Alıntı kelimelerin yazılışlarıyla ilgili bazı noktalar aşağıda gösterilmiştir:
1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır: francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb.
Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir: iskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.
2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, telgraf vb.
3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb.
4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur: biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb.
Ancak fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner.
* * *
Aşağıdaki durumlarda Batı kökenli kelimeler özgün biçimleri ile yazılırlar:
1. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler: andante (müzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczacılık), quercus, terminus technicus (teknik terim) vb.
2. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınma deyim ve sözler: Veni, vidi, vici (Geldim, gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dünya her şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l’art pour l’art (Sanat sanat içindir.); l’Etat c’est moi (Devlet benim.); traduttore traditore (Çevirmen haindir.); persona non grata (istenmeyen kişi) vb.
Mesele falan değildi öyle,
To be or not to be kendisi için;
Bir akşam uyudu;
Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık)
Batı kökenli alıntı sözcükler, Türkçenin ses yapısına uydurularak kullanılmakla birlikte; bazen özgün biçimleriyle kullanılabilirler. Yabancı (alıntı) sözcüklerin Türkçede kullanımıyla ilgili belli başlı yazım kuralları şöyledir:
1. Çift ünsüzlü hece içeren Batı kökenli alıntı söz-cükler, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır:
Örnek:fren, gram, gramer, gramofon, grup, kral, kredi, alafranga, apartman, film, form, lüks, modern, psikiyatr, slayt, teyp…
NOT: Bu tür bazı alıntı sözcüklerde, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir:
Örnek:iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp…
2. Batı kökenli alıntı sözcükleride g ünsüzü koru¬nur (ğ’ye çevrilmez):
Örnek:biyografi, daktilograf, , magma, monografi, paragraf, arkeolog.
NOT: Ancak kimi sözcüklerde iç sesteki g’nin ğ’ye dönüştüğü görülebilir:
Örnek:coğrafya, fotoğraf, topoğraf…
3. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır:
Örnek: alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, program, telgraf.
4. Yabancı dillerden Türkçeye aktarılan sözcüklerde yan yana bulunan ünlüler arasına genellikle ünsüz konmaz:
Örnek:ideal, kuaför, puan, şampuan, realizm.
NOT: Ancak, yabancı dillerden alınan kimi sözcüklerdeki “io“, “ia” ünlüleri arasında y ünsüzüne; özellikle Fransızca sözcüklerdeki “oi” çift ünlüsünün söylenişi olan “ua” arasında “v” ünsüzüne yer verilir:
Örnek:biyoloji, biyografi, bibliyografi, diyaliz; konservatuvar, laboratuvar, tuvalet.
5. İki ünsüzle başlayan batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır:
Örnek:Francala, gram, gramer, gramofon, grup, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, protein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik.
NOT: Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir: İskarpin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp.
6. Aşağı durumlarda Batı kökenli sözcükler, özgün biçimleriyle yazılır:
a. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler:
Örnek:andante (müzik), cuprum (kimya), deseptyl (eczacılık).
b. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınan deyim ve sözler:
Örnek:Veni, vidi, vici (Geldim, gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.);
eppur si muove (Dünya her şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (Olmak ya da olmamak)…
Mesele falan değildi öyle, To be or not to be kendisi için; Bir akşam uyudu; Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık)
7. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur:
Örnek:biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog.
NOT: Ancak coğrafya, fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner.
8. İki ünsüzle biten batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır:
Örnek: film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp.