Aşılamadan Sonra Nelere Dikkat Edilmeli

Aşılama doğal olarak gebe kalamayan çiftlere uygulanan yardımcı üreme yöntemlerinden biridir. Çiftlerde gebeliği sağlamak için şartlar uygun olursa, tüp bebek yönteminden önce aşılama tedavisi yapılması uygun görülür. Çünkü bu yöntem hem daha kolay, hem de maddi olarak ta daha az maliyetlidir.

Aşılama sonrasında ağrı olur mu?
Hem aşılama yapılırken, hem de sonrasında kadında hafif bir kasık ağrısı olması normal kabul edilir. Ancak hiç ağrı duymayan hastalarda olabilir. Oldukça rahat bir şekilde yapıldığından, hastalar bundan rahatsız olmaz. Aynı zamanda anestezi kullanılmasına da gerek kalmaz. Aşılamadan sonra şiddetli ağrı olursa, bu normal kabul edilmez. Bunun başka bir sebepten kaynaklanabileceği düşünülür. Bu durumda hemen doktora gidilmelidir.

Aşılama sonrasında kanama olur mu?
Aşılama yapılırken ve sonrasında genellikle kanama sorunu yaşanmaz. Fakat bazı hastalarda işlem yapılırken aletlerin etkisiyle rahim ağzından oldukça az miktarda ya da damlama şeklinde lekelenme olabilir. Bu durum gebe kalma olasılığına etkili olmaz. Genellikle bir günde kanamanın etkisi gider. Kanamanın devam etmesi halinde mutlaka doktora bilgi verilmelidir. Aşılamanın 15 gün sonrasında oluşan kanama ise, gebeliğin rahim içine yerleşmesi nedeniyle oluşan implantasyon kanaması olarak kabul edilebilir.

Aşılama sonrasında progesteron hormonu kullanımı olur mu?
Aşılama yapan her merkezde progesteron hormonu kullanılmaz. Bu hormon tedavisinin her hastada kullanılması şart değildir. Bu konuda doktorun ve aşılamanın yapıldığı merkezin önerilerine göre hareket edilmelidir.

Aşılamadan sonra cinsel ilişki ne zaman olur?
Aşılama işleminin yapıldığı gün ile ertesi gün hastalara cinsel ilişki için izin verilmez. Çünkü spermlerin dış ortamda yaşama süresi 3 gündür. Gebe kalmak için hemen cinsel ilişkiye girilmesi gereksizdir. Ancak aşılama yapan her merkezin önerisi farklı olabilir. Bu doğrultuda hareket edilmesi en doğrusudur.

Aşılamadan sonra gebelik testi ne zaman yapılmalıdır?
Aşılamadan sonra yapılacak gebelik testleri diğer gebeliklerde olduğu gibidir. Yapılan aşılama işleminden yaklaşık 14 gün sonra uygulanacak gebelik testinden sonuç alınabilir. Kan ve idrardan yapılan gebelik testleri bu zamanda yapılabilir. Bunun dışında yine adet kanaması gecikmesi olduğunda gebelik testi uygulanabilir.

Aşılamadan sonra gebelik belirtileri ne zaman başlar?
Gebelik belirtilerinin görülmeye başlaması aşılamadan 3 hafta sonra olabilir. Bu süreden önce gebelik belirtileri görülmez. Gebelik belirtileri normal yoldan elde edilen gebelikler gibidir. Hafif kramplar, kasık ağrısı, adet gecikmesi, bulantı, lekelenme tarzında kanama gibi erken gebelik belirtileri bu süreçte hissedilebilir.

Aşılamadan sonra adet kanaması ne zaman olur?
Eğer aşılamadan olumlu sonuç alınamazsa yani gebelik oluşmazsa adet kanaması genellikle gün sonra olur. Bu sürede adet kanamasının başlamaması gebeliğin oluşmasına yorumlanabilir. Ancak en doğrusu doktora giderek kesin tanı yapılmasını sağlamaktır.

Aşılamadan sonra gebeliğin ultrasonda izlenmesi ne zaman olur?
Aşılamadan sonra gebelik oluşursa, bunun ultrason tetkikiyle görülmesi yaklaşık 5 hafta sonra gerçekleşir. Bu süre aşılamadan sonraki üçüncü haftadan sonraya denk gelmektedir. Aşılamadan sonra gebelik testi pozitif çıkarsa, aşılamanın yapıldığı günden 20 gün sonra rahimdeki gebelik kesesi ultrasonda görülebilir. Aşılama yapıldıktan hafta sonra bebeğin kalp atışları da ultrasonda rahatlıkla izlenebilir.

Aşılamadan sonra akıntı olur mu?
Aşılamadan sonra akıntı olması bu işlemle alakalı değildir. Bunun gibi kaşıntı sorunu da aşılamaya bağlı gelişmez. Bunların sebebini öğrenmek için doktorunuza gitmelisiniz.

Aşılamadan sonra banyo yapmak ve beslenme nasıl olmalı?
Aşılama yapıldıktan sonra banyo yapmanın sakıncası bulunmamaktadır. Fakat doktorların genel görüşü ilk gün içinde banyo yapılmamasıdır. Bu konuda doktorunuz sizi bilgilendirecektir. Aşılama sonrasında uyulması gereken herhangi bir beslenme programı da yoktur.

1 ) Aşılama yapılmadan önce anne adayının görevleri nelerdir?

• Anne adayı psikolojik olarak kendini rahat ve hazır hissetmelidir
• Tedavinin psikolojik ve fiziksel açıdan yorucu olabileceği önceden bildirilmelidir. Bu sebepten dolayı, hayatın diğer alanlarındaki stres ve gerginlik en aza indirilmelidir. Anne adayı, mümkün olduğu müddetçe stresten uzak kalmaya çalışmalı.
• Her muayene veya tedavi yapıldıktan sonra, aklında ki soru işaretlerini çekinmeden doktora sormalı. Bu durumda anne adayının içi daha da rahatlayacak ve daha fazla stres duymayacaktır. Aklınıza takılanları sormaktan çekinmeyin, duygularınızı açık bir şekilde paylaşın.
• Aşılamadan önce, konu ile alakalı yeterli bilgiyi edinin.

2 ) Aşılama yapıldıktan sonra anne adayının görevleri nelerdir?

• Aşılama tedavisi yapıldıktan sonra 30 dakika boyunca sırt üstü yatarak dinlenin.
• Ağır kaldırmayın, fiziksel olarak kendinizi yormamaya çalışın.
• Aşılama yapıldıktan sonra ki 2 gün boyunca cinsel ilişkiye girmeyin. Doktorunuz, genel sağlık durumunuza göre bu süreyi uzatabilir.
• Protein olarak zengin olan besinleri tüketmeye özen gösterin.
• Mikrop kapmanıza sebep olabilecek ortamlarda bulunmayın.
• Düzenli olarak uyuyun, düzenli olarak beslenin.
• Aşılamanın yapıldığı gün banyo yapmayın.
• Akıntı veya kanama gibi belirtilerinize karşı duyarlı olun. Bunlar aşılama ile alakalı belirtiler değildir. Böyle bir durum ile karşılaşmanız halinde, derhal doktorunuza başvurun.
• Aşılamadan 14 gün sonra hamilelik testi yapılır. Bu hamilelik testi, idrara veya kana bakılarak yapılabilir.
• Aşılama yapıldıktan sonra hamilelik belirtileri en erken 3 hafta sonra başlar. Belirtiler, normal gebeliklerdeki gibi olmaktadır.
• Aşılama tedavisinden 2 hafta sonra doktorunuza gitmeyi unutmayın. Bu süreç dışında doktorunuza gitmenizi gerektirecek bir sorununuz bulunmuyor ise, hastaneye gitmenize gerek yoktur.
• Aşılama sonra ağrı duyulmaz. Ağrı duyulsa dahi oldukça hafif bir ağrıdır. Kadının yaşamını etkilemez. Ancak şiddetli ağrılarınız olursa, mutlaka doktorunuza başvurunuz. Bu ağrılar, aşılama tedavisi ile alakalı ağrılar değildir. Farklı bir sebepten ya da hastalıktan kaynaklanıyor olabilir.
• Aşılama tedavisinde ya da tedaviden sonra kanama olmaz. Ancak kimi zaman tedavi aşamasında az bir miktarda ya da lekelenme tarzında kanamalar görülebilir. Bu kanamalar gebeliğe engel değildir. Bu konuda endişelenmeyin. Bu kanama ya da lekelenme kısa süre içinde kesilir. Ancak çok kanamanız varsa ve kesilmiyorsa mutlaka doktora başvurun.
• Aşılama tedavisinde ortalama olarak 15 gün sonra kanama olabilir. Bu kanama, gebeliğin rahim içerisine yerleşmesi kaynaklı olarak implantasyon kanaması (yerleşme kanaması) olabilir.
• Aşılama tedavisi en fazla 3 defa uygulanır. Bu aşamadan sonra tüp bebek yöntemine geçilir.
• Şayet yumurtalıklarınız çok fazla uyarılmamış ise aşılama tevdisi iptal edilir ve tüp bebek tedavisine başvurulur.
• Aşılama sonrası progesteron kullanımı için mutlaka merkezinizi dinleyiniz. Progesteron, her merkezde aşılama sonrası kullanılmayabilir. Her kişide kullanılması mutlaka gerekmez. Bu sebeple doktorunuzu dinleyiniz.

3 ) Anne adayında aşılama tedavisinden önce kısırlığın sebebini teşhis etmek amacı ile yapılan testler nelerdir?

Aşılama tedavisi yapılmadan önce, anne adayının kısırlık sorunu tespit edilir. Bu sorunun durumuna göre tedavi yollarına başvurulacağından dolayı, testlerin yapılmasına ihtiyaç duyulur.

• Jinekolojik muayene,
• Rahim ve tüplerin değerlendirilmesi için rahim filmi (HSG)
• Yumurtalıkların durumuna bakmak için hormon testleri,
• Çeşitli özel durumlarda tanısal laparoskopi veya histeroskopi istenebilir.

Aşılama yönteminde kadının yaşı ciddi önem taşır. 40 yaşından büyük olan kadınlar için, aşılama yöntemi pek tavsiye edilmemektedir. Yaşı aşılama tedavisi için uygun olan kişiler, tedavi yapılmadan önce yumurtalıklarını uyarmak amacı ile ilaç kullanır.

İlaç kullanmadan da aşılama tedavisi yapılabilir. Ancak başarı şansının ciddi anlamda düşük olduğunun bilincinde olmakta yarar var. İlaçsız tüp bebek tedavisinde, başarı oranı yaklaşık olarak %5 civarındadır. Daha çok anne adayının yumurtalarının uyarılması amacı ile ” letrazol” ve “klomifen sitrat “hapları veya “gonadotropin” iğneleri uygulanır.

Aşılama tedavisi yapılmadan önce, anne adaylarının yumurtalıklarının doğru bir şekilde uyarılmasına ihtiyaç duyulur. İğne ile yumurtaların uyarılması, haplara göre daha fazladır. İğne ile yumurtaların uyarılması esnasında, anne adayının hamile olma şansı daha fazladır. Ancak iğne ile yumurta uyarımı biraz daha maliyetlidir.

Prof. Dr. Cem Fıçıcıoğlu

Prof. Dr. Cem Fı&#;ıcıoğlu

Aşılama tedavisi ile ilgili unutulmaması gereken hususlar:

-       Aşılama tedavisi tüp bebek tedavisi öncesi seçilmiş vakalarda başarı ile uygulanabilecek bir yöntemdir. Bu nedenle başarı şansı olan çiftlere detaylı bilgi verilerek uygulanmalıdır.

-       Aşılama tedavisi doğala çok yakın şekilde gebelik elde edilebilecek bir tedavidir.

-       Aşılama tedavisi uygulanımında başarı elde edilmesi için kadının tüpleri açık olmalıdır ve sperm parametreleri başarı elde edilebilecek sınırlarda olmalıdır.

-       Aşılama uygulanabilecek vakalarda bu tedavi yöntemi atlanarak direkt tüp bebek tedavisi uygulanmaması daha doğrudur.

-       Aşılama tedavisi tüp bebek tedavisine göre daha kolay ve daha ekonomik bir tedavidir.

-       Başarıyı etkileyen çok önemli bir faktör takibi yapan doktorun deneyimidir. Yumurtlama artırılma tedavisinde uygulanan takip başarıda önemlidir. Ayrıca son aşamada sperm hazırlama yöntemi de başarıda anahtar rol oynamaktadır.

-       Aşılama tedavisi birçok kez uygulanabilir fakat yapılan birçok çalışmada 3 kez denemeden fazla uygulamada normal birlikteliğe göre üstünlüğü olmayan bir seçenektir. Yani güncel bilgiye göre en fazla 3 kez uygulanımı önerilir. Fakat çiftin özelliğine göre 1 yada 2 kez uygulama sonrası tüp bebek seçeneği denenebilir.

-       Bazı vakalarda eğer şans görülüyor ise önceden tüp bebek tedavisi ile gebelik elde edilememiş olsa da aşılama uygulanabilir ve başarı elde edilebilir.

Aşılama(İntrauterin İnseminasyon) yöntemi nedir? 

     Aşılama yöntemi gebelik şansını artırmak için uygulanan oldukça basit bir yöntemdir. Basitçe meni veya sperm hücrelerinin alınarak çeşitli yöntemlerle hazırlanarak rahmin içine bırakılması ile uygulanmaktadır. Aşılama işlemi sonucunda gebe kalma ihtimali çifte özel olarak  % 18 ila 22’ye kadar artış gösterebilmektedir.

Eski bir yöntem olan meninin vajina kanalına bırakılması ancak yüzde 5’e kadar bir artış gösterdiğinden dolayı yıllar içinde etkisini kaybetmiş durumdadır. Rahim içi aşılama yönteminde ise sperm hücreleri uygun şekillerde ayrılarak gelişmiş enjektörler yardımı ile rahmin içine-çocuk yollarına doğru bırakılır ve bu şekilde daha yüksek ihtimalli döllenme sağlanmış olur. Kadının yumurtlaması da desteklenerek artırılmış olduğu için, zamanlı olarak planlanmış şekilde yumurtalar ve spermler yoğun şekilde karşılaştırılmış olur. Döllenme ise doğal-kendiliğinden olmaktadır.

Aşılama yöntemi zorlu bir işlem mi?

Aşılama işlemi her ne kadar basit ve hızlı olsa da öncelikle doğal gebelik yollarının denenmiş olması tavsiye edilmektedir. Gebe kalmak istenen sürenin üzerinden bir sene geçmiş ve halen olumlu sonuç alınamamış ise gerekli testlerin yapılarak aşılama yönteminin denenmesinde herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. Aşılama yöntemi oldukça basit ve günümüz teknolojilerine göre hemen hemen hiç ağrısız bir uygulama yöntemidir.

Aşılama yöntemi hangi şartlarda uygulanır?

Aşılama yönteminin uygulanabilmesi için erkekte sperm ve kadında yumurta üretiminin mevcut olması gerekmektedir. Eğer bu iki durumdan bir tanesinde rahatsızlık mevcut ise öncelikle bu sorunun giderilmesi sağlanarak aşılama işleminin başarıya ulaşması mümkün olacaktır. Gerekli tetkik ve tahlillerin yapılmaması durumunda kişilerin birçok kez aşılama denemesi fakat olumlu sonuç alamamasından doğabilecek psikolojik bunalımlar çifti kötü yönde etkileyebilecektir. Bu nedenle işlemi uygulayacak hekimin tüm tavsiyelerine uyularak kadın ve erkek konusunda detaylı bilginin verilmesi ve gerekli testlerin yapılması büyük önem taşımaktadır. Uygulama sırasında verilen yanlış bilgiler her zaman hastanın kendi sağlığı bakımından tehlikelidir.

Aşılama tedavisi uygulanmadan önce nelere dikkat etmelidir?

    Aşılama  işlemi öncesi dikkat edilmesi gereken bazı ana noktalar bulunmaktadır. Erkeğin sperm hücresinin sağlıklı ve yoğun biçimde etki edebilmesi için son 48 saat içinde hiçbir şekilde alkol, uyuşturucu ve ilacın vücuda alınmamış olması gerekmektedir. Bu tarz etken maddeler spermin yapısını etkileyebileceğinden ve bazı durumlarda enfeksiyonlara sebebiyet verebileceğinden olumsuz sonuçlar doğmasını sağlayabilecektir.

Aynı zamanda aşılama işlemi uygulanacak olan bayanın da yakın zamanda vajinal bölgeye herhangi bir krem veya losyon tarzı maddeyi uygulamamış olması gerekmektedir. Rahime ulaşılması sırasında bu tarz maddelerin kalıntıları mikrobik etkenlere sebep olabileceğinden sorun yaratmaları muhtemeldir. Operasyonun ciddiyeti unutulmayarak her durumda görevli hemşire ve doktorun talimatlarına uyulmalıdır.

Aşılama işlemi ne kadar sürer?

Aşılama  işlemi yalnızca birkaç dakika sürmekte olup herhangi bir uyuşturmaya gerek duymamaktadır. Jinekolojik muayene pozisyonu alan kadının vajinal bölgesine yerleştirilen ekipmanlar enjektörün rahim içerisine sorunsuzca girmesine olanak sağlamaktadır. Yalnızca birkaç saniye içinde gerekli spermleri yerleşeceği bölgeye ileten hekim operasyonu hızlıca bitirmektedir.

Bitiminden sonra 10 ilâ 20 dakika dinlenen kişi günlük hayatına devam edebilmektedir. İşlem sonrası oluşabilecek negatif etkiler hekime derhal bildirilerek ciddi bir durum yaşanmadan önlem alınmalıdır.