Fen alanında büyük önem taşıyan bağımlı ve bağımsız değişkenler konusu, başka bir ifadeyle insanların kontrolü altında yaşanması söz konusu olan değişkenlik olarak da öne çıkmaktadır. Gerçekleştirilmekte olan pek çok farklı deney ve örnekler üzerinden de bu konuyla alakalı olarak bilgi sağlanabilmesi söz konusudur.
Bağımlı ve Bağımsız Değişken Nedir?
Bağımlı ve bağımsız değişkenler birbirlerine paralel olarak devam eder. Başka bir deyişle bağlantılı şekilde ortaya çıkar. Buna göre:
Bağımsız değişken; İnsan kontrolü altında yaşanması söz konusu durumda olan değişkenliktir.
Bağımlı değişken; İnsan kontrolü altında yaşanması söz konusu olan değişkenlikten etkilenen ve buna bağlı şekilde değişen değişkenlik olarak tabir edilir.
Burada bağımlı değişken ile birlikte herhangi bir durumu insan kontrolü altında değiştiği düşünülmektedir. Daha sonra da bu değişkenlik üzerinde daha farklı etkilerin ortaya çıkıyor olması durumunda, o vakit bu da bağımlı değişkenlik olarak tabir edilmektedir.
Bağımlı ve Bağımsız Değişken Nasıl Bulunur?
Bağımlı ve bağımsız değişken birbirine paralel biçimde bulunur. Bunun anlamı öncelikle ele alınan bir durum karşısında insanın bilinçli bir şekilde yapmış olduğu değişkenliğin sonrasında, durum tetiklenir ve bunun sonucu olarak bağımsız değişkenlerin getirmiş olduğu etkiyle bağımlı değişkenlik meydana gelir.
Özellikle de bağımlı ve bağımsız değişkenliği bulmak doğrultusunda belli başlı bazı deneyler ve örneklerin gerçekleştirilmesi söz konusudur. Bu sayede uygulamalı bir şekilde bağımsız değişkenlerin üzerinden bağımlı değişkenliğin nasıl oluştuğu anlaşılır bir nitelik kazanmaktadır.
Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler Örnekleri İle Konu Anlatımı
Bağımlı ve bağımsız değişkenlikleri anlamak doğrultusunda verilecek olan örnekler durumun çok daha net bir şekilde anlaşılmasına imkan sağlayabilmektedir. Özellikle bağımlı ve bağımsız değişkenlikleri konusunda gerçekleştirilecek olan lamba deneyi doğrudan bağımlı ile bağımsız değişkenlikleri anlatabilir bir nitelik barındırmaktadır.
Örneğin; bir devre üzerin mevcut durumda olan tek bir lamba yanmış halde olsun. Daha sonra da devre üzerindeki bu lambaların 2 veya 3 gibi farklı sayılara çıkarılmış olsun. Böylelikle insan kontrolü altında olan bir bağımsız değişkenlik ortaya çıkmış olur.
Bunun anlamı devre üzerinde bulunan lamba sayısı insan kontrolü altında arttırılır demektir.
Bağımsız değişkenlik durumunun bu şekilde yaşanmasının ardında, lambanın sağlamış olduğu aydınlık otomatik bir şekilde artış gösterir. İşte gerçekleşen bu aydınlık olayı ise bağımlı değişkenlik olarak ifade edilmektedir.
Başka bir ifadeyle devre üzerinde bulunan lamba sayısının artışı ile birlikte, yaşanan zorunluluktan doğan durumun beraberinde ortaya çıkan ışık artış göstermiştir. Ortaya çıkan bu durum ise bağımlı değişkenlik olarak tabir edilir. Bu şekilde Bağımlı ve bağımsız değişkenliklerin anlaşılması adına daha pek çok farklı örnek konu anlatımından kolaylıkla yararlanılması mümkün olmaktadır.
Fakat konun temelinde birbirini tetikleyen bir etki olduğu ifade edilebilir. Deneysel bir çalışmayla birlikte fen alanında önemli bir uygulama olma özelliği barındırmaktadır.
Örneğin: Sütün bozulmasına, sıcaklığın sağlamış olduğu etkisini kontrollü deney ile gözlemleyelim. Buna göre aynı marka, aynı hava ortamı, aynı miktar gibi değişkenler aynı tutulmak suretiyle, özdeş iki kaba süt konulmuş olsun.
seafoodplus.info bulunan süt, 5 c`de, seafoodplus.info bulunan süt ise;30 c`de tutulmuş olsun.
Bağımlı değişken: sıcaklık, ( insanın değiştirmiş olduğu bir etken olarak karşımıza çıkar)
Bağımsız değişken: sütün bozulması (yahut üretilmiş olan bakteri sayısı kendiliğinden oluşan bir durumdur.)
Matematik, doğa, sosyal ya da yapay bilimler gibi bilimin hangi alanında çalışıyor olursanız olun belirli araştırmaları yapmak ve iddialarınızın gerçekten var olduğunu ispatlamak için deneyler yapmalısınız. Bir deneyin olmazsa olmazları ise bağımsız değişken ve bağımlı değişkendir. Bağımlı ve bağımsız değişken terimleri ile pek çoğumuz matematik dersinde tanıştık ancak bunlar, tüm bilim alanlarında kullanılan kavramlardır.
Bağımlı da olsa bağımsız da olsa adı üzerinde bunlar değişken. Çünkü hem kendileri hem de etkileşime girdiklerini değiştirme becerisine sahiptirler. Bazısı etkileşim sonucu değişirken bazısı deneyi yapan bilim insanı tarafından değiştirilmektedir. Amaç ise basittir, bir iddianın bu değişkenler üzerinden ispatlanması. Bağımlı ve bağımsız değişken nedir, nasıl bulunur gibi merak edilen soruları gelin örnekler üzerinden inceleyelim.
Deneysel bir araştırma çalışmasında etkilerini araştırmak için eklenen değişkendir. Bağımsız değişken, çalışmaya eklenen diğer değişkenlerden etkilenmediği için bağımsız olarak adlandırılır. Bir olayı ya da sonucu açıklayan açıklayıcı değişkenler, bağımlı değişkenin değerini tahmin etmek için kullanılan tahmin değişkenleri ve bir regresyon denkleminin sağında kullanılan değişkenler; bağımsız değişkenlere örnek olarak gösterilebilir.
Deneysel bir araştırma çalışması sırasında doğrudan bilim insanı tarafından manipüle edilen bağımsız değişkenler, deneysel bağımsız değişken olarak adlandırılır. Doğrudan yapılan bu manipülasyon sayesinde bağımlı değişken üzerindeki değişiklikler gözlemlenir. Bağımlı değişkenin, bağımsız değişkene göre nasıl farklılıklar gösterdiğini görmek için birden çok seviyede uygulanabilir.
Yapılan bir deneyde en doğru sonuçları almak için katılımcıların deneysel bağımsız değişken gruplarına rastgele atanmaları gerekir. Yapılan rastgele atamalar sonucunda katılımcı özelliklerini çok daha sağlıklı bir şekilde kontrol edebilirsiniz. Deneysel bağımsız değişkene maruz kalacak bağımlı değişken de son derece önemlidir.
Yeni bir ilaç bulundu ve bunun yüksek tansiyon hastaları üzerindeki etkisi test edilmek isteniyor. Deneysel bağımsız değişken, gruplar arasındaki değişikliği ortaya çıkaracaktır. Bu örnekteki deneysel bağımsız değişkene maruz bırakılacak gruplar düşük doz deney grubu, yüksek doz deney grubu ve plasebo grubudur.
Deneysel bağımsız değişken ile bağımsız konu değişkenleri arasındaki en temel fark, bağımsız konu değişkenlerinin araştırmayı yapan bilim insanı tarafından manipüle edilemiyor olmasıdır. Örneğin bir sosyal araştırma deneyindeki katılımcıların cinsiyeti, etnik kökeni, ırkı, gelir seviyesi ve eğitim durumu manipüle edilemez olduğu için bunlar bağımsız konu değişkenleri olarak kabul edilir.
Bağımsız konu değişkenlerinden oluşan gruplara katılımcıları rastgele atamak mümkün değildir. Çünkü her katılımcının ve dolayısıyla grubun özellikleri bellidir. Bağımsız konu değişkenleri kullanılarak yapılan bir çalışmada farklı bir yol izlenmeli ve var olan özellikler üzerinden bir değerlendirme yapılmalıdır.
Rastgele atama olmadığı için yarı deneysel tasarım olarak adlandırılan bir deney yapıyorsunuz ve amacınız cinsiyetlerin bebek ağlaması üzerindeki etkilerini görmek. Kadın ve erkek olarak iki bağımsız konu değişkenleri grubunuz var. Bağımlı değişkeni bu gruplara maruz bırakır ve etkilerini, zaten belli olan özellikler üzerinden değerlendirirsiniz. Yani bir bebek ağlarken kadın etkisi mi daha iyi yoksa erkek etkisi mi? Değerlendirmeler sonucunda bu sorunun yanıtı aranır.
Bağımsız değişkeni bulmak için öncelikle araştırma deneyindeki bağımlı ve bağımsız tüm değişkenleri bulmalı ve listelemelisiniz. Tüm değişkenleri tespit ettikten sonra şu soruları sorarak hangisinin bağımsız değişken olduğunu bulabilirsiniz;
Deneysel bir araştırma çalışmasında bağımsız değişkenin etkileri sonucunda farklılık gösteren değişken, bağımlı değişken olarak adlandırılır. Bağımsız değişkene bağlı olduğu için bağımlı değişken olarak adlandırılır ve deney sonucunda istenilen sonucu verecek olan değişkendir.
Başka bir değişkendeki değişikliğe tepki veren tepki değişkenleri, ölçmek istenilen sonucu gösteren sonuç değişkenleri, bir regregrasyon denklemenin sol tarafında kullanılan değişkenler; bağımlı değişkenlere örnek olarak gösterilebilir.
Bağımsız değişken üzerinde değişiklikler yaptıktan sonra kaydettiğiniz şey tam olarak bağımlı değişkendir. Kaydedilen tüm bu ölçüm verileri üzerinden istatiksel analizler yapılır ve sonucunda bağımsız değişkenin bağımlı değişkeni etkileyip etkilemediği, etkilediyse nasıl ve ne ölçüde etkilediği ortaya çıkar.
Elinizde yeterince bulgu olduğu durumlarda farklı bağımsız değişken versiyonlarının aynı bağımsız değişkeni nasıl ve ne ölçüde etkilediğini açık bir şekilde görebilirsiniz. Bağımsız değişken versiyonları zenginleştikçe bağımlı değişkenin gösterdiği farklılıklar da bir o kadar zenginleşecektir.
Öğrencilerin matematik testi puanları ile oda sıcaklığının ilişkisini gösteren bir deney yapıyorsunuz. Bu deneydeki bağımsız değişken oda sıcaklığıdır. Öğrencilerin bir kısmı soğuk, bir kısmı sıcak odaya yerleştirilir. Bağımlı değişken ise matematik testi puanlarıdır. Tüm katılımcıların farklı bağımsız değişkenlere yani sıcaklığa göre verdikleri performans ölçülerek bağımlı değişken yani notlar üzerindeki etkisi kontrol edilir.
Bağımlı değişkeni bulmak için öncelikle araştırma deneyindeki bağımlı ve bağımsız tüm değişkenleri bulmalı ve listelemelisiniz. Tüm değişkenleri tespit ettikten sonra şu soruları sorarak hangisinin bağımlı değişken olduğunu bulabilirsiniz;
Bilimsel araştırma deneylerinin olmazsa olmazları bağımlı ve bağımsız değişken nedir, nasıl bulunur gibi merak edilen soruları yanıtlayarak değişken türlerini örnekler üzerinden açıkladık. Değişken tanımları farklı disiplenlerle farklı şekilde detaylandırılabilir fakat yazımızda çok daha anlaşılır olması için teknik detaylara boğmamaya çalıştık. Konu hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Bağımlı değişkenler, bağımsız değişkenlere tepki olarak değiştiği gözlenen değişkenlerdir. Bağımsız değişkenler ise bağımlı değişkenlerde bir değişime neden olmak için bilinçli veya kasti bir şekilde manipüle edilen değişkenlerdir.
kontrol edilen değişken devrede bir etkisi olmayan elementtir. Örneğin bir deneyde 1 ampul ,1 pil, 1 anahtar seafoodplus.info deneyde anahtar hiçbir etkiye sahip değildir. Devreye 1 pil ,1 ampul daha eklesek yine anahtar aynı işlevde kullanılacaktır. Başarılar.
Açıklanan değişkene bağımlı, açıklayan değişkene ise bağımsız değişken denir. Yaş, cinsiyet ve eğitim durumu bağımlı bağımsız değişken örnekleri arasındadır. Özellikle Fen alanında karşımıza çıkan değişkenlere, araştırma yöntem ve tekniklerinde de sıklıkla rastlanılmaktadır.
Bağımlı değişken; İnsan kontrolü altında yaşanması söz konusu olan değişkenlikten etkilenen ve buna bağlı şekilde değişen değişkenlik olarak tabir edilir. Burada bağımlı değişken ile birlikte herhangi bir durumu insan kontrolü altında değiştiği düşünülmektedir.
Kontrollü yani, sabit tutulan değerdir. Diğer değerlerin değiştirilebilmesi için kontrollü değişkenin hep sabit kalması gereklidir. Bir deneyde birden çok kontrollü değişken olabilir. Örneğin, bir bitkinin gelişiminin farklı derecelerde ölçüyorsak, burada basınç ve bitki türü kontrollü değişken olacaktır.
Bağımsız değişken bizim değiştirdiğimiz değişkendir. Bağımlı değişken ise bizim değiştirdiğimiz değişkenden etkilenen, bağımsız değişkene bağlı olarak değişen değişkendir. Kontrollü ve sabit tutulan değişken ise kontrolümüzde kalan, miktarı değişmeyen değişkenlerdir.
Bağımlı Değişken: Bizim değiştirdiğimiz değişkenlerden etkilenen değişkenlere denir.
Bir durumdan diğerine, gözlemden gözleme farklılık gösteren özelliklere “değişken” adı verilir.
5) Bağımlı Değişken: Başka bir değişkene bağlı olarak değişen değişkenlere bağımlı değişken denir.
Bağımlı Bağımsız Değişken Nasıl Bulunur? Bağımlı ve bağımsız değişken birbirine paralel şekilde bulunur. Yani öncelikle ele alınan bir durum karşısında bilinçli olarak yapılan değişkenliğin ardından, durum tetiklenir ve bağımsız değişkenlerin getirdiği etki ile bağımlı değişkenlik oluşur.
Değişkenler aldıkları değerlere göre sürekli ya da süreksiz olarak sınıflandırılır. Süreksiz değişkenler ölçülen özellikle ilgili yalnızca sınırlı sayıda değer alırken, sürekli değişkenler iki ölçüm arasında sonsuz sayıda değer alabilirler. Örneğin cinsiyet yalnızca kadın ve erkek değerleri alabildiği için süreksizdir.
Cinsiyet ise araştırmacının değiştiremediği, sadece seçtiği bir değişken olduğu için bu da seçilmiş bağımsız değişken olarak tanımlanır.
Kontrol Grubu: Üzerinde hiçbir değişiklik yapılmayan, sadece deney grubundaki değişikliği kontrol etmeye yarayan gruptur. Bağımsız Değişken: Etkisi araştırılan değişkendir. Araştırmacının değiştirdiği değişkendir. Bağımlı Değişken: Bağımsız değişkene bağlı olarak değişen değişkendir.
Bağımlı Değişken: Genellikle Y ile gösterilir. X değişkenine bağlı olarak değişebilen ya da ondan etkilenen (açıklanan) değişkendir.
Doğada gerçekleşen olayların laboratuvar ortamında kontrollü şekilde yapılmasına kontrollü deney denir. Kontrollü deneyde araştırılan faktörlerden bir tanesi değiştirilir, diğer faktörler sabit tutulur. Buna göre deney sonucu ortaya çıkar. Kontrollü deney bilimsel çalışma yönteminin en önemli parçasıdır.
Düzenleyici etki, iki değişken arasındaki ilişkinin üçüncü bir değişkenin farklı düzeylerinde değişmesidir (Baron ve Kenny, ).
Bağımlı değişken ise, kişinin değiştirdiğimiz değişkenden etkilenen, bağımsız değişkene bağlı olarak değişen değişkendir. Kontrollü ve sabit tutulan değişken ise, kişinin kendi kontrolünde olan, miktarı değişmeyen değişkenlerdir.
sürekli sabit tutulan değişkene sabit değişken denir. Örneğin çözünürlük miktarının sıcaklıkla olan ilişkisini inceleyen bir deneyde, sıcaklığın artırılmasıyla, çözünürlüğün de arttığı gözleniyor olsun. Sıcaklığı değiştiren biziz. Sıcaklık bir şeye bağlı değil.
Maybe you are interested in:
meclis hükümeti sistemi nedir?
Related searches
Örnek 1: Bitkinin büyümesine su miktarının etkisini inceleyelim.
Bağımsız değişken: su miktarı ,
Bağımlı değişken: bitkinin büyümesi,
Sabit tutulan değişkenler: toprak cinsi, güneş miktarı vb.
Örnek 2: ”Alkolün şoförlerin dikkati seviyesine olan etkisi” inceleniyor.
Bağımlı değişken dikkat seviyesidir. Yani sonuç durumundadır.
Bağımsız değişken neden durumunda olan alkoldür.
Kontrol değişkeni ise alkol almayan şoförlerin dikkat seviyesidir.
Örnek 3: Bir elektrik devresinde lamba sayısı artınca lambanın parlaklığının değişmesini inceliyoruz.
Bağımsız değişken, lamba sayısıdır.
Bağımlı değişken yani bağımsız değişkene bağlı olarak değişen ampul parlaklığıdır.
Kontrollü değişken ise pil sayısı, lambaların cinsi, iletken telin cinsi, uzunluğu vb.
Örnek 4: İletkenin boyunun ampül parlaklığına etkisini inceliyoruz.
Bağımsız değişken, yani bizim değiştirdiğimiz iletkenin boyu,
Bağımlı değişken yani bağımsız değişkene bağlı olarak değişen ampul parlaklığı,
Kontrollü değişken ise iletkenin cinsi ve kesiti.
Örnek 5: Sütün bozulmasına sıcaklığın etkisini kontrollü deneyle gözlemlemek istiyoruz.
Aynı marka, aynı miktar, aynı hava ortamı vb. değişkenler aynı tutularak, özdeş iki kaba süt konulur.
1. kaptaki süt 5 cde, 2. kaptaki süt ise;30 cde tutulsun.
Bağımlı değişken: sütün bozulması (veya üretilen bakteri sayısı)
Bağımsız değişken: sıcaklık
Sabit tutulan değişkenler: süt miktarı, markası(cinsi), konulduğu kap, havası vb.