Türkiye’de Bir İlk, Arguvan’ın Çaşır Mantarı…
Çaşır mantarının, Malatya’da kayısıya alternatif olabileceğini, kentin ekonomisine büyük katkısı ve insan sağlığına da önemli yararları olabileceğini ifade eden İlhan Özdemir, sadece Malatya’da değil Türkiye’de bir ilki gerçekleştirdiğini iddia ediyor.
ArguvanNarmikân (Yazıbaşı) köyünden olan İlhan Özdemir’in asıl mesleği jeoloji mühendisliği. Yıllarca Avrupa’da ve Türkiye’de mesleğiyle ilgili işlerde çalışan Özdemir, dört yıl önce, domalan denen mantara merak sarıyor. Domalanla herkesin uğraşabileceğini görünce, kendi söyleyişiyle, zor olanla ilgileniyor.
Çocukluğu, gençliği Arguvan’ın yaylalarında ardıç ve meşe ağaçlarının arasında geçen İlhan Özdemir, zaten yabancısı olmadığı; ama evde ve yıl boyu yetiştirmeyi kimselerin beceremediği çaşır mantarını, evde yıl boyu yetiştirmeyi başarıyor.
SIRRINI SÖYLEMİYOR
Yetişme koşulları diğer kültür mantarlarına benzemeyen çaşır mantarını nasıl yetiştirdiğini soruyoruz. Diğer mantarları, nemli karanlık yerlerde çuval çuval gübrenin üzerinde yetişirken gördüğümüz halde, çaşır mantarını doğrudan gübrenin üzerinde değil, toprağın üzerinde görüyoruz.
Bunun nedenini İlhan Özdemir açıklıyor: “Çaşır mantarı, gübre istemez. Dağlarda belli bölgelerde bulunan çaşır otunun üzerinde beslenir. Çaşır mantarı da diğer mantarlar gibi asla hormon kabul etmez. Tamamen organiktir. Kapların dibine çaşır otu, çaşır otunun üzerine de toprak koyuyorum. Mantar sporları, çaşırdan beslendiği için bu adı alıyor. Diktikten bir ay sonra yenecek duruma geliyor; yenme süreci de iki ay sürüyor. Değişik süreçlerde dikince de aşamalı olarak yetişen çaşır mantarı, yıl boyu üretilebiliyor. Biri bitmeden diğer bölüm yetişiyor. Oysa doğadaki mantar, mayıs ayı boyunca bulunur, haziranın en geç onunda tükenir.” diyor.
İlk olarak tohumdan mı fideden mi yetiştiriyorsunuz, sorumuza ise ‘meslek sırrı; söylemeyeyim’ diyerek sorumuzu yanıtsız bırakıyor.
Çaşır mantarının doğada yetişeni ile kapalı mekânda yıl boyu yetişeninin tat ve kalite açısında farkı olup olmadığı sorumuza: “Çocukluğundan beri Yama dağlarının, Çakmak yaylalarının çaşır mantarlarını yiyenlerin damak tadıyla denedim; benim evde yetiştirdiğim çaşır mantarlarını. Bu kişiler, evde yetiştirdiğim çaşır mantarlarının doğada yetişenden tat ve kalite olarak farklı olmadığını, tadarak söylediler.”
Sağlık açısında yararlarını ve nasıl tüketildiğini soruyoruz. Buzdolabında on gün taze olarak saklanabildiğini… Derin dondurucuda ise bir yıl saklanabileceğini… Tazesinin, her tür yemeğinin yapılabileceğini… Yağda kavrularak ya da kurutularak da uzun süre kullanılabileceğini öğreniyoruz.
KANSERİ ÖNLEYEN SAĞLIK DOSTU
Şeker hastalığını, kalp- damar hastalıklarını, kanseri önleyici tıbbi mantarlardan olan çaşır mantarının sağlık dostu oluşunu… Son yıllarda mutfaklara fazlaca girdiğini, tüketiminin arttığını ifade ediyor İlhan Özdemir.
Böylesine yararlı ve lezzetli olduğu, besin değerinin yüksek olduğu söylenen çaşır mantarının geniş çaplı üretiminin ve pazarlanmasının düşünülüp düşünülmediği sorumuza ‘proje hazırlıyoruz, kimi kuruluşlara başvuracağız’ yanıtını alıyoruz.
Malatya’da ya da Arguvan’da birkaç dönümlük bir araziye 12 ay çaşır mantarı üretebilecekleri bir tesis kurmayı planladıklarını… Kayısıya alternatif ürünlerden biri olan çaşır mantarı üretimiyle pek çok insana iş olanağı sağlayarak ekonomiye katma değer sağlamak istediklerini öğreniyoruz.
Türkiye’de sadece İlhan Özdemir’in Arguvan Narmikân (Yazıbaşı) köyünde yetiştirmeyi sürdürdüğü çaşır mantarının Malatya sınırlarını aşarak Türkiye’ye hitap edebileceğine inandığı bilgisini alıyoruz.
Doğal içeriği ve sağlıklı yapısı olan yemekler her zaman tercih edilir. Bu yemekleri hazırlarken kullanılan malzemelerin kaliteli olması çok önemlidir. Mantar ile hazırlanan çoğu yemek hem lezzetlidir hem de mineraller açısından oldukça zengindir. Bu ürünleri kendiniz Tohumgübre 1 torba kuru miselsiz hazır kültür mantarı kompostu + ekim torbası ve yönerge ile üretebilirsiniz. Beğenilen bir içeriğe sahip olan ürün, kimyasal içermez. Küçük ve rahat paket tasarımı sayesinde ekmek istediğiniz her yere ürünü rahatlıkla götürebilirsiniz. 3 paket halinde sunulan ürünün içeriği bitki tohumlarından oluşur. Suyu ve nemi doğru ayarlarsanız gün sonra bitki tohumlarınızdan mantarlar çıkmaya başlayabilir. 3 kg içerikten toplam 10 kg’a kadar mantar elde etmeniz mümkündür. Kokusu olmayan bu ürünle siz de kolaylıkla mantar üretebilirsiniz.
Genellikle sağlıklı mantar üretmek için kullanılan 1 torba kuru miselsiz hazır kültür mantarı kompost katkı maddesi içermeyen bir üründür. Evinizde veya bahçenizde mineral deposu olan mantarların üretiminde size kolaylık sağlar. Bitkisel tohum içerikli olan ürün, 3 kg ağırlıktadır. Ürünün içindekiler, sadece buğday samanı, hayvan gübresi, kepek, alçı ve kireçten oluşur. Bundan dolayı bu ürünü rahatlıkla kullanmak istediğiniz her alana taşıyabilirsiniz. Şık ambalaj tasarımı sayesinde size pratik kullanım sunar. Ürünün bu tasarımı ve paket içeriğinde keskin olmayan kokusu müşteriler için avantaj sağlar. Bu avantaj sayesinde kokuya hassas olan müşteriler de rahatlıkla ürünü kullanabilir. Hazır kültür mantarı kompostu toprağı zenginleştirerek mantarların sağlıklı büyümesine yardımcı olur. 3 parça farklı bitkisel yapısının olması sayesinde ihtiyacınız olan mantarları yetiştirerek sağlıklı yemekler hazırlayabilirsiniz.
Tohumgübre markalı hazır kültür mantarı olan ürün, kokusuz içeriğe sahiptir. Ürün, uzun bir süre boyunca ilk günkü kaliteli yapısını korur. Ürün hem yetiştirmek için bakım kiti hem de tohum içermesi ile evde bitki yetiştiren ve mantar yemeği seven birçok kişiye hitap eder. Kullanım kolaylığıyla beğeni alır. Kompost yapısının topraktaki su tutma kapasitesini artırması, tohumların uzun zaman suya ihtiyaç duymasını engeller. Günlük hayatta hobi amaçlı kullanımı ile ön plana çıkar. 3 parça olan bu ürün, uzun bir süre kullanılabilir. 1 kg ağırlığıyla istediğiniz yerde mantarlar yetiştirebilirsiniz. Tohumgübre 1 torba kuru miselsiz hazır kültür mantarı kompostu + ekim torbası ve yönerge fiyatları ürünün tüm bu avantajları göz önünde bulundurularak belirlenir. Sağlıklı bir şekilde mantar yemekleri hazırlamak için bu ürünü uygun fiyatlarıyla güvenle satın alabilirsiniz.
Tohumgübre, mineral deposu olan mantarları temiz ve sağlıklı bir ortamda yetiştirmek için bitkisel içerikli bu ürünü sunar. İçeriğinde kimyasal ve zararlı maddelerin olmaması, ürünün avantajları arasındadır. Böylelikle her açıdan güvenilir bir üründür. Ayrıca bir sağlık deposu olarak kullanılabilen şık tasarımlı ürün, farklı bitkiler yetiştirenlerin vazgeçilmezidir. Herkes tarafından rahatlıkla kullanılabilen ambalajıyla dikkat çeker. İşlenmemiş tohumları ile doğal ve bitkisel olduğunu gösterir. Kaliteli yapıda organik içeriğe sahiptir. Buğday samanı, hayvan gübresi, kepek, alçı ve kireçten oluşan içeriğini yetiştirmeye başladığınızda ürün, kaliteli yapısını size fark ettirir. Lezzetli mantar üretmek için Tohumgübre 1 torba kuru miselsiz hazır kültür mantarı kompostu + ekim torbası ve yönerge yorumları bölümüne göz atarak daha kapsamlı bilgiler elde edebilirsiniz. Bu ürünü uygun fiyat avantajıyla değerlendirerek Trendyol aracılığıyla satın alabilirsiniz.
Bu dersimizde farklı bir sebzeyi inceleyeceğiz. MANTAR. Protein, vitamin ve mineral maddeler bakımından zengin olan bu sebze insan sağlığını koruyucu özelliklere sahiptir.
Ama bu öğreneceğimiz mantar kültür mantarıdır. Doğada kendiliğinden yetişen ve zehirli olan doğa mantarlarından değildir. Kültür mantarının hiçbir yan etkisi bulunmamaktadır.
İşte bu dersimizde kültür mantarının özelliklerini tanıyarak kademe kademe nasıl yetiştirildiğini öğreneceğiz.
Unutmayın çok dikkat ve özen isteyen bir üretim şeklidir.
FARKLI BİR SEBZE MANTAR
Ülkemizde kültür mantarı yetiştiriciliğinin yıllık bir geçmişi vardır. Mantarın besin değeri ve ekonomik önemi anlaşıldıktan sonra mantar üretimi ülkemizde de gelişmeye başlamıştır. 'li yıların başında 80 ton civarında olan üretimimiz 'li yılların başında ton ve yılı başlarında da yaklaşık tona ulaşmış bulunmaktadır.
DEĞİŞİK YERLERDE ÜRETİLİR
Mantar üretiminin yapılacağı yer, mantarın verim ve kalitesini etkiler. O nedenle sıcaklık, nem ve havalandırma yönünden uygun koşullara sahip yerlerde mantar üretimi yapılabilir. Mantar; mağara, tünel, toprakaltı galerileri, ticari soğuk hava depoları, kümesler, depo ve bodrum katlarıyla modern mantar işletmelerinde, ranza, kasa, ya da plastik torbalarda üretilir.
VİTAMIN, PROTEIN VE MİNERAL MADDE KAYNAĞI
Yemeklik mantar proteince zengin olması yanında insan sağlığını koruyucu B kompleks vitaminleri B1 (Thiamin), B2 (Riboflavin), B5 (Nicostinicasit, B7 (Biothin) ve mineral maddeler kalsiyum, demir, fosfat, potas ve bakır bakımından zengin bir besin maddesidir. Karbonhidrat ve yağ oranın düşük olması nedeniyle dengeli beslenme yönünden yemeklik mantar bir diyet yemek olarak önerilmektedir.
ŞAPKA, SAP VE MİSEL
Yemeklik mantar yapı olarak toprak altı organları ve toprak üstü organları olarak iki bölümden oluşmaktadır. Toprak altı organları diğer bitkilerde köklerin üstlendiği görevleri yerine getiren misellerdir. Miseller mantarın bulunduğu ortamda tutunabilmesi ve ortamda bulunan su ile suda çözülmüş besin maddelerinin alınmasını sağlar. Toprak üstü organları ise sap ve şapkalardır.
GÜNEŞ IŞIĞI İSTEMEZ
Yemeklik mantarlar güneş ışığına ihtiyaç duymadan yetişebilirler. Mantarlar yeşil yaprakları bulunmadığından özümleme yapamazlar.
BESLENMESİ FARKLIDIR
Bu bakımdan mantarın beslenmesi diğer bitkilerden çok farklıdır. Mantarlar kendileri için gerekli besin maddelerini bulunduğu ortamdan hazır olarak sağlamak zorundadırlar.
KOMPOST NEDİR?
Mantarın beslenmesi için gerekli olan bu ortam; çeşitli organik maddelerin ayrıştırılması ve bazı besin elementleri eklenmesi sonucu elde edilir. Bu özel şekilde hazırlanan ortama mantar yetiştiriciliğinde "Kompost" denir.
ÜRETİMİ ŞU SIRAYA GÖRE YAPILIR
1 . Kompost hazırlığı
2. Pastörizasyon
3. Misel ekimi ve misel ön gelişme devresi
4.Örtü toprağının örtülmesi
5. Hasat ve bakım
KOMPOST HAZIRLAYALIM
Mantar yetiştiriciliğinde kullanılacak kompostun hazırlanmasında belirli aralıklarla yapılan aktarma, sulama, havalandırma ve bazı maddelerin eklenmesi işlemlerinin amacı, kültür mantarının gelişmesi için en uygun ortamı yaratmaktadır. Kültür mantarının yetiştirilmesinde daha çok taze at gübresi ya da değişik bitkisel kaynaklı ham materyallerden hazırlanan sentetik (yapay) kompost kullanılmaktadır.
AT GÜBRESİ YERİNE
Her zaman ve yılın değişik mevsimlerinde istenilen nitelikte taze at gübresi bulmak oldukça zordur. Bu nedenle at gübresi yerine geçecek sentetik kompost hazırlama formülleri geliştirilmiştir. Sentetik kompost yapımında buğday sapı, çeltik sapı, çavdar sapı, parçalanmış mısır koçanı gibi kolaylıkla ve ucuza bulunabilecek ham materyaller kullanılır. Parçalanmış mısır koçanları kompost hazırlığında kullanıldığında saman veya çayır otlarıyla 1 /3 veya 1 /2 oran ı nda karıştırılarak kullanılmalıdır.
FERMENTASYON GEREKTİRİR
Kompost ham materyallerinin mantarın yetişmesine uygun besin elementlerine dönüşmesi için kompostun fermantasyonu gerekir. Bu fermantasyonu sağlamak için kompost ham materyaline aktivatör madde denilen azotça zengin organik maddeler katılır. Aktivatör madde olarak, sağlanması kolay olan tavuk, sığır koyun gübreleri ile zeytin prinası, pamuk tohumu küspesi veya buğday kepeği gibi maddeler kullanılmaktadır.
KOMPOST YAPILIŞI ZOR DEĞİL
Kompost yığınlarının yapılması için saman balyaları kompost platformuna taşınarak, cm yükseklikte yayılır. Saman üzerine yağmurlayıcı koyarak ya da ince su püskürten bir hortumla gün ıslatılır. Bu ıslatma sırasında saman belli aralıklarla alt üst edilerek karıştırılır. Böylece samanın her tarafının aynı oranda ıslanması sağlanır.
% 75 NEM OLMALI
Islatma işlemi sonunda samanın nem oranının % 75 civarına getirilmesi sağlanır. Saman yeterli neme ulaştıktan sonra kaba yığın yapılması işlemine başlanır.
Şekil 1. Kaba yığın safhasının görünümü.
İDEAL KOMPOST
Bugün ülkemizde mantar üretimiyle uğraşan yetiştiricilerin % 90'nının kullandığı Formüle göre kompost hazırlığında bir ton kuru samana;
- kg buğday kepeği,
- kg amonyum nitrat, - 13 kg üre
yığın yapımından bir gün önce karıştırılarak hafifçe nemlendirilir.
YIĞIN YAPILIR
Daha sonra kalıp tahtaları kullanılarak cm genişliğinde ve cm yüksekliğinde yığın yapılır. Yığın yapılırken kalıp tahtaların içerisine doldurulan materyal iyice sıkıştırılmalıdır.
Şekil 2. cm genişlik cm yükseklikteki ana yığının görünümü.
Kompost platformunun üzeri kompostu aşırı yağıştan korumak için bir sundurma ile örtülü olmalıdır. Sundurma yapma imkanı yoksa yağışlı günlerde yığınların üzeri bir plastik örtü ile örtülür.
YIĞIN 5 GÜN BEKLETİLİR
Yığının yapıldığı gün "0" gün olarak kabul edilir. Beş gün yığın bu şekilde bekletilerek 5. gün yığının birinci aktarması yapılır.
Şekil 3. Yığının aktarılması.
I. AKTARMA
Bunun için yığın açılarak platform üzerine yayılır ve kompostun kuruyan kısımları ıslatılır: Üzerine kg kepek ve 40 kg melas (şeker fabrikası artığı) eşit bir şekilde serpilir ve sıkıştırılarak tekrar yığın yapılır.
II. AKTARMA
9. gün yığının ikinci aktarmasında kompost tekrar platform üzerine yayılarak havalandırılır. Aktarmalar sırasında kuruyan kısımlar ıslatılır, daha sonra üzerine 60 kg alçı serpilir ve cm genişlik cm yükseklikte yığın yapılır.
III. AKTARMA
12 ve günler tekrar aktarma yapılır. Bu aktarmalar sırasında her defasında kompost yayılır, havalandırılır ve sonra eski yığının dış kenarları yeni yığının iç kısmına gelecek şekilde sıkıştırılmadan tekrar yığın yapılır. Bu aktarmalar sırasında kompostta herhangi bir eklentide bulunulmaz. Yalnızca kompostun kuruyan dış yüzeyleri ıslatılarak nemini kaybetmesi önlenir.
PASTÖRİZASYON
Kompostun fermantasyonu tamamlandıktan sonra hastalık ve zararlıları öldürmek için kompasta pastörize işlemi uygulanır. En etkin ve yaygın pastörize işlemi buharla yapılandır. Bunun için bir buhar kazanına gerek vardır.
BUHARLI PASTÖRİZASYON
Kompost hazırlığının veya günü kompost pastörize odası tabanındaki ızgaralar üzerine kütle halinde cm yüksekliğe kadar fazla sıkıştırılmadan doldurulur. Kompost doldurulduktan sonra oda tabanına döşenen delikli borularla oda içerisine buhar verilir.
60°C'DE 10 SAAT
Başlangıçta pastörize oda kapısı ve havalandırma kanalları kapatılarak kompost sıcaklığının 60°C ye çıkması sağlanır ve 60°C de 10 saat tutularak mantara zarar veren nematod, bakteri, virüs ve zararlı mantari hastalıkların kompost içerisinde öldürülmesi sağlanır.
HAVALANDIRMA YAPILIR
Daha sonra havalandırma kanalları açılarak radyal bir fanla oda içerisine taze hava verilir ve kompostları çıkan amonyak ve C02 gibi zararlı gazların komposttan dışarı atılması sağlanır. Bu safhada kompostun her tonu için saatte m3 taze havaya gerek vardır. Bu şekilde sıcaklık bir miktar düşürülür ve kompost sıcaklığı °C arasında tutularak kompostun olgunlaştırılması ve mantar miseline zarar veren amonyağın komposttan uzaklaştırılması sağlanır.
GÜNDE KOMPOST OLGUNLAŞIR
Genellikle gün içerisinde kompostun olgunlaşması sağlanır. Kompostta amonyak kokusu tamamen kaybolunca buhar kesilir. Odaya taze hava verilerek sıcaklık 25°C ye düşürülür. Kompost sıcaklığı 25°C düşünce komposta misel ekimi yapılır.
KIMYASAL DEZENFEKSİYON DA YAPILIR
Buharla pastörize yapma imkanı olmayan küçük yetiştiriciler için en uygun yöntemdir. Bu yöntemde kompost hazırlık süresi daha uzundur.
DİKKATLI OLMALISINIZ
Bu yöntemde kompostun ,günü pastörize odasına alınması yerine günden sonra kompost her üç günde bir aktarılarak kompost olgunlaştırılması ve amonyak kokusunun komposttan atılması sağlanır.
SIRASIYLA YAPILACAK İŞLEMLER
- Kompost gün cm yüksekliğinde ve m genişliğinde kompost platformu üzerine kabartılarak yayılır.
- Üzerine 1 m3 kompost için 80 gram ölçüsü ile metilbromid kutuları yerleştirilir.
- Daha sonra kompostun üzeri sağlam, deliksiz, naylon örtü ile örtülür. Kompostdan gazın dışarıya kaçmaması için naylon örtünün kenarları baştan başa kum torbaları ile sıkıca örtülerek sıkıştırılır.
- Naylon üzerinde delik olmadığı kontrol edildikten sonra naylon örtü altındaki metilbromid tüpleri üstten bastırılarak patlatılır. Bu şekilde kompost iki gün bekletilir.
Bu işlemin, bilgili birisi tarafından dikkatlice yapılması gerekir.
YİNE AKTARMA YAPILIR
Daha sonra kompostun üzeri açılarak birkaç defa aktarılır. Aktarma işlemi komposttan metilbromid kokusu tamamen uzaklaşana kadar sürdürülür. Koku tamamen uzaklaşınca ekim yapılır.
HAVA SICAKLIĞI 20°C OLMALI
Metilbromid ile kompostun dezenfeksiyonu yapılırken dikkat edilecek nokta hava sıcaklığının 20°C civarında olmasıdır. Daha düşük sıcaklıklarda metilbromid buharlaşmadığından dezenfeksiyon etkili olmaz.
MİSEL ÜRETİMİ RESMİ VEYA öZEL KURULUŞLARDA YAPILIR
Ekimde kullanılan mantar miselinin üreticilerin kendileri tarafından üretilmesi olanaksızdır. Mantar miselleri ancak özel koşullarda ve steril laboratuvarlarda üretilebilir. Bu nedenle mantar yetiştiricileri ihtiyaçları olan miselleri misel üretimi yapan resmi ya da özel kuruluşlardan, ekim gününden gün önce almalıdırlar.
MİSEL EKİMİ NASIL YAPILIR?
Ekim işlemi önceden temizlenip ilaçlanmış (% 2 lik formaldehit) bir alanda, kg komposta gr. misel serpilerek yapılır. Böylece ekimi yapılan kompost uygulanan yetiştirme sistemine göre kasa, ranza ya da plastik torbalara doldurulur. Kasa ya da ranzalara m2 ye kg, plastik torbalara ( cm çapında) kg kompost konmalıdır. Kasa ya da torbalar doldurulduktan sonra ya doğrudan yetiştirme odalarına ya da misel ön gelişme odalarına yerleştirilirler.
Şekil 4. Misel ekimi ve torbalara doldurma.
KULUÇKA DÖNEMİ
Misel ön gelişme dönemi kompost içine karıştırılan mantar misellerinin gelişmesi için belirli sıcaklıkta tutuldukları dönemdir. Misel ön gelişme döneminde kompost sıcaklığının °C arasında tutulması gerekir. Kuluçka dönemi dediğimiz bu dönemde hastalık ve zararlılara karşı koruyucu olarak, oda haftada 1 kez % 1 lik formaldehit ve % lik DDVP ile ilaçlanır.
RUTUBET YÜKSEK OLMALI
Kompostun kurumasını önlemek için oda nemi % arasında tutulmalıdır. Kuluçka dönemi yaklaşık gündür. Bu süre için de misel kompostun her yanını sarar ve oda içinde mantar kokusu hissedilir. Sonra misel gelişmesini tamamlayan kompostun üzeri örtü toprağı ile örtülür.
ÖRTÜ TOPRAĞI HAZIRLIĞI
- Mantar yetiştiriciliğinde örtü toprağı, gelişen misellerin meyve verme aşamasına geçirilmesi için gereklidir.
- Ayrıca örtü toprağı kompostun kurumasını önler, dışarıdan gelebilecek hastalıklara karşı korur ve en önemlisi mantarın su ihtiyacını karşılar.
EN İYİ ÖRTÜ TOPRAĞI
Örtü toprağı olarak kullanılacak toprakta öncelikle su tutma kapasitesinin yüksek olması istenir. Bu amaçla kullanılabilecek en iyi toprak torf ya da turba dediğimiz topraktır. Kullanılmadan önce toprak parçalanır ve kireç ilavesiyle pH'sı civarına getirilir.
ÖRTÜ TOPRAĞI TEMİZ OLMALI
Örtü toprağının hastalık ve zararlılardan arındırılması gerekir. Bunun için;
- ya pastörize odasında buhar verilmek suretiyle 60°C de 3 saat pastörize edilir.
- ya da kimyasal yolla dezenfekte edilir. Kimyasal yolla dezenfeksiyon için 1 m3 toprağa It formaldehit gelecek şekilde ilaçlanır, üzeri plastik örtü ile örtülerek 2 gün bekletilir. Daha sonra örtü açılarak iyice havalandırılır.
Örtü toprağı örtülmeden önce mantar yastıklarının üzerleri düzeltilir. Hastalık ya da zararlı varsa bunlar ilaçlanır.
Şekil 5. Örtü toprağı serilmeden önce ilaçlamanın yapılması.
ÖRTÜ TOPRAĞI DÜZGÜN SERİLİR
Dezenfekte edilmiş ve nemlendirilmiş örtü toprağı yastıklar üzerine cm kalınlıkta düzgün bir şekilde yayılır.
TOPRAK KURUMAMALI
Toprak örtümünden sonra oda % 1 lik formaldehit ve % lik DDVP ile ilaçlanır ve bu ilaçlama haftada 1 tekrarlanır. örtü toprağı döneminde toprağın kurumamasına özen gösterilir. Sulama yağmurlama şeklinde toprağı nemli tutacak ölçüde yapılır. Aşırı sulamadan ve komposta su kaçırmadan sakınılmalıdır.
Şekil 6. Örtü toprağının serilmesi.
SICAKLIK KADEMELİ DÜŞÜRÜLÜR
Örtü devresinin ilk günlerinde oda sıcaklığı 20°C de tutularak bu sıcaklık yavaş yavaş düşürülmelidir. İlk mantar taslakları görüldüğünde sıcaklık °C'ye düşürülmüş olmalıdır.
HAVALANDIRMA GEREKLİDİR
Havalandırmaya toprak örtümünün ikinci haftasından itibaren başlanır. Toprak örtümünden gün sonra yastıklar üzerinde mantarlar görülmeye başlar. Mantar taslakları toprak yüzeyinde görülmeye başladığında sulama kesilir ve mantarlar nohut büyüklüğüne gelene kadar sulama yapılmaz.
TEMİZLİK ŞARTTIR
Hasat işlemi bittikten sonra yastık yüzeyleri kontrol edilmelidir. Hasat sırasında yastık yüzeyi üzerinde oluşabilecek boşluklar temiz toprakla kapatılmalı, yastık üzerinde kalan sap ve kök artıkları toplanarak temizlenmelidir.
HASAT 1 AY SÜRER
Mantarın ekonomik hasat süresi gündür. m2 ye mantar verimi bu süre içinde ortalama 15 kg civarındadır.
HASAT SONRASI TEMİZLİK
Hasat süresi sonrasında yetiştirme odası boşaltılır. Oda temizlenip yıkandıktan sonra % 4 lük formaldehit ile ilaçlanmalıdır. Bu işlem yapılmadığı taktirde daha sonra içeriye alınacak temiz ürün için hastalıklı bir ortam yaratılmış olur. Ilaçlamadan sonra oda iyice havalandırılmalıdır. Bu durumda oda ikinci parti ürün için hazırdır.
MANTARINDA HASTALIK VE ZARARLISI VARDIR
Mantar yetiştiriciliğinde temizlik koşullarına uyulmadığı ve gerekli önlemler alınmadığında, üretimde hastalık ve zararlılardan dolayı verim düşüklüğü kaçınılmazdır. Üretimde hastalık ve zararlıları en aza indirmek için şu önlemlere özen gösterilmelidir.
- Kompostun fermantasyonunun iyi yapılması.
- Kompost ve örtü toprağının yeterli dezenfeksiyonu.
- Misel gelişme ve hasat dönemlerinde sıcaklık ve nemin istenen düzeylerde tutulması.
- Ekimden itibaren koruyucu ilaçlamaların düzenli olarak yapılması.
- Havalandırma ve kapı girişlerine sineklik teli ve filtrelerin konması.
- Çevre temizliğine özen gösterilmesi.
- Yetiştirme alanlarında çalışan kişilerin temizlik koşullarına uymaları.
ÖNEMLİ ZARARLILARI
Mantar yetiştiriciliğinde zararlıların başında kırmızı örümcekler, sinekler ve nematodlar gelir. Bunlar çoğunlukla mantar miselleriyle beslenerek verimin düşmesine neden olurlar.
ÖNEMLİ HASTALIKLARI
Yetiştiricilikte en çok rastlanan hastalıklar ise kuru kabarcık, yaş kabarcık, bakteriyel leke, mürekkep mantarları, beyaz ve kahverengi alçı hastalıkları, yeşil, sarı ve kahverengi küflerle, örümcek ağı küfüdür. Bu hastalıklar mantarın besinine ortak olarak ve mantar kalitesini düşürerek zararlı olurlar. Çoğunlukla üretim sırasında yapılan hatalar nedeniyle ortaya çıkarlar ve mücadele edilmediğinde büyük verim kayıplarına neden olurlar.
Facebook'ta Yayınla>