Atatürkün hayatını kısaca özetlemek, yüzyılın en büyük şahsiyetini ve Türk ulusunun kurtuluşu örneğiyle tüm emperyalizm düşmanlarına esin kaynağı olan büyük bir dava adamını anlatmak için çok yetersiz kalacaktır. Fakat Atatürkün yaşamını bir bütünlük içinde kısaca görmek isteyen kişiler için aşağıdaki biyografi kısmen kâfi olacaktır. Ulu Önderin yaşamını daha iyi öğrenebilmek için Atatürkün Ayrıntılı Hayatı sayfamızdan yararlanabilirsiniz.
yılında Selanik’te doğdu. İlk öğrenimini ve askerî öğrenci olarak orta öğreniminin bir kısmını Selanik’te yaptı. Manastır Askerî Lisesi’ni bitirdi. yılında Kara Harp Okulu’ndan, yılında Harp Akademisi’nden mezun oldu. Orduda çeşitli vazifeler aldı. yılında Sofya’da Ataşe Militer olarak bulundu.
Birinci Dünya Harbi sırasında, Çanakkale Muharebelerinde, Tümen Komutanı olarak görev yapıı. yılından itibaren, Doğu ve Güney cephelerinde Kolordu ve Ordu Komutanlığı yaptı. Bitlis ve Muş’u düşman işgalinden kurtaran kuvvetlerin başındaydı. Filistin ve Suriye cephelerinde görev aldı.
Mondros Mütarekesi’nden sonra Sevr Anlaşması hükümlerine dayanılarak ülkenin yabancılar tarafından işgali üzerine, son Osmanlı padişahı Vahdettin Han tarafından Anadolu’ya gönderildi. 19 Mayıs ′da Samsun’a çıkarak Türk millî mücadelesini başlattı. Amasya Genelgesi, Sivas ve Erzurum Kongrelerini topladı.
Askerî görevlerinden 23 Nisan ′de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni topladı. Meclis Başkanı seçildi. 5 Ağustos ′de Başkomutanlık görevini üstlenerek Anadolu’nun Yunan işgalinden kurtarılması için mücadeleye devam etti. Sakarya Meydan Savaşı’nı kazandı. 19 Eylül ′de Meclis tarafından kendisine Mareşal ve geleneksel Gazi unvanı verildi.
26 Ağustos ′de işgalci Yunan kuvvetlerine karşı Büyük Taarruz’u başlattı. Beş gün sonra 30 Ağustos ′de de Başkomutanlık Meydan Savaşı’ nı kazanıldı. Lozan Barış Konferansı’ndan sonra, 11 Ağustos ′de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yeniden Başkan olarak seçildi. 9 Eylül ′de kurduğu Cumhuriyet Halk Partisi’nin Genel Başkanlığı’ na seçildi.
29 Ekim ′de Cumhuriyet’in ilân edildiği gün, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı oldu. Dört dönem üst üste seçildi. 10 Kasım ′de vefat etti.
Mustafa Kemal, yılında, Osmanlı İmparatorluğuna bağlı bir vilayet olan Selanikte doğdu. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanımdır. Babasını küçük yaşta kaybettikten sonra ilkokulu Selanikte Şemsi Efendi Mektebi (İlkokul)nde okudu. Öğrenimini Selanik Askeri Rüştiyesi (ortaokul) ve Manastır Askeri İdadisi (Lise)nde sürdürdü. da girdiği İstanbul Harbiye Mektebini yılında piyade teğmeni rütbesiyle, Harp Akademisini de te kurmay yüzbaşı rütbesiye bitirdi. Mustafa Kemal, yılında Şamda 5. Orduda, de Makedonyadaki 3. Orduda görevlendirildi.
Manastır ve Selanikte görevli iken da İstanbuldaki (31 Mart Vakası) ayaklanmayı bastıran Hareket Ordusunda görev aldı ve ayaklanma başarıyla kısa sürede bastırıldı. Arnavutluk isyanını bastırma harekatına katıldı. de İtalyanın Trablusgarpa asker çıkarması üzerine Tobruka gönderildi. Tobruk ve Dernede Türk Kuvvetlerini başarı ile yönettikten sonra binbaşı rütbesiyle yıllarında Balkan Savaşına katıldı; Edirneyi Bulgaristandan geri alan kolorduda görev yaptı. yıllarında Sofyada ataşe olarak bulundu.
Birinci Dünya Savaşında, te, Tümen Komutanı olarak Çanakkale Savaşına katıldı. Geliboluda düşman saldırılarını başarı ile durdurdu; Anafartalar Kahramanı olarak ün kazandı. da Doğu Cephesine Kolordu Komutanı olarak atandı ve generalliğe yükseltildi. Rus saldırılarını durduran Mustafa Kemal, Bingöl ve Muşu düşmandan geri aldı. de Filistin ve Suriyede görevli 7. Ordu Komutanlığına atandı. Aynı yıl Veliaht Vahdettin ile Almanyaya gitti.
Alman Genel Karargahı ve Alman savaş cephelerinde incelemeler yaptı. de yeniden görevlendirildiği Suriye cephesinde 7. Ordu Komutanı iken, Birinci Dünya Savaşının sona ermesiyle imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İstanbula geldi. Ülkeyi düşman işgalinden kurtarmak amacını gizli tutarak, Ordu Müfettişliği görevi ile İstanbuldan ayrıldı.
Karadeniz yoluyla 19 Mayıs da Samsuna çıkan Mustafa Kemal, 22 Haziran da Amasya Genelgesini yayımladı. Türk milletine, Vatanın bütünlüğünün ve milletin bağımsızlığının tehlikede olduğunu, azim ve kararlılıkla vatanın kurtarılması için Sivasta bir kongre toplanacağını bildirdi. Ayrıca Osmanlı Hükümetinin verdiği görevden ve askerlikten istifa ederek 23 Temmuz da Erzurumda, 4 Eylül da Sivasta toplanan kongrelerin başkanlığını yaptı.
Bu kongrelerde, Düşman işgaline karşı milletin vatanı savunacağı, bu amaçla geçici bir hükümetin kurulacağı ve bir milli meclisin toplanacağı, manda ve himayenin kabul edilmeyeceği kararları alındı ve açıklandı. Türkiye Büyük Millet Meclisi, onun çabalarıyla 23 Nisan de Ankarada tarihi görevine başladı; Mustafa Kemal, Meclis ve Hükümet Başkanı seçildi. Osmanlı Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan Sevr Antlaşmasını Türk milletinin kabul etmediğini dünyaya duyurdu.
İtilaf Devletlerinin yardımıyla İzmiri işgal eden Yunan Kuvvetlerinin ilerlemesi de Birinci ve İkinci İnönü savaşlarıyla durduruldu. 23 Ağustos de yeniden saldıran Yunan Ordusu bozguna uğratılarak Başkomutan Mustafa Kemal Paşanın yönettiği Türk Ordusu Sakarya Meydan Savaşını zaferle sonuçlandırdı. 22 gün geceli gündüzlü süren bu savaşta Yunan Ordusu ağır kayıplara uğratıldı. Bu zafer nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Mustafa Kemale Mareşal rütbesi ve Gazi unvanı verildi.
Türk Ordusu, vatanı düşman işgalinden kurtarmak için 26 Ağustos de karşı saldırıya başladı. Mustafa Kemal Paşanın yönettiği Başkomutan Meydan Savaşında (30 Ağustos ) Türk Ordusu Yunan Ordusunun büyük kısmını yok etti. Bozguna uğrayarak kaçan düşman kuvvetlerini izleyen Türk Ordusu 9 Eylül de İzmire girdi. 11 Ekim de Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı ve İtilaf Devletleri işgal ettikleri Türk topraklarından çekildiler.
Kurtuluş Savaşının ardından TBMM tarafından 29 Ekim günü Cumhuriyet ilan edilirken, Mustafa Kemal de Cumhurbaşkanı seçildi. deki ölümüne dek arka arkaya 4 kez cumhurbaşkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten cumhurbaşkanı oldu. Mustafa Kemale, günlü, sayılı kanunla Atatürk soyadı verildi ve bu soyadının başkaları tarafından kullanılması yasaklandı.
Mustafa Kemal Atatürk, Dünya Ekonomik Bunalımının etkilerini hafifletmek ve ülkenin kalkınmasını hızlandırmak amacı ile te Beş Yıllık Sanayi Planını başlattı. Aynı dönemde dış politikada da önemli adımlar atıldı; Milletler Cemiyetine girilmesi (), Balkan Antantının imzalanması (), Montrö Boğazlar Sözleşmesi () ve Sadabat Paktı () gibi girişimler Türkiyenin bölgesinde ve dünyada etkili bir aktör olarak öne çıkmasına katkıda bulundu. Atatürk, Hatayın anavatana katılması için yoğun bir diplomatik çaba sarf etti ve onun bu amacı, vefatının ardından yılında gerçekleşti.
Atatürk, yalnızca Türk milletinin Kurtuluş Savaşını başarı ile yöneten bir komutan değil, aynı zamanda gerçekleştirdiği devrimler ile de dahi bir devlet adamı idi. 57 yıl süren yaşamının büyük kısmında, milletinin ve vatanının bağımsızlığı ve mutluluğu için yılmadan çalıştı ve girdiği her mücadeleden zaferle çıktı.
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, cesur ve unutulmaz önderi Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım de aramızdan ayrıldı.
|
Atatürk Ödev kapakları Güncelleme Tarihi Saat: |
Mustafa Kemal Atatürkün eğitim hayatı başlıklı yazımızda Atatürkün gittiği tüm okullar hakkında ayrıntılı bilgilere yer verdik.
Atatürkün gittiği okullar;
Bu Yazının İçindeki Başlıklar:
Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye için önemli bir liderdir. Hem Türklerin hem de dünyanın genel olarak sevdiği bir liderdir. Birçok savaşın kazanılmasını, Türkiye’nin zor durumlardan çıkmasını sağlamıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün bunun gibi başarıları elde etmesinin en büyük sebeplerinden biri de yaşadığı eğitim hayatıdır. Eğitim hayatı sayesinde düşünce yapısında ve kişilik özelliklerinde belirli değişimler olmuştur. Özellikle okullarda ders veren öğretmenleri, Mustafa Kemal Atatürk’ün değişen kişilik ve düşünce yapısında büyük rol oynamıştır.
Not: Bu konuyla ilgili olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün Fikir Hayatını Etkileyen Gelişmeler başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitim hayatı ilkokulla başlamıştır. İlk başta annesi ile babası arasında fikir ayrılığı yaşanmıştır. Annesi Zübeyde Hanım dine önem veren biri olduğu için oğlunun dini eğitim almasını istiyordu. Bunun için oğlunun mahalle mektebine gitmesini istiyordu. Babası Ali Rıza Bey ise oğlunun daha modern bir eğitim almasını istiyordu. Yaşadıkları dönemde iki farklı çeşitte eğitim veren okullar vardı. Bir taraf dini ağırlıklı eğitim verirken diğer bir taraf Batı tarzı modern eğitim veriyordu. Zübeyde Hanım ve Ali Rıza Bey arasında yaşanan bu fikir ayrılığından sonra Ali Rıza Bey, eşini kırmamak için oğlunu mahalle mektebine göndermiştir. Mustafa Kemal Atatürk mahalle mektebine gittikten kısa bir süre sonra oradan ayrılmıştır ve Şemsi Efendi İlkokulu’na gitmiştir. Şemsi Efendi İlkokulu’yla birlikte Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitim hayatı başlamıştır.
Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Mahalle Mektebi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Mustafa Kemal Atatürk, Şemsi Efendi İlkokuluna yılında gitmiştir. Okuma ve yazmayı ilk defa bu okulda öğrenmiştir. Bu zamanlarda Şemsi Efendi, Mustafa Kemal Atatürk gibi zeki bir öğrenciye sahip olduğu için çok mutlu olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk, Şemsi Efendi İlkokulunda belli bir süre eğitim görmüştür fakat bir gün babası hayatını kaybetmiştir. Bunun üzerine Atatürk çok üzülmüştür.
Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Şemsi Efendi Okulu başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Babası hayatını kaybettikten sonra annesi Zübeyde Hanım tek başına kalmıştır ve üç çocuğunu da toplayıp Selanik’e yakın bir yer olan Langaza’ya gitmişlerdir. Burada Zübeyde Hanım’ın kardeşi, Hüseyin Efendi yaşamaktadır. Mustafa Kemal Atatürk, yeni taşındığı bu yerde eğitim hayatına bir süreliğine ara vermek zorunda kalmıştır çünkü Langaza’daki çiftlik hayatı onu zorlamıştır. Langaza’da bir süre geçirdikten sonra Mustafa Kemal Atatürk, Selanik’te yaşayan akrabasının yanına gitmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk, Selanik Mülkiye Rüştiyesi yılında gitmiştir. Atatürk’ün bu okulda okuması çok sürmemiştir. Öğretmenlerinden birisinin şiddetli hareketleri ve bilgisizliği Atatürk’ü rahatsız etmiştir. Bu sebepten dolayı okulu bırakmak istemiştir. Selanik Mülkiye Rüştiyesi’ nde eğitim gördüğü bir gün, Kaymak Hafız lakaplı bir öğretmeni Mustafa Kemal Atatürk’ü ağır bir şekilde dövmüştür. Hatta vücudunda bazı yaraların ortaya çıkmasına da sebep olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk, öğretmeninden gördüğü bu şiddetten sonra Selanik Mülkiye Rüştiyesi’nden ayrılmıştır. Atatürk’ün, Selanik Mülkiye Rüştiyesi’ni bırakması aslında onun için bir dönüm noktası olmuştur çünkü bu sayede Atatürk’ün gelecekti mesleği olan askerliğe ilgisi artmıştır.
Mustafa Kemal Atatürk, çocukluğundan beri asker olmak istemiştir. Mustafa Kemal Atatürk’le aynı mahallede yaşayan başka çocukların asker üniformasıyla askeri okullara gitmesi Atatürk’ü asker olmaya daha da heveslendirmiştir. Bu yüzden Mustafa Kemal Atatürk, askeri bir okula gitmek istemiştir. Fakat Annesi Zübeyde Hanım, bu duruma karşı çıkmıştır çünkü oğlunun asker olmasını istememiştir. Mustafa Kemal Atatürk, annesine rağmen gizlice askeri okul sınavına girmiştir. Daha sonra okulu kazandığını öğrenen Atatürk, annesinin de izniyle Selanik Askeri Rüştiyesi ’ne yılında girmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’ün eğitim hayatı bu okulda çok iyi geçmiştir. Öğretmenleriyle ve arkadaşlarıyla arası hep iyi olmuştur. Selanik Askeri Rüştiyesi’ nde eğitim gördüğü bir gün, Mustafa Kemal Atatürk’ün matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi, aralarındaki isim benzerliğinden dolayı ona “Kemal” adını vermiştir. Aynı zamanda “Kemal” bilgili, olgun anlamına da gelmektedir.
Mustafa Kemal Atatürk, lise hayatını Manastır Askeri İdadisi ’nde geçirmiştir. Bu okulu da girdiği sınavı kazanarak kazanmıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün bu okuldaki öğretmenlerinden birkaçı İttihat ve Terakki Cemiyet’inin üyeleriydi. Öğretmenlerinin bu cemiyete üye olması, okulda ordu hakkında konuşulmasına sebep oluyordu. Bu sayede Mustafa Kemal Atatürk, kendi devleti hakkında birçok bilgi sahibi olmuştur. Manastır Askeri İdadisi, zorlu bir eğitime sahipti. Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşları, bu eğitim yılları boyunca birçok zorluğun üstesinden gelmiştir. Eğitimin bu kadar ağır olmasının sebebi, okulun öğrencilerini harp akademisine hazırlamalarıydı. O yıllarda Mustafa Kemal Atatürk’ün tarih öğretmeni olan Mehmet Tevfik Bilge, Atatürk’ün tarihe olan ilgisini arttırmıştır. yılında Mustafa Kemal Atatürk, Manastır Askeri İdadisi’ni bitirmiştir. Okulda eğitim gördüğü dönemde birçok Rumeli arkadaş edinmiştir. Bu arkadaşları ileride onun savaş arkadaşları olmuştur.
Mustafa Kemal Atatürk, Manastır Askeri İdadisi’ni bitirdikten sonra İstanbul’a gitmiştir. yılında “piyade” bölümüne girerek Harp Okulunda okumaya başlamıştır. yılında Harp Okulu’nu “Teğmen” olarak bitirmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, Harp Okulu’nu bitirdikten sonra Harp Akademisi’ne girmiştir.
Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Harp Okulu başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Mustafa Kemal Atatürk, yılında Harp Akademisi’ne girmiştir. Burada; bilgili, tecrübeli ve dil bilen öğretmenler tarafından eğitilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, bu dönemde birçok kitap okumuştur. Fransızca öğrenen Atatürk, Fransızca kitaplar okumuştur ve Fransızca öğretmenlerinden dersler almıştır. Mustafa Kemal Atatürk, Harp Akademisi’nde okuduğu bu dönemde arkadaşlarıyla birlikte bir gazete çıkarmıştır fakat Mektepler Nazırı İsmail Paşa bu durumu fark edip onları uyarmıştır. Bu zorlu eğitim sürecinin ardından Mustafa Kemal Atatürk yılında Harp Akademisi’ni “Kurmay Yüzbaşı” olarak bitirmiştir.
Okuma Önerisi: Bu konuyla ilgili olarak Harp Akademisi başlıklı yazımızı da inceleyebilirsiniz.