Ameliyattan Sonra Narkozun Etkisi Ne Zaman Geçer

Anestezi gözünüzü korkutmasın

Tıp dünyasının bugün ulaştığı noktaya gelmesine önemli katkılarda bulunan etkenlerden biri de anestezi alanındaki gelişmelerdir. Anestezideki gelişmeler sayesinde cerrahi operasyon ihtiyacı duyan kişiler hiçbir şey hissetmeden tedavi olabiliyor. Ancak bu alandaki tüm ilerlemelere rağmen bazı kişiler anestezi almaktan çekinebiliyor. Bu endişenin ardında ise çoğu zaman yanlış bilgiler bulunuyor. İşte anestezi hakkında yanlış bilinen 11 madde ve doğruları…

Anestezi miktarı fazla olursa uyanamam endişesi

Doğrusu: Ameliyat öncesi yapılan ön görüşme sırasında kişiye ait tüm bilgiler alınıyor, riskler belirleniyor ve izlenecek anestezi yöntemi net olarak ortaya konuyor. Kişi, verilen anestetik ilaçların kanda istenilen düzeyde kalması ve buna bağlı olarak da istenilen düzeyde anestezi derinliğinin sağlanabilmesi için ameliyat boyunca anestezi uzmanı tarafından takip ediliyor. Dolayısıyla yaş, cinsiyet ya da risk faktörleri değişse de verilen anestetik ilaçların kişide oluşturduğu etki yakın takip edildiğinden, ilacın doz (miktar) ayarları da buna uygun yapılarak kişinin zamanında uyuyup uyanması sağlanabiliyor.

Asıl ağrı ameliyat sonrasında çekilir

Doğrusu: Ağrı insanın yapısını bozabildiği için yapılan iyi şeyleri de engelleyebiliyor. Bu nedenle ağrıyı bloke etmek son derece önem taşıyor. Dolayısıyla anestezi uzmanları da ameliyat sırasında olduğu gibi ameliyat sonrasında da kişinin konforu için ağrı kontrolünü sağlıyor. Bu sayede sanılanın aksine ameliyat sonrasında hasta ağrı çekmiyor ve böylelikle iyileşme süresi de hızlanıyor.

Anesteziden sonra akciğer ve nefes sorunları yaşanır

Doğrusu: Anestezi konusundaki bilgi ve teknolojinin bugün gibi gelişmediği dönemlerde kısa süreli anestezi gerektiren operasyonlardan sonra da akciğerle ilgili problemler yaşanabiliyordu. Ancak son yıllarda bu konuda da çok ciddi gelişmeler yaşandı. Kullanılan solunum cihazları ve aynı zamanda koruyucu ventilasyon (soluk aldırıp verdirme) stratejisi sayesinde bugün akciğerler korunabiliyor. Hatta bu bilgiler sayesinde ameliyat öncesinde akciğer konusunda sıkıntı yaşayan kişiler uyandırıldıktan sonra akciğerlerinin performansı daha da artırılabiliyor.

Ameliyat sonrasında zatürre bile olunabilir

Doğrusu: Anestezi alacak kişilerin en çok merak ettiği konuların başında da üşüme korkusu geliyor. Bu nedenle özellikle yaşlı hastalar, ayakları üşüdükleri için durumu kendilerince can kaybı korkusuyla özdeşleştiriyor ve zatürre olacağından endişe duyuyor. Her ne kadar böyle bir durum söz konusu olmasa da aslında araştırmalar, vücut sıcaklığı kontrol edilemeyen hipotermik kişilerde yara yeri enfeksiyon oranının artığını ortaya koruyor. Bunun yanında hem kalbin hem de kan dolaşımının performansı için vücut sıcaklığının korunması önem taşıyor. Kişi, odasından çıkıp tekrar odasına gönderilinceye kadar ki süreçlerde farklı yöntemlerle ısıtılarak vücut sıcaklığı ideal seviyelerde tutuluyor.

Ameliyat sırasında yanlış doz anestezi verilebilme ihtimali

Doğrusu: Anestezi sırasında kullanılan ilaçların miktarlarının ayarlanması çok önem taşıyor. Eğer gerekenden az miktarda ilaç kullanılırsa, kişilerin ameliyat sırasında oluşan ağrıyı hissetme, farkında olma, kan basıncı ve nabız değerlerinde aşırı artma, gerekenden fazla miktarda ilaç kullanıldığında da geç uyanma, kan basıncı ve nabız değerlerinde aşırı azalma olasılıkları bulunuyor. Ancak günümüzde bu konuda endişe etmeyi gerektirecek bir durum söz konusu değil. Çünkü anestezi uzmanları ameliyat öncesi yaptığı hasta görüşmesine ve risklere göre uygulayacağı anestezi yöntemini ve kullanacağı anestetik ilaçların cinsini, miktarını belirliyor. Üstelik sadece bununla de yetinilmiyor. Ameliyat sırasında kişinin uyku düzeyini (bilinç düzeyini) yeni gelişmiş cihazlarla yakından izleyerek, önceden belirlediği anestetik ilaç dozlarını ihtiyaca göre an be an ayarlıyor. Dolayısıyla kişi anestezi uzmanının öngördüğü sürece uyuyor ve istediği zaman da uyanıyor.

Anestezi uzmanları sadece ameliyat sırasında görev yapar

Doğrusu: Oldukça yaygın olan bu yanlış kanın aksine anestezi uzmanlarının ameliyat ve ameliyathane dışında da görevleri bulunuyor. Özellikle ameliyathane dışında yapılan tüm ağrılı veya kişiyi psikolojik olarak rahatsız edebilecek; MR, BT gibi görüntüleme işlemlerinde, mide barsak endoskopisi, tüp bebek tedavi aşamalarında, kardiyoloji bölümündeki ağrılı işlemler sırasında, kanser sorunu olanların Braki-Radyoterapi işlemlerinde ve ameliyat sonrası ağrı tedavisinin düzenlenmesinde önemli görevler üstleniyor.

Epidural anestezi sonrasında bel ve sırt ağrısı gelişir

Doğrusu: Bu doğru bir ifade değil. Zaten bel ve sırt ağrısı çeken kişilerin, ameliyat sonrası zorunlu yatak istirahati sırasında bu ağrıların görülmesi olası bir durum olarak kabul ediliyor. Bu ağrının epidural anestezi ile ilgisi olmadığının çok iyi bilinmesine rağmen böyle yanlış bir inanış bulunuyor. Bununla birlikte, özellikle hamilelik dönemindeki postural değişiklikler (aşırı lordoz) nedeni ile epidural anestezi yapılmayan kişilerde de yüzde oranında kalıcı bel–sırt ağrıları yaşanabiliyor. Bu kişilerde epidural girişim uygulanması durumunda ise son derece yanlış şekilde suç epidural anesteziye yükleniliyor.

Çok yaşlı kişilerde anestezi daha risklidir

Doğrusu: Evet ileri yaş anestezi için bir risk faktörüdür. Ancak daha da önemlisi, kişinin yaşı ve diğer eşlik eden rahatsızlıklarının ameliyat öncesi bilinmesi ve bu risk faktörlerine göre uygun anestezi yönteminin, uygun ilaçların ve uygun monitörizasyonun (izlenecek yaşam parametrelerinin) belirlenmesidir. Eğer bunlar doğru olarak yapılırsa, anesteziye ait istenmeyen olayların oranları oldukça düşük seyrediyor.

Anestezi sonrasında baş ağrısı, kusma yaşanır

Doğrusu: Bu bilgi de daha önceki yıllarda edinilen olumsuz deneyimlerden kaynaklanıyor. Çünkü daha çok geçmişte kullanılan ilaçlar sonrasında ortaya çıkan bu şikayetlerin günümüzdeki anestetik ilaçlarından sonra görülme oranlarının azaldığı biliniyor.

Anestezi hafızaları fonksiyonlarını etkileyebilir

Doğrusu: Ameliyat sonrası kognitif (bilişsel) fonksiyon bozuklukları (yer-zaman oryantasyonu bozukluğu, ajitasyon, hatırlama ve algılamada azalma, ince el becerilerinde yavaşlama gibi) yaşlı hastalar arasında görülebiliyor. Ancak, direkt olarak anestezide kullanılan ilaçlara bağlı bir beyin hücre hasarından söz edilmiyor. Eğer beyin hücre hasarı anestezide kullanılan ilaçlara bağlı olsaydı, hem görülme sıklığı çok daha fazla hem de bozukluk geçici değil kalıcı bir hal alabilirdi. Oysaki bu bilişsel fonksiyon bozukluklarının çok büyük bir kısmının geçici olduğu görülüyor.

Küçük çaplı ameliyatlarda anestezinin etkisi daha azdır

Doğrusu: Temel olarak ele alındığında anestezi bir bütündür ve büyük anestezi, küçük anestezi şeklinde bir ayrımın yapılması çok doğru değildir. Anesteziye ait temel riskler cerrahinin büyük veya küçük olmasından bağımsızdır. Çünkü uygulanacak küçük bir cerrahi işlem için de kişinin bilinç duyusunu, ağrı duyusunu ve reflekslerini ortadan kaldırıyoruz.

Ancak uygulanacak olan cerrahinin büyüklüğü veya küçüklüğü, kişinin yandaş hastalıklarının varlığı bu riske ilave olur. Bu nedenle de büyük – küçük ameliyat yoktur. Anestezi verilen her kişi yakın takip edilerek istenmeyen olayların yaşanmaması için her türlü önlem alınıyor.

Ameliyat İçin Kullanılan Anestezinin Herhangi Bir Zararı Var Mı?

Bazı kişiler için bir ameliyatın en korkutucu tarafı anestezidir. Üç farklı anestezi türü vardır ve bunlardan sadece birinde bilinciniz kapalıdır. Genel anestezi, birçok insanın anestezi dendiğinde ilk akla gelen anestezi türüdür. Bu anestezi ameliyat sırasında hastanın uyumasını sağlar. Genellikle kapsamlı ameliyatlar için tercih edilir. Ayrıca uzun, karmaşık, hassas vakalarda da tercih edilen bir anestezi türüdür.

Lokal anestezi, ameliyat veya diğer işlemler sırasında ağrıyı önlemek için vücudun belirli bir bölümünü uyuşturmayı içerir. Örneğin diş operasyonları esnasında diş hekimlerinin ağzın bir bölümünü uyuşturmak için kullanmasıdır.

Bölgesel anestezi, kol veya bacak gibi vücudun daha büyük bir bölümündeki veya belin altındaki ağrıyı engeller. En yaygın örnek doğum sırasında ağrıyı engelleyen bir epiduraldır.

Anestezi çok güvenli olsa da operasyon esnasında ve sonrasında yan etkilere neden olabilir. Anestezinin çoğu yan etkisi hafif ve geçicidir, ancak önceden bilinmesi ve gerekiyorsa hazırlık yapılmasının gerekebileceği daha ciddi yan etkiler de olabilmektedir.

Genel anestezi sonrasında bulantı, kusma, solunum borusundan kaynaklanan boğaz ağrısı ve ağız kuruluğu, ürperme, üşüme, uyuşukluk, kas ağrısı gibi durumlar yaygın olabilmekle beraber oldukça geçicidir. Çeşitli ilaçlarla ve uygulamalarla bu yan etkiler kolayca kontrol altına alınır ve hasta gıda ve sıvı tüketmeye başlayarak bu aşamaları hızlıca atlatır. Çoğu genel anestezinin etkisi hızlı bir şekilde geçse ameliyattan hemen sonra kendinize kendinizi gergin hissedebilir veya muhakeme yeteneğinizde bozukluk yaşayabilirsiniz.

Hastaya dair bazı özel durumlar yaşanabilecek komplikasyonların riskini arttırabilmektedir. Obstrüktif uyku apnesi, nöbet geçirmek, mevcut kalp, böbrek, akciğer rahatsızlıkları, yüksek tansiyon, alkolizm, sigara içmek, anestezide kullanılan maddelere alerji, şeker hastalığı, anesteziye reaksiyon öyküsü, aşırı kilolu olmak gibi bazı durumlar risk arttırıcı unsurlar olarak ifade edilebilirler. Bir hastanın hatırlaması gereken en önemli şeylerden biri, ameliyat sonrası ciddi komplikasyonların olasılığında beklemeden gerekli kontrolü yaptırmasıdır. Ciddi veya potansiyel olarak yaşamı tehdit edici bir komplikasyon yaşadığınızı düşünüyorsanız ertelemeden acil servise başvurmalısınız.

Anestezi yan etkilerini önlemek için yapılabilecek en önemli şeylerden biri, operasyon esnasında anestezi uzmanı bir hekimin bulunmasıdır. Anestezi uzmanı hekim, anestezi, ağrı yönetimi ve kritik bakım konusunda uzmanlaşmış bir tıp doktorudur. Ameliyattan önce, hastanın tıbbi geçmişi, sağlık alışkanlıkları ve yaşam tarzı anestezi uzmanıyla konuşulmalıdır. Bu bilgiler hekimin hastanın anesteziye nasıl tepki verebileceğini bilmesine ve yan etki riskini azaltmaya yardımcı olur.

Estetik bir ameliyat geçirmeyi düşünen kişinin, doktoru ile konsültasyonu esnasında tıbbı geçmişini ve herhangi bir mevcut sağlık problemi varsa bunları doktoru ile detaylıca paylaşmalıdır. Ameliyat öncesi bazı hastalardan ek tetkikler istenebilir ve farklı branşlardan uzman doktorların ameliyat olunmasına onay vermesi gerekebilir.

Bu bilgilendirme;

Türk Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Derneği ve Acıbadem hastanelerinde kullanılan dokümanlardan  faydalanılarak hazırlanmıştır.

Hasta ve yakınlarını bilgilendirmek ve sorularına cevap vermek, tedavide uygulanacak olan anestezi konusunda aydınlatmak, anestezi uzmanı ile görüşme öncesinde bazı temel bilgileri vermek amacıyla hazırlanmış olan bu form,  bütün tedavi şekillerini ve risklerini içeren bir belge olarak düşünülmemelidir. Kişisel sağlık durumuna bağlı olarak, anestezi uzmanı, planlanan anestezi yöntemi, riskleri, yan etkileri, amacı ve yararları hakkında daha ayrıntılı bilgi verecektir.

Tanı, tıbbi tedavi ve cerrahi girişimlerin yararlarını ve olası risklerini öğrendikten sonra yapılacak uygulamaları kabul etmek ya da yasal ve tıbbi zorunluluk taşıyan durumlar dışında reddetmek hastaların ve yakınlarının  kararına bağlıdır. 
 

HANGİ ANESTEZİ YÖNTEMLERİ VARDIR VE NASIL UYGULANIR?

SEDASYON / ANALJEZİ;

Sedasyon, diğer adıyla analjezi; Sakinleştirme ve ağrıyı kesme' anlamında olup,  ilaçlarla oluşturulan, hafif bir sarhoşluk ve uyku hali ile başlayan,  işlemin gereğine göre derinleştirilebilen sakinlik ve ağrısızlık halidir. Sedasyon ilacın etkisi sonlanana kadar devam eder. Bu yüzden bu süre boyunca dikkat ve ani refleks gerektiren işler (araba kullanma vb) yapılmamalı, önemli kararlar verilmemelidir.

LOKAL ANESTEZİ;

Sınırlı bir bölgede ağrı hissini ortadan kaldırılması amacıyla uygulanan lokal anestezi özellikle küçük alanlarda yapılan hafif cerrahi girişimlerde tercih edilir. Burada sadece girişim yapılacak bölge uyuşturulur. Hastanın bilinci yerindedir. Lokal anestetik madde bir enjektör yardımı ile cerrahi yapılacak alanın çevresine enjekte edilir ve sadece bu bölgedeki sinir alanları müdahele süresince uyuşturulur.
 

GENEL ANESTEZİ;

Genel anestezi; ameliyat süresince bilinci ve ağrı duyusunu ortadan kaldırma kamacıyla uygulanır. Anestezi uzmanı tarafından kontrollü olarak sağlanan derin uyku  ve ameliyatın bitiminde de uyandırılma durumudur. Anestezi az veya çok; ağır veya hafif olarak değil her zaman hastaya göre ayarlanır.
Ameliyat ve anestezi  öncesi  gerekli testler, hastanın ve ameliyatın durumuna göre operatör doktor veya anestezi uzmanı tarafından yaptırılacaktır.
Ameliyat olacak kişi ameliyattan en az 6 saat öncesinden hiç bir şey yememiş ve içmemiş olmalıdır 5 gün öncesinden sigara içiminin kesilmesi de ameliyat sırası ve sonrasının rahat geçirilmesi için önemlidir.
Genel anestezi verilecek olanlarda,  bayılma  öncesinde ihtiyaca göre büyüklere iğne olarak çocuklara şurup şeklinde rahatlatıcı ilaç verilerek heyecanın azaltılması ve çocukların ameliyathaneyi hatırlamaması sağlanır.
Ameliyathaneye  alınan hastaya anestezi uzmanı tarafından serum içinden ya da maske ile ağız ve burundan gaz olarak ilaçlar verilip kontrollü uyutularak anestezi başlatılıseafoodplus.infoatın tipi ve uzunluğuna göre ağız-buruna yerleştirilen maske ya da soluk borusuna yerleştirilen soluma tüpü ile sürekli olarak oksijen ve birlikte gaz halinde anestezi maddeleri verilerek devam edilir. Anestezi süresince vücudun nabız, tansiyon, solunum, kanın oksijenlenmesi, elektrokardiyografı vb gibi önemli fonksiyonları monitörlerin de yardımıyla anestezi uzmanı tarafından sürekli olarak izlenir. Ameliyat bitiminde anestezi gazlarının ve ilaçların kesilmesiyle birlikte kontrollü olarak anestezi tamamlanır ve hasta uyanır. Uyanırken ağızda birikenlerin yutulması ve derin nefes alınması istenir. Ağrı, bulantı ve kusmalar için gerekli önlemler anestezi uzmanı tarafındanalınır.

Ameliyat sonrası bir süre ameliyathanedeki uyanma odasında bir süre takip edildikten sonra  hasta  odasına gönderilir.

Anesteziden Önce Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Anesteziden önce başka şekilde önerilmediyse,  ameliyattan en az 6 - 8 saat öncesinden itibaren yememeli,  içmemeli, sigara veya tütün benzeri maddeler kullanılmamalıdır.
• Devamlı kullanma zorunluluğu olan ilaçlar anestezi uzmanı bilgisinde az miktarda su ile alınabilir. 
• Takma dişler, gözlük, kontakt lens ve mücevherler ameliyathaneye gelmeden önce çıkartılmalıdır.
• Makyaj yapılmamalı ve tırnaklara oje sürülmemelidir.

Anesteziden Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Anesteziden sonra bir süre yorgun ve uykulu olunması normaldir. Bu durum; uygulanan anestezi tipine ve verilmekte olan ilaçlara bağlı olarak daha da uzayabilir, endişeye gerek yoktur.          .
• Ameliyattan ne kadar süre sonra ve ne tür gıda alınabileceği cerrahi girişime bağlı olarak değişir. Bu konuda hekim bilgi verilecektir.
• Ameliyat olduğunuz gün eve gidiliyorsa mutlaka bir yakının eşliğinde gidilmeli ve ilk gece yalnız kalınmamadır.
• Anesteziden sonraki ilk 24 saatte sigara ve alkol kullanılması, aktif olarak trafiğe çıkılması, sanayi makineleri kullanılması uygun değildir.
• Her gün kullanılan ilaçlar aksi söylenmediği sürece aynı düzende kullanılmaya devam edilmelidir.