Aöf Sanayi Ekonomisi Çıkmış Sorular

Açıköğretim Sanayi Ekonomisidersi bir çok açıköğretim bölümünün ortak derslerinden bir tanesidir. “Sanayi Ekonomisi” dersi 4 kredilik bir ders olup uygulama ve staj bulunmamaktadır.

Sanayi Ekonomisi dersi için öğrenme olanaklarını sizler için oluşturduk, derledik ve hizmetinize sunduk. Önceki yıllara ait çıkmış sorulara, deneme sınavlarına, ders notlarına, ders kitaplarına ve ders videolarına aşağıdaki bağlantılardan erişebilirsiniz. Ayrıca yazının devamında ders ile ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz.

Çıkmış sorular eöğrenme portalında yayımlanmakta olup öğrencilerin bizlere göndermesi ile sitemize eklediğimiz online deneme sınavlarından oluşmaktadır. Daha fazla soruya erişebilmek için sizlerde ekampüs sayfanızdan çıkmış soruları tarafımıza BURAYA tıklayarak gönderebilirsiniz.

Ders notlarının büyük çoğunluğu öğrenciler tarafından hazırlanmış ve bize gönderilmiştir. Sizlerinde ders çalışırken hazırladığınız ders notları var ise BURAYA tıklayarak bize gönderebilir ve sayfamızdan sizin adınıza paylaşmamızı sağlayabilirsiniz.

Sanayi Ekonomisi dersi için 1 adet arasınav ve 1 adet dönem sonu sınavı yapılmaktadır. Arasınavın %30’u ile Dönemsonu sınavının %70’i alınarak toplanmakta ve sınıfın genel ortalamasına göre harf notu verilmektedir.

Ölçme ve Değerlendirme:

Açıköğretim Sanayi Ekonomisi Ders İçerikleri:

Tarımsal üretim; çiftçilik, ziraat; bitkisel ve hayvansal üretimin teknolojik koşullar altında ve en ekonomik yollardan yapılması ve pazarlanması faaliyetlerini seafoodplus.infoım sektörü, "evrensel" ve "kurumsal" olarak kavramsallaştırılabilen özellik­leri ile diğer sektörlerden farklıdıseafoodplus.infoik gelişmişlik düzeylerinin olanaklı kıldığı teknolojik yapıları ile doğakoşullarının tarımsal üretim süreçleri üzerindeki etkilerini kontrol edebilen ülkeler, bu alanda diğer ülkelerden göreceli olarak farklılaşabilirler.

TARIMSAL ÜRETİMİN ÖZELLİKLERİ

Tarımın en önemli özelliği çok fonksiyonlu olmasıdır,

• Gıda, yem, lif, yakıt ve diğer malları sağlar.
• Ekosistem üzerinde etkilidir.
• Sosyal yönü: Yaşam biçimidir.
• Ekonomik yönü: İstihdam, milli gelir, çiftçi geliri, ticaret.
• Dünya nüfusunun % 40'ının temel geçim kaynağıdır.
• Dünyadaki arazinin toplamının %40'ı tarım arazisidir.

Temel başarı ölçütü kâr güdüsüdür. Birincil hedef sentetik (güb­releme, sulama, tohum ıslahı, ilaçlama vs.) ve doğal kaynaklardan hektar başına maksimum verim elde etmektir. Piyasa için üretim yapılır ve daha fazla üretim ve verimliliğin belirleyicileri teknolojik ilerleme, sermaye birikimi, bilimsel araştırma ve gelişseafoodplus.infoım sektörü diğer sektörlerden yapısal olarak farklılık göstermektedir. Sektörde arz ve talep esnekliğinin düşüklüğü ve üretimin büyük ölçüde doğa koşullarına bağlı olması nedeniyle istenildiği zaman üretim miktarı arttırılamamaktadıseafoodplus.infoksel tarımsal üretiminin temel girdileri toprak ve iş gücüdüseafoodplus.info olarak sermaye de emeğin toprağın ıslahı, küçük sulama işleri ile basit üretim araçları imalinin bir so­nucudur. Sulama, gübreleme ve ilaçlama gibi tekniklerin kullanım biçimleri göz önüne alınırsa emek girdisinin, teknolojik değişme ve modernleşme süreci boyun­ca dahi önemini koruduğu anlaşılmaktadır. Bu yüzden, geleneksel tarımsal üretim öncelikle çiftçinin kontrolü altındaki tarım arazisinin büyüklüğüne bağlıdır. İkinci olarak çiftçinin veya ailesinin doğrudan ya da dolaylı iş gücü kullanımı üretimde seafoodplus.infoımsal üretim, organik niteliğinden dolayı sınai ve ticari faaliyetlerden ayrılır.Üretimin organik özelliğinden dolayı doğal faktörlerin üretimin verimliliği ve maliyeti üzerinde tarım dışı mallar üretiminde söz konusu olmayan doğrudan etki­si vardır. Hava koşullarının durumu (yağış, kuraklık), bitki ve hayvan hastalıkları tarımsal üretimi büyük ölçüde etkiler.

Tarımsal üretim, genelde insan ve doğanın iş birliği üzerine kurulu olduğu için toprak-su kaynaklarının ve mevsimlerin üretimdeki yeri ve etkisi de önemli olmak­tadıseafoodplus.infoştirilen tarım ürünlerinin üretici firmalarda işlenerek yarı mamul mallara dönüştürülmesi, piyasaya ulaştırılması ve pazarlanması da bir tarımsal faaliyet ola­rak kabul edilmektedir.

TARIMSAL ÜRETİMİN GEREKÇELERİ

Tüm canlıları ilgilendiren yaşam­sal ürünlerin tarım sektöründe üretilmesi tarımın önemini artıran en temel unsur­seafoodplus.infoım sektörü, farklı gelişmişlik düzeyine sahip tüm ülkelerde, nüfusun zorun­lu gıda maddeleri ihtiyacını karşılaması, sanayi sektörüne ham madde temin etme­si, sanayi ürünlerine talep oluşturması, milli gelire ve ihracata katkıları ile tüm sek­törlerden farklı bir öneme seafoodplus.infoım sektörü diğer sektörlere sermaye ve iş gücü transfer etmesi ve aynı zamanda ham madde ve ürün ihtiyacını karşılaması açısından ekonomik kalkınma için büyük önem arz etmektedir'lı yılların ortalarından itibaren tarım sektörü hükümetlerin reform öncelikleri arasında yer almıştır. Bu reform çabalarının üç temel amacı vardır. Tarımsal desteklerin bütçe üzerindeki yükünün artık sürdürülemez olduğunun anlaşılması, Avrupa Birliği (AB) ile yapılan müzakerelerde tarımsal ve kırsal gelişmeye önem verilmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması'nın giderek kısıtlayıcı hâle gelmesidir.Kırsal nüfusun yoğun olduğu ülkelerde tarımsal üreticilerin seçmen olarak çok önemli bir oy potansiyeli oluşturmaları, tarım piyasalarına yapılan müdahale­lerin bir başka gerekçesini oluşturmaktadıseafoodplus.info sektörünün önemli bir kısmı her ülkede değişik oranlarda olmak üzere ham maddesini tarım sektöründen elde seafoodplus.infoım sektörü tarıma dayalı sanayilere ham madde sağlarken diğer sektörlerde üretilen mal ve hizmetlere talep oluşturmak suretiyle ekonomiye katkıda bulunmaktadır.

TARIMSAL ÜRETİMİN TÜRLERİ VE ÖNEMİ

Bitkisel Üretim

Tarla Bitkileri Üretimi

Hububat Üretimi:Küresel nüfus ar­tışının gıda için kullanılan hububat tüketimini arttırması beklenmektedir.Ülkeler itibariyle hububat üretiminde başta Çin olmak üzere ABD, AB ve Hindistan en önemli üretici ülkelerdir.

Baklagiller Üretimi:Nohut, mercimek, fasulye, bezelye bakla ve börülceyi seafoodplus.infoiller içerdiği besin değeri açısından da üretimi tercih edilen tarım ürünüdür.

• Yüksek oranda protein içerirler.
• Yüksek oranda mutlak gerekli lizin aminoasidi içerirler.
• Mutlak gerekli metionin ve sistin aminoasidi bakımından yoksunlardır.
• Tahıl taneleri için mükemmel bir tamamlayıcı protein kaynağıdır.
• Kolesterol seviyeleri oldukça düşüktür.
• Bazı anti besinsel maddeler içerdikleri için sindirimleri zordur. Yemeklik baklagiller beslenmede bitkisel proteinin ana kaynağıdır.

Tohumluk Üretimi:Tohumlar bölgelere göre ıslah edilerek diğer girdilerin yararını da arttırmakta­dır.Günümüzde bitkisel üretimde kullanılan suni gübre ve zirai ilaç bazı sulama teknolojileri ile karşılaştırıldığı zaman tohum teknolojisinin son derece çevre dos­tu olduğu aynı zamanda tarımsal ekosistemlerin sürdürülebilirliğine çok olumlu katkılar yaptığı görüseafoodplus.info mühendisliği bütün olanaklarıyla tohumculuk sektörüne girmiştir. Bunun doğal sonucu olarak tohumculuk sektörü gen mühendisliğinde meydana gelen gelişme­lerden en fazla etkilenen sektör olmuştur.

Tohumculuk endüstrisi, üstün genotipli yeni bitki çeşitlerinin geliştirilmesinden başlayarak tüketici çiftçiye satış sonrası hizmetlerin sunulmasına kadar uzayan bir süreçte çok sayıda özel, kamu ve sivil toplum örgütünün rol aldığı çok yönlü, fark­lı ekonomik faaliyet ve ilişkileri içermektedir.

Organik Üretim:Tarımsal üretimde kullanılan kimyasalların insan ve toplum sağlığı üzerinde olum­suz etkileri artmaktadıseafoodplus.infok üretim, ekolojik sistemde hatalı uygulamalar sonrası yok olan doğal dengeyi tekrar kurmaya yönelik, insana ve çevreye dost üretim sistemlerini içer­seafoodplus.infoal tarım ilaçlarının, mineral gübrelerin ve hormonların kullanımını yasaklaması yanında organik ve yeşil gübreleme, topra­ğın muhafazası, münavebe, bitkinin direncini artırma, doğal düşmanlardan fayda­lanmayı tavsiye eden, tüm bu imkânların kapalı bir sistemde oluşturulmasını öne­ren üretimde miktar artışının yanında ürün kalitesinin de yükselmesini hedefleyen alternatif bir üretim şeklidir.

Sebze Üretimi:İlk insanlar beslenmele­rini doğadaki yabani otlarla gerçekleştirmişler, zamanla alınan kültürle bu otlar sebzelere dönüştürülmüştüseafoodplus.infoğlıklı beslenmenin en önemli şartı oldu­ğunun anlaşılması sebze tüketimini arttırmış, buna paralel sebze üretimi de artmış­tıseafoodplus.info, Akdeniz ve Marmara böl­geleri tür ve çeşit yönünden sebze üretiminin en fazla yapıldığı bölgelerdir.Ülkemizde örtü altı sebze yetiştiriciliği Akdeniz Bölgesi ve Ege sahil şeridi bo­yunca yapılırken açıkta sebze yetiştiriciliği Ege ve Marmara Bölgesi'nde yapılmak­tadır.Örtülü alanda en fazla üretimi yapılan sebze % 38'lik oranla domates iken bunu % 21'le salatalık üretimi takip etmektedir.

Meyve Üretimi:Tür­kiye'de bir yandan sıcak ve soğuk ılıman iklim bölgelerinde yetişen meyve türleri geniş bir çeşit zenginliği ile kültürü alınmış ve yabani olarak yetiştirilirken diğer yandan subtropikal ve tropikal iklim bölgelerinden gelmiş meyve türleri de yer al­maktadır.

Hayvansal Üretim:Konvansiyonel hayvancılık, daha fazla hayvan ve daha fazla girdi ile en yüksek verimi amaçlayan bir üretim şekli iken organik hayvancılık, hayvan sayısının az olduğu, uygun besleme ve barınak koşullarında buna uygun üretim ve pazarlama yöntemi ile kaliteli ürün elde edip yüksek fiyata ulaşabilen bir üretim sistemidir.

Sanayi ekonomisi firmaların ve endüstrilerin iktisadi sorunlarıyla ilgilenen ve bu ekonomik birimlerin toplumla ilişkilerini inceleyen bir alandır.Ülke içerisinde, seri imalat üretiminin hız kazanmasıyla birlikte, sanayi ekono­misine olan ilgi de artmıştır. Yerel piyasalar iki önemli ayırtedici özelliğe sahiptir: Birincisi ürünlerin farklılaştırılmış olması, diğeriyse piyasa arzının birkaç bü­yük firma tarafından gerçekleştiriliyor olmasıdır. Farklılaştırılmış ürünler üreten az sayıda firma, tam reka­bet piyasasının öngördüğü gibi piyasada belirlenen fiyatı almayıp, kendileri fiyatı belirleyen konumuna seafoodplus.info gücü, fiyatı kârlı bir şe­kilde marjinal maliyetin üzerine çıkarabilme gücüdür.

Sanayi Ekonomisinin Temel İlgi Alanları: İkiye ayrılıseafoodplus.infoımsal olan ilki, daha çok konunun bilgi içeriğiyle ilgilidir. Sanayi ekonomisi il­gilenenlere, sanayicilere ve araştırmacılara doğal kaynaklar, ülkedeki endüstriyel ortam, altyapının durumu, üretim faktörleri, hükümetin ticaret politikaları, devletin koyduğu kurallar ve kısıtlamalar, faaliyet gösterdiği piyasada rekabetin derecesi gi­bi alanlarda bilgi vermeyi amaçlamaktadıseafoodplus.info ilgi alanıysa politikalar ve karar verme süreçleridir. Bu alan piyasa analizi, fiyatlama, teknoloji seçimi, üretim yeri seçimi, yatırım planlaması, istihdam politikası, finansal kararlar, ürün çeşitlendirme gibi konularla ilgilenen daha analitik bir alandıseafoodplus.info ekonomisinde cevabı aranan soruların temelinde kıtlık sorunu vardır.Örneğin; Üretici hangi ürünleri üreteceğine, her bir üründen ne ka­dar üreteceğine, ne tür bir teknoloji kullanacağına, üretimi nerede gerçekleştirece­ğine, üretim ölçeğine, ürününe uygulayacağı fiyata, işçilere ödeyeceği ücrete, rek­lam bütçesine, kullanacağı öz sermayeye ve banka kredisine karar vermek duru­mundadır. Değişik piyasa koşullarında üreticinin davranışını açıklayan tüm bu ka­rarlar sanayi ekonomisinin konularını oluşturur.

SANAYİ EKONOMİSİNİN İKTİSATIN DİĞER ALANLARINDAN FARKLARI VE BENZERLİKLERİ

Sanayi Ekonomisinin Mikro İktisattan Farkı:Piyasaların işleyişini inceleyen iktisat biliminin alt dalı mikro iktisattır. Sanayi ekonomisinin ayrı bir ko­nu olarak incelenmesinin nedeni, piyasa etkileşiminin temel göstergeleri olan fiyat rekabeti, ürün yerleştirme, reklam, araştırma ve geliştirme gibi firma stratejilerinin üzerinde önemle durulmasıdır. Mikro ekonomi, daha uç noktalarda piyasa yapıla­rı olan, gerçek yaşamda çok sık karşılaşılmayan tekel ve tam rekabet piyasaları üzerinde dururken sanayi ekonomisi, daha sık karşılaşabileceğimiz bir piyasa türü olan ve az sayıda firmanın birbiriyle rekabetini inceleyen oligopol piyasası ile ilgi­lenmektedir.

Sanayi Ekonomisinin Yönetim Ekonomisinden Farkı:Yönetim ekonomisinde, firmanın kârını maksimize etmeyi amaçladığı varsayımıyla başlanarak, bu amaca ulaşmak için firmanın alması gereken kararla­rın neler olduğu açıklanmaktadır. Sanayi ekonomisinde temel vurgu, mevcut sistemin çalışmasını an­lamak ve açıklamak, sonrasındaysa sistemdeki değişkenlerin değişmesi sonucun­da ortaya çıkacak etkilerin tahmin edilmesi üzerine yapılmaktadır. Sanayi ekono­misi ideal durumlarda nelerin olması gerektiğiyle değil gerçekte nelerin olduğuyla ilgilenen bir bilim dalıdır.

Sanayi Ekonomisinin Makro Boyutları:Daha geniş olan he­deflere ulaşmak için, sanayide bazı düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu düzenlemeler fiyat kontrolleri, piyasaya giriş çıkış engelleri, teşvikler, vergi düzen­lemeleri gibi birçok alanda olabilmektedir.

SANAYİ EKONOMİSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Sanayi Ekonomisinin Tarihçesi:Adam Smith'in kitabında()  iğne üretimi üzerinden açıkladığı iş bölümü teorisi günümüzün modern endüstrilerinde de çok kullanılan bir teoridir. Adam Smith'in iş bölümü haricinde sanayi ekonomisi­ne yaptığı bir başka katkı ürün fiyatlama analizidir. Kitabında bir malın iki fiyatı bu­lunduğunu, bunlardan ilkinin ürünün el değiştirdiği "piyasa fiyatı", diğerininse üre­tim için gerekli olan emek tarafından belirlenen "doğal fiyat" olduğunu belirtmek­tedir.S. Jevon, Adam Smith'den sonra günümüzün fayda teorisini kullana­rak talep teorisini geliştirmiştir. Kendisi ve takipçisi Edgeworth ürünün fiyatını ve ortalama maliyetini eşitleyerek aşırı kârları engelleyen şartları ortaya koymuşlardır. Daha sonra Clark ve Knight çalışmaları daha ileri götürerek bugün kullandığımız tam rekabet modelini oluşturmuşlardıseafoodplus.infoında tam rekabet modelinin firmanın gerçek davranışının açıklanmasın­da yetersiz kaldığının belirlenmesi firma teorisi açısından önemli bir dönüm nok­tası olmuştur. Joan Robinson'ın eksik rekabet teorisi ve Chamberlin'in tekelci rekabet analizi gelmiştir. Bu iki teo­ri sanayi ekonomisinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Duopol, oligopol, ürün çeşitlendirmesi, reklam, araştırma geliştirme, fiyat politikası sonrasında yapı­lan analizlerde kullanılan başlıklardandıseafoodplus.info analizler sayesinde gelenek­sel firma teorisi daha gerçekçi bir yapıya kavuşmuştur. Firma teorisi ile ilgili daha önce yapılan çalışmalardan farklı ve bağımsız olan çalışmalar 'lı yıllarda Von Neumann ve Morgenstern tarafından yapılan oyun teorisiyle ilgili çalışmalardır.

Yeni Sanayi Ekonomisi:'li yılların sonlarına doğru yapı davranış performans paradigmasına olan ilginin azalması sonrasında ortaya çıkmıştıseafoodplus.info sanayi ekonomisinin ayırtedici özellikleri:

• İlgi belirli sanayi sektörleri üzerine yoğunlaşmıştır
• Firma davranışıyla ilgili geliştirilen modellere odaklanılmaktadır
• Ampirik çalışmalar firma davranışını açıklayan modeller üzerinden yapılmaktadır

İşbirliğine dayanmayan oyun teorisi, ekonomik birimlerin davranışlarını ve tercihlerini modellemekte kullanılan araçlar içermektedir. Oyun teorisi pi­yasa oyuncuları olan firmaların, karar alırken rakiplerinin davranışlarını da dikka­te aldıklarını ifade seafoodplus.info teorisi her bir karar alıcının kararını diğer piya­sa oyuncularını dikkate almadan kendi seçimlerine bağlı olarak vereceğini belirt­mektedir.

YAPI DAVRANIŞ PERFORMANS PARADİGMASI

Harvard geleneği olarak da bilinen ilk akım, Edward Mason ve Joe Bain tarafından geliştirilmişseafoodplus.info yaklaşımda, piyasa yapısı mevcut firmaların davranışını, mevcut fir­maların davranışı da piyasa performansını belirlemektedir.

Piyasa Yapısının Belirleyicileri:Yapıyı etkileyen önemli faktörler alıcı ve satıcıları sayısı ve da­ğılımı, giriş ve çıkış koşulları, ürün farklılaştırması ile dikey bütünleşme ve farklı­laşmadır.

Piyasa Türleri ve Özellikleri:Piyasa türleri Tam rekabet, tekel, tekelci rekabet ve oligopol piyasa türleridir.Tam Rekabet: Rekabetçi endüstride birçok alıcı ve satıcı vardır ve piyasa­ya giriş ya da piyasadan çıkışla ilgili herhengi bir engel bulunmamaktadır. Kısa dönemde firmalar po­zitif ekonomik kâr elde edebilmesine rağmen uzun dönemde yeni firmala­rın endüstriye girmesiyle birlikte ekonomik kârlar sıfır olacaktır. Tekel :Tekelci bir endüstride bir tane satıcı ve çok sayıda alıcı bulunmakta­dır. Yeni firmaların piyasaya girişleriyse engellenmiştir. Burada tekelci firma piyasa gücünü kullanarak fiyatı marjinal maliyetin üzerinde belirleyebilir.Tekelci Rekabet: Tekelci rekabet piyasasında piyasaya giriş ve çıkışla ilgili herhangi bir engel yoktur ve her firma ürettiği ürünün fiyatı üzerinde belli bir kontrole sahiptir. Firma kendi ürettiği marka üzerinde tekelci güce sahipken farklı mar­kalar altında benzer ürünler üreten birçok firmanın yer alması, piyasaya re­kabetçi özellikler katmaktadır.Oligopol Az sayıda firmanın yer aldığı oligopol piyasasında yeni firmaların piyasaya girişleri engellenmektedir. Oligopolde az sayıda rakip firma ol­duğundan firmalar, alacakları kararlarda rakiplerinin davranışlarını göz önün­de bulundurmak zorundadır.

Firma Davranışını Etkileyen Faktörler:Firma davranışını etkileyen faktörler; firma amaçları, fiyat politikası, ürün tasa­rımı, marka, reklam ve pazarlama, araştırma geliştirme, gizli anlaşmalar ve şirket birleşmeleridir.

Firmaların Performans Göstergeleri:Performans göstergeleri kârlılık, büyüme, ürün ve servis kalitesi, tek­nolojik gelişim, üretimde ve kaynak dağılımında etkinliktir.

PİYASA GÜCÜ

Piyasa gücü; fiyatı, marjinal maliyetin üzerinde belirleyebilme yeteneğidir.

Piyasa Gücünün Ekonomik Sonuçları:Piyasa gücü daha yüksek kârlar ve daha yüksek firma değeri seafoodplus.info fiyatının yükselmesi, tüketicilerden firmalara doğ­ru bir gelir transferi yapıldığı anlamına seafoodplus.infoer etkisinin haricinde yüksek fiyatın bir başka etkisi de kaynakların etkin ol­mayan dağılımına sebep olmasıdır. Piyasa gücü fazla olan firmaların maliyet konu­sunda etkinliğini sağlamak için, yoğun rekabetin yaşandığı durumlara göre, daha az teşvikleri olur. Bunun sonucunda da piyasa gücünün yarattığı bir başka sonuç olan üretimde etkinsizlik ortaya çıseafoodplus.info piyasa gücünün maliyet artışlarına neden olması sonucunda ortaya çıkan bir etkinsizliktir. Piyasa gücünün devlet müdahale­si sonucunda yapay olarak sağlanması ise bir başka etkinsizlik olan rant kollama sonucunu doğurur. Rant kollama, politika belirleyicileri etkileme çabasında olan firmaların harcadıkları kaynaklardır.

Piyasa Gücüne Yönelik Kamu Politikaları:Sanayi ekonomisi bağlamında, kamu politikasının temel amacıysa piyasa gücünün negatif etkilerini engellemektir. Bu alandaki kamu politikası kabaca iki kategoriye ayrılabilir. Bun­lar düzenleme ve antitrösttür.Düzenleme bir firmanın tekel ya da tekele yakın bir güç elde etmesi durumun­da faaliyetlerinin bir düzenleyicinin kontrolünde olması durumudur.Tröst: Aynı alanda iş yapan çeşitli şirketlerin hisse senetlerinin, bir denetim örgütüne teslim edilmesi ve yönetimin bu örgütü yöneten gruba aktarılmasıyla oluşan, tekelci anamalcılığa özgü şirketler birliğidir.Antitröst Politikası: Tröstlere engel olmak ya da bunla­rın neden oldukları zararları azaltmak amacı güden bir politikadır.