Anne Karnındaki Bebeğin Böbrek Genişlemesi Neden Olur

Böbrek Genişlemesi Neden Olur?

Geçmişte önemli sağlık sorunlarına neden olabilen ancak günümüzde tıp dünyasının gelişmesiyle erkenden teşhis edilebilen pek çok hastalık var. Hatta kimi rahatsızlıklar daha anne karnındayken bile teşhis edilebiliyor. Bu rahatsızlıklardan biri de toplumda "böbrek genişlemesi” olarak bilinen, tıbbi adıyla hidronefroz hastalığı; genellikle bebek henüz anne karnındayken saptanıyor. Böbrek genişlemesi sorunu çoğunlukla ilerlemez veya kendiliğinden kaybolurken, bir kısmı ise ilerleyerek ciddi tablolara neden olabiliyor.

Böbreğin tüm yapıları anne karnında haftadan sonra incelenebiliyor. Böbrek genişlemesi tespit edilirse bebeğin doğumun ardından çocuk ürolojisi takibine girmesi çok önemli. Bu sayede ileride oluşabilecek böbrek fonksiyon kaybı gibi hayatı tehdit eden sorunların gelişmesi önlenebiliyor.

Böbrek Genişlemesi Belirtileri

Böbrek genişlemelerinin çoğu anne karnında tespit edilirken, bir kısmı ise doğum sonrası ve çocukluk döneminde gelişen bazı belirtilerin ardından yapılan araştırmalar sonrasında saptanıyor. Aşağıda yer alan belirtilerde zaman kaybetmeden bir hekime başvurulması yaşamsal önem taşıyor.

Yenidoğan ve ilk yıllarda;

• Huzursuzluk,
• Ateş,
• Yeterli beslenememe,
• Nedensiz ağlama krizleri,
• İdrar yaparken ağlama, kötü kokulu idrar, idrardan kan gelmesi, görülür.

Hidronefrozun Arkasında Pek Çok Sebep Olabiliyor

Böbrek genişlemesine pek çok etken neden olabiliyor. Veziko üreteral reflü olarak adlandırılan mesaneden böbreklere idrar kaçması sorunu, böbreklerin genişlemesine sebep olabiliyor. Bunların yanı sıra böbrekle mesaneye idrar taşıyan kanalın herhangi bir yerindeki darlık ya da mesane çıkışındaki darlıklar da böbreklerin genişlemesine yol açabiliyor.

Hamilelikte Böbrek Genişlemesi İhmal Edilmemeli

Böbreğin çıkışından mesane çıkışına kadar herhangi bir nedenle, örneğin tıkanıklık, idrarın geriye kaçışı veya mesane dinamiğinin bozulması sonucunda böbreğin genişlemesi ve fonksiyonunda azalma olması, “hidronefroz” olarak nitelendiriliyor. Anne karnında saptanan böbrek genişlemelerinin büyük çoğunluğu ilerlemez veya kendiliğinden kaybolurken, bir kısmı ise ilerleyerek böbreğe zarar verebiliyor. Böbrek genişlemesine ateşli idrar yolu enfeksiyonları eşlik ettiğinde böbrek daha kolay hasar görüyor ve bunun sonucunda da böbreklerde ciddi fonksiyon kayıpları gelişebiliyor. Bunun yanı sıra sık geçirilen böbrek enfeksiyonları sonrasında bebekte büyüme ve gelişme geriliği ile ileriki dönemlerde yüksek tansiyon gibi problemler de oluşabiliyor.

Erken Tanı Yaşamsal Önem Taşıyor

Böbrek genişlemesinde erken tanı ve tedavi yaşamsal önem taşıyor. Bu nedenle doğumdan sonraki ilk yılda bebeğin takip edilmesi çok önem taşıyor. Doğum sonrasında 3. gün üriner ultrasonla bebeğin böbreklerinin incelenmesi gerekiyor. Ardından 1, 3, 6 ve aylarda yapılan üriner ultrasonla tetkiklere devam ediliyor. Ultrason bulgularına göre gerekirse ileri tetkikler planlanıyor.

Genellikle Ameliyata Gerek Kalmıyor

Günümüzde yapılan tetkiklerde en sık kullanılan ultrason radyasyonsuz, çocuğun canını yakmayan bir tetkik. İhtiyaç halinde sistografi, diüretikli böbrek sintigrafisi gibi yöntemlere de başvuruluyor. Çocuklarda böbrek genişlemesinin büyük bir kısmı kendiliğinden geriliyor, çok az bir kısmında ameliyata gereksinim duyuluyor. Böbrekler tehlikede olmadığı sürece bebeğin yakın takip altında olması yeterli geliyor, bu durumda cerrahi yönteme gerek kalmıyor. Ancak bunun aksine böbrek tehlikede ise altta yatan nedene yönelik cerrahi işlemlere başvuruluyor. Günümüzde uygulanan cerrahi yöntemlerden yüksek başarı oranları elde edilebiliyor ve çocuk hayatına sağlıklı bir şekilde devam edebiliyor.

Anne karnında saptanan böbrek genişlemelerinin büyük bir kısmının hafif düzeydeki genişlemelerden oluştuğunu ve yüzde oranında doğumda ve doğum sonrasında tamamen gerilediğinin altını çizen Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı ile Kadın Hastalıkları, Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Doç. Dr. Zeki Şahinoğlu, “Ancak orta ve ağır düzeydeki genişlemeler için çok daha dikkatli olmak, periyodik takipleri aksatmamak önemli. Anne karnındaki bebeğin sağlığını değerlendirmek amacıyla , diğeri ise haftalarda olmak üzere iki önemli ultrason incelemesi yapılıyor” dedi.

Anne karnında saptanan böbrek genişlemelerinin geçici hidronefroz, idrar yollarında darlık, idrar kaçağı, idrarın idrar torbasından böbreğe geri kaçışı gibi sebeplerle ortaya çıktığını anlatan Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı ile Kadın Hastalıkları, Doğum ve Perinatoloji Uzmanı Doç. Dr. Zeki Şahinoğlu, “Daha seyrek olarak ise; çift toplayıcı sistem, mesane girişinde darlık, mesane çıkışında darlık, kistik böbrek hastalıkları gibi bozukluklar da böbrek genişlemelerine neden olabilir.  Böbrek genişlemelerinin doğumdan sonra herhangi bir yaşta da ortaya çıkabilir” şeklinde konuştu.

Hafif böbrek genişlemeleri olan çocukların, üriner sistem enfeksiyonu geçirmemiş ve tuvalet eğitimini sorunsuz tamamlamışsa böbrek sağlığı açısından ek bir risk taşımadıklarını belirten Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı ve Doç. Dr. Zeki Şahinoğlu, “Ancak bu çocuklarda ileri böbrek inceleme filmleri yapılmadıysa yüzde olasılığı ile altta yatan vezikoüreteral reflü veya darlık açısından dikkatli olmaları gerekir. Orta ve ağır derecede genişlemesi olan çocuklarda ise hastalıktan etkilenme durumlarına göre böbrek sağlığı açısından risk taşırlar. Bu risk hastalıktan etkilenme derecesine bağlı olarak hipertansiyon, protein kaçağı, böbrek fonksiyonlarında bozulma ve kızlarda gebelik sorunları olarak karşımıza çıkabilir” dedi.

Böbrek genişlemesinin erkek çocuklarda sünnet sonrası geçeceğine dair yaygın bir inanışın olduğunu belirten Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı ve Doç. Dr. Zeki Şahinoğlu, “Bu tamamen yanlış. Ailelere, takip prensiplerini anlattığımızda, aslında sünnetin idrar yolu enfeksiyonu riskini azalttığını ancak böbrek genişlemesiyle direkt olarak ilgisinin olmadığını anlıyorlar” açıklamasında bulundu.

Düzenli kontroller aksatılmamalı

Böbrek genişlemesi ile ilgili olarak aileye önemli rollerin düştüğünü anlatan Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı ve Doç. Dr. Zeki Şahinoğlu, şu önerilerde bulundu:

• Düzenli aralıklarla üriner sistem ultrasonografisi ve idrar testi kontrollerinin yapılması.
• Ateşli dönemlerde mutlaka idrar testi yapılması.
• İdrarda koku, idrar yaparken yanma, idrarda kanama, karın ağrısı, kusma gibi yakınmalar olduğunda idrar testi yapılması
• Tuvalet eğitiminin dikkatli bir şekilde tamamlanması
• Riskli dönemi atlattıktan sonra da takip eden doktorun önerileri doğrultusunda kontrollerinin yapılması.