Astım Hastaları Için Hava Makinası

Solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılan nebulizatör, sıvı şekilde bulunan ilaçları hastanın soluyabilir parçacıklar haline getirir. Sıvı haldeki ilaçlar cihazdaki basınçlı hava etkisiyle buhar hale getirilir. Böylece ilaçlar akciğere kadar inerek solunum yolları rahatlar. Bu işleme nebulizasyon adı verilir.

Nebulizatör için özel olarak üretilmiş nebül adı verilen ilaçlar bulunur.

Solunum Yolu Tedavisi Türleri

Solunum yolu rahatsızlıkları için nebulizatör dışında farklı tedavi yöntemleri bulunur. Ancak inhalasyon yoluyla ilaçlar akciğerlere daha iyi ulaştırılır. Böylece alınan doz ve dağılım minimum düzeyde tutulabilir.

Nebulizatör Kimler Kullanır?

Nebulizatör, solunum yolu hastaları tarafından kullanılır. Küçük çocuklar başta olmak üzere, astım hastaları, koah hastaları gibi nefes almakta problem yaşayanların tedavi aracıdır.

Bütün dünyada erişkin ve çocukların solunum sistemi hastalıklarının acil tedavisinde kullanımı oldukça yaygındır.

İdeal NebulizasyonNasıl Olmalıdır?

Nebulizasyondan çıkan ilacın yüksek seviyede olması gerekir. Nebulizasyon süresi kısa olmalıdır. Bu esnada çıkan damlacıkların boyutu küçük çapta olmalıdır. Yani nebulatör damlacıkları küçük çapta oluşturmalıdır.

Nebulazatörden çıkan ilacın akciğerlere dağılması önemlidir. Bu dağılımı etkileyen faktörlerin başında cihaz yapısı, ilaç türü ve hasta gelir. İyi bir nebulazatör ilacı mümkün olduğu kadar kısa sürede ( dk) akciğerlere ulaştırmalıdır. Yani ideal bir nebulazatör yüksek ilaç çıkışını kısa sürede gerçekleştirmeli ve bu esnada küçük çapta damlacıklar oluşturmalıdır.

Nebülizasyon Tedavisinin Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir ?

Her tedavide olduğu gibi bu tedavide de hem avantaj hem de dezavantaj bulunur. Tek başına kullanılabilir olması, iki ilacın kombine edilebilmesi, yüksek dozda ilacın kolayca verilebilir olması, uykuda kullanım kolaylığı avantajlarının başında gelir. Ayrıca içinde herhangi farklı bir etken madde bulunmadığı için kötü bir tadı bulunmaz. İlacın uzun dönemde dağılması hastaya ve vücuduna zarar vermez. Ayrıca nebülazatörlerin güçlü bir plasebo etkisi taşıması en önemli özelliğidir.

Dezavantajları ise yaşa bağlı olarak hastanın nebulazatöre bağlı kalması, doğru ekipman gerektirmesi, bakterilerin etkileşimine olanak sağlaması, eski modellerin kullanışsız olması başta gelir.

Nebülizatör Nasıl Kullanılmalıdır?

Nebulizatörün doğru kullanımı etkin bir tedavi sağlar. Bu yüzde hastanın yüz maskesi ya da ağızlık kullanması gerekir. Çocuk hastalar maskeyi yaşına uygun seçmelidir. Ellerin temiz ve dezenfekte edilmiş olmasına dikkat edilmelidir. Sonrasında maske, ilaç haznesi ve cihaz hortumları birbirleriyle birleştirilir. Birleştirilen parçalar cihazın buhar çıkış yerine takılır. Tavsiye edilen miktarda ilaç hazneye boşaltılır. Maske hastanın yüzüne tam oturacak şekilde yerleştirilir. Oturur pozisyonda olan hastaya maske takıldıktan sonra cihaz çalıştırılır. İşlem bittikten sonra cihaz kapatılır. Hastanın yüzü yıkanır.

Yaz aylarında yükselen, kış aylarında ise düşen nemi dengelemek için buhar makinesi sıklıkla tercih edilen teknolojik bir üründür. Çocuklu ailelerin, burun ve boğaz problemleri yaşayanların kullandığı buhar makinesinin hem faydaları hem de bazı zararları bulunmaktadır. Kullanım kurallarının dışına çıkılması ile tedavi etmekten daha çok zararı dokunabilecek olan buhar makinesi almadan önce bilinmesi gereken tüm detayları bu makalede inceleyebilirsiniz.

Buhar Makinesi Nedir ve Ne İşe Yarar?

Havadaki su buharı miktarı olarak tanımlanan nem; hava koşullarına, mevsime ve yaşanılan ortama göre değişiklik göstermektedir. Yazın bunaltıcı havalara sebep olan yüksek nem oranı, kış aylarında düşer. Yazın yüksek, kışın da düşük nem oranı birtakım sağlık problemlerine sebep olabilir. Çünkü yaz mevsiminde nemli ortamlarda bakteri ve virüsler çok kolay bir şekilde yayılabilirken, kışın ise düşük nem, ciltte kuruluğa yol açtığı gibi üst solunum yolu tıkanıklığına da sebep olabilir.

Evdeki nem oranını ideal olan % aralığında tutan buhar makinelerinin bilimsel olarak kanıtlanmış bir etkinliği bulunmasa da tıkanık ve kuruluğun giderilmesinde faydalı olduğu düşünülmektedir. İçerisine konulan suyu sıcak veya soğuk olarak ayarlayabilen buhar makinesi, havadaki kötü kokuları gidermek ve nemi normal seviyeye getirmek üzere programlanmıştır.

Buhar Makinesinin Faydaları Nelerdir? Nelere Dikkat Edilmelidir?

Bodrum kat, sobalı ya da PVC camın kullanıldığı evlerde nem oranı diğer ortamlara göre daha farklı olabilir. Buhar makineleri, bulunduğu odadaki havayı temizleyip buhar verdiği gibi aynı zamanda içerisinde bulunan havayı da nemlendirir. Hava nemlendirici olarak da bilinen bu makinelerin faydaları olduğu gibi bu konuyla ilgili dikkat edilmesi gereken bazı unsurlar da bulunmaktadır. Dikkatli ve olması gereken şekilde kullanılmayan makineler sağlığı olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Buhar makineleri faydaları arasında şunlar yer alır:

• Buhar makinelerinin en önemli faydalarından birisi burun tıkanıklığını gidermesidir. Burun ameliyatı sonrasında, özellikle kış aylarında petek sıcaklığının arttığı zamanlarda, genellikle bebeklerde ve çocuklarda burunda kabuklanma görüldüğü durumlarda ve burun karıştırmasına bağlı kanama görüldüğünde burun mukozası nemini kaybeder. Buhar makineleri ile bu nem dengesi sağlanmakta ve burun sağlığı korunmaktadır.
• Bademcik ameliyatı sonrasında, burun eti ya da geniz eti büyümesinin görüldüğü durumlarda, kıkırdak eğriliği, ilaçlara bağlı boğaz kuruluğu ve boğaz enfeksiyonu vakalarında ise boğaz mukozasındaki nem dengesi değişir. Buhar makineleri, bu dengenin korunmasına yardımcı olur.
• Buhar makineleri havada bulunan toz ve kirle birlikte bakteri ve virüsleri içerisinde bulunan suya hapsederek ortam havasının temiz kalmasını sağlar.
• Buhar makinesi, aynı zamanda, sigara dumanı, yemek kokusu vb. diğer kötü kokuları da içine çekerek havadan uzaklaştırır.

Buhar makinesi faydaları tedavi edici özellik taşımamaktadır, buhar makinesi sadece koruma ve önleme amacıyla kullanılır. Kişinin nefes almasını kolaylaştırmak ve daha rahat bir yaşam sürmesine destek vermek amacıyla üretilen bu makinelerin kullanımı bazı durumlarda önerilmemektedir. Buhar makinesi kullananların ise dikkat etmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır:

• Astım veya alerjisi olan kişilerin buhar makinesi kullanması tavsiye edilmez.
• Su tanklarındaki suyun her kullanım öncesi yenilenmesi ve tankların düzenli olarak deterjan ile temizlenmesi gerekir.
• Belirtilen günlük kullanım süresi aşılmamalıdır.
• Makine üzerinde bulunan dijital göstergeden havadaki nem oranı takip edilmeli ve bu oranın % arasında kalmasına dikkat edilmelidir.
• Cihazda kullanılan suyun temiz olması, hatta mümkünse makinenin içerisine damıtılmış (distile) su konulması gerekir.
• Cihazın, içerisindeki su bittiğinde otomatik olarak kapanacak şekilde olmasına dikkat edilmelidir.

Bebek ve Çocuklar için Hava Nemlendiricisi Kullanılmalı mı?

Bebeklerde buhar tedavisi bronşiolit rahatsızlığında yaygın olarak kullanılmaktadır. Bebeklerin ve çocukların kuru ya da balgamlı öksürüklerinde de tedavi niteliğinde olacağı düşünülen bu makinelerin faydalı olduğu henüz bilimsel çalışmalarla kanıtlanmamıştır. Bu yüzden, buhar makinesinin bebek ve çocuklar için rutin olarak kullanımı tavsiye edilmez. Ancak, yine de göz kuruluğu, boğaz tıkanıklığı, deride kuruluk, öksürük gibi kuru havanın verdiği olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için tedaviyi destekleyici bir yöntem arayanların tercih ettiği buhar makinelerini kullanırken ebeveynlerin çok dikkatli olması gerekmektedir.

İyi temizlenmeyen makinelerde oluşan bakteriler evin her yerine yayılabilir. Halı, perde, koltuk ve başka yüzeylerde oluşabilen gözle görülemeyen bu bakteriler çocuğun sağlığını olumsuz etkiler ve çocukta bulunan bazı hastalıkları tetikleyebilir. Özellikle sıcak buhar makinesi kullananların bu konuya özen göstermesi gerekmektedir. Sıcak buhar makineleri çocuktan uzak tutulmalı ve olası bir yanma tehlikesinin önüne geçilmelidir. Yeni doğan bebekler için buhar makinesi kullanmak isteyen anne ve babalar, bebek için ideal olan nem oranını doktora danışmalı ve buna göre ayarlama yapmalıdır.

Buhar Makineleri Sıcak mı Soğuk mu Olmalı?

Sıcak ve soğuk olmak üzere iki tip buhar makinesi bulunmaktadır. Bu iki türün de amacı buhar üreterek havadaki nemi dengelemek ve rahat nefes alınmasını sağlamaktır. Sıcak ve soğuk buhar makinesi arasındaki farklar şu şekilde sıralanabilir:

• Soğuk buhar makinesi insan kulağının algılayamayacağı hızdaki yüksek frekans titreşimler ile suyu buharlaştırır. Sıcak buhar makinesi ise içerisinde bulunan elektrotlar aracılığıyla suyu kaynatır ve buharlaştırır. Dolayısıyla, sıcak buhar makinelerinde yanma riskine dikkat edilmelidir.
• Soğuk buhar makinesi sıcak buhar makinesine oranla 4 kat daha az elektrik harcar.
• Soğuk buhar makinesinde damıtılmış (distile) su kullanılması gerekir. Çünkü musluk suyunda bulunan bazı mineraller soğuk suda birikerek mikropların bu yüzeylere yerleşmesini ve üremesini kolaylaştırır. Sıcak buhar makinesinde ise bakteri ve mikropların üremesi daha zordur.
• Soğuk buhar makineleri sıcak buhar makinelerine oranla daha sessiz çalışır. Bu da özellikle bebek odalarında kullanımı kolaylaştırır.

Nebülizatörler; sıvı formda bulunan ilaçları oluşturdukları titreşimlerle solunabilir parçacıklar haline getiren cihazlardır. Bu sayede astım, bronşiyolit, larenjit ya da kistik fibrozis gibi birbirinden farklı solunum yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlar direkt solunum yolları ile akciğerlere uygulanabilir.

Nebülizatör ile uygulanan ilaçlarla etkin bir tedavi sağlanabilmesi için nebülizatörün doğru şekilde kullanılması gerekir. Nebülizatör kullanılırken mutlaka yüz maskesi ya da hasta uyum sağlayabiliyorsa ağızlık ile kullanılmalıdır. Kullanılacak maskenin özellikle çocuk hastalar açısından yaşa uygun boyutta olması gerekir. Eller yıkandıktan sonra maske, ilaç haznesi ve cihazın hortumları birleştirilir. Nebülizatörün buhar çıkış yerine takılır. Hekimin tavsiye ettiği miktarda ilaç hazırlandıktan sonra cihazın haznesine boşaltılır. Maske ağız ve burunu tamamen kapatacak şekilde yüze yerleştirilir. Ağızlık kullanılacaksa, ağızlık dişler arasına alınır, dudaklar ağızlığı tamamen kapatacak şekilde yerleştirilir. Cihazın açma tuşuna basılarak cihaz çalıştırılır ve ilacın solunum yollarına gitmesi sağlanır. Bu sırada hasta mutlaka oturur pozisyonda olmalıdır. Yaklaşık 10 dakika sonunda işlemin bitmesine yakın cihazdan cızırtı sesi duyulmaya başlanır. Bu ses duyulduktan 1 dakika sonra nebülizatör kapatılır. Maske çıkarılır ve yüz yıkanır.

Dr. İlbilge E. Karagöl konu ile ilgili bilgileri sizler ile paylaşıyor.

Bu video Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği tarafından hazırlanmıştır.