Ateşi Düşen Çocuğun Üstü Örtülür Mü

Bebeklerde Ateş

Bebeklerde yüksek ateş ebeveynlerin korkulu rüyasıdır. Hem bebeğin kendini ifade edememesi hem de anne babanın bu konudaki tecrübesizliği işleri daha da zorlaştırabiliyor. Önemli olan soğukkanlılıkla bu işin üstesinden gelmektir. Zira bebeklerde ateş her zaman zarar vermez, aksine enfeksiyonları öldürmek için vücudun kendini savunma şeklidir. Burada önemli nokta ateşin neden çıktığını saptamaktır. Eğer uzun süreli devam eden yüksek ateş varsa mutlaka doktora başvurulması gerekir. Fakat çok yükselmeden evde müdahale yapılabilecek seviyede bir ateş varsa endişe edilmemesi gerekir. Bunun için bebek sıkı takip edilmelidir.

Ateş Neden Yükselir ve Nasıl Ölçülür?

Enfeksiyon (üst solunum yolu gibi), virüs, bakteri, menenjit, zatürre, romatizmalı hastalıklar, sıcak çarpması, bebeğin kat kat giydirilmesi, ortam ısısının çok yüksek olması ateşin yükselmesine sebep olur. 38ºC&#;nin üstüne çıkan vücut ısısına ateş denir. Fakat dikkat edilmesi gereken nokta ateşin nasıl ölçüldüğüdür. Vücut ısısı koltuk altından ºC, kulaktan 38ºC, makattan 38ºC, ağızdan ºC üstü ateş kabul edilebilir. Bebeklerin çok hareketli olmalarından dolayı bebeklerde ateşi daha kısa sürede ölçmenin en iyi yolu kulaktan ya da son zamanlarda yaygın olarak kullanılan alından ölçen aletler olacaktır.

Bebeklerde Ateş Ölçümü Yöntemleri

Evdeki ecza dolabınızda mutlaka bulunması gereken araçlardan biri ateş ölçerdir (derece). Çünkü çocuğunuzun vücut ısısını elinizi alnına koyarak anlamanız mümkün değil. Elbette ateş ölçer seçimi ve ölçüm biçimi de çok önemli. Peki doğru ölçüm nasıl yapılmalı? Ağızdan mı, koltukaltından mı, makat veya kulaktan mı? Araştırmalar, çocukların en çok kulaktan yapılan ölçümden hoşlandıklarını gösteriyor. Uzmanlar ise makat yolunu tercih ediyor. Çünkü en kesin sonuçları bu yolla elde edebiliyorlar. Sizin hangi yöntemi kullanacağınız kendi tercihinize kalmış. Fakat bebek ve çocukları asla ateş ölçerle tek başına bırakmamanız gerektiğini unutmayın.

Bebeklerde Makattan Ateş Ölçümü

En emin yol. Ateş ölçerin ucuna bir miktar yağ sürün. Çocuğu yan yatırıp dizlerini hafifçe bükün. Dijital bir ateş ölçerle 30 saniye boyunca vücut ısısını ölçün. Ölçüm esnasında çocuğu oyalayın. Elde edeceğiniz sonuç koltukaltında alınandan yarım derece daha yüksek olacaktır.

Bebeklerde Ağızdan Ateş Ölçümü

Yaşça daha büyük çocuklar için uygundur. Ateş ölçer 2 &#; 3 dakika dilin altında veya yanak boşluklarında tutulmalı. Değerler makattan alınanlara göre yarım derece daha düşük olacaktır. Kırılma riskini önlemek için normal termometre ile ölçüm yapmayın. Dijital ateş ölçerler daha pratiktir.
Dikkat: Ölçümden 10 dakika önce alınan soğuk veya sıcak yiyecek, içecek yanıltıcı etki yaratabilir.

Bebeklerde Koltukaltından Ateş Ölçümü

Çok yaygın bir yöntem olmasına rağmen güvenirlik oranı düşüktür. Ayrıca çok hareketli çocuklar için de uygun olmayan bir metot, çünkü ölçüm en az 3 dakika sürüyor. Buradan yapılan ölçümün sonucu makattan yapılanla karşılaştırıldığında yaklaşık olarak 1 derece daha düşüktür. Büyük çocuklarda yöntemi denemek istiyorsanız, ölçerin ucunu koltukaltına yerleştirin ve çocuğun ölçeri kolu ile sıkıştırmasını sağlayın. Koltukaltı ve ateşölçerin kuru olmasına dikkat edin.

Bebeklerde Kulaktan Ateş Ölçümü

Minikler için en ideal yöntem kulak için özel termometreler. Üstelik hızlı sonuç vermesi nedeniyle sevilen bir ölçüm biçimi. Önemli olan doğru pozisyonu bulmak. Kulağın üst kısmını biraz yukarı çekerek ateşölçerin kulak zarına yaklaşmasını sağlamalısınız. Çıkan sonuç makattan alınan değerin yarım derece altındadır. Bebek ölçüm öncesinde sıcak bir yastığın üzerinde yatmış ise çıkan sonuç doğru olmayabilir. Böyle bir durumda yarım saat kadar beklemekte yarar var.

Bebeklerde Ateş Yükseldiğinde Yapılması Gerekenler

• Öncelikle ateşin ne seyirde gittiğini takip etmek gerekir. Çok fazla yükselme eğilimi göstermeyen, sınırların biraz altında olan ateşte hemen ilaca davranmamak gerekir. Çünkü ateş ile birlikte vücut enfeksiyonlarla savaşır. Bebeği sıkı takipte tutmak bu noktada önemlidir. Gündüz bebek göz önünde tutulurken, gece mutlaka alarm ile birkaç saatte bir uyanıp ateşini kontrol etmek gerekir. Her bebekte ateş farklı gözlemlenir. Bazı bebeklerde yavaşça yükselirken, bazılarında aniden ve tehlikeli derecelere yükselebilir.
• Yenidoğan bebeklerde ateş çok risklidir ve bu yüzden ay bebeklerde ateş seviyesi 38ºC&#;nin üstünde ise mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir.
• Öncelikle ateşi yukarıda bahsettiğimiz derecelerin üstüne çıkan bebeği soymak gerekir. Titreyen bebeği üşüyor deyip kat kat giydirmek çok tehlikelidir, ateşi daha da yükselebilir. Üstünde ince bir atlet kalması yeterlidir.
• Daha sonra ya ılık bir duşa sokulur ya da eklem yerlerine, alnına ve kasıklarına koyacağınız ıslak bir havlu, muslin bezi ya da tülbent ile kompres yapılabilir. Burada önemli nokta suyun kesinlikle soğuk olmaması ve sirke, limon, alkol gibi maddelerin kullanılmaması. Genelde ateş daha kısa sürede düşsün diye bu suyun içine buz koyan ebeveynler oluyor fakat bu hem bebeği gereksiz yere ürkütür hem de düşen ateş hızla yeniden ve hatta eskisinden daha da çok yükselecektir.
• Ortam sıcaklığı ºC civarında olmalıdır. Eğer daha sıcak bir hava varsa bebeği sadece bezi veya külotu ile bırakmanız yeterli olacaktır. Oda termometresi ile bu ısıyı belirleyebilirsiniz.
• Bebeklerde ateş ile birlikte sıvı kaybı başlar ve bu yüzden sıvı tüketimi artırılmalıdır. Eğer bebek emiyorsa mutlaka sık sık emzirilmelidir. Ek gıda alan bebeklere ise ayrıca su, meyve suyu, çorba verilebilir. Ateşi çok yüksek olan bebeği kucakta çok fazla tutmadan emzirmek önemlidir. Yatarak emzirme bebeğin de ferah kalmasını sağlayacaktır.

Bebeklere Ateş Düşürücü Ne Zaman Verilmelidir?

Genellikle ºC&#;nin altında olan ateşlerde ilaç kullanımı önerilmemektedir. İlaç vermeden önce mutlaka yukarıda bahsettiğimiz maddeleri uygulayın. Eğer ateş hala yükselme seyrinde ilerliyorsa doktorunuza danışarak ilaç kullanabilir ya da bir sağlık kuruluşuna giderek yerinde tedavi uygulatabilirsiniz. Ayrıca ateş düşürücü ilaçlar çok sık aralıklarla kullanılmamalıdır. Doktorunuzun tavsiye ettiği saat aralıklarında kullanmaya özen gösterin. Aksi halde ilaç zehirlenmesi yaşanabilir.

Ne Zaman Doktor İle İletişime Geçilmeli?

• Her türlü önlem alınmasına ve de ateş düşürücü ilaç verilmesine rağmen hala yükselen bir ateş söz konusuysa,
• ay bebeklerde 38ºC, ay bebeklerde ºC, 6 ay ve üstü bebeklerde 40ºC&#;nin üstünde ateş ölçülüyorsa,
• Bebekte baygınlık, huysuzluk, önlenemeyen ağlama krizi söz konusuysa,
• Ense sertliği, ciltte mor lekelenmeler, bıngıldakta çöküklük dokunulduğunda canı acıyormuşçasına ağlama ve ağladığı halde gözyaşı olmaması gibi vücutta susuzluk belirtileri varsa,
• Havale geçmişi varsa veya o an havale geçiriyorsa mutlaka bebeğin doktor kontrolüne götürülmesi gerekir.

Bebeklerde Diş Çıkarırken Ateş Yükselmesi

Genel bir kanıya göre diş çıkardığı zaman bebeklerde ateşin yükseldiği söylenir. Bu her zaman doğru değildir. Bebek diş çıkardığı için ateşi yükselmez. Eğer vücudunda enfeksiyon, virüs ya da mikrop var ise bu dönemlerde bağışıklığı düşük olduğu için ateş de yükselebilir. Yine burada bebeği yakından gözlemlemek gerekir. Eğer 3 günden fazla sürmüyor, ºC&#;nin üstüne çıkmıyor ve de bebek ateşten dolayı huysuzlanmıyorsa endişelenecek bir durum yok demektir.

Aşı Yüksek Ateş Yapar mı?

Aynı diş çıkarma döneminde olduğu gibi aşı da ateş yapacak diye bir durum söz konusu değildir. Genellikle doktorlar hangi aşıların ateşe sebebiyet vereceğini muayene sırasında söylerler. Böyle zamanlarda olası bir olumsuzluğu önlemek amacıyla gündüz ve özellikle gece mutlaka bebeğin ateşi kontrol edilmelidir.

Ateşli Havale Nedir? Her Havale Çocukta Kalıcı Hasar Bırakır mı?

Havale, temelde nörolojik bir rahatsızlıktır. Ateşin aniden yükselmesi ile beyin bir anda şoka girer ve bilinç kaybı yaşanır. Kaslarda kasılma, titreme ve solunum düzensizliği gözlemlenir. Genelde 5 ay-5 yaş arası çocuklarda görülür. Eğer ailede havale yatkınlığı varsa bebeğin havale geçirme olasılığı daha yüksektir. Bu aşamada ebeveynler soğukkanlı bir şekilde bebeği güvenli bir konuma almaları gerekir.

1. Öncelikle bebeği sert bir zemine yan veya sırt üstü yatırıp, kafasını geriye doğru yatırmak kaydıyla solunum yolu açık tutulmalıdır.
2. Eğer ateşi çok yüksek ise üstünü soymalı, ortamı havalandırmalı ve hiç vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna götürmelidir.
3. Havale geçiren bebek asla duş aldırılmamalıdır.
4. Havalenin sebebi menenjit gibi ciddi bir hastalık değilse bebeğe kalıcı zarar vermez. Fakat her halükârda tıbbi yardım alınmalıdır.

Her Ateş Yükselmesi İçin Antibiyotik Kullanmak Gerekir mi?

Ateşin yükselme sebebini bilmeden ve doktor kontrolü olmadan bebeğe kendi inisiyatifinizle antibiyotik vermemelisiniz. Her yüksek ateşte vücutta enfeksiyon vardır diyemeyiz. Eğer ateş düşürücülere rağmen önlenemiyorsa mutlaka doktora başvurulmalı. Sağlık kuruluşunun yapacağı tetkikler sonucu antibiyotiğe gerek olup olmadığını doktorunuz söyleyecektir.

Bebeklerde ateşin düşürülmesi, temelinde ateşin yükselmesine sebep olan hastalığın tedavi edildiği anlamına gelmez. Amaç bebeği o an daha tehlikeli bir durumdan korumaktır. Sürekli devam eden, önlenemeyen ateşin altında mutlaka farklı bir sebep yatıyordur. Bu yüzden ebeveynler sakin kalarak ilk acil müdahaleyi yapmalıdırlar.

Son yıldır tedavisinde gelişmeler olan “ateş”, ailelerin çocuk acil servislerine ve çocuk polikliniklerine en sık başvuru nedenidir. Bu durumu arttıran en büyük sebeplerden biri; ailelerin “ateş fobisi”dir. Ateşin çocuklarda beyin hasarı gibi kalıcı zararlara ve hatta ölüme yol açacağı inancı, ailelerin kaygılarını arttırmakta, bu durumda kimi zaman gereksiz ve zararlı olabilecek uygulamaların yapılmasına neden olmaktadır. Bu korku hem aileyi hem de doktoru etkilemektedir. Burada en önemli bilinmesi  gereken nokta ateş bir hastalık değil, bir belirtidir.  Ateşli bir çocukta önemli olan hastalığın tanınması ve tedavisidir.

Ateş, vücut sıcaklığının normalin üzerinde olması hali olarak tanımlanmaktadır. Kesin rakamsal değer içermeden bir tanımlama yapılması, vücut sıcaklığının; cinsiyet, metabolik hız, dış ortam sıcaklığı ve gün içindeki zamanına göre değişebilir olmasından kaynaklanmaktadır. Vücut sıcaklığı çocuklarda yetişkinlere göre daha yüksek olabilir. Ergenlik döneminde yetişkin seviyelerine ulaşmaktadır. Çoğu bilimsel makale ve araştırmada çocuklarda makattan alınan ölçümlerde 38 derece ve üstü ateş olarak kabul edilmektedir.

Tanı ve tedavi için ateşin doğru ölçümü ve değerlendirilmesi önemlidir. Ateş ölçümünde dijital veya kızıl ötesi emisyon yöntemini kullanan termometreler kullanılmaktadır. Civalı cam termometrelerin zehirlenme ve kaza riskine karşı artık kullanımı önerilmemektedir.

Koltuk altından ölçüm yapılıyorsa bölgenin terli olmamasına dikkat edilmelidir. Ölçüm şekilleri, çocuğun yaşına göre değişebilir. Size göre uygulaması en kolay olarak  düşündüğünüz yöntemi seçebilir ve tablodaki değerlere göre çocuğunuzu  değerlendirebilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken bir nokta da, ölçüm cihazlarının bakımlarının yapılmış olması ve pillerinin yeterli olmasıdır. Vücut ısısı kontrolü beyinde hipotalamus adı verilen bir bölgede, ısı ayarlayıcı merkez tarafından düzenlenir. Ateş oluşturan maddeler, vücut içi ve vücut dışı sebeplerden dolayı artabilmekte ve ateş yüksekliğine sebep olmaktadırlar. Ateş yüksekliği çocuğun tedaviye uyumunu zorlaştırır, sıvı kaybı ve huzursuzluğa neden olabilir. Metabolizma hızını ve dokuların oksijen ihtiyacını arttırarak kalbin iş yükünü arttırır. Çocuklarda en sık ateş sebebi nezle ve ishal gibi kendini sınırlayan viral nedenli enfeksiyonlar ve ikincil bir hastalık oluşturmamış bakteri nedenli kulak iltihabı, farenjit ve sinüzit enfeksiyonlardır. Bununla birlikte ateşin seyri bize hastalığı tanımlamamızda ipucu verebilir. Örneğin viral enfeksiyonlar yavaş yükselen fakat bir hafta süren ateşe sebep olabilirken, bakteriyel enfeksiyonlar daha dirençli ve yüksek ateşe sebep olabilirler. Ateş ile birlikte olan belirtiler ve bulgular tanının daha netleşmesine neden olacaktır. Çocuğunuzun ateşi olduğunda, sıcak ve kızarık görünümde olabilir. Normalden daha fazla terlediğini hissedebilirsiniz. Normalden daha fazla su içme istekleri olabilir. Bazı çocuklar ateşli oldukları dönemde iyi gözükebilirler fakat ek bulguların varlığı (kulak ağrısı, boğaz ağrısı, döküntü veya mide ağrısı) bize hastalıkları hakkında ipucu verebilmektedirler.

Bu dönemde anne-babanın dikkat edeceği, çocuğu rahatlatacak en önemli uygulama çocuğun yeterli sıvı aldığından emin olmak, bununla birlikte belirti ve bulguları gözlemlemektir. Çocuk ilacını içtikten sonra oynuyor ve sizinle iletişim kuruyor ise bu iyi bir işarettir.

Çocuklarda ateşli hastalıklar 4 ana başlık altında değerlendirilir;

1- Enfeksiyon Hastalıkları

2- Romatizmal Hastalıklar

3- Kanserler

4- Diğer sebepler (ilaçlar, susuz kalma, çevre ısı yüksekliği v.b)

Ateşi Nasıl Tedavi Etmeliyiz?

Ateşi vücut savunmasının bir parçası olarak görmeliyiz ve mikropların yok edilmesini kolaylaştırdığını unutmamalıyız. Ateş çok yüksek olmadıkça (41 derecenin üstü) hastaya özel bir zarar vermez. Yüksek ateşin tedavi etmenin amacı çocuğun rahat etmesini sağlamaktır.

Ateşin tedavisinde altta yatan sebebin bilinmesi, uygun tedavinin zamanında başlanması önemlidir. Antibiyotik kullanımına doktor muayenesinden sonra karar verilmelidir.  Antibiyotikler ateş düşürücü değillerdir. Ateş, ateş düşürücüler ve evde uygulanabilecek destek uygulamalar ile kontrol altına alınabilir.

Ateşi Olan Çocukta İlaç Dışında Destek Tedavileri Nelerdir?

Çocuğun Giysileri: Aşırı giydirilmesi ve örtülmesi vücut sıcaklığını arttırır. Çocuğun gevşek

giydirilmesi ve bazı durumlarda sadece bezi ya da iç çamaşırı ile kalması uygun olabilir.

Eğer ki çok üşüyor ve titriyorsa üzerine ince bir örtü örtülebilir.

Beslenme: Ateşi ortaya çıkaran mekanizmalar, iştah merkezinin etkinliğini azaltsa da ateşli çocuğun kalori gereksinimi artmıştır. Beslenme desteklenmeli ama zorlanmamalıdır. Çocukta aşırı terleme ve hızlı nefes alıp verme sıvı kaybı artışına yol açar. Bol miktarda sıvı desteği verilmelidir ve altta yatan hastalığa uygun olarak beslenmesinin de ayarlanması gerekmektedir. (ishal ise ishale uygun diyet gibi)

Oda Isısı: En uygun oda ısısı derece seviyesindedir. Bu seviyedeki ısınma ve havalandırma vücut ısısını dengeleme ve düşürme yönünden etkili bir yöntem olacaktır.

Fiziksel Soğutma (Ilık Su Banyosu): Ilık su banyosu, soğuk suya göre daha etkin olacağı için tercih edilmelidir. Ilık su ile ıslatılmış havlu ile boyun, yüz, el bilekleri, diz, koltuk altı, kasık kıvrımları ve karın üzerine pansuman şeklinde uygulama yapılabilir. Ilık su sıcaklığı derece olabilir. Soğuk su banyosu ve buz bazı seçilmiş durumlarda tercih edilmekte, evinizde güvenli bir yöntem olarak ılık su banyosu kullanımı önerilmektedir. Alkol ile fiziksel soğutma yan etkilerinden dolayı günümüzde önerilmemektedir.

İlaç Tedavisi Nelerdir?

39 dereceden düşük sağlıklı görünümlü çocuklarda genellikle tedavi önerilmez. Ancak ateşi artıyorsa ve çocuk daha huzursuz ise tedavi başlanabilir. Unutulmamalıdır ki, ateş düşürücüler enfeksiyonun seyrini değiştirmezler. Artmış ateş, vücudumuzda metabolik gereksinimleri arttırmakta ve ilk basamak tedavi olarak vücuda sıvı desteğinin yapılması önemlidir. Ateş düşürücüler yüksek riskli grupta yer alan kalp, akciğer ve nörolojik hastalığı olan çocuklarda ateşli havale gelişimini engellemek için faydalı olabilirler. Ateşi kontrol altına alınsa da altta yatan sebep mutlaka tanımlanması ve tedavi edilmesi gerekmektedir.

Çocuğunuzun ateşiyle ilgili her türlü kaygınız ve sorularınız için Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları A.D. Genel Pediatri Polikliniği ile iletişime geçebilirsiniz. Sağlıklı nesiller için her zaman yanınızdayız.