Ana Duygusu Özgürlük Olan Şiirler

Number - Sayı 11  Turgut Uyar’ın Şiirlerinde “Ben ve “Öteki”nin Özgürlük ve Kaçış İtkisi Uyar’ın şiirlerinde “ben” ve “öteki ben”in bir sığınma alanı olarak kendi bilinçaltına çekilmesi, bilincin insanı kuşatan yapısındandır. İnsanın bilinçlenip bireyselliğini kavradıkça etrafındaki nesne ve varlıkları kendine bir tehdit, “öteki” olarak görür. Sartre, “bilinçte varlığın yozlaşmasını” (Foulguie, 79) gerçe- ğin varlıkları çepeçevre sarmasına bağlar. Bu açıdan Uyar, kendi bilinçlendikçe sıkışmışlık, kuşatılmışlığını anımsar. Sıkışmışlık, kuşatılmışlıktan kurtulmak için de bilinçaltına yönelir. Uyar’ın şiirlerinde şiir öznesi “ben”, kendi “içsel saydam- lığını” (Mounier, 99) kendi bilinçaltı ve düşlerine yönelerek sağlar. Uyar’ın bilinçaltına ve düşlere sığınması, onun içinde bulunduğu zaman, mekân ve düşüncelerden arındırır; “Benim de kötü geçmedi çocukluğum Geçende oturdum da düşündüm. Her gününde bir başka tad bulduğum, İstanbul’un bir kenar mahallesinde, Veya Eskişehir de evimizdeyken. Şöyle birkaç saat düşteyim sandım Sanki rahat bir toprakmışım da, içime Bir cemre düşmüş gibi ısındım.” (Uyar, , Bahar Başlangıcında Düşünceler, 38). İçinde bulunduğu mekân ve zamandan uzaklaşarak düşler iklimine geçiş, şiir öznesi “ben”in kendini özgür hissetmesine olanak sunar. Zira şiirde özne “ben” kendini düş evreninde arınmış ve kendi olmuş şekilde kurar. Ev ve düş, şiirde “ben”in kendini kurduğu evrendir. İstanbul ve Eskişehir’in mekânsal kuşatılmış- lığından kurtuluş ev ve düş evreninde gerçekleşir. Şairin bu düş evreninde ken- dini mutlu hissetmesi, kaçış düzleminin onu kendi olmaya davet etmesindendir. Düş ve ev, bir sığınak olarak Uyar’ın kendi bilinçaltına yöneldiğini imler. Şiirde birkaç saat kendi “ben”i ile yüzleşen şair, bilinçaltını özgürlük diyarı olan kendi toprağına dönüştürür. Uyar’ın şiirlerinde düş, bilinçdışının bir yansımasıdır. Carl Gustav Jung; “düşler bilinçdışı ruhun ürünleridir. Bilincin keyfiliğinden kaçmış yalnız ve anlık- tır. Saf bir doğaya ve doğal gerçeğe dayalıdır.” (Jung, 54) diyerek bilinçal- tının bir kaçış ve sığınma yeri olduğunu belirtir. Uyar ise bu durumu “O Köy Yine Kendi Rüyasındadır” şiirdeki; Veysel ŞAHİN  Turgut Uyar’ın Şiirlerinde “Ben ve “Öteki”nin Özgürlük ve Kaçış İtkisi “Banarhev köyünde, muhtarın odasında Düşlerimin ve insanların yanıbaşmda Sabahlara kadar uyudum..” (Uyar, , O Köy Yine Kendi Rüyasındadır, 41) ifadeleri bu durumu doğrular. Anadolu’nun ücra bir köyünün kendi rüyasında olması, o köy ve orada yaşayanların kendi iç huzurunu gösterir. Şairin de kendi iç huzurunu bulduğu köy, düşlerin içtenliğinde insan sıcaklığını bulma arzusunda- dır. Şiir öznesi “ben”, bu köyde düşlerin sıcaklığında ilk defa insan olma mutlu- luğunu kavrar. Bu yönüyle düşlere sığınma; kaçış, özgür ve mutlu olmanın bir ön koşuludur. Banarhev köyü muhtarının evinde kurulan düşler, “ben”in kuşatılmış- lık duygusundan kurtulduğu, kendini insan olarak bulduğu bir yerdir. Uyar içinde yaşadığı mekânları bazen düş olarak anımsar. Mekânın düş ola- rak anımsanması, o mekânın düş gibi içtenlik, saflık ve doğallığı barındırmasın- dandır. Bu yönüyle düş aynı zamanda mekânsal olarak bir sığınma yeri haline gelir. Mekânın düş ile ilintili hale gelmesi içinde yaşanılan gerçek dünyadan ko- puş, kaçış ve özgür olma isteğindendir. Uyar, mekânda özgür olma isteğini düş mekânlarına taşıyarak mekânı içtenliğin evreni haline getirir; “Kantar Köprü’nün başında Oh dedim durdum. Bu en güzel düşümdür benim, Kış olsun, bahar olsun, yaz olsun Melil mahzun çıngıraklarıyla keçiler Su içmeye gelecekler, biliyordum” (Uyar, , Kantar Köprü Destanı’ndan, 53). Şiirde Kantar Köprü, kış mevsiminin mekânıdır. Şiir öznesi “ben” modern yaşamın insanı kuşatan yapısından Kantar Köprüsü’nün onu düşlere davet eden yapısıyla kurtulur. Bir kurtuluş mekânı olan doğa, “ben”in kendi içsel özgürlüğü- nü bulduğu yerdir. Şiirde doğanın düşle ilintili hale getirilmesi, düşün de insanı kendine davet etmesinden dolayıdır. Nitekim insanın düşlerini düşünmesi, ken- dine dönmesi ve kendini gerçekleştirmesidir. “(Bir Kantar Memuru İçin) İncil” şiirinde yer alan dizeler; Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of Social Sciences Institute

nest...

162995 162996 162997 162998 162999