Bagirsakta Fitik Neden Olur

Rektosel (Makat Fıtığı) Genel Bilgi

Kalın bağırsağın son bölümü olan rektumun vajene doğru çıkıntı yapması, cepleşmesi, fıtıklaşması durumuna rektosel ismi verilir. Bu fıtıklaşma özellikle büyük abdest yapma sırasında ıkınma ile belirginleşir.

Bazen bu fıtıklaşma sadece rektum ile sınırlı kalmaz. İdrar torbası (sistosel), ince bağırsaklar (enterosel) ve kalın bağırsağın (ssigmoidosel) daha üst kısımları tek tek ya da hepsi birlikte bu fıtıklaşmaya dahil olabilir.

Hamilelik ve gebelik rektoselin (bağırsak fıtığının) en önemli nedenlerinden biridir. Uzamış zorlu doğumlar, doğum sayısının fazla olması, doğumda forceps kullanımı ve makatı kontrol eden kasların zarar görmesi tetikleyen faktörlerdir. Hiç doğurmamış veya genç kadınlarda da rektosel görülebileceği unutulmamalıdır.

Hastalarda dışkılama sırasında aşırı ıkınma, bu esnada vajenden basarak parmak yardımıyla dışkılama, bağırsaklarda tam boşalamama hissi, vajen içerisinde bir kitle hissi, cinsel ilişki sırasında ağrı gibi şikayetler olur.

Bu şikayetler ile baş vuran tüm hastalar detaylı bir incelemeyi takiben güncel görüntüleme yöntemleriyle araştırılmalıdır. Günümüzde bu alanda en ileri görüntüleme yöntemi “MR Defekografi”dir. Bu inceleme yöntemiyle hasta radyasyona maruz kalmaksızın rektoselin derecesi ve eşlik eden başkaca patolojiler çok net bir şekilde ortaya konabilmektedir.

Unutulmamalıdır ki, bir görüntüleme yöntemiyle tanısı konmuş rektosel eğer hastada herhangibir şikayete neden olmuyorsa asla cerrahi olarak tedavi edilmeye çalışılmamalıdır. Genelde yüksek lifli gıda tüketilmesi ve bol su içilmesi sorunun ilerlemesini ve şikayetleri önler. Bu yardımcı yöntemler sadece hastalığın ameliyatsız tedavisinde değil aynı zamanda ameliyat olmuş olan hastaların ameliyat sonrasında ki önerileri arasında da bulunmalıdır. Bu aşamada pelvik taban egzersizleri olarak isimlendirilen uygulamalardan da hastalar fayda görebilirler.

İleri düzey hastalıkta ve ya hastanın şikayetlerinin belirgin olması durumunda cerrahi tedavi gerekir. Bu tedavi vajen yoluyla, anal kanal üzerinden veya iki kanal arası boşluktan bazen de karın içerisinden girilerek gerçekleştirilebilir.

Makat bölgesindeki tüm hastalıklardaki yakınmalar birbirine benzerdir. Bu nedenle şikayetlerin rektosele ait olup olmadığı veya uygulanacak tedavinin şekli ancak bu hastalıklar konusunda tecrübeli cerrahlarca konur.

Rektosel (Makat Fıtığı) Nedir?

Kalın bağırsağın son bölümü olan rektumun vajina içerisine doğru fıtıklaşması rektosel halk arasında bilinen ismiyle de makat fıtığı olarak isimlendirilmektedir. İleri yaşlı, çok doğum yapmış ve rahim ameliyatı olmuş olan kadınlarda sıkça görülen bir durumdur.

Rektosel (Makat Fıtığı) Belirtileri

Kronik kabızlığı bulunan hastaların hemen hepsinin ortak şikayeti dijitasyon olarak adlandırdığımız parmak yardımlı dışkılamadır. Hasta tuvalet esnasında vajene parmakla dışarıdan basmak suretiyle dışkısını yapabilir. Cinsel birleşme sırasında ağrı, makatta ağrı bazen kanama ve vajinal dolgunluk hissi en çok görülen belirtilerdendir. Uzun süre tedavisiz kalan rektoselde mevcut tabloya hemoroidal hastalık, makat çatlağı gibi ek patolojilerin de eklenmesiyle bu hastalıklara bağlı kanama-ağrı gibi belirtiler de eklenebilir.

Rektosel (Makat Fıtığı) Tanı Yöntemleri

Hastalığın en önemli tanı yöntemi özenle gerçekleştirilecek olan fizik muayenedir. Burada makattan yapılacak olan muayenede vajina içerisine doğru olan fıtıklaşma kolaylıkla görülebilir. Muayene sonrasında hastanın, konvansiyonel ya da MR Defekografi adı verilen tetkiklerle de incelenerek rektoselinin derecesi, başkaca bir pelvik organ prolapsusununda mevcut hastalığa eşlik edip etmediği değerlendirilmelidir.

Rektosel (Makat Fıtığı) Tedavi Yöntemleri

Hastalığın başlangıç evresinde tuvalet ve beslenme alışkanlıklarında yapılacak düzenlemeler (posalı gıda ile beslenme- egzersiz çok su içme ve tuvalette uzun süre kalmama vs) ve bu alana spesifik uygulanacak egzersizler (Kegel) ile rektoselin ilerleyişi durdurulabilir.

Bu şekilde tedavi edilemeyen rektoselin tedavisi cerrahidir. Burada uygulanacak olan ameliyat yönteminin kararını verilmesi önem arzetmektedir. MR Defekografi ile derecelendirilmiş olan rektoselde, rektoselin evresine göre transperineal (makattan) ya da transabdominal (karın içerisinden laparoskopik) cerrahi yaklaşımlar kullanılmaktadır.

Eşlik eden başkaca patolojilerin de (bağırsak sarkması, mesane sarkması vs) olması durumunda daha komplike ameliyat yöntemlerine ihtiyaç olur.

Ameliyat transvajinal (vajen içerisinden) olarak da yapılabilmesine rağmen, yöntemin daha fazla ağrılı olması ve ameliyat sonrası dönemde ciddi cinsel fonksiyon bozukluğu yaratması nedeniyle fazla tercih edilmemektedir.

Tüm bunların yanısıra ameliyat öncesi olduğu gibi ameliyat sonrasında da egzersiz, diyet ve tuvalet alışkanlıklarında değişiklikler de hastaya önerilmelidir.

Rektosel (Makat Fıtığı) Ameliyatı

Rektosel ameliyatı sırasında amaç fıtığın oluşmasına sebep olan doku gevşekliğinin ortadan kaldırılmasıdır. Bu amaçla vajen ve rektum arasındaki dar alandan yapılacak olan cerrahi girişim ve bu alana yama konulmaktadır.

Sizlerden gelen sıkça soruları Prof. Dr. İlker Sücüllü cevaplıyor…

Vajinal fıtık belirtileri nelerdir?

Vajenden parmak yardımıyla dışkılama (dijitasyon), vajende dolgunluk hissi, vajen ve makatta ağrı, dışkılama sırasında kanama ve cinsel birleşme sırasında ağrıdır.

Bağırsak fıtığı tehlikeli mi?

Hayati tehlike arzeden bir durum değildir. Ancak hastalığın tedavisiz kalma durumunda ilerleyeceği ve tedavisinin daha komplike bir hale gelebileceği de unutulmamalıdır.

Bağırsak fıtığı ağrı yapar mı?

Cinsel birleşme sırasında ağrı şikayetine neden olur. Ayrıca makatta ve vajende künt dolgunluk hissi yaratabilmektedir.

Rektosel tedavi edilmezse ne olur?

İlerler ve daha büyük bir alanda rektosel olarak kendini gösterir.

Rektum fıtığı nedir?

Rektosele verilen isimlerden birisi de rektum fıtığıdır.

Rektosel erkeklerde görülür mü?

Çok nadir olarak da erkeklerde kendini göstermektedir.

Rektosel nasıl geçer?

Uygulanacak ameliyat ve hayat tarzı değişiklikleriyle (Tuvalette uzun süre kalmama, kabızlığa karşı alınacak ek tedbirler vs) ile geçer.

Kasık fıtığı ağrısı nasıl olur?

Kasıkta şişlik ve ağrı şeklinde olur. Özellikle ağır kaldırma ve efor sonrasında belirginleşir.

Bağırsak tıkanıkları ince bağırsak ya da kalın bağırsağın bir bölümünün daha önce karın içinde oluşan yapışıklıklar nedeniyle, bağırsakların dolaşım bozukluklarına bağlı olarak yeterli beslenememesi nedeniyle, bağırsaklara komşu organ bozukluklarının anormal şekilde basısı nedeniyle, doğumsal deformitelere bağlı olarak veya bağırsakların içinde oluşan kitleler nedeniyle oluşabilir. Tıkanma sonucunda dokuya iletilen kan akışının durmasına bağlı olarak çok ciddi komplikasyonlar gelişebilir.

Hem çocuk hem de yetişkinlerde görülebilen bağırsak tıkanıkları, acil müdahale gerektiren bir durumdur Belirtiler çok şiddetli ve ani olarak ortaya çıkabilir. Bağırsak tıkanıklığında rol oynayan risk faktörleri hakkında bilgi sahibi olmak rahatsızlığın önlenmesi açısından kritik önem taşır.

Bağırsak Düğümlenmesi (Tıkanıklığı) Nedir?

İnce bağırsakta tıkanıklığının yetişkinlerde görülme sıklığı oldukça düşüktür. Çoğunlukla çocuk ve bebeklerde görülen ince bağırsak tıkanıkları hayatı tehdit eden boyuta ulaşabilir. Tıkanıklık sonucunda bağırsak fonksiyonları tamamen durabilir ve bölgeye kan akışı kesilebilir. Duruma zamanında müdahale edilmediği takdirde, dolaşım bozukluğu oluşan bölümde yeterince kan akışı sağlanamadığı için geri dönüşü olmayan doku ölümleri oluşabilir. 

Bağırsak düğümlenmesi açısından risk faktörleri arasında özellikle yeni doğan yaş grubunda daha fazla olmak şartıyla doğumsal kusurlara bağlı olarak gelişen bağırsakta malrotasyon ve hareketlenmenin artması, Hirschsprung hastalığı sayılabilir. Hem çocukluk yaş grubunda hem de erişkinlerde ise daha önce yaşanan bağırsak tıkanıklığı hikayesi, normalden fazla şekilde genişlemiş kolon, kronik kabızlık, tümör, ameliyat sonrası yaşanan komplikasyonlar ve karın içi oluşan yapışıklıklar  sayılabilir. Aynı zamanda, bağırsak düğümlenmesinin kadınlara oranla erkeklerde daha sık görüldüğü söylenebilir. Özellikle 50 yaş üzeri kişilerle birlikte çok fazla hareket etmeyen kişilerde bu rahatsızlığın görülme ihtimali daha yüksektir.

Bağırsak Düğümlenmesinin (Tıkanıklığı) Belirtileri

Bağırsak tıkanıklarında, belirtiler çok ani ve şiddetli olabilir. Tıkanan bağırsak nedeniyle biriken gaz ve sıvı, kişide şiddetli ve ilerleyici ağrılara neden olur. Rahatsızlığın ilerlemesi durumunda, kan iletiminin kesilmesine bağlı olarak dokuda ölüm gerçekleşebilir.

En yaygın bağırsak düğümlenmesi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ani ve şiddetli kramp tarzı karın ağrısı
• Şok belirtileri
• Karında şişkinlik
• Gaz ve gaita çıkaramama
• Bulantı ve Kusma
• Dışkıda kan
• Bulantı ve kusmaya bağlı olarak sıvı kaybı
• Ateş

 Çocuklarda da görülen bağırsak tıkanıklarında bu belirtilere ek olarak aşağıdaki belirtiler de görülebilir:

•  Yüksek sesle ve şiddetli ağlama
• Huzursuzluk
• Bebeklerde emme güçlüğü
• Ağlama ataklarının sıklığı ağrının durumuna göre değişiklik gösterir. dakikada bir görülen ataklar ilerleyen fazlarda sıklaşabilir.
• İshal
• Kalp ritminin hızlanması
• Letarjiye bağlı olarak görülen uyku hali
• Hızlı nefes alıp verme

Bağırsak Düğümlenmesinin (Tıkanıklığı) Tanısı

Doktorlar, öncelikle yukarıdan belirtilen şikayetlerle hastaneye başvuran hastaların şikayetlerini dinleyerek buna uygun bir tedavi planı oluştururlar. Kesin tanı için aşağıdaki yöntemlerden yararlanılabilir:

• Kan testi
• Dışkı testi
• Röntgen
• Bilgisayarlı tomografi (BT), Ultrasonografi (USG)
• Kolonoskopi

Özellikle kalın bağırsak tıkanıklarında tanı konulması için fleksibl sigmoidoskopi yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemde, kalın bağırsağın son kısmı, anüsten girilen ufak bir cihaz yardımıyla incelenir. Bu cihazın boyutu, kolonoskopide kullanılan aletlere göre oldukça küçüktür. Aynı zamanda, bu yöntemin kişiye verdiği rahatsızlık hissinin çok az olduğu söylenebilir. İşlem için hastanede yatışa gerek yoktur, işlem sonrasında hasta normal yaşamına kaldığı yerden devam edebilir. Sigmoidoskopi işlemi sırasında bağırsak normal formuna kavuşabilir. Ancak, bu yöntemin bir tedavi yöntemi değil, bir tanı ve görüntüleme yöntemi olduğu unutulmamalıdır. Tıkanıklık nedeniyle bağırsakta çeşitli komplikasyonlar gelişebildiği için düğümün sigmoidoskopi yöntemiyle açılmasının ardından da farklı cerrahi işlemlerin uygulanması gerekebilir.

Bağırsak Düğümlenmesi (Tıkanıklığı) Tedavisi

Tedavideki asıl amaç bağırsaktaki tıkanıklığın ortadan kaldırılmasıdır. Aynı zamanda, bağırsak fonksiyonlarının geri getirilmesi de hedeflenir.

Genel olarak bağırsak düğümlenmesi vakalarında cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulur. Tıkanıklığın medikal tedavi ile giderilemediği durumlarda vakit kaybetmeden cerrahi tedavi planlanmalıdır. Tedavideki amaç normal sindirim sistemi bütünlüğünün devamını ve normal fizyolojiyi sağlamak olduğundan, tıkanıklık olan bağırsak segmentinin çıkarılması ile tıkanıklık giderilir. Bu durumda, bağırsağın geriye kalan iki sağlıklı ucu birleştirilir. Tüm bu operasyonlar açık cerrahi ile yapılabildiği gibi seçilmiş vakalarda laparoskopik olarak da yapılabilmektedir.

Uygulanan bazı cerrahi operasyonların sonrasında, hasta stomaya(ince veya kalın barsak segmentinin karın duvarına ağızlaştırılması) ihtiyaç duyabilir, ancak bu durum çoğunlukla geçicidir.

Tedavinin olumlu sonuç vermesi genel anlamda müdahalenin ne kadar erken yapıldığına bağlıdır. Erken tanı konulamayan düğümlenmeler enfeksiyon ve sepsis gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir.