skid row; central city east olarak da bilinen bir los angeles mahallesi. dünyann en garip yerlerinden biri ve dünyann en müthiş ülkesi olduğunu iddia eden abdnin yüz karas olan yer.
dediğim gibi, buras ayn zamanda şehir merkezi olarak da biliniyor. öyle ki turistik bir gezi için los angeles'ta dolaşrken bir anda kendinizi içinde bulabileceğiniz bir yer. bunun için şehir merkezinde gezinirken, sadece yanlş bir sokağa girmeniz yeterli. şayet street view ile biraz etrafa bakarsanz, insanlarn buraya neden amerikann evsiz başkenti dediğini anlarsnz. mahalle, adeta bir çadr kent görüntüsüne sahip. insanlarn dediğine göre, çadrlardan anlamyorsanz, sizi karşlayan keskin idrar kokusundan skid rowda olduğunuzu anlayabilirmişsiniz. peki, amerikann en meşhur ve en turistik şehirlerinden birinin tam ortasnda binlerce insann sokakta yaşadğ ve böylesine tehlikeli bir mahalle nasl ortaya çkmş?
aslnda skid rowun ortaya çkşnn tamamen bir şehir planlama hatas olduğu söyleniyor. her şey, ylnda güney pasifik demiryolunun tamamlanmasyla başlamş. mobilitenin artmas amerikan tarihinde her zaman kritik sonuçlar doğuran bir olaydr. bu yüzden amerikan kültüründen bahsederken hareket halinde olma durumundan bahsetmemek olmaz. adamlar bu hareket olayna öylesine kafay takmşlar ki herkesin film dediği şeye, hareket etme (moving) kelimesinden yola çkarak movie derler mesela. her neyse, los angeles bu noktada amerikann farkl yerlerinde yaşayan - eski amerikan iç savaş gazileri gibi - çok sayda fakir insann son durağ haline gelir.
neden? birincisi, yukarda da söylendiği gibi tren yolu var. ikincisi, hava koşullar evsiz bile olsanz yaşamak için ideal ve buna ek olarak her yer tarlalarla kapl olduğu için ucuz, günlük işlerde çalşarak bir şekilde karnnz doyurabiliyordunuz. bu dönemde los angeles'a gelen insanlarn büyük bir ksm, tren istasyonu etrafnda kurulan küçük ve ucuz motellerde yaşyordu ve evsiz says bugüne kyasla çok daha azd. şehre gelenler arasnda; sürekli seyahat eden ve yeni insanlar tanmak isteyen hobo (aylak) dediğimiz abilerimizin, ucuz motellerde yaşayan ve kiliselerin veya derneklerin bağşlaryla geçinen fly bum (otlakç) dediğimiz abilerimizin ve mevsimlik işlerde çalşan dynamiter dediğimiz abilerimizin says oldukça fazlayd. hal böyle olunca -yani göç eden insanlarn büyük ksm bekar erkeklerden oluştuğu için- mahallede daha çok bu insanlara hizmet veren işletmeler kuruldu. bunlar çoğunlukla ucuz moteller, barlar, genelevler ve bilumum pisliğin döndüğü mekânlardan oluşuyordu.
alkole fazlasyla düşkün olan ve ruhsal skntlar olan bu güruh, şehrin geri kalannda yaşayan normal
insanlar tarafndan dşlanyordu. bu mahalleden çkmadklar sürece bir sorun teşkil etmedikleri için, skid row uzunca bir süre kendi haline brakld.
los angeles şehir plan da bu durum göz önüne alarak geliştirildi. diğer şehirlerde olduğu gibi şehir merkezinde yüksek yaplar inşa ederek ile genişlemek yerine, dşa doğru bir genişleme anlayş benimsendi. bu nedenle, los angeles'taki araba kullanma oran new york gibi şehirlere kyasla çok daha yüksektir. bu şehir plan, şehir merkezinde yaşanan sefalet ve insanlk dramn iyice görünmez hale getiriyordu. önce lardaki kum frtnalar ve büyük buhran ve akabinde ikinci dünya savaş ile şehre göç iyice artt. artk farkl bir yaşam kurmak için şehre gelen aileler de bu yoksulluğun içinde kaybolmaya mahkûmdu.
'lerin sivil toplum hareketleri kapsamnda, mahalledeki aktivistler tarafndan en azndan kentsel dönüşümü engellemek ve evleri olan sokaklardan rant için sürgün edilmemek adna bir kampanya başlatld. bu kampanyann amac mahallenin snrlarn korumakt. kampanyann ksmen başarl olduğu söylenebilir. uzun seneler boyunca skid row kendi haline brakld. ama bu ayn zamanda mahallenin ve mahallede yaşanan yoksulluğun iyice göz ard edilmesine neden oldu. seksenlerde yaşanan uyuşturucu çlgnlğ ve reagan hükümetinin uyuşturucu ile mücadele
politikalar, mahalleyi iyice içinden çklmaz bir bataklğa dönüştürdü.
bu görünmezliği ksmen de olsa bitiren şey ise; sözde liberal geçinen hipster abi ve ablalarmzn 'ler sonrasnda böyle eski ve yoksul mahallelere sanki otantik bir deneyimmiş gibi bakp, ufak çapl kentsel dönüşümlere girişmiş olmalardr. bu durum, 'lerde başlatlan koruma kampanyasn da bitirmiştir. skid rowun bir ksm arts district (sanat mahallesi) ismini almş ve çeşitli birtakm sanat galerileri ve kafelerle dolmuştur. mesela bölgede yaşayan hipster abilerden biri, her ne kadar ad ve çehresi değişmiş olsa da mahallenin kokusunun ayn kaldğn ve bu nedenle yalnzca havann yağmurlu olduğu zamanlarda eve nefes alarak yürüyebildiğini söylüyordu. bence durumun ironisinin özeti budur.
skid row mahallesi için o zaman da bugün de hala devam eden trajik gerçeklik ise şudur: bir kere buraya girdiğinizde, çkmanz artk neredeyse imkanszdr. skid rowda yaşayan bir evsizle yaplan röportajda adamn; iş bulmak ve işe gidebilmek için bir eve, güvenli barnmaya, uykuya, enerjiye vs. ihtiyac olduğundan ama bunlar sağlamak için de bir işe -yani paraya- ihtiyac olduğundan yakndğn hatrlyorum. maalesef bu acmasz ksr döngü yakn zamanda bitecek gibi durmuyor. ama skid row örneği, şehir planlamann bir şehri nasl korkunç bir yer haline getirebileceğini göstermek adna iyi bir örnek diyebiliriz sanrm.
Magazin
Ünlüler Dosyası
Türkiye'de Gece Yarısında Sokaklarında Yürümesi Aşırı Tehlikeli Olan 21 Tekinsiz Semt
Arka Sokaklar'ın Rıza Baba'sı ve ekibine buralardan çok ekmek çıkacağı yerlerdir. Türkiye'nin Teksas'ı oldukları konusunda bölge halkının şüphesi yok.
Haber bültenlerinde hep gördüğümüz suçların önemli kısmı işte böyle yerlerden çıkıyor. Sakın ola ki buralara uğramak zorunda kalmayın. 😱