Armut Piş Ağzıma Düş Deyiminin Anlamı Kısaca

İş yaşamım daha gerçekleşmedi fakat gözlemlerime ve ailemin iş yaşantılarına göre böyle bir yazım çıktı ortaya…

İş yaşamındaki teknik uygulamaların oluşması, gelişmesi ve bir sistem haline gelmesi sosyo-kültürel süreçlerden etkilenmektedir. Böylece üretim, tüketim, çalışma, dağıtım vb. süreçler iş yaşamında doğrudan etkilenen faktörler haline gelmiştir. Geçmiş zamanlarda Anadolu’da yaşamış bütün toplumların yapıları iş yaşamlarına yansımıştır. Bunu edebiyat, tarih, sosyoloji vb. derslerde az çok gözlemlediğim olmuştur. Tarihsel süreçlerde Anadolu’nun iş yaşamında ortaya çıkan “iş deneyimleri” özlü ifadeler haline getirilmiştir. Böylece bir edebi biçim haline “deyimler” meydana gelmiştir. Yani deyimler iş sistemi olgusunu oluşturmuş diyebiliriz. İş sistemleri, iş kültürü, etnik yapılar vb. Anadolu deyimleri ile adeta bütünleşmiştir.

Mecaz anlamlarında çok kullanılıyor gibi görünse de gerçek anlamlarıyla da kullanılmaktadır.

Şimdi bazı deyimleri iş yaşamına göre anlamlandıralım:

Emek harcamadan bir işten pozitif sonuç beklemek vurgulanır.

İş güvenliğinin önemi vurgulanmıştır.

• Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak

İşlerin yerine getirilmesi sürecinde elde geçen iyileştirme fırsatının elden gitmesi vurgulanır.

• Nalıncı keseni gibi kendine yontmak

Sorunlu çalışan davranışlarına vurgu yapılmıştır.

İş uygulamalarında zaman ve strese bağlı olarak ortaya çıkan bireysel psikolojik davranışlara vurgu yapılmıştır.

İş gereklerini yerine getirmemek için sebepler ile sürülmesi vurgulanmıştır.

Eğitilmesi gereken alt düzey personele vurgu yapılmıştır.

Kariyer noktasından üst pozisyonlara göz dikmekte olan personelin psikolojisine vurgu yapılmıştır.

Etkin işlere hazırlanmaya vurgu yapılmıştır.

• Evdeki hesap çarşıya uymamak

Belirsizlik halinde ortaya çıkan sorunların getirdiği olumsuzluklar vurgulanmıştır.

“Sağlam kazığa bağlamak”, “Çorbada tuzu bulunmak”, “Bildiğini okumak”, “Ya devlet  başa ya kuzgun leşe”, “Ayvaz kasap hep bir kasap”, “Buz üstüne yazı yazmak”, “El yordamıyla&#;, &#;Her kafadan bir ses çıkmak”, “Kof çıkmak&#;, &#;Öküz öldü, ortaklık bozuldu”, “Tereyağından kıl çeker gibi”, “Dizginleri ele almak”, “Bindiği dalı kesmek”, “Çekip çevirmek”, “Yüze yüze kuyruğuna gelmek”, “Parmakla gösterilmek” vb. deyimleri de iş yaşamına yönelik anlamlandırabiliriz.

Toplumu oluşturan bireyler, kurumlar ve bireyler arası ilişkiler kültürü kuşatmaktadır. Kuşatan kültür de toplumsal kesimler arasında işbirliğini gerçekleştirir ve yaşam tarzları üzerinde belirleyici rol üstlenir. Deyimlerdeki birikimler toplumun aynı ya da farklı zaman ve mekanın bütün dönemlerini kapsamaktadır. Deyimler maddi-manevi kültürü yansıtır. Aynı zamanda kültürel varlığın devam edebilmesi için ortaya çıkan yazılı-basılı birikimlerdir. Tek bir olgu ya da bir durum tespiti söz konusudur. Deyimler oluştuğu dönemin sürecini, ilişkilerini ve toplumsal yapısını yansıtır.

Yemek yemek, giyinmek, araba kullanmak, temizlik yapmak, koşmak, şarkı söylemek vb. kısaca yaşamımızı devam ettirebilmemiz için gerçekleştirdiğimiz bütün zorunlu ve keyfi ihtiyaçları bir iş olarak tanımlayabiliriz. Hayatımızda bir hareket ve aktivite olduğu sürece, bir amaç olduğu sürece sözler süslenir püslenir  ve bir mesaj verme eğilimine girer. Kültürel yaşam ile de bütünleşip kalıplaşmış sözler yani deyimler ortaya çıkmaktadır. Hayatı güzelleştirmek iletişim ile de mümkünse, deyimler de ilişkileri kuvvetlendirmekte ve her duruma karşılık gelebilmektedir. Deyimlerin iş yaşamındaki durumlara karşılık gelebilmesi bu durumun açık bir göstergesidir.

Deyim Türkiye Türkçesi’nde ortaya çıkmıştır. Dil bilimimize katkı sağlamaktadır. Her deyimin anlamı kendine has bir hikayesinin olmasından gelmektedir. Geçmişimize sahip çıkıp geleceğimize yön vermeli, kültürümüze sahip çıkmalıyız. Günlük yaşantımızda kullandığımız bir deyim ile bunu yapabilmek, bu imkanın olması bile büyük bir ayrıcalık ve avantajdır.