4 4 () () () () () () 25 14 () 37 () 32 () 24 () 17 () 78 () 3 () 4 () 16 () 42 () 35 () 26 () 19 () 89 () 3 () 4 () 18 () 47 () 40 () 31 () 22 () () 3 () 4 () 26 () 24 () 22 () 16 () Residential Grade Mufflers 14 () Industrial Grade Mufflers 12 () 10 () 8 () 6 () 4 () 26 16, 14, () 12, () 10, () 8, () 6, () 4, () 2, () 0 2 (51) (65) 2 (50) (90) 3 (80) 5 () 4 () 8 () 6 () () () 10 () () () 12 () () 14 () () () () 16 () Table Exhaust Back Pressure In Nominal Inch (mm) Pipe Diameters 27 20, () 10, () 4, () 5, () 3, () 2, () 1, () () () () () () () () () Air Intake 28 HOT WATER OUTLET BUTTERFLY VALVE AND FLEX. CONNECTION EXPANSİON TANK BUTTERFLY VALVE HEAT AND EXCHANGER FLEX. CONNECTION BUTTERFLY VALVE AND FLEX. CONNECTION PUMP BUTTERFLY VALVE AND FLEX. CONNECTION STRAINER 29 PIPE DIAMETER BTU/MIN-FOOT INCHES (mm) (kJ/Min-Meter) BTU/MIN (kJ/Min) (38) 47 (62) () 2 (51) 57 () () (64) 70 () () 3 (76) 84 () 1, () (98) 96 () 1, (1,) 4 () () 1, (1,) 5 () () 2, (2,) 6 () () 3, (3,) 8 () () 5, (5,) 10() () 8, (8,) 12() () 10, (10,) Engine kW / min. @ 50 Hz @ 60 Hz SG6 15 SG7 15 17 6BTAG5 22 25 6BTAAG5 30 36 6CTAG2 35 40 6CTAAG2 36 N/A NTG6 57 N/A NTAG4/G2 65 72 NTAG6/G3 81 76 KTA19G4 88 99 VTA28G5 QSK23G3 QST30G3 QST30G4 N/A KTA50G3 KTA50G8 N/A KTA50G9 N/A 30 Figure Single GenSet Air Ventilation Figure Multible GenSet Air Ventilation 31 40 () () () Ünits Liter 10 15 20 25 40 60 90 dB 5 10 (33) Lp2 = 55 dB Lp1 = 51 dB DLp = 4 dB = 1,4 dB L+ Lpresult = 55 + = dB 4 dB 7 (23) Example ; 0 70 50 dB 2 80 60 L+ 3 90 15 39 40 41 42 43 44 Fuel Consumption at Full Load Fuel Tank Capacity Generating Set, 50 Hz, V L/h Liter Liter Liter AC 55 55 S3,8-G6 12,8 14,5 11 AC 66 66 S3,8-G7 14,7 16,5 11 AC 6BTA G5 25 19,8 16,4 AC 6BTAA5,9G6 35 21,4 16,4 AC 6BTAA5,9G7 37 21,4 16,4 AC 6CTA 8,3-G2 40 27 23,8 AC 6CTAA 8,3-G2 51,8 45 23,8 AC QSL9-G5 63 28,6 26,5 AC NTA G4 76 66 38,6 AC QSX G6 95,9 66 91 AC QSX G8 66 91 AC VTA G5 83 AC VTA G6 83 AC QSK G3 Model Standby Power kVA AC QST G4 ACK KTA38G5 AC KTA G3 AC KTA G8 AC QSK G4 45 Fuel Consumption at Full Load Fuel Tank Capacity Generating Set, 60 Hz, V L/h Liter Liter Liter AC 6BTAA G6 39 21,4 16,4 AC 6CTA 8.[email&#;protected] KAZAKHISTAN Aksa Kazakhstan Kazybek Bi Street, 65/ Corner Of Furmanova Street Almaly District Almaty / Kazakhstan T : +7 48 47 e-mail : [email&#;protected] NOTES NOTES NOTES NOTES NOTES NOTES NOTES TÜRKİYE / TURKEY Rüzgarlıbahçe Mah. Selvi Çıkmazı No , Kavacık - Beykoz / İSTANBUL T: + 90 00 00 F: + 90 57 81 E-mail:[email&#;protected] + 4 91 40 + 4 91 41

kVA ve üzeri jeneratör gruplarımızda DSE kontrol sistemi standartdır. Elektronik ve elektronik olmayan gaz ve dizel motorlu jeneratör gruplarının otomatik olarak çalıştırılması ve durdurulması için tasarlanmıştır.
Ayrıca modül şebeke voltajını ve frekansını izler ve yedek jeneratör grubu ile ona bağlı güç transfer sistemini kontrol eder.
Standart Özellikler
- Mikro işlemci ile kontol.
- x 64 piksel, LCD gösterge ile bilgiler kolaylıkla okuma.
- Modül ön panelinden veya PC ve yazılımı vasıtasıyla programlama.
- Yumuşak tuşlu membran klavye ve beş tuşlu menü navigasyon.
- Ethernet ve RS, RS vasıtasıyla uzaktan iletişim.
- Tarih ve saat ile kayıt defterinde arıza/olayı (50) gösterme.
- Çoklu tarih ve saat ile motor egzersiz durumu ve bakım programı.
- Kontrol tuşları: Stop, Manuel, Otomatik, Test, Start, Sessiz / Lamba test.
- Jeneratöre transfer, Şebekeye transfer, Menü navigasyon.
- Motor blok suyu ısıtıcı kontrolü.

Ölçme Göstergeleri
MOTOR
●Motor deviri
●Yağ basıncı
●Su sıcaklığı
●Çalışma saati
●Akü voltajı
●Motor bakım zamanı gelmiş

JENERATÖR
●Voltaj (L-L, L-N)
●Akım (L1-L2-L3)
●Frekans
●Toprak kaçağı
●Faz sırası

ŞEBEKE
●VoltaJ (L-L, L-N)
●Frekans

Koruma Devreleri
İKAZ 
●Şarj arızası 
●Düşük akü voltajı 
●Stop arızası 
●Düşük yakıt seviyesi (ops) 
●kW aşırı yük 
●Ters faz sırası 
●Hız sinyali kayıp 
ÖN-ALARMLAR 
●Düşük yağ basıncı
●Yüksek motor sıcaklığı
●Düşük motor sıcaklığı 
●Düşük/Yüksek motor hızı 
●Düşük/Yüksek jeneratör frekansı 
●Düşük/Yüksek jeneratör voltajı 
●ECU ikaz 
DURDURMA ALARMLARI 
●Start arızası 
●Acil stop 
●Düşük yağ basıncı 
●Yüksek motor sıcaklığı 
●Düşük su seviyesi
●Düşük/Yüksek motor hızı 
●Düşük/Yüksek jeneratör frekansı 
●Düşük/Yüksek jeneratör voltajı 
●Yağ basınç algılayıcı açık devre 
●Faz yönü 
ELEKTRİKSEL AÇMA 
●Toprak kaçağı 
●kW aşırı yük 
●Jeneratör aşırı akım 
●Ters faz sırası

Opsiyon Özellikleri
●Yüksek yağ sıcaklığı - durdurma
●Düşük yakıt seviyesi - durdurma
●Düşük yakıt seviyesi - alarm
●Yüksek yakıt seviyesi - alarm
GENİŞLEME MODÜLLERİ
●İlave LED modülü ()
●Genişleme röle modülü ()
●Genişleme giriş modülü ()

Standartlar
●Elelektriksel Güvenlik / EMC uygunluk
●BS EN Elektrikli iş cihazları
●S EN EMC muafiyet
●S EN EMC emisyon standartı