Aöf Çıkmış Sorular Maliye Politikası

Ekonomi, bir bilim dalı olarak oluşum aşamasında dönemin hakim bilim alanlarıolan biyoloji ve astronomiden yoğun bir şekilde etkilenerek denge kavramı üzerineinşa edilmiştir. Ekonomik faaliyetler alanında kurulmaya çalışılan dengenin anaunsurları olarak, ekonomik faaliyette bulunan üretici ve tüketici davranışlarınınkarşılıklı etkileşimleri göz önünde bulundurulmuş ve söz konusu birimler arasındaoluşan dengeler üzerinde durulmuştur. Zaman içinde Alfred Marshall’ın talep fonksiyonunugeliştirmesi ile piyasa güçleri olgusu şekillendirilmiş ve piyasa kavramıçerçevesinde mikroekonomi alanının temelleri atılarak ekonomi bilimi dönemselaşamasını tamamlamıştır.

Dar anlamda maliyepolitikası: Devletin bütçekanalından yaptığı harcamaartışının milli gelir veistihdam üzerindekiyükseltici etkisidir.

Geniş anlamda maliyepolitikası: Devletin tümvergi ve harcama araçları vekamu teşebbüsleri ilegiriştiği ekonomikfaaliyetlerdir.

KLASİK YAKLAŞIM

Ekonomik düşüncenin gelişiminde ve yazınında temel yaklaşım olan denge fikri,ekonominin iç ve dış dengeleri olarak analiz edilir. İç denge kavramı fiyat istikrarıve istihdam, dış denge kavramı ise cari denge olguları üzerine oturtulur. Klâsikve neo-klâsik dönem ekonomistleri, dönem koşullarına da dayandırdıkları varsayımlarla, sistemin işleyişinin otomatik dengeye yönelik olduğunu savunmuş, bundandolayı ekonomiye devletin dışsal müdahalelerinin yerinde ve yararlı olmayacağısonucuna ulaşmışlardır.

Klasik dönem ekonomi anlayışında tüm kural ve koşullarıyla piyasa varsayımı esastır. Bu varsayımda tüm piyasalarda tam rekabete yakın işleyiş koşullarının varlığı ileri sürülmüştür. Bu iddialar zamanın koşullarına da uygundu. Klasik dönemdefaktör ve ürün fiyatlarında tam esneklik ve sektörler arası geçişlilik söz konusuidi. ihtisaslaşmanın henüz oluşmadığı ve emek piyasalarında örgütlülüğün ortayaçıkmadığı klasik dönemde fiyatlar yolu ile hem ürün hem de faktör piyasalarındadenge sağlanabilirdi. Günümüzde görülen fiyat katılıkları ve sektörler arası geçişsizliklerinsöz konusu olmadığı klasik dünyada, hiçbir devlet müdahalesine gerekkalmadan piyasaların iç ve dış ekonomik dengeyi sağlamada başarı olacağı savunulmuş,sistem de bu yönde çalışmıştır.

Kamu gelirleri alanında ise vergilerin piyasadaki nispi fiyatları bozmayacak şekildetasarlanması önerilmiştir. Klâsiklerin önerdiği şekli ile ekonomide nispi fiyatlarıbozmayacak, dolayısıyla ekonomik birimlerin kararlarını etkilemeyecek vergileretarafsız vergiler anlamında nötr vergiler adı verilir. Nötr vergiler yükümlüüzerinde gelir etkisi oluşturan, fakat ikame etkisinin sıfır olduğu vergiler olarak tanımlanabilir. Nötr vergiye en tipik örnek baş vergisidir. Bireylerin ekonomik faaliyetlerive gelirlerinden bağımsız olarak saptanan ve tahsil edilen baş vergisinin, bireylerinekonomik kararları üzerinde etkili olmayacağı ileri sürülmüştür. Baş vergisininbile mutlak anlamda nötr olduğu ileri sürülemez.

KEYNESYEN YAKLAŞIM

Büyük Buhran’ın merkez kapitalist ekonomilerde oluşturduğu ekonomik krizyoğun işsizlik yaratarak derin sosyal sorunlara yol açtı. Gerek ABD’de gerekse Avrupaülkelerinde milyonlarca işçi işsiz kaldı ve sefalete sürüklendi. Bu dönemdegelişmiş merkez kapitalist ekonomilerde yaşanan işsizlik gelişmekte olan ekonomilerdegörülen yapısal işsizlik niteliğinde olmayıp krizin neden olduğu ve o dönemedek ileri kapitalist ekonomilerde görülmeyen ekonomik durgunluğun yolaçtığı işsizlik idi.

Yeni dönemde para sadece ekonomik mübadele ve servet saklamaaracı olarak görülmeyip bağımsız meta olarak da işleme sokuluyordu. Para ileborsada tahvil ya da özellikle hisse senedi adı altında çeşitli kâğıtlar alınıyor ve birsüre sonra, piyasa koşullarının elverdiği ortamlar oluştuğunda eldeki kâğıtlar alışfiyatlarının üzerinde değerle satılarak spekülatif kâr sağlanıyordu. Bu durum açıklamayamuhtaç yeni bir gelişme olarak algılanıyordu. Büyük Buhranı, ABD’ninbatı kıyılarında ön ödeme sistemi ile yapılan yazlık tipi evlerin bir fırtınada yıkılmasısonucunda finans dünyasında yaşanan sarsıntının oluşturduğu panik havasının üretici sektöre yansıması ile piyasaların kilitlenmesi, stokların yığılması ve üretiminnerede ise durma noktasına gelmesi ile oluşmuştu. Üretimin durması, doğalolarak istihdamda gerileme ve genel yoksullaşma yarattı.Tam istihdamın sağlanmasına yönelikolarak kamu talebi ile destekli toplam talebe efektif talep adı verilir. Tam istihdamısağlayan efektif talep, özel kesimin tüketim ve yatırım harcamaları toplamıile kamu kesiminin tüketim ve yatırım talebi toplamından oluşur.

Keynes’de borsa işlemlerinin, yani parasal sektörün, yatırım işlemleri ile yanireel sektörle irtibatlandırılması ve yatırım ile faiz oranı arasındaki ilişki bağlamındaklasik görüşten ayrıldığı ve teknik anlamda maliye politikasının oluşumuna yolaçan temel nokta, yatırımların teşvik edilmesinde para politikasının tıkandığı yerdedevletin devreye sokulmasıdır. Şöyle ki, klasik görüşte yatırımları teşvik edebilmekiçin faiz oranının düşürülmesi gerekmektedir. Bu amaca yönelik olarak paraarzının artırılması faiz oranını düşürür, fakat bir noktadan sonra bireyler nakit tutmayıtercih ederek para tabanının genişlemesine rağmen faiz oranının daha fazladüşmesini engelleyebilir. Keynes’in “mutlak nakit tercihi” olarak ifade ettiği, ancakteoride, Robertson’un tanımı ile likidite tuzağıolarak bilinen bu nokta, parapolitikasının etki alanının bittiği yerdir. Likidite tuzağının bulunmadığı ve para talebininfaiz esnekliğinin yüksek olduğu alanlarda para tabanının genişletilmesi yoluylafaiz oranının düşürülebildiği koşulda da yatırım taleplerinin faiz karşısındaesnekliği çok düşük veya sıfır olabildiğinden yatırımlar yapılmayabilir. Diğer birdeyişle, bu durumda faiz düşüşlerine karşı yatırımlar olumlu tepki vermemektedir.İşte böyle koşullarda devlet otonom yatırım olarak bilinen ve piyasa göstergelerindenbağımsız olarak gerçekleştirilen kamu yatırımlarına yönelir.

MONETARİST YAKLAŞIM

Keynesyen teorinin uygulanması bir süre kapitalist ekonomilerde sistemin rahat işlemesinisağlamıştır. Hatta sonraları önde gelen monetarist ekonomistler arasındasayılacak olan Milton Friedman bile yılında Keynesyen görüşlere sahip olduğunu söyleyebilmiştir. Ancak ABD ekonomisinde zamanla yükselen ekonomik sorunlarve yaşanan konjonktür hareketlerinin yanında yükselen enflâsyon, baştaMilton Friedman olmak üzere, bir kısım ekonomistleri Keynesyen görüşlerdenuzaklaşmaya itmiştir. Monetarist (parasalcı) olarak anılan bu görüş mensuplarıKeynes’in ekonomiye aktif müdahale fikrinin yanlış olduğunu, Keynesyen görüşetam ters olarak, müdahalenin olmadığı durumda ekonominin kendi dengesini sağlayacağı fikrini savunmuşlardır.

Monetarist yaklaşım taraftarlarına göre Keynesyen genişletici önlemler ancakkısa dönemde etkili olabilir, uzun dönemde sistem eski durumuna döner. Örneğin, para tabanının genişletilmesi ilk anda ekonomide talebi yükselterek, istihdamolanaklarını yükseltebilmekle beraber, bir süre sonra ücretlerin de yükselmesineyol açarak, ekonomiyi daha yüksek fiyatlar düzeyinde reel olarak eski konumunagetirir. Ekonominin doğal dengesinden ancak kısa dönemde sapabileceği, uzundönemde daima doğal dengesinde kalacağı görüşü Milton Friedman tarafından ilerisürülen doğal işsizlik olgusu ile açıklanır. Friedman’a göre doğal işsizlik, emekverimlilik artışının sıfır ve ortalama reel ücret haddinin sabit olduğu, sonuçta fiyatdüzeyinin de sabit kalabildiği koşuldaki işsizlik oranı olarak tanımlanır. Bu tanımlamaçerçevesinde, para tabanının genişletilmesi ve talep yükselişi yoluyla işsizliğin azaltılabileceği mümkün görülmemektedir.

İşçilerin enflâsyon karşısında reel ücret düzeyiile ilgili net algılama yapamamasıpara yanılsaması(money illusion) olarak seafoodplus.infoa, para yanılsaması etkisini yitirip işçi algılaması düzelip nominal ücretlerde eski dönem reel ücretleri oluşturabilecek düzeye yükseltildiğinde emekarz ve talebi eski düzeyine gerileyecek ve doğal işsizlik devam seafoodplus.inforistlerin Keynesyen maliye politikasına karşı geliştirdikleri diğer bir itirazda devlet eli ile yapılan yatırımların piyasa faiz oranı üzerindeki yükseltici etkisinedeniyle özel yatırımlarda caydırıcı etki yapmasıdır. Dışlama etkisi, (crowding-out effect) kamu yatırımlarının borçlanma piyasasında faiz oranını yükselterek,marjinal getirisi, yükselen faiz oranının altında kalan firmaların piyasadan çekilmesiile ortaya çıkarak, kamu yatırımlarının tam çarpan etkisi oluşumunu engeller.

Yeni Klâsik Akım

Robert Lucas, Frederic Miskin ve Edward Prescott gibi isimlerin temsil ettiği yeniklasik akım taraftarlarına göre, fiyat ve ücretlerin tam esnek varsayımı altında toplam arz fonksiyonu çeşitli nedenlere dayalı olarak oluşan şoklardan etkilenir. Şoklar,ekonomik aktörlerin yetersiz bilgiye sahip olmalarından kaynaklan›yor olabileceği gibi, teknolojik gelişmelerden de ileri gelebilir.

Rasyonel beklentiler:Kişilerin ekonomikdeğişkenlere ilişkin tümbilgileri kullanarakyaptıkları beklentilerdir.

Yeni Keynesyen Akım

Ekonomik dalgalanmalara son dönemlerde verilen yanıtlar arasında diğer bir akımı da başlıca temsilcileri G. Mankiw, seafoodplus.info, G. Akerlof, D. Carlton ve J. Stiglitzgibi ünlü isimler olan yeni Keynesyen akım oluşturmaktadır. Bu akımın temel dayanağıücretler ve fiyatların katılığı ve yaşanan şoklar karşısında bu katılığın oluşturduğu dalgalanmalardır. Bu alandaki açıklamalara göre ücret ve fiyat katılığı talepfonksiyonundaki bir şokun reel üretim ve istihdam üzerinde doğrudan etkioluşturmasıdır. şöyle ki, bir talep şoku karşısında ücret ve fiyat katılığı kârları yükseltereküretimi ve istihdamı kamçılayacaktır.

Post Keynesyen Akım

Ekonomik dalgalanmaları açıklamaya çalışan son dönem akımlar arasında yer alanpost Keynesyen akım bireylerin ve firmaların rasyonel davranış kalıplarınıdışladıklarından ekonomistler arasında fazla rağbet görmemişlerdir. Eklektik bir yapı sergileyenpost Keynesyen görüş ekonomik dalgalanmaların nedeni olarak birtakımaçıklamalarda bulunmuştur. Bunlardan en önemlisi ve ekonominin işleyiş dinamiklerinedenine dayanan açıklama, ücret ve kâr farklılığının zamanla açılması vebuna bağlı olarak yatırım ve tüketim dengesizliğinin oluşmasıdır. Bu akım içindeekonomik dengesizlik nedeni olarak getirilen bir başka açıklama da talebin fiyatdeğişikliklerinden kaynaklanan ikame etkisinden çok gelir etkisi altında olduğuşeklinde gelişmiştir.

Neo-liberal Akım

yılında Wirginia Üniversitesi profesörlerinden Herbert Stein tarafından ortaya atılan arz-yanlı görüşlerin maliye politikası bağlamındaki önemi,Keynesyen talep-yanlı görüşlere karşıt olarak, üretim ve istihdamın arz fonksiyonuüzerindeki faktörler tarafından belirlendiği savıdır. Arz faktörü üzerinde etkili temelgörüş özel kesimin kamu kesimine göre daha verimli olduğu, bu nedenle vergivs gibi ağır kamu yükümlülükleri ile engellenmek yerine, teşvik mekanizmalarıile desteklenmesi gerektiği iddiasına dayanır. Her ülke ve koşul için geçerli olduğu savunulamayan ve aksi yönde bulgulara rağmen, bu görüş doğrultusunda üretiminözel kesim alanına kaydırılması politikaları geliştirilmiş ve uygulanmıştır.

MALİYE POLİTİKASININ AMAÇLARI

İç Ekonomik Dengenin Sağlanması

İç istikrar alan› statik olarak fiyat istikrarı ve istihdam konularını kapsar. Fiyatistikrarı konusu, ekonominin enflâsyonist ve deflâsyonist eğilimlerden uzak tutulmasını sağlayan maliye politikası önlemlerini kapsar. Gerek enflâsyon gerek deflâsyonmutlak fiyat hareketleri ile ilgili olgu ve kavramlar olmakla beraber, kaynakve gelir dağılımı açılarından önemi, söz konusu mutlak fiyat hareketlerinin, klâsikgörüşün aksine, nispi fiyatlar üzerinde de etkili olarak ekonomide statik ve dinamikgelir ve kaynak dağılımını bozuyor olmasından ileri gelmektedir.

Dış Ekonomik Dengenin Sağlanması

Maliye politikası araçları dış ekonomik dengelerin sağlanmasında da farklı yönlerdeetkili olur. Dış ekonomik denge kavramı ile cari dengenin sağlanması, yani dışekonomilerden sağlanan kazançların dış ekonomilere yapılan ödemelere eşit olmasıanlaşılır. Cari denge içinde ithalat ve ihracat hareketlerini kapsayan ticaretdengesi yanında, sermaye hareketlerinin de kapsandığı para hareketleri bulunur.

MALİYE POLİTİKASININ ARAÇLARI

Maliye politikası kamu bütçesi çerçevesinde gerçekleştirilen kamu harcama vegelir kalemleri ve bu kalemler arasındaki denge ya da dengesizlik koşulları yoluylagerçekleştirilir. Genel olarak yaklaşıldığında ekonominin dengede olduğu durumdailke olarak denk bütçe uygulanır. denk bütçeninekonomi üzerindeki etkisi tarafsız olmayıp, genişleticidir. Ancak böyleceoluşturulan genişletici etki enflâsyonist olarak kabul edilemez. Enflâsyonist koşullardafazla veren, deflâsyonist ya da durgunluk koşullarında ise açık veren bütçeuygulaması standart uygulama olarak kabul edilmekle beraber, özellikle enflâsyonistkoşullarda fazla veren bütçe uygulaması politik olarak rahatlıkla gerçekleştirilebilirbir durum olarak görülemez.

Maliye politikasının etkisini ölçebilmek için tamistihdam koşulu altında saptanan bütçe fazlası ilefilli bütçe büyüklüğü arasındaki fark dikkate alınır. Bunun nedeni, kamu bütçesi büyüklüğüneve kalemlerine çoğu durumda iradi müdahale olmadanekonomideki bazı değişikliklerin etki ediyorolmasıdır.

Maliye Politikası Final Soruları

1. Keynes ekonominin durgunluktan çıkması ve tam istihdam düzeyinin sağlanabilmesi için aşağıdaki politikalardan hangisini tercih etmiştir?

Cevap : Genişletici maliye politikası

Cevap : Tam istihdam-fiyat istikrarı

Cevap : Enflasyon- üretim

Cevap : Bu kurala göre talep esnekliği düşük malların vergi oranı yüksek olmalıdır

Cevap : Spekülasyon nedeniyle faiz esnekliğinin bir olması

Cevap : Ekonominin Refah döneminde toplam talebi arttırıcı rol oynar

Cevap : Vergilerin milli geliri azaltması

Cevap : Klasikler

Cevap : Konjonktürel dalgalanmalar ile mücadelede maliye politikası uygulamaları için anayasal yetki gerektirmesi

Cevap : Bir kişinin refahını azaltmadan bir başka kişinin refahını arttırmak mümkün değildir

Cevap : Yerli para değerlenir ve toplam talep düşer

Cevap : Yatırım harcamaları

Cevap : Savaş sanatları uzmanıdır

Cevap : Milli

Cevap : Tarım sektörü mali yardımları

Cevap : Maliye politikası

Cevap : Keynes ekonominin sadece tam istihdam düzeyinde klasikler ise eksik istihdam düzeyinde dengede olacağını savunmuştur

Cevap : LM eğrisi dikeydir

Cevap : Spekülatif para talebi faiz esnekliiği 1 ile 0 arasında iken

Aşağıdakilerden hangisi ekonomiye arz yönlü dış şokların neden olduğu bir krizdir?

Cevap : petrol krizi

Cevap : Şok maliye politikası yöntemi

Cevap : lardan sonra

Cevap : Mali sürüklenme

Cevap : Vergi yansıması

Cevap : Gelir esnekliğinin düşüklüğü

Cevap : Şok maliye politikası yöntemi

Cevap : Yatırımların Para talebinin negatif olması

Cevap : Hükümetin iktidarda kalma suresini arttırmak

Cevap : Bu Kurala göre talep esnekliği düşük malların vergi oranı yüksek olmalıdır

Cevap : 1/1-c

Cevap : Enflasyon- işsizlik oranı

Cevap : Hiçbiri

Cevap : Gelir vergisi oranlarının aynı kaldığı durumda

Cevap : Deflasyon

Cevap : Merkez bankasından borçlanma

Cevap : Enflasyonun artması

Cevap : Cari harcamalar

Cevap : Spekülatif para talebi faiz esnekliği 1 ile 0 arasında iken

Cevap : ’ler

Cevap : Milli

Cevap : Kamu harcamalarının arttırılmasıyla olduğu

Cevap : Oliviera tanzi etkisi

Cevap : Klasikler

Cevap : Savaş sanatları uzmanıdır

Cevap : Reel harcamalar cari harcamalar

Açıköğretim bölümleri ders içeriklerinde yer alan &#;MLYU&#; kodlu &#;Maliye Politikası&#; dersine ait çıkmış sınav sorularına aşağıdaki butonlardan ulaşabilirsiniz.

Sisteme eklenen çıkmış sınav soruları mavi olarak gösterilmekte, sisteme henüz eklenmeyen çıkmış sınav soruları ise kırmızı olarak işaretlenmiştir. Açıköğretim sisteminde çıkmış sınav soruları artık kişiye özel olduğu için tüm sorulara erişim imkanımız olmuyor malesef. Bu nedenle öğrenci sayfanızdan çıkmış sınav sorusunu indirerek tarafımıza gönderebilir, diğer öğrenci arkadaşlarımızında faydalanmasını sağlayabilirsiniz.

Çıkmış Sınav Sorusu göndermek için sağ taraftaki PDF gönder linkini kullanabilir veya BURAYA tıklayarak soru gönderebilirsiniz. Soruları paylaştığınız için tüm öğrenciler adına teşekkür ediyoruz.

MALİYE POLİTİKASI ÇIKMIŞ SINAV SORULARI