Ayas Kalesi

Yumurtalık ilçesinin kuruluşu ilçe merkezi İskenderun Körfezinin kuzeyinde M.Ö. 4. Yüzyılın son çeyreğinde Büyük İskender'in Pers İmparatoru Dara’yı bugünkü İskenderun ile Dörtyol arasında kalan ovada mağlup etmesinden sonra İskenderin halefleri olan Makedonyalı komutanlar tarafından bir liman şehri olarak kurulmuştur. Kente eski Yunancada keçi anlamına gelen Aıks sözcüğünden türetilmiş Aigeai adının verilmesinin sebebi ise Büyük İskender’in Dara’dan bu bölgeyi aldığı savaşta Pers ordularının üzerlerine yürürken keçilerin boynuzlarına bağladığı meşalelerle büyük bir ordunun saldırdığı izlenimini vererek Persleri buradan kaçırması sonucu olduğu bir efsane olarak İskender dönemindeki tarih yazarlarınca anlatılmaktadır.

İlçede Bulunan Eserler, Ayas Sur ve Kalesi (ASUR), Süleyman Kulesi, Markopolo İskelesi ve Kız (Atlas) Kalesi bulunmaktadır.

Süleyman Kule; Osmanlı hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman zamanında yaptırıldığı için padişahın adını almıştır. Ana gövdesinden kat kat yükselen kule denizden gelebilecek saldırıyı erken haber alabilmek için yapılmıştır. Kule içerisinde dar gözlem pencereleri bulunmaktadır. Askeri amaçlarda kullanılmak için yapıldığından "silahlı Ayas kulesi" olarak bilinmektedir. yılında inşa edildiği tahmin edilmektedir.

Ayas Sur ve Kalesi; Ortaçağdan yapılan, 7. Ve Yüzyıllar arasında Araplar ve Bizanslılarla olan savaşta tamamen tahrip olan kent Yüzyıldan itibaren Ayas adıyla piskoposluk merkezi olmuştur. Bu dönemde ünlü bir ticaret limanı olma özelliğini sürdüren Ayasta biri karada biride limandaki ada olmak üzere iki kale inşa edilmiştir. yılından yılına kadar defalarca memlukluların saldırısına uğramış ve tahrip edilmiştir. Sıkça yıkılıp yeniden düzenlenmiştir. Kız Kalesi (Atlas); Ayas limanına yanaşan gemilere ek hizmet binası olarak tasarlanmıştır. İtalyan mimarisi ile inşa edilmiştir. Kalenin içersinde ki salonlar ve odalarda yapılan araştırmalar sonucunda bu kalenin bir gümrük kontrol merkezi ve zahire, su sarnıcı, silah ve önemli bürokratik işlemlerin yürütüldüğü bir yer olduğu tahmin edilmektedir.

Markopolo İskelesi; Markopolonun yılında Ayas’ı ilk ziyaret ettiğinde geldiği iskeledir. Son 60 yıla kadar tahıl ticaretinin yapıldığı işlek bir limandı. Roma döneminde inşa edilmiş olup Bizans ve Osmanlı döneminde restore edilerek aynı amaçla kullanılmaya devam edilmiştir

YUMURTALIK TARİHİ

Hititlerin Kiziwatna ve Arzawa Krallıklarının kurulduğu Coğrafya  içinde Persliler Devrinde; Mellos Körfezi kıyısında, Liman merkezi  olarak kurulan Mella yanında Bizanslılar Devrinde,‘Cestanbol’Liman şehri kurulmuştur.Şehir girişinde yaptırılan; Kale ve Liman Kulesi kalıntıları günümüze kadar gelmiştir.

Ermeni Krallığına Bağlı Lajazzo(Ayas) ’de Venediklere kiraya verilmiştir. yılında Memlüklerin eline geçen Bölge,Kaza-ı Ayas Arap Vilayeti  üzerin den Halep Beyliğine bağlandı. yılında Osmanlının eline geçen Bölge Osmanlı Devletinin Doğuakdeniz yapılanmasında; Üzeyr(Payas) Merkezli Kınık Maa Üzeyr Sancağına bağlandı Yıllarında, Ayas-Ceyhan Arasında var olan,Berendi Kazası yerleşimleri Yumurtalık sınırları içinde kalmıştır. Cumhuriyet Devrinde Nahiye Merkezi Ayas’tan,Yumurtalığa taşındı’de Nahiye olan Yumurtalık,‘da Adana İlinin İlçesi oldu.

YUMURTALIK TARİHİ KRONOLOJİSİ

M.Ö  Kiziwatna Krallığı/Hitit İmparatorluğu
M.Ö ArzawaKrallığı/Hitit İmparatorluğu
M.Ö Mitanni/Asurlular
M.Ö Asurlular Dönemi
M.Ö Klikya Krallığı Dönemi
M.Ö Babilliler Dönemi
M.Ö Medler Dönemi
Mella M.Ö (Mella Kalesi,Mella Ovası,Mellos Körfezi)Persliler Dönemi
Cestanbol M.Ö Bizanslılar, Alaxandria Dönemi
Mella Sasaniler, Şehinşah Dönemi
Castanbol Bizanslılar, Justniaus Dönemi
Abbasiler, Ebu’l Abbas Dönemi
Abbasiler, Avasım Bölgesi, Harun-ül Reşit Dönemi
  Abbasiler, Hamdaniler Emirliği Dönemi
Bizans (Nikephor Phokas+Nikeforas II Fokas )Dönemi
Selç. Feth,Kutalmış Oğ. Adsız Bey(Kutalmış Oğ.Süleyman Şah.Dö.)
Haçlı Seferleri
Klikya Ermeni Prensliği(Baronluğu)
Kilikya Ermeni Prensliği(Baronluk Krallığa Dönüşmüştür.)
Cenovalılar(Kiraladı)
Kilikya Ermeni Prensliği[Selçukluya Tabi (Key Kavus Dönemi)]
Moğollar,İlhanlılar Devleti.
Lajazzo Venedikliler(Kiraladı) 
Kaza-ı Ayas Memlükler Dönemi
Kaza-ı Ayas Ramazanoğlu Beyliği 
Kaza-ı Ayas ArapVilayet’i(Memlüklü Devleti)
Kaza-ı Ayas Ramazanoğlu Beyliği
Kaza-ı Ayas Arap Vilayeti/seafoodplus.info
Nahiye-i Ayas Payas(seafoodplus.info)Kınık Maa Üzeyr San./seafoodplus.info Dev.
Nahiye-i Ayas Payas, Kınık Maa Üzeyr Sancağı/Adana Vilayeti 
Nahiye-i Ayas Payas,İskele(San. Mer.)/Üzeyr Sancağı/Adana Eyaleti
Nahiye-i Ayas Payas, Yarpuz/ Üzeyr Sancağı/Adana Eyaleti
Nahiye-i Ayas  Payas,Yarpuz,Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Nahiye-i Ayas Dörtyol Yarpuz/Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Nahiye-i Ayas Dörtyol,Erzin/Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Nahiye-i Ayas Dörtyol,Osmaniye/Cebel-i Bereket Sancağı/Adana Eyaleti
Yumurtalık Nahiye Ceyhan,Cebel-i Beeket Vilayeti 
Yumurtalık Nahiye Ceyhan,Adana Vilayeti
Yumurtalık Kaza Adana,Adana Vilayeti
Yumurtalık Kaza Adana,Adana Vilayeti(Büyük Şehir)
Yumurtalık Kaza Adana,Adana Vilayeti(Büyük Şehir)

Not:Kaynak gösterilmeden; kısmen ya da tamamen kullanılamaz.


İsmail YİĞİT
Araştırmacı Yazar
[email&#;protected]
İsmail YİĞİT- Google+
İsmail YİĞİT "Derlemeler"-Youtube
İsmail YİĞİT -"Naturel Yaşam"-Youtube