Ay Güneş Takvimi

Zamanı ölçmek için kullanılan ölçü birimlerinden birisi, sene yani yıldır. Uzunluk yönüyle iki çeşit yıl vardır: Şemsi sene (Güneş yılı) ve Kameri sene (Ay yılı). Güneş yılı, Arz küresinin Güneş çevresinde bir devir yaptığı zaman dilimidir. Ay yılı ise, Ay küresinin, Arz küresi çevresinde 12 defa döndüğü zaman dilimidir. Bir güneş yılı , gündür. Yani gün ile 5 saat, 48 dakika ve 47 saniyedir. Bir ay yılı , gündür. Yani gün ile 8 saat ve 48,5 dakikadır. Güneş yılı, kameri yıldan 10, gün daha uzundur.

Tarihçilerin bildirdiğine göre milattan sonra yılında, Peygamber efendimiz, Allah&#;ın emriyle Mekke&#;den Medine&#;ye doğru gitti. Bu yolculuğuna hicret denilmiştir. Medine şehrinde bulunan Kuba köyüne ulaştığı, 8 Rebiülevvel Pazartesi gününe rastlayan 20 Eylül-i Efrenci günü Müslümanların Hicri Şemsi (Güneş) takviminin başlangıcı kabul edildi. Müslümanların Hicri Kameri (Ay) takvimi de o yılın Muharrem ayından başlar. Gökteki Ay&#;ın, Dünya çevresinde 12 kere dönmesi bir ay yılı olur. Herhangi bir güneş yılı başının rastladığı miladi yıl, bu güneş yılından fazladır.

Hazret-i Ömer halifeyken, bu yıldaki Muharrem ayının birinci günü, yani hicretten 70 gün önce, Müslümanların hicri ay yılı başlangıcı oldu. Bu başlangıç zamanı, tarihçilere göre, milattan sonra yılındaydı. 16 Temmuz Cuma gününe rastladığı, Ahmed Ziya Bey&#;in İlm-i heyet kitabında yazılıdır. miladi yıl başı, hicri güneş ve ay takvimlerinin birinci yıllarında oldu.

Hicri Takvim ve Miladi Takvim

Başlangıcına göre ise iki çeşit takvim kullanılmaktadır. Miladi yıl ve hicri yıl. Miladi sene, Hazret-i İsa&#;nın doğum günü kabul edilen tarihten başlar. Fransa kralı 9. Şarl yılında, yıl başının 1 Ocaktan başlamasını emretti. Bu bilgi,, Hasib Bey&#;in Kozmoğrafya kitabında mevcuttur. Hicri yıl, Peygamber efendimizin (aleyhisselam) Medine&#;ye hicret ettiği yıldan başlamaktadır. Hicri güneş takviminin başlangıcı, Medine&#;ye girdiği Eylül-i Efrenci ayının , Eylül-i Rumi ayının 7. Pazartesi günü olduğu, tarihinde yayınlanan Ebüzziya takviminde uzun bildirilmiştir. Acemlerin güneş takvimi, bundan 6 ay önce, yani 20 Mart tarihindeki Mecusi bayramında başlamaktadır. Hicri ay takviminin başlangıcı, aynı yıldaki 1 Muharrem Cuma günü, Efrenci Temmuz ayının günüdür. Peygamberimizin hicret etmesi milattan sonra yılında gerçekleşti. yıl dolduktan gün (0,54 yıl) sonra hicri ay takvimi yılbaşıdır. gün (0,72yıl) sonra da, hicri güneş takviminin başlangıcıdır. Hicri güneş takviminin başlangıcı hicri ay takviminin başlangıcından 66 gün (0,18 yıl) sonra olmaktadır. Hicri güneş yılına 0,18 ekleyince, hicri güneş yılı da 16 Temmuz tarihinden başlamış oluyor. Yılda 10, günlük farktan dolayı, güneş yılı 32,5 olunca, ay yılı 33,5 oluyor. Ay yılı, 32,58/33,58=0, ile çarpıldığı zaman, güneş yılı bulunur. Hicri güneş yılı 33,5/32,5=1, ile çarpıldığı zaman ay yılı bulunur.

ay yılı başına rastlayan hicri güneş yılını bulalım: Bir yılın başı, bir önceki yılın sonu olduğu için ve güneş yılı da, 16 Temmuz tarihinde başlamış olsaydı, güneş yılı &#;0,=,23 olurdu. Güneş yılı, 16 Temmuz tarihinden 0,18 yıl sonra başlar. Bunun için, bundan 0,18 yıl çıkarılınca, yılının 0,05&#;12=0,6 birinci ayının 0,6&#;30= günü olur.

hicri güneş yılı başına rastlayan ay yılının kaç olduğunu bulalım: Ay yılı da 20 Eylülde başlamış olsa idi, &#;1,=,78 olurdu. Bundan 0,18 fazlası, yılının 0,96&#;12=11,52 yani on ikinci ayının yarısı olarak bulunur.

miladi yılı başında hicri yılların kaç olduklarını da bulalım: miladi yılı başına rastlayan hicri güneş yılı = dir. 20 Eylül &#; 1 Ocak arası gündür (0,28 yıl). güneş yılı başında ay yılının ,96 olduğunu bulmuştuk. Ay yılı da ,96+0,28=,24 olur ki, ay yılının 0,24&#;12=2,88 üçüncü ayının 0,88&#;30=26,4 yani yirmi yedinci günü olarak bulunur.

hicri ay yılı başına rastlayan miladi yılı bulalım: &#;0,=,23 16 Temmuz tarihinden başlayan hicri güneş yılı olur. ,23+,54=,77 olur ki, yılının 0,77&#;12=9,24 yani onuncu ayının 0,24&#;30=7,2 yani sekizinci günüdür.

Hicri Yılbaşının Hangi Gün Olduğunu Nasıl Bulunur?

Hicri kameri takvimin birinci ayı olan Muharrem aynının ilk gününü bulmak için, o yıl, beş ile çarpılır. Bulunan sayı sekize bölünür. Kalan sayı, Perşembe gününden itibaren itibaren gün sayısını gösterir. Örneğin yılı Muharremi ilk günü: sayısının beş katı Bunun 8 ile bölümünden 1 kalır. Demek ki o yıldaki Muharrem ayının başı Perşembe günüdür.

Kaynakça:
İlm-i Heyet (Ahmet Ziya Bey)
Kozmoğrafya (Hasib Bey)
Seadet-i Ebediyye (Hüseyin Hilmi Işık)

Yazar: Murat Güven