Bagimli Sirali Cumle
Bağımlı ve Bağımsız Sıralı Cümle Nedir?
Yapısına göre sıralı cümleleri, bazı kaynaklarda ve sorularda &#;bağımlı ve bağımsız sıralı cümle&#; şeklinde görmeniz mümkündür. Bu terim, birbiri ardına sıralanan cümlelerin aralarında herhangi bir ögenin ortak olup olmadığını ifade etmektedir. Sıralı cümleler, yüklemleri ayrı olmasına rağmen aralarında bir anlam bağı bulunan cümlelerdir. Bu anlam ilişkisine paralel olarak sıranan iki cümlenin bazı ögeleri ortak olabilmektedir. Mesela bazen iki cümlenin de belirttiği işi gerçekleştiren tek bir özne bulunabilir. Veya iki cümle de aynı zamanda (zarf tümleci) veya aynı yerde (dolaylı tümleç) gerçekleşebilmektedir. Bunun gibi ögeleri ortak olan sıralı cümlelere bağımlı sıralı cümle denilmektedir.
Sıralı cümleler, genellikle birbirini takip eden olayları anlattığı ve aralarında anlam ilişkisi bulunan cümleleri içerdiği için, bazen ögeleri arasında da ortaklık bulunabilmektedir. Bu ortaklık her sıralı cümlede olmak zorunda değildir, yani bazı sıralı cümlelerin ögeleri arasında herhangi bir ortaklık olmayabilir. Bu bilgilerden hareketle &#;En az bir ögesi ortak olan sıralı cümlelere bağımlı sıralı cümle; ögeleri arasında bir ortaklık olmayan sıralı cümlelere ise bağımsız sıralı cümle denir.&#; şeklinde bir tanım yapabiliriz. Sıralı cümlelerin ögelerinin sadece bir tanesi ortak olabileceği gibi, birden fazla ögesinin ortak olması da mümkündür.
Sıralı cümlelerde en az iki farklı yüklem bulunmak zorundadır. Bu yükleme bağlı ögeler, sıralı cümledeki diğer yüklemle ortak olabilir. Ortak olamayacak tek öge yüklemdir. Zira yüklemi ortak olan cümleler birden fazla yargı bildirmediği için sıralı cümle olamazlar. Bu nedenle bağımlı sıralı cümleler, her şeyden önce en az iki farklı yükleme sahip olmalıdır. Daha sonra bu yüklemlere ögeleri bulmak için sırayla soruları sorduğumuzda aynı kelimeyi buluyorsak, bu cümle bağımlı sıralı cümledir. Örneğin &#;Aysu işlerini bitirdi, vakit kaybetmeden eve geçti.&#; sıralı cümlesindeki altı çizili yüklemlere &#;Bu işi yapan KİM?&#; diye sorduğumuzda, iki yüklemden de &#;Aysu&#; yanıtını alırız. O hâlde bu sıralı cümlede özne ortak öge olarak kabul edilmelidir.
NOT:Bir sıralı cümlede bir öge ortak olabileceği gibi, birden çok öge de ortak olabilir. En az bir öge ortaksa bağımlı sıralı cümle, hiçbir ortak öge yoksa bağımsız sıralı cümle kabul edilir.
Bağımlı Sıralı Cümle Örnekleri
&#; Öğretmen geçen hafta bu ödevi verdi, bu hafta hepsini kontrol etti. (ö.)
&#; Konuşması hem yavaş hem sıkıcıydı. (ö.)
&#; Basit sebeplerle sinirlenir, her zaman kaygılı görünürdü. (ö.)
&#; Sınavı kazandığından içi içine sığmıyor, havalara uçuyordu. (ö. &#; z.t.)
&#; Kitap okumayı çok severdi, kütüphanesinde yüzlerce kitap vardı. (ö.)
&#; Yaşlı adam görüşmek için ofise geldi, sizi sordu. (ö.)
&#; Türkiye&#;de dört mevsim yaşanır, insanlar aynı anda hem yazı hem kışı yaşar. (d.t.)
&#; Babam aile dostumuzu aradı, akşam oturmaya davet etti. (ö. &#; n.)
&#; Araba hızını alamamış, ilerideki kanala uçmuş. (ö.)
&#; Her yaz İzmir&#;e gider, güzel anılar biriktirirdim. (ö. &#; z.t.)
&#; Küçük çocuk oyuncaklarını çok sever, her zaman güzel kullanırdı. (ö. &#; n.)
&#; Yaylada yazın oyunlar oynar, güzel bir tatil geçirirdim. (ö. &#; d.t. &#; z.t.)
&#; Alçak düşman bu güzel memleketi topa tutmuş, işgale kalkmıştı. (ö. &#; n.)
&#; Arada bir arkasına bakıyor, hızlı adımlarla uzaklaşıyordu. (ö.)
Bağımsız Sıralı Cümle Örnekleri
&#; Bana arkadaşını söyle,sana kim olduğunu söyleyeyim.
&#; Akşam olmuştu, herkes evine gidiyordu.
&#; Dün tarihtir, yarın bilinmeyendir, bugün bir hediyedir.
&#; Alışveriş çılgınlığı artıyor, israf toplumun yarası hâline geliyor.
&#; Yağmur durmuştu yollar çamurdan görünmüyordu.
&#; Düşünmeden öğrenmek faydasız, öğrenmeden düşünmek tehlikelidir.
&#; Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
&#; Eleştirmek çok kolay, sanat yapmak pek güçtür.
&#; Dikkatle kitap okuyordu, etrafta derin bir sessizlik vardı.
&#; Berkay hatasını anlamış, biz de onu affetmiştik.
&#; Otobüs biraz mola verdi, yarım saat sonra hareket edeceğiz.
&#; Besle kargayı, oysun gözünü.
&#; Tüfek icat oldu, mertlik bozuldu.
&#; Karıncadan ibret al, yazdan kışı karşılar.
Orkun KUTLU
Sıralı cümle nedir? Sıralı cümle örnekleri. 20 tane bağımlı sıralı cümle ve bağımsız sıralı cümlelere örnek.
Sıralı Cümle
Sıralı Cümle Nedir?
Basit veya birleşik yapıda, aralarında anlam ilgisi olan en az iki cümlenin birbirine virgül ya da noktalı virgülle bağlanmasıyla oluşturulan cümlelere sıralı cümle denir. Sıralı cümlelerde en az iki yüklem, dolayısıyla birden fazla yargı bulunur.
Sıralı cümleler bağımlı sıralı cümle ve bağımsız sıralı cümle olarak ikiye ayrılır.
Bağımlı Sıralı Cümle Örnekleri
Cümleleri arasında öge ortaklığı olan sıralı cümlelerdir. Sıralı cümleyi oluşturan cümleler özne, tümleç, nesne gibi aynı ögeleri paylaşıyorsa bağımlı sıralı cümle olur.
➥ Mustafa Bursa&#;ya gitti, biz de gideceğiz. (&#;Bursa&#; dolaylı tümleç &#; ortak öge)
➥ Bugün fazla mesai yaptım, çok yorulmuşum. (&#;Ben&#; gizli özne &#; ortak öge)
➥ Her akşam kitap okur, notlar alırdı. (&#;Her zaman&#; zarf tümleci &#; ortak öge)
➥ Öğrenciler teneffüse çıktılar, oyun oynadılar. (&#;Çocuklar&#; özne &#; ortak öge)
➥ Her seferinde topu bahçeye kaçırır, ben de gidip alırdım. (&#;topu&#; nesne &#; ortak öge)
➥ Şef, işçileri odasına çağırdı, tek tek tebrik etti. (&#;şef&#; özne, &#;işçileri&#; nesne &#; ortak ögeler)
➥ Sinem annesine güvenir, tüm sırlarını paylaşırdı. (&#;Sinem&#; özne, &#;annesine&#; dolaylı tümleç &#; ortak ögeler)
➥ Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. (&#;Mart&#; özne &#; ortak öge)
➥ Bu kalıbı sanayide yaptırmış, ömür boyu kullanmıştı. (&#;O&#; gizli özne, &#;bu kalıbı&#; nesne, &#;sanayide&#; dolaylı tümleç &#; ortak ögeler)
➥ Raftaki kitabı aldı, arkadaşlarına gösterdi. (&#;O&#; gizli özne, &#;raftaki kitabı&#; nesne &#; ortak ögeler)
Bağımsız Sıralı Cümle Örnekleri
Cümleleri arasında öge ortaklığı olmayan sıralı cümlelerdir. Cümleler arasında sadece anlam ilişkisi bulunur. Anlamsal olarak ortaklık vardır.
➥ Babam sinirli, annem sinirli, kardeşim ise gülüyordu.
➥ Yağmur yağıyor, hava serinlemiştir.
➥ Sokağımıza macuncu gelirdi, hepimiz çevresine toplanırdık, parası olan macun alırdı, fakir olan yiyenlere mahzun mahzun bakardı.
➥ Cihan üst kattaydı, biz aşağıda salonda oturuyorduk.
➥ Bu sene kış sert geçmedi, fazla kömür yakmadık.
➥ Hava çok nemliydi, hepimiz terden sırıl sıklam olmuştuk.
➥ Model arabaları çok severdi, masasının üstünde onlarca model arabası vardı.
➥ İyi ağaç kolay yetişmez; rüzgâr ne kadar kuvvetli eserse ağaçlar da o kadar sağlam olur.
➥ Besle kargayı, oysun gözünü.
➥ Öğretmen geldi, herkes ayağa kalktı.
İlgili İçerikler:
30 Tane Basit Cümle Örneği İçin Tıklayın40 Tane Birleşik Cümle Örneği İçin Tıklayın25 Tane Bağlı Cümle Örneği İçin Tıklayın*** Sıralı Cümle Örnekleri içeriği hakkında söylemek istediklerinizi aşağıdaki yorum alanına yazabilirsiniz.
Aralarında noktalı virgül, virgül veya bağlaç bulunan bağımsız cümlelerden meydana gelen cümlelere denir. Sıralı cümleler, art arda sıralanmış cümlelerdir. Yargısı tamamlanmış en az iki cümle vardır. Kısacası cümlenin öğeleri bulunurken sıralı cümlelerin en az iki yüklemi vardır. Sıralı cümleler, Cümle+cümle şeklindedirler.
Örnek
Bahar geldi, kuşlar göç etmeye başladı.
Birinci cümle İkinci cümle
Cümlelerde iki yüklem dolayısıyla iki cümle söz konusudur. Birinci cümle "Bahar geldi."; ikincisi ise "Kuşlar göç etmeye başladı." cümlesidir.
Sıralı cümleler ikiye ayrılır:
a) Bağımsız Sıralı Cümle
Özneleri, tümleçleri, yüklemleri farklı olan yani öğe ortaklığı bulunmayan cümlelerdir. Cümleler arasında anlam ilgisi olmasına karşın hiçbir öğesi ortak olmayan cümlelere bağımsız sıralı cümle denir.
Örnek
Ali okula gitti, okulda kimse yoktu.
Ö. D.T. Y. D.T Ö. Y.
Aç at yol almaz, aç it av almaz.
Ö. Y. Ö. Y.
Alet işler, el övünür.
Ö. Y. Ö. Y.
Yukarıdaki üç sıralı cümlede de hiçbir öğe ortak değildir. Her üçünde de ikişer cümle bulunmaktadır. Cümleler arasında anlamsal bir bağ olduğu için cümleler sıralı cümledir. Hiçbir öğe de ortak olmadığından bağımsız sıralı cümledirler.
Aşağıdaki cümleler, öğe ortaklığı olmayan, sadece cümleler arasında anlam ilişkisi olduğu için bağımsız sıralı cümlelerdir.
Örnek
Arkanı güneşe çevirme, gölgen önüne düşer.
Çamların kozalakları düşüyor, kış yavaş yavaş geliyor.
Çirkefe taş atma, üstüne sıçrar.
Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
Sakla samanı, gelir zamanı.
Bu yıl bahar erken geldi, çiçekler hemen açtı.
Mustafa beni sinemaya götürdü, orada gönlümce eğlendim.
Hava çok soğuktu, her taraf buz olmuştu.
Danışan dağı aşmış, danışmayan yolu şaşmış.
Gülme komşuna, gelir başına.
İt ürür, kervan yürür.
Kel ölür sırma saçlı olur, kör ölür badem gözlü olur.
Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.
Su uyur, düşman uyumaz.
Yaza çıkardık danayı, beğenmez oldu anayı.
b) Bağımlı Sıralı Cümle
Öğelerinden en az birinin ortak olduğu cümlelerdir. Bağımlı sıralı cümlelerde özne, yüklem, tümleç ve nesnelerden biri veya birkaçı ortaktır.
Açıklamalı Örnekler
Acıkan doymam, susayan kanmam sanır.
Yukarıdaki cümlelerde yüklem ortak kullanılmıştır. "Sanır" çekimli fiili her iki cümlenin de ortak yüklemidir. Cümlede hem öğe hem de anlam ortaklığı söz konusudur. Bu sıralı cümleyi iki ayrı cümle olarak değerlendiğimizde:
Acıkan doymam sanır.
Susayan kanmam sanır.
Ayağını sıcak, başını serin tut.
Yukarıdaki cümlede hem özne hem de yüklem ortak kullanılmıştır. "Sen" gizli öznedir. Yine "tut" yüklemi ortak kullanılmıştır. Cümlede hem öğe hem de anlam ortaklığı söz konusudur. Sıralı cümleyi tam olarak yazdığımızda iki ayrı cümle ortaya çıkar:
Sen ayağını sıcak tut.
Sen başını serin tut.
Çok yeme, sıcak yeme, çiğ yeme.
Yukarıdaki cümlede özne ortak kullanılmıştır. Cümlede hem öğe ortaklığı hem de anlam ortaklığı söz konusudur. Yukarıdaki sıralı cümleden üç cümle çıkar. "Sen" gizli öznesi ortaktır. Sıralı cümleyi tam olarak yazdığımızda:
Sen çok yeme.
Sen sıcak yeme.
Sen çiğ yeme.
Her zaman derslerine zamanında çalışır, başarılı olur.
Cümle, bağımlı sıralı bir cümledir. Cümlede gizli özne (o) ile zarf tümleci ortaktır. Cümlede hem öğe ortaklığı hem de anlam ortaklığı söz konusudur. Bağımlı sıralı cümleyi tam olarak yazdığımızda:
O, her zaman derslerine zamanında çalışır.
O, her zaman başarılı olur.
Mustafa okulda derse girdi, dersi dinledi.
Cümle, bağımlı sıralı bir cümledir. Bağımlı sıralı cümlenin öznesi olan "Mustafa" ismi ortak kullanılmıştır. Yine "okulda" dolaylı tümleç görevindedir ve ortak kullanılmıştır. Cümlede hem öğe ortaklığı hem de anlam ortaklığı söz konusudur. Cümleleri tam olarak yazdığımızda:
Mustafa okulda derse girdi.
Mustafa okulda dersi dinledi.
Örnekler
O, eve; Esra okula gitti. (Yüklem ortaktır.)
Hasan evini boyadı, temizledi. (Özne ve nesne ortaktır.)
Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. (Özne ortaktır.)
Bıçağı eline aldı, sonra cebine koydu. (Özne ve belirtili nesne ortaktır.)
İlk kez İstanbul'a gittim, hayran kaldım. (Özne ve dolaylı tümleç ortaktır.)
Kaymakam çalışkan öğretmenlere belge verdi, teşekkür etti. (Özne ve dolaylı tümleç ortaktır.)
Ayrıca bakınız
Anlamı Bakımından Cümleler
Olumlu Cümle
Olumsuz Cümle
Soru Cümlesi
Şart Cümlesi
Ünlem Cümlesi
Emir Cümlesi
Yüklemi Bakımından Cümleler
Fiil Cümlesi
İsim Cümlesi
Yüklemin Yeri Bakımından Cümleler
Kurallı Cümle
Devrik Cümle
Eksiltili Cümle
Yapısı Bakımından Cümleler
Basit Cümle
Birleşik Cümle
a. Girişik Birleşik Cümle
b. İç İçe Birleşik Cümle
c. Şartlı Birleşik Cümle
d. İlgi Cümlesi (Ki'li Birleşik Cümle)
Sıralı Cümle
Bağlı Cümle
Temel Cümlecik
Yan Cümlecik
Cümle Türleri Konu Testleri
Cümle Türleri Test 1
Cümle Türleri Test 2
Cümle Türleri Test 3
Cümle Türleri Test 4
Cümle Türleri Test 5
Ana Sayfa
Bagımlı sıralı cümle ne demek?
İçindekiler:
- Bagımlı sıralı cümle ne demek?
- Sıralı cümle ne oluyor?
- Bağımlı sıralı cümle nedir örnek?
- Yapıca sıralı ne demek?
- Iç içe cümle ne demek?
- Sıralı fiil cümlesi nedir?
- Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için ne konur?