Ayırma Hunisi Örnekleri

ayırma hunisi örnekleri

kaynağı değiştir]

Katı-sıvı ekstraksiyon başlıca doğal ve biyolojik örneklerle ilgili uygulamalarda kullanılır.

Katı-sıvı ekstraksiyonunda katının içerdiği maddelerden biri veya bir bölümü uygun bir çözgen ile ekstrakte edilir. Katıların ekstraksiyonu genellikle uzun zaman aldığı için sürekli ekstraksiyon yöntemleri tercih edilir. Maddenin katı içinden diffüzlenmesi yavaş bir işlem olduğu için katı örnek ince toz haline dönüştürüldükten sonra ekstrakte edilmelidir. Böylece maddenin çözgenle daha fazla teması sağlanır.

Katı-sıvı ekstraksiyonda ise Soxhlet Ekstraktörü denen bir cihaz kullanılır.

Soxhlet ekstraksiyon cihazı[değiştir
7. Sınıf Fen Bilimleri Karışımların Ayrılması konu anlatımı
Haberin Devamı
Karışımların ayrılması, fen bilimleri dersinin en önemli konuları arasında yer alır ve karışımdaki maddelerin eski haline döndürülmesine karışımların ayrıştırılması denilmektedir.
Karışımların Ayrılması
Karışım, iki ya da daha fazla maddenin kimyasal özelliklerini yitirmeden bir arada bulunmasına denilmektedir. Karışımı oluşturan maddeler özelliklerini korurlar ve istenildiği zaman karışımlar tekrardan kendilerini oluşturan maddelere basit yöntemler yardımı ile ayrılabilirler.
Karışımların fen bilimleri dersi kapsamında kendisini oluşturan diğer maddelere ayrılmasına karışımların ayrılması denir.
Günümüzde karışımların ayrıştırılmasında (ayrılması) karışımı oluşturan diğer maddelerin yoğunluğu, fiziksel hal, mıknatıslanma, tanecik boyutu ve kaynama noktası farkı gibi bazı özelliklerinin farklılığından faydalanılmaktadır.
Haberin Devamı
Karışımları ayrıştırmadan önce karışımı oluşturan maddelerin yukarıdaki özellikleri göz önünde bulundurulur ve ona göre uygun yöntem seçilir. Karışımların ayrılmasında en yaygın olarak kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir.
Karışımların ayrılmasında buharlaştırma yöntemi, damıtma yöntemi, yoğunluk farkı ile ayırma, mıknatıs ile ayırma, süzme yöntemi, eleme yöntemi gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Buharlaştırma Yöntemi
Bu yöntemin kullanılabilmesi için öncelikle karışımı oluşturan diğer maddelerin buharlaşma noktalarının birbirinden farklı olması gerekmektedir. Buharlaştırma yönteminde karışımlardaki çözücü madde buharlaştırılır böylece karışımdan uzaklaştırılır ve geriye sadece çözünen madde kalır. Aslında bu yöntem genel olarak çözünen maddeyi elde etmek için kullanılmaktadır. Yöntemde çözücü madde buharlaşır.
Örnek olarak tuzlu su karışımını ele alırsak, buharlaştırma yöntemi sayesinde karışımdaki çözücü olan su karışım ortamından uzaklaştırılırken ortamda sadece tuz kalır. Aynı şekilde şekerli su karışımında da şekerin elde edilmesi için buharlaştırma yöntemi kullanılmaktadır. Buharlaştırma yöntemi genel olarak katı ve sıvı karışımlarının ayrıştırılmasında kullanılmaktadır.
Haberin Devamı
Yoğunluk Farkı Yöntemi
Yoğunluk farkı yönteminde maddelerin ayırt edici özelliklerinden biri olan yoğunluk farkı yönteminden faydalanılmaktadır. Katı-katı ya da sıvı-sıvı karışımları ayrıştırırken kullanılmaktadır.
Örnek olarak, yoğunluk farkı bulunan ve suda çözünmeyen iki farklı maddeden oluşturulan karışımları ayrıştırmak için var olan karışım su içine atılır ve büyük yoğunluğuna sahip olan madde suda batarken küçük yoğunluğu sahip olan madde su üzerinde yüzecektir. Böylece iki madde de birbirinden ayrıştırılmış olacaktır.
Bu yöntemde heterojen sıvı-sıvı karışımını örnek olarak göz önüne alabiliriz. Örneğin zeytinyağı-su karışımının ayrılması için ayırma hunisi yardımı ile sıvıların yoğunluk farkından faydalanılmakta olup bu karışım ayrılması yapılmaktadır.
Haberin Devamı
Ayırma hunisi içine karışımı koyduğumuz zaman karışımdan büyük yoğunluğa sahip olan su altta, küçük yoğunluğa sahip olan zeytinyağı üstte kalır ve dengede kalır.
Damıtma Yöntemi
Damıtma yöntemi homojen sıvı-sıvı karışımların ayrılmasında kullanılmaktadır. Bu yöntemde sıvıların kaynama noktalarının farkından faydalanılır. Damıtma yöntemi kaynama noktaları birbirinden farklı olan sıvı-sıvı karışımlar ısıtılır ve ardından kaynama noktası daha küçük olan sıvı buharlaştırılır. Buharlaşarak gaz hale geçen karışım maddesi soğuk bir ortamdan geçirilir, yoğuşturulur ve sonrasında tekrar sıvı hale geçirilir.
Böylece sıvı-sıvı karışım maddeleri birbirinden ayrıştırılmış olur. Örnek olarak, etil alkol-su karışımı verilmektedir. Etil alkol ile su karışımı ayrılırken, sıvı- sıvı karışım ısıtılır ve düşük kaynama noktasına sahip olan etil alkol gaz sudan daha önce gaz haline geçer. Gaz hale geçmiş olan etil alkol buzdan geçirilir ve böylece yoğuşturulmuş olur. Ardından sıvı faza tekrar dönmüş olan etil alkol ayrı bir kap içerisinde biriktirilir. Bu sayede sıvı- sıvı su ve etil alkol karışımı damıtma yöntemi yardımı ile birbirinden ayrılmış olur.

Karışımları Ayırma Yöntemleri Nelerdir? Homojen ve Heterojen Karışım Ayırma Yöntemleri Kaça Ayrılır, Örnekleri Neler?

Karışımları ayırma yöntemleri neler ve karışımları ayırmada ne kullanılır, daha çok karışımın türüne ve kimyasal yapısına bağlıdır. Karışım ayırma yöntemleri, homojen ve heterojen karışımları ayıma yöntemlerinde kullanılıp daha çok bu karışımların özelliklerine göre belirlenmektedir. Gerektiğinde kimyasal ayırma yöntemleri yanında fiziksel ayırma yöntemleri de kullanılmaktadır. Ayırma işlemi karışımın özelliğine göre olduğu için karışımları ayırma yöntemleri kaça ayrılır sorusu ve cevapları bu durumda oldukça önemlidir.

Karışımları Ayırma Yöntemleri Nelerdir?

Karışımlar ayrılırken, bileşenlerin özellikleri incelenir ve bu özelliklere göre ayırma metotları kullanılır. Yani maddelerin özelliklerine göre karışım ayırma yöntemleri vardır.

Mıknatıs ile ayırma: Mıknatıs; demir(Fe), nikel(Ni) ve kobalt(Co) metallerini çeker. Bu elementlerden oluşan karışımlar da mıknatısla ayrılır.

Söz gelimi, Demir tozu ve bakır tozu mıknatıs kullanılarak ayrılabilir. Mıknatıs karışıma yaklaştırıldığında demir tozlarını çeker. Böylece demir ile bakır birbirinden ayrılır. Kâğıt geri dönüşüm için toplanan kâğıtlardan metallerin ayrışımı için de bu yöntem kullanılır.

Erime noktası farkıyla ayırma (hâl değiştirme): Alaşımlar ve homojen katı- katı karışımlara örnek verilebilir.

Söz gelimi, kalay (Sn) ve çinko (Zn) katılarından oluşan homojen karışım ısıtıldığında erime noktası küçük olan çinko metali karışımdan ayrılır. Altın –bakır alaşımında da bu yöntem kullanılır.

Tanecik boyutuyla ayırma: tanecik boyurları farklı olan maddeleri süzme,eleme ve diyaliz yöntemiyle bileşenlerine ayrılır.

Süzme: birbiri içinde çözümeyen katı- sını ve katı-gaz heterojen karışımlar bu yöntemle ayrılır.

Söz gelimi, makarnanın sudan ayrılması, bardağa dökülen çayın süzgeçle ayrılması ve arabalardaki hava filtresi gibi günlük yaşamdan pek çok örneği vardır.

Eleme: Tanecik boyutları farklı olan katı- katı karışımları ayırmada kullanılır. Kum-çakıl taşı, un-kepek gibi heterojen karışımlar bu yöntemle ayrıştırılır. Bu yöntem, tanecik boyutuna uygun gözenekli elek aracıyla yapılır.

Diyaliz: Sıvı-katı kolloit karışımların gözenekli zarlardan geçebilmesi için çözümleme ve arıtmada bu yöntem kullanılır. Küçük kollaitlerin geçebilmesi için büyük kolloitler geçebilmeli öncelikle.

Söz gelimi, diyaliz makinesiyle kanın metabolik atıklardan temizlenmesi ve serumla besleme örnek verilebilir.

Kaynama Noktası Farkı ile Ayırma: Sıvı-sıvı homojen karışımları, kaynama noktası farkından yararlanılarak ayrıştırılır. Bu işleme de ayrımsal damıtma denir. Birden fazla sıvı içeren homojen karışımlar için kullanılır. Kaynama noktası düşük olan önce buharlaşır ve gaz aşamasına geçen sıvı soğutma kabında soğutulur, yoğunlaştırılır ve toplama kabında birikir.

Söz gelimi, etil alkol-su, su-ham petrol, tuzlu su gibi örnekleri vardır.

Çözünürlük farkı ile ayırma: Maddelerin katı, sıvı ve gaz hallerinde çözünürlük ayırt edici özelliktir. Bu özellik kullanılarak karışımdaki maddeler bileşenlerine ayrışabilir.

Özütleme (Ekstraksiyon): Karışımdaki bileşenlerden birini, uygun bir çözücüde seçimli olarak çözüp ayırma işlemidir.

Kristallindirme: Çözünmüş maddenin kristal yapılı katı hâle geçişine kristalleştirme denir. Sıvı- katı homojen çözeltide çözeltinin ısıtılarak buharlaştırılması ya da çözeltinin soğutulması ile çözünen katının çökmesine de kristallendirme denir.

Ayrımsal Kristallendirme: Aynı çözücüde çözünebilen iki katı maddeyle çözünürlüklerinin sıcaklık değişimleriyle farklı olmasından yararlanılarak ve sıcaklıkta çözünürlükleri farklı miktarlarda değişen iki katının ayrılması için yapılan ayrıştırmadır.

Yoğunluk farkı ile ayırma: heterojen karışımlar yoğunluk farkı ile ayrıştırılabilir.

Ayırma hunisi ile ayırma: Birbiri içinde çözünmeyen ve öz kütleleri farklı olan karışımların ayrıştırılmasında kullanılır. Daha çok sıvı-sıvı heterojen karışımları ayırmada kullanılır.

Homojen ve Heterojen Karışım Ayırma Yöntemleri Kaça Ayrılır?

Bu karışımlar da yukarıda belirttiğimiz gibi maddenin yapısına ve özelliğine göre ayrıştırılır. Bu açıdan baktığımızda homojen ve heterojen karışımlarda da ayırma yöntemleri maddelerin tanecik yapılarına göre değişmektedir. Bu durumda:

Homojen karışımlarda (çözeltilerde), maddeler birbiri içinde çözünür. Bu yüzden çözeltileri bileşenlerine ayırmak amacıyla heterojen karışımlardan farklı yöntemler kullanılır. Heterojen karışımları ayırmada ise maddelerin hâl değişim sıcaklıkları ile çözünürlük gibi farklı fiziksel özellikleri kullanılır.

Heterojen karışımları ayırma yöntemleri üçe ana başlığa ayrılır. Bu yöntemler de alt başlıklara ayrılmaktadır:

Tanecik Boyutunu Ve Görünür Özellikleri Farkını Kullanarak Ayırma: ayıklama, eleme ve süzme yöntemiyle ayırma
Yoğunluk Farkını Kullanarak Ayırma: aktarma, yüzdürme ve pıhtılaşma yöntemiyle ayırma
Diğer Yöntemler: elektriklenme, mıknatıs, katı-katı karışımlarının erime sıcaklıkları farkıyla ayırma

Homojen karışımları ayırma yöntemleri iki ana başlığa ayrılır:

Kaynama Sıcaklıkları Farkını Kullanarak Ayırma: basit damıtma, ayrımsal damıtma ve yoğunlaştırma
Çözünürlük Farkını Kullanarak Ayırma: kristallendirme, ayrımsal kristallendirme, çökertme ve özütleme