Artımsal Enkoder Nedir

Enkoder, sinyal taşıma ya da sinyal kodlama anlamına gelen yabancı kökenli bir sözcüktür. Bu sözcük ile bütünleşen bir sensör cinsi ise sanayide yaygın olarak kullanılmaktadır. Enkoderler bugün sanayi tesislerinin vazgeçilmez ekipmanlarından biri olup genellikle hareket kontrolü (motion control) alanında kullanılmaktadır. Enkoderler aracılığı ile sistemde motorun bulunduğu kesin konum veya konum farklılığı ölçülerek elektrik motorlarının sürümü gerçekleştirilmektedir. Enkoderler aracılığı ile ölçülen analog sinyaller dijital sinyallere çevrilerek PLC veya sürücü gibi ekipmanlara gönderilmektedir. Bu yazıda enkoderlere genel hatları ile bakıp enkoder tiplerini inceleyeceğiz.

Enkoder tiplerinden önce enkoderlerin nasıl çalıştıklarına göz atmak gerekir. Enkoderler yaygın şekilde elektrik motorlarında kullanılır. Elektrik motoru şaftına bağlanan enkoder içinde temel olarak konum diski, ışık kaynağı, fotodedektör ve elektronik devre bulunmaktadır. Motor konumuna göre konum değiştiren diskin üzerinden geçen ışık aracılığı ile fotodedektör tetiklenmekte ve elektronik devre aracılığı ile de fotodedektör çıkışı okunmaktadır.  

Enkoderlerin temel tiplerinden bir tanesi mutlak (absolute) enkoderdir. Mutlak enkoderler üzerindeki konum bilgileri sabit şekildedir. Bu durum şöyle de düşünülebilir. Motor ekseni derece olarak alınır ise motorun sıfır konumu bu enkoder üzerinden okunabilmektedir. Motorun dönüş miktarı kadar da enkoderden okunan değer değişmekte olup başlangıç noktasına gelindiğinde sıfır değeri almaktadır. 

Artımlı (incremental) enkoder tipinde ise durum farklılık göstermektedir. Artımlı enkoderlerin mutlak enkoderlerden en temel her konumu için farklı çıkış vermemesidir. Artımlı enkoderlerde, enkoderdeki değişim miktarı ölçülmektedir. Dolayısıyla sıfır pozisyonunun öneminden ziyade ne kadar enkoder pozisyonunda ne kadar değişim olduğu artımlı enkoderler aracılığı ile ölçülebilmektedir. Dolayısıyla artımlı enkoderler ile mutlak enkoderlerin kullanım alanları farklılaşmaktadır. 

Artımlı enkoderlerin kullanım alanlarına örnek verecek olursak, bir kesim hattı düşünelim. Üzerinden akan malzemenin ölçüsüne göre kesim yapacak olan bu hatta artımlı enkoder kullanılması tercih edilecektir. Çünkü akan malzemenin motor üzerindeki karşılığı artımsal karşılık bulmaktadır. Örneğin 10 cm&#;de bir kesim isteniyor ise enkoder üzerinden 10 cm karşılığı olan değer alınacaktır. Bu sayede artım miktarı doğrultusunda alınan çıkış ile kesim gerçekleştirilebilecektir.

Mutlak enkoderler için ise sıfır pozisyonunun önemli olduğu robot kol uygulamaları örnek gösterilebilir. Robot kollarda motorlar açısal olarak çalışmaktadır ve her konum bilgisinin okunması ve robot kolun bu doğrultuda yönlendirilmesi gerekmektedir. Mutlak enkoderler sayesinde konum bilgisi okunarak robotun hareketi sağlanmaktadır. Dolayısıyla zaman zaman robot kolların sıfırlanma gereksinimleri ortaya çıkmaktadır. 

Endüstride sıkça kullanılan endüstriyel ekipmanlardan biri olan enkoderler sayesinde döner ekipmanların sistemlere entegre edilmesi sağlanmaktadır. Ofislerde kullanılan yazıcılardan, yüksek tonajlı vinçlere kadar çok çeşitli alanlarda kullanılan enkoderler, sanayinin vazgeçilmez ekipmanlarından biri olup arızalanması durumunda ise genellikle tamir edilememektedir. Ağırlıklı olarak ışıklı tipleri kullanıldığı için enkoderin açılıp tamiri genellikle söz konusu değildir. Enkoder arızalarında ise ilk olarak aktarma organı olan kaplinlerin ve kablolamanın kontrol edilmesi gerekmektedir. 

Kaynak için:

Encoder

Encoder, bağlı olduğu motor milinin hareketine karşılık sayısal elektrik sinyali üreten elektromekanik cihaza verilen isimdir. Hassas kontrollü makinelerin tüm hareketleri ve pozisyon bilgileri farklı tipte ve modelde enkoderler aracılığıyla sağlanıyor. Encoder bir şaftın açısal konumunu, hareketini, eksenini analog veya dijital bir koda dönüştürüyor.

Bağlanan milin mevcut konumlarını izlemek ve geri bildirimi sağlayan bir algılama cihazıdır. Genellikle servo motor, robot, hareketli kamera, CNC tezgâhları, otomasyon gibi birçok kullanım alanı bulunuyor. Encoderler; doğrusal şekilde çalışan (Lineer Encoder) ve dönel şekilde çalışan (Rotary Encoder) olarak ikiye ayrılıyor.

Encoder Nedir?

Encoder (Sinyal üretici), bir milin dönme ya da ötelenme hareketine karşılık, sayısal bir elektrik sinyali üreten elektromekanik bir mekanizmadır. Bu kodlayıcılar konum, sayım, hız veya yönü belirlemek için geri bildirim sinyali gönderir.

Encoderler, sinyal oluşturabilmek için mekanik, manyetik, optik ve dirençli sistemlerini kullanır. Optik algılamada encoder ışık kesitine bağlı olarak geri bildirim sağlar.

Encoder Nerelerde Kullanılır?

Encoderlerin kullanım alanları şu şekildedir;

·        Otomasyon sistemleri

·        Endüstriyel kontrol işlemleri

·        Deri ve tekstil işleme makineleri

·        CNC tezgâhları

·        Presleme makineleri, vinç

·        Paketleme ve baskı makineleri

·        Medikal makineler ve cihazlar

·        Kapı kontrol makineleri ve cihazlar

·        Levha işleme makineleri ve cihazlar

·        Servo motorları ve sistemleri

·        Çimento ve diğer yapı ürünleri işleme makineleri

·        Balanslar ve ölçekler

Encoder Çeşitleri ve Çalışma Prensibi

Encoderler, sinyal oluşturmak için farklı teknolojilerden yararlanır. Bunlar; manyetik, mekanik, dirençli ve optiktir. En çok optik kullanılır. Optik algılamada, kodlayıcı ışık kesintisine dayalı olarak geri bildirim sağlar.

Encoder şaftının bağlantı şekline göre

Milli tip (Shaft encoder)

Delik milli tip (Hollow shaft encoder) olarak ikiye ayrılır.

Sinyal algılama da manyetik ve optik algılamalı olarak iki çeşittir. Pozisyon konum belirlemede ise Mutlak (Absolute) Encoder ve Artımsal (Incremental Encoder kullanılır.

Mutlak Encoder: Encodere güç verildiği anda dönen mile göre dijital bit dizileri şeklinde birbirine benzemeyen çıkışlar vererek konumu belirler. Enerji kesilmesi halinde son konumunda kalır. Tekrar enerji aldığında kaldığı konumdan işlemeye devam eder.

Artımsal Encoder: Dönen mil için sürekli sinyal üreterek bulunduğu konumu bilgilendirmede ve sayma işlemlerinde yararlanılır. Bu tip encoderler mutlak encoderlardan farkı enerji aldıkları andan itibaren bulunduğu konumu 0 olarak kabul eder ve bu değerin üzerine işlem yapar. Bu tip encoderler endüstriyel robotlar, CNC tezgahlarda, antenler, medikal cihazlar, paketleme makineleri, deri işleme makineleri, şişeleme makinelerinde kullanılır.

Encoder Seçimi Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Pals sayısı: Encoderlerin her dönüşte üretmiş olduğu pals sayısı

Encoder kategorisi: Milli encoder veya delik milli encoder gibi

Boyutu: Uzunluk ve çap derinliği gibi

Yapı malzemesi: Alüminyum, ABS, çelik gibi çalışacak ortama göre yapı malzemeleri seçilmelidir.

seafoodplus.info

25 Haziran , Pazar

Yazar: Timsah Ajans