Lipaz pankreas tarafından üretilen ince bağırsağa boşaltılan enzimdir. Kanda lipaz nedir konusunun önemi; Lipaz’ın, vücutta en önemli üç enzimden bir tanesi olmasıyla ilgilidir. Peki, lipaz nedir? Lipaz kaç olmalı? Yüksekliği ve düşüklüğü nedenleri nelerdir?
Lipaz (LPS), vücutta bulunan bir enzimdir. Bu enzim, yüksek düzeylerde vücuttaki bakterilere karşı savaşmak için üretilir. Özellikle sindirim sisteminde bakterilerin sayısını azaltmak ve sindirim sistemini düzenlemek için önemlidir. Ayrıca, LPS değerlerinin yüksek olması, vücuttaki bakteriyel enfeksiyonların varlığının bir göstergesi olarak kabul edilir. Lipaz enziminin kandaki seviyesi normal şartlarda belirli aralıklar dahilindedir. Enzimin kandaki değerinin bu aralığın altına düşmesi veya üzerine çıkması, belirli hastalıkları işaret edebilir. Bu nedenle rutin kan testlerinde ve vücuttaki olası hastalıkların araştırıldığı tetkikler esnasında lipaz düzeyleri de ölçülür.
LİPAZ YÜKSELMESİNİN BELİRLERİ NELERDİR?
Pankreatit gibi bir durum gelişene kadar hiperlipidemi genellikle hiçbir belirti vermez. Pankreas iltihabı olan pankreatitten muzdarip kişi diyabet hastalığına benzer belirtiler yaşar. Bu belirtiler arasında sık idrara çıkma, yorgunluk, kilo kaybı ve aşırı susama gibi semptomlar yer alır. Pankreatitin diğer belirtileri, terleme ile göğüs bölgesi ile sırta yayılan ağrıdır. Pankreatite benzer bir durumda ise karın ağrısı, mide bulantısı ve kusma da görülebilir.
Kandaki lipazın yükselmesine hiperlipidemi denir ve bu durum pankreasta soruna yol açar.
LİPAZ DEĞERİNİN YÜKSELMESİNİN NEDENLERİ NELER?
LİPAZ YÜKSEKLİĞİ NASIL ÖNLENİR?
Lipaz yüksekliği nedenleri
Lipaz testlerinin normal değeri U/L aralığındadır. Bu değerlerin üstüne çıkması durumuna lipaz yüksekliği denmektedir. Test değerlerinin yüksek çıkmasının pek çok nedeni vardır. Bu nedenler şunlardır:
- Pankreas kanseri,
- Safra kesesindeki enfeksiyon,
- Kişilerde böbrek yetmezliği,
- Obezite,
- Trigliserid yüksekliği veya mide hastalıkları.
Lipaz yüksekliği belirtileri
Lipaz yüksekliği belirtileri genellikle pankreatit gibi durum gelişene kadar oluşmaz. Diyabet hastalarının gördükleri belirtiler yaşanmaktadır. Bu belirtilerden bazıları sık idrara çıkma, kilo kaybı, yorgunluk ve aşırı susama gibi belirtilerdir.
Lipaz düşüklüğü nedenleri
Bunun dışında yapılan lipaz testleri normal değerlerin altında çıkabilir. Bu duruma lipaz düşüklüğü adı verilir. Lipaz düşüklüğü pankreatik hücrelere zarar verilmesine yol açabilir. Bu sebeple mutlaka dikkate alınması gereken bir konudur. Yapılan rutin testlerde normal değerlerin altında olup olmadığına bakılabilir. Lipaz değerlerinin düşük çıkmasının pek çok nedeni bulunabilir. Lipaz testlerinin normal değerlerden düşük çıkmasının nedenlerini şu şekilde açıklayabiliriz:
- Kalıtsal faktörler
- Bazı genetik hastalıklar. Bu hastalıklar mukus, ter ve sindirim sıvılarını üreten hücreleri etkiler. Bu sebeple salgınların kalınlaşmasına sebep olur. Buna sebep olacak genetik hastalıklarda lipaz değerinin düşük çıkma nedenlerindendir.
Lipaz düşüklüğü belirtileri
Lipaz düşüklüğünün birçok belirtisi bulunmaktadır. Bu belirtiler şu şekildedir:
- İshal veya kabızlık,
- Eklem ağrıları ve karın ağrıları,
- Mesane bölgesinde oluşan şişlik,
- Akne gibi cilt sorunları,
- Uyluk bölgesinde ve kalça bölgesinde yağ birikimlerinin oluşması,
- Kilo alma ve istek dışı idrar yapma.
Lipaz, lipitlerde bulunan ester bağlarının hidrolizini katalizleyen bir enzim türüdür. Lipazlar canlılarda gıda lipitlerinin sindirilmesi veya taşınması gibi işlevlerde rol oynarlar.
Lipaz Nedir?
Vücudumuzda besinlerden alınan yağlar yapı taşlarına kadar parçalanırlar. Böylelikle vücutta kullanılabilir hale gelirler. Bu işlemlerden sorumlu olan enzim lipazdır. Lipaz enzimi ile trikliserid vücuda alınır ve sindirim kanalındaki yağlar yağ asitlerine ve gliserole dönüştürülerek emilir hale gelir. Pankreas tarafından üretilen enzim mile ile omurga arasında yer almaktadır.
Lipaz testinde enzimin kan seviyesi normal şartlarda belirli aralıklardadır. Bu enzimin belirli değerler üstüne çıkması veya altına düşmesi durumunda bazı hastalıklar oluşabilir. Bu sebeple düzenli tetkiklerle bakılması gerekir. Normal şartlarda insanların kanlarında az miktarda lipaz enzimi bulunur. Fakat lipaz değerinin gerekenden fazla çıkması halinde bu durum lipaz yüksekliği şeklinde adlandırılır. Lipaz testinin yüksek çıkması kişilerde akut veya kronik pankreatit gibi pankreas hastalıklarının oluşumuna işarettir.
Lipaz Kaç Olmalıdır?
Lipaz testi genellikle pankreas hastalıkları veya başka hastalıkların teşhisi için yapılan bir testtir. Enzimlerin kandaki değerlerini araştırır. Fakat bazı durumlarda test olması gereken değerden daha yüksek veya daha düşük çıkabilir.
Sağlıklı insanlarda serum lipaz seviyesi U/L aralığında olması gerekmektedir. Test sonucunda serum lipaz değerinin olması gereken bu değerin altında bulunması durumunda pankreas organının işlevini gereken düzeylerde yerine getirmediği veya kistik fibrozis gibi kronik bir hastalığın oluşumu anlamına gelebilir. Fakat kandaki bu düşüş tek başına yeterli olmaz. Test dışında fiziksel muayene de yapılmalı ve teşhis konulmalıdır.
Serum lipaz düzeyinin olması gereken düzeyden yüksek çıkması durumunda ise yine bir sağlık sorununa işaret eder. Lipaz seviyesinin yükselmesi safrakesesi ve pankreas hastalıkları, pankreas kanserleri ve bağırsak hastalıklarına işaret ediyor olabilir. Bu durumda kan testinin yanında radyolojik görüntüleme teknikleri de kullanılarak teşhis konulabilir.
Yüksekliği ve Düşüklüğü Nedenleri
Serum lipaz seviyesinin U/L değerinin üstünde çıkması durumuna lipaz yüksekliği adı verilir. Bunun birçok nedeni bulunmaktadır. Lipaz yüksekliği nedenleri aşağıda belirtilmiştir.
- Safra kesesi enfeksiyonu
- Pankreas kanseri
- Böbrek yetmezliği ve obezite
- Trigliserid yüksekliği
- Mide hastalıkları
Önemli miktarda düşük lipaz seviyeleri pankreatik hücrelere zarar verebilir. Lipaz düşüklüğünün birkaç nedeni bulunmaktadır. Lipaz değerinin düşüklüğü nedenleri aşağıda belirtilmiştir.
- Kalıtsal faktörler
- Mukus, ter ve sindirim sıvılarını üreten hücreleri etkileyerek salgıların kalınlaşmasına sebep olabilecek bazı genetik hastalıklar