Arapça Bina 35 Bab

Emsile

Özellikle Osmanlı medreselerinde ve günümüzde klasik usulü uygulayan bazı öğretim kurumlarında Arapça derslerinde ilk okutulan ve ezberletilen eserdir

el-Ems̱ile’nin müellifi bilinmemekle beraber bazı şerhlerinde (meselâ bk. Ahmed Çelebi es-Saruhânî, s. 3; Çörekçizâde Köse Efendi, s. 3) “teberrüken” olsa gerek- musannifinin Hz. Ali olduğu ifade edilmiştir.

Eserde “nasara” fiilinin sülâsî mücerredinden doğan fiil ve isimlerin “muhtelif” ve “muttarid” çekim örnekleri yer aldığı için kitap “el-emsiletü’l-muhtelife” ve “el-emsiletü’l-muttaride” olmak üzere ikiye ayrılır. el-Emsiletü’l-muhtelifede “nasara”nın sülâsî mücerredinden türeyen en işlek fiil ve isim kalıpları tanıtılmıştır. Sayısı yirmi dört olan bu kalıplar işlerlik sırasına göre karışık şekilde dizilmiştir. Burada fiillerin adı, zamanı, etken-edilgen (mâlum-meçhul), eril-dişil (müzekker-müennes), tekil-ikil-çoğul (müfred-tesniye-cem‘), olumlu-olumsuz halleri, şahsı ve anlamı; isimlerin adı, türü, tekil-ikil-çoğul, eril-dişil halleri ve anlamı Türkçe olarak verilmiştir. el-Emsiletü’l-muttaride bölümünde ise bu yirmi dört kalıp teker teker ele alınarak şahıslara ve fiilse mâlum-meçhul durumuna göre her sîganın anılan biçimde ayrıntılı tanıtımları ile çekimleri yapılmıştır.

Emsile kitabında klasik metot takip edilecek olup, gerek duyuldukça modern Arapçadan da yararlanılacaktır. Emsile kitabını bitiren öğrencilerimiz fiil çekimlerinin bir kısmını yapabileceklerdir.

Binâü’l-Ef’âl

Daha çok Binâ diye tanınan bu eser, fiillerin mâzi ve muzâride gösterdiği ses, yapı ve mâna değişikliği esas alınarak Arapça öğrenmek isteyenlere temel sarf bilgisi vermek için hazırlanmıştır. Mevcut kaynaklarda yazarına rastlanmayan kitabın Şerḥu’l-Mufaṣṣal’a yapılan bir atfından dolayı ’den () sonra yazıldığı anlaşılmaktadır.

Arapça’daki fiil kalıplarının sülâsîden südâsîye doğru ve dildeki işleklik sırasına göre masdarlarıyla birlikte verilmesi, ayrıca her kalıbın müteaddî ve lâzım mânalarına işaret edilmesi kitabın en belirgin özelliklerindendir. Fiillerde görülen söz konusu değişiklikleri otuz beş babda ele alan kitap, on sekiz babda sülâsî mücerred ve mezîd fiilleri, kalan on yedi babda da rubâî mücerred ve mezîd fiil kalıplarını vermekte ve “aksâm-ı seb‘a” bilgisiyle son bulmaktadır

Bina kitabında klasik metot takip edilecek olup, gerek duyuldukça modern Arapçadan da yararlanılacaktır. Bina kitabını bitiren öğrencilerimiz 35 bab hakkında bilgi sahibi olacak, mücerred ve mezid fiillerinin ayrımını yapabileceklerdir.

El-Maksud

Maksud kitabının Müellifi bilinmemektedir. Kitapta önce sarf ilminin önemine işaret edilmiş, daha sonra sülâsî mücerred ve rubâî mücerred fiillerin vezinleriyle rubâî mücerred veznine mülhak altı bab tanıtılmış, ardından sülâsiye mezîd rubâî, humâsî ve südâsî fiil kalıpları ile (toplam on dört kalıp) rubâî mücerrede mezîd üç fiil kalıbı ele alınmıştır. “Masdardan türeyen kipler” başlığı altında masdar, masdar çeşitleri ve masdardan türeyen mâzi, muzâri, emir ve nehiy, ism-i fâil ve ism-i mef‘ûl kip ve kalıplarının kuruluş ve çekimleri açıklanmıştır. “Sahih fiillerin çekimi” başlığıyla sahih fiillerin mücerred ve mezîd kalıplarının mâzi, muzâri, emir ve nehiy kiplerinin mâlûm ve meçhul şekilleriyle ism-i fâil ve ism-i mef‘ûllerinin çekimleri anlatılmıştır. “Notlar” (Fevâid) başlığını taşıyan bölümde geçişsiz (lâzım) bir fiili geçişli (müteaddî), geçişli bir fiili geçişsiz yapmanın yolları, hangi fiil kalıplarının (bab) geçişlilik veya geçişsizlik bildirdiği, fiil kalıplarının ifade ettiği istek, işteşlik (müşâreket) ve dönüşlülük (mutâvaat) gibi diğer anlamlar, isim ve fiillerdeki zâid harfler ve bu harflerden bazılarının bildirdiği mânalarla bir kelimedeki zâid harfleri belirlemenin yolları açıklanmıştır. “İlletli fiillerle sahih fiillerden hemzeli ve muzaaf olanlar” başlıklı bölümde söz konusu fiillerle bunların çekimleri esnasında meydana gelen i‘lâl, ibdâl ve idgam gibi değişiklikler ve kuralları açıklanmıştır.

Maksud kitabında klasik metot takip edilecek olup, gerek duyuldukça modern Arapçadan da yararlanılacaktır. Maksud kitabını bitiren öğrencilerimiz fiil çekimleri ve isimler konusunda bilgi sahibi olacaklardır.

İzzi

İzzi kitabında el-Emsiletu’l-Muhtelife’deki sıra takip edilerek fiillerin harf sayıları ve türlerine göre tasnifi yapılmış, bir veya birkaç örnek verilerek açıklığa kavuşturulmuştur. Kitapta önce sarf ilminin önemine işaret edilmiş,  fiillerin sülâsî ya da rubai olduğundan bahsedilmiş daha sonra bu sülâsi veya rubai olan fiillerin mücerred  ya da mezid olduğundan bahsedilmiştir. Kitabın devamında sırasıyla sülâsî mücerred, rubai mücerred, sülâsî mezid, rubai mezid, müteaddi fiil, gayr-i müteaddi fiil, madi, mudari, mudariye gelen ( la, lem ) gibi harfler, harflerin değişimi ve dönüşümü, ism-i fâil, ism-i mef’ûl, hemze, ism-i zaman, ism-i mekan ve ism-i alet konuları işlenmiştir.

İzzi kitabında klasik metot takip edilecek olup, gerek duyuldukça modern Arapçadan da yararlanılacaktır. İzzi kitabını bitiren öğrencilerimiz sarf ilminin büyük kısmına vakıf olacaklardır.

BİNA 35 BABTIR:

Bunlardan 6 tanesine SÜLASİ MÜCERRED denir:

1-Feale-Yef'ulü
2-Feale-Yef'ilü
3-Feale-Yef'alü
4-Feile-Yef'alü
5-Feule-Yef'ulü
6-Feile-Yef'ilü

Bunlardan 12 tanesine SÜLASİ MEZİD denir:
Bu 12 bab da 3 nevidir:

1-Kendisine tek harf ziyade olunandıseafoodplus.info da 3 tanedir:

1-İF'AL BABI= Ef'ale-Yuf'ilü-İf'alen
2-TEF'İL BABI= Fa'ale-Yufa'alü-Tef'ılen
3-MUFAALE BABI= Fâale-Yufâılü-Mufâaleten

2-Kendisine 2 harf ziyade olunandıseafoodplus.info da 5 tanedir:

1-İNFİAL BABI= İnfale-Yenfeılü-İnfiâlen
2-İFTİAL BABI= İfteale-Yefteılü-İftialen
3-İF'İLAL BABI= İfalle-Yefallü-İf'ılâlen
4-TEFA'UL BABI=Tefa'ale-Yetefa'alü-Tefa'ulen
5-TEFÂUL BABI=Tefâle-Yetefâalü-Tefâulen

3-Kendisine 3 harf ziyade olunandıseafoodplus.info da 4 babtır:

1-İSTİFAL BABI= İstefale-Yestefılü-İstifâlen
2-İF'ÎÂL BABI= İfav'ale-Yefav'ılü-İf'îâlen
3-İF'IVVAL BABI= İfavvele-Yefavvilü-if'ıvvâlen
4-İF'ÎLÂL BABI= İf'ââlle-Yef'âllü-İf'îlâlen

Bunlardan bir tanesi RÜBAİ MÜCERRED içseafoodplus.info da bir babtır:

1-Fa'lele-Yufa'lilü-Fa'leleten

Bunlardan 6 tanesi DAHRECE MÜLHAK içindir:

1-Fev'ale-Yüfev'ilü-Fev'aleten
2-Fey'ale-Yüfey'ılü-Fey'aleten
3-Fa'vele-Yüfa'vilü-Fa'veleten
4-Fa'yele-Yüfa'yilü-Fa'yeleten
5-Fa'lele-Yüfa'lilü-Fa'leleten
6-Fa'lââ-Yüfa'lîî-Fa'leyeten

Bunlardan 3 tanesi RÜBAİ MEZİD içseafoodplus.info da 2 nevidir:

1-Kendisine bir harf ziyade seafoodplus.info da bir babtır:

1-Tefa'lele-Yetefa'lelü-Tefa'lülen

2-Kendisine 2 harf ziyade seafoodplus.info da 2 tanedir:

1-İfanlele-Yefanlilü-İfınlalen
2-İf'alelle-Yef'alillü-İf'ıll'âlen

Bunlardan 5 tanesi TEDAHRECE MÜLHAK içindir:

1-Tefa'lele-Yetefa'lelü-Tefa'lülen
2-Tefev'ale-Yetefev'alü-Tefev'ulen
3-Tefey'ale-Yetefey'alü-Tefey'ulen
4-Tefa'vele-Yetefa'velü-Tefa'vülen
5-Tefa'lâ-Yetefa'lî-Tefa'liyen

Bunlardan 2 tanesi İHRANCEME MÜLHAK içindir:

1-İfanlele-Yef!anlilü-İf'ınlalen
2-İf'anlâa-Yef'anlî-İfınlâen

Benzer belgeler

“Muhakkak ki Arapça, bütün şer‘î ilimleri öğrenmeye vesiledir.” İmâm-ı Âzam Ebû Hanîfe (Rahimehullâh)

İlmin tarihte hiç olmadığı kadar yetim kaldığı bir dönemde: “Her mahalleye bir erkek bir de kız medresesi açın. Erkekleri erkek, kızları hanım hocalar okutsun,” sözleriyle ömrünü ilim ve irşâda adamış olan Mahmud Efendi (Kuddise Sirruhû) Hazretleri’nin usûlünden yola çıkan hocalar faaliyetlerini, olanca gayret ve özverileriyle sürdürmektedirler. Bu büyük velînin iktibâs etmiş olduğumuz sözü büyük oranda yerine gelmiş, bugün yurt içi ve yurt dışı olmak üzere pek çok yerleşim biriminde erkek ve kız kursları açılmış, ilmi; öğrenmek, öğretmek ve sonraki nesillere aktarmak mühim bir vazife addedilmiştir. İşbu vazife bilinci hâlâ diri tutulmakta ve bunu idâme ettirecek nesillerin yetiştirilmesine yönelik çalışmalar da sürdürülmektedir.

Tavsiye etmek üzere tanıtımını yapmak istediğimiz eser, uzunca bir süredir medreselerde geleneksel usul üzere Arapça dersleri veren, âlet ilimlerinin ehemmiyetinin farkında olan ve pek çok talebe mezun etmiş bir hoca hanım tarafından, mevcut eksikliklerin halline katkıda bulunmak üzere hazırlanmıştır. Kitaba duyulan ihtiyaç, hazırlanma süreci, ilhâm ve yardım alınan kimseler de ‘Takdim’ yazısından evvel belirtilmiştir.

Arapça öğretimi konusunda son dönemde pek çok eser kaleme alınıp yayımlanmışsa da, bu eserlerin genellikle pratik Arapçaya yönelik eserler olduğu gözlemlenmektedir. Pratik Arapçaya dönük bu tür eserlerin klasik eserler başta olmak üzere, İslâmî İlimlere yönelmek isteyen kimselere yardımcı olamayacağı gayet açıktır; ve o kardeşlerimizin müfredatta yer alan ‘sarf’ kitabı dışında pek seçenekleri de bulunmamaktadır. Müfredatta yer alan ders kitaplarında da malumunuz olduğu üzere, konularla ilgili örnekler pek az yer tutmaktadır. Bu sebeple talebeler, yardımcı kitaplara yönelmek zorunda kalmaktadır.

Özetlemeye çalıştığımız bu eksikliklerden yola çıkılarak bol miktarda örnek içeren ve münhasıran Kur’ân-ı Kerîm’de yer alan örnekleri ihtivâ eden bir kitabın neşrinde fayda mülâhaza edilmiştir. Bu yönüyle tanıtmaya çalışacağımız eser, Arapça gramere yeni başlayanların, hiçbir yardımcı kitaba ihtiyaç duymadan kolaylıkla anlayabileceği şekilde hazırlanmıştır.

Kitap hazırlanırken; renklendirme, şemalı anlatım, grafikler ve boyut, istifadenin en üst seviyeye çıkarılması amacına uygun bir şekilde tasarlanmıştır. Ayrıca Arapça gramer konularının devamının aynı menhec üzere neşri de şimdiden planlanmış durumdadır.

Kitap 5 bölümden müteşekkildir.

1. Bölüm: Sarf ve bina hakkındaki temel bilgileri, sülasi mücerred ve mezid baplarla ilgili malumatı ihtivâ etmektedir.

2. Bölüm: Rubai mücerred, rubai mezid ve rubai mülhak bapları ihtivâ etmektedir.

3. Bölüm: Aksam-ı semaniye ve aksam-ı seb’ayla ilgili malumatı ihtivâ etmektedir.

4. Bölüm: Sülasi mezid, rubai mücerred ve rubai mezid fiillerin babları ve çekimlerini ihtivâ etmekte, Kur’ân-ı Kerîm’de yer alan konuyla ilgili fiilleri örneklemektedir.

5. Bölüm: Kur’ân-ı Kerîm’de geçen sülasi mezid, rubai mücerred ve rubai mezid fiillerin 35 bab’a göre sınıflandırılmasını ihtivâ etmektedir.

Bu eser Arapça gramere yeni başlayanların hiçbir yardımcı kitaba ihtiyaç duymadan kolaylıkla anlayabileceği şekilde hazırlanmıştır.

Bu kitabı ayrıcalıklı kılan 6 önemli özellik:

1. Bu kitap Arapça Kitabu’s Sarf’ın özünden hiç ayrılmadan titizlikle hazırlanmıştır. 2. Her konu anlatımının sonunda özel olarak Kur’an-ı Kerim’den örnekler verilmiştir. 3. Çekim bölümünde Kur’an-ı Kerim’de geçen tüm sülasi mezid, rubai mücerred ve rubai mezid fiiller bablara göre ayrılıp, alfabetik olarak sıralanmıştır. 4. Yine Kur’an-ı Kerim’de geçen tüm sülasi mezid, rubai mücerred ve rubai mezid fiiller 35 bab’a göre sınıflandırılıp, alfabetik sıraya göre dizilmiştir. Fiillerin manaları Kur’an-ı Kerim’de geçtiği şekilde tek tek yazılmıştır. 5. Konular şemalar ve çizimlerle görselleştirilmiştir. 6. Konu anlatımlarından sonra bilgilerin pekiştirilmesi için her bölümün sonuna “alıştırmalar”, “test”, “soruları cevaplayınız”, “boşlukları doldurunuz”, “doğru mu yanlış mı?“, “kendimizi deneyelim” şeklinde çeşitli imtihanlar konulmuştur.

Her şey Arapçanın daha iyi anlaşılıp, severek ve kolay yoldan öğrenilmesi yolunda hizmet için! Allah Te‘âlâ hepimizi ilim, amel ve ihlâs üzere muvaffak kılsın!