[1]
GELİŞİMSEL KALÇA DİSPLAZİSİ VE ÇIKIĞI seafoodplus.info seafoodplus.info seafoodplus.infoBÜLENT ERDEMLİ Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Erişkin Kalça ve Diz Rekonstrüktif Cerrahisi
[5]
seafoodplus.infolojik formu • Lumbosakral agenesis • Kromozom anomalileri • Myelomeningosel • Artrogripozis multipleks konjenita 2. Tipik formu • Disloke kalça • Sublukse kalça • Disloke edilebilir kalça
[7]
Sublukse kalça=yarı çıkık
[8]
Disloke edilebilir kalça çıkarılabilir Barlow testi
[9]
•Bin canlı doğumda bir •Ülkemizde canlı doğumdan 15’i çıkık yada çıkağa meyilli olarak doğmaktadır •% 85’i kız çocuklarda İlk doğan bebekte daha çok (intra uterin mesafe azlığı) •% 67 sol kalça bilateral sağ kalça
[10]
ETYOLOJİSİ • İntrauterin gelişim hafta hafta son 4 hafta • Primer asetabular displazi • Ligamentöz laksite (Herediter,hormonal) • İntrauterin malpozisyon makat pozisyon oligohidramnioz • Genetik faktörler (pozitif aile hikayesi 20+%) • Postnatal çevresel faktörler
[11]
ETYOLOJİSİ • İntrauterin gelişim hafta hafta son 4 hafta • Primer asetabular displazi • Ligamentöz laksite (Herediter,hormonal) • İntrauterin malpozisyon makat pozisyon oligohidramnioz • Genetik faktörler (pozitif aile hikayesi 20+%) • Postnatal çevresel faktörler KUNDAKKoala kucaklaması
[14]
Konsentrik redüksiyona engel olan yumuşak doku patolojileri: • İliopsoas tendonu (kum saati deformitesi) • Pulvinar doku • Kontrakte inferomedial kalça kapsülü • Kontrakte transvers ligament • Hipertrofik seafoodplus.info • Elonge kapsül • İnverte limbus
[15]
Femur başı kapsül k l p
[16]
Kemik patolojileri: Asetabulum Asetabular displazi,anteversiyonda artma Ön duvar zayıf,hipoplazik,sığ Femur Koksa valga (KDA artmış) Femur başı anteversiyonu artmış
[17]
Eşlik eden diğer patolojiler: • seafoodplus.infoüler tortikollis • Metatarsus adduktus • Pes kalkaneovalgus • Plajiosefali
[18]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[19]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[20]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[21]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[22]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[23]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[24]
Klinik belirti ve bulgular: • Abduksiyon kısıtlılığı • Pili asimetrisi • YD flex-abd postür olmaması • Ortolani ve Barlow testi Ortolani – disloke Barlow - dislokeedilebilir • Allis veya Galeazzi belirtisi • Piston veya Teleskop belirtisi • Geç yürüme • Ördek benzeri yürüme • Lomber lordozda artma • + Trendelenburg testi
[25]
Radyolojik belirtiler • Erken Asetabular displazi • Geç Von Rosen I Von Rosen II Shenton-Menard hattı Perkins kadranları
[26]
Y kıkırdağı Hilgenreiner çizgisi Asetabulum üst dış kenarı ASETABULAR AÇI ÖLÇÜLMESİ YD > 30 PATOLOJİK
[27]
VON ROSEN 1 HR Femur başı epifizi veya metafizin bir bölümü yer alır
[28]
VON ROSEN 2 45 ABD 20 DIŞ ROTASYON
[29]
SHENTON-MENARD HATTI KIRILMASI
[30]
12 3 4 PERKİNS KADRANLARI Alt-iç: normal Alt-dış:sublukse Üst-dış:disloke
[33]
Tedavi planı • ay • ay • 18 ay-6 yaş • 6 yaş- 12 yaş • Genç adult • Adult
[34]
ay • Amaç kalçayı flek-abd da tutmak ABDUKSİYON CİHAZLARI Yumuşak materyal Sert materyal Pavlik bandajı, Frejka yastığı Craig, İlfeld, Von Rosen
[35]
Pavlik bandajı Tipik form Ortolani + disloke Sublukse,displazi kalçalar derece fleksiyon 45 derece abduksiyon Klinik+radyolojik stabil oluncaya kadar takılmalı (Yaş+2 ay kuralı)
[36]
6 – 18 ay İlk seçenek kapalı redüksiyon safe zone geniş olmalı human pozisyonda (90 flex abd) 3 ay alçı+ ay uzatılabilir İkinci seçenek açık redüksiyon yürüme öncesi medial açık redüksiyon sonrası anterior ar human pozisyonda (90 flex abd) 3 ay alçı+ ay uzatılabilir
[38]
6 – 18 ay İlk seçenek kapalı redüksiyon safe zone geniş olmalı human pozisyonda (90 flex abd) 3 ay alçı+ ay uzatılabilir İkinci seçenek açık redüksiyon yürüme öncesi medial açık redüksiyon sonrası anterior ar human pozisyonda (90 flex abd) 3 ay alçı+ ay uzatılabilir
[39]
18 ay – 6 yaş Açık redüksiyon + Salter osteotomisi+VDO 1 2 3 1. Yumuşak doku seafoodplus.infon kaldırılması •İliopsoas tendonu (kum saati deformitesi) •Pulvinar doku •Kontrakte inferomedial kalça kapsülü •Kontrakte transvers ligament •Hipertrofik seafoodplus.info •Elonge kapsül •İnverte limbus
[40]
18 ay – 6 yaş Açık redüksiyon + Salter osteotomisi+VDO 1 2 3 2. Salter osteotomisi+seafoodplus.info derotasyon ost.
[41]
6 yaş – 12 yaş Açık redüksiyon + Dega asebuloplasti+VDO+kısaltma 1 2 3 4 RADİKAL REDÜKSİYON
[42]
Genç adult Reluksasyon Hareket kısıtlılığı Avasküler nekroz Displazi,sublukse kalçalarda Ase-femur baş uyumunu artıran Girişimler Tamamen çıkıklara dokunulmamalı !!!
[43]
TEMAS ALANI = cm Birim alana düşen yük miktarı = 23 kg/cm2 TERS ORANTI Sekonder dejeneratif osteoartrit
[44]
Adult • Artrodez !!! • Total Eklem Replasmanı • Genç ve aktif yaştalar • İyileştirilmiş malzemeler kullanılmalı • Hasta çok detaylı bilgilendirilmeli
[50]
Başarılar…. seafoodplus.infoBülent Erdemli Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Erişkin Kalça ve Diz Rekonstrüktif Cerrahisi
Çocuklarda büyüme ve gelişme, sağlıklı bir erişkin hayatının sağlanmasında oldukça önemlidir. Bu dönemde doku ve organ bazında ortaya çıkan aksaklıklar, doku hasarları veya anatomik bozukluklar erken teşhis edilip tedavi edilmediği takdirde yaşam boyu sürecek ciddi sağlık problemleriyle sonuçlanabilir. Bu durumun önlenebilmesi için çeşitli tarama yöntemleri klinik pratikte sıklıkla uygulanır, bahsedilen sağlık problemlerinden bir doğuştan kalça çıkığıdır.
Doğuştan kalça çıkığı veya gelişimsel kalça displazisi (GKD), kalça eklemini oluşturan dokuların gelişim sürecindeki aksaklıklar nedeniyle anatomik olarak uygun olmayacak şekilde gelişim göstermesine bağlı ortaya çıkan bir sağlık problemidir. Eklemin gelişim göstermesiyle birlikte eklemdeki anormallik ilerleyebilir ve erişkinlik döneminde ciddi eklem hastalıklarına veya yaşam kalitesinde gerilemeye yol açabilir.
Kalça ekleminin bütünlüğü kalça kemiğindeki eklem çukuru ile uyluk kemiğinin eklem başı arasındaki anahtar-kilit tarzındaki uyumuyla sağlanır. Çocukluk çağında iki kemiğe ait eklem yüzeylerindeki bu uyum belirli hareketlerle bozularak uyluk kemiğinin eklem başlığının kalça kemiğinden ayrılması ve çıkık gelişmesiyle sonuçlanabilir. Eklem kapsülünün sık sık kalçadan çıkması ise büyüme ve gelişme sürecinde eklem dokusunun zedelenmesine yol açar. İlerleyen dönemlerde eklem sağlıklı yapısını kaybeder ve hareket özelliğini tamamen yitirebilir. Bu ise hem uyluk boyunda kısalmaya hem de yürüme bozukluğuna neden olabilir. Eklem yapısı bozularak erken yaşta eklem kireçlenmesi (osteoartrit) gelişebilir.
Kalça çıkığı, yenidoğan bebeklerin önemli ve ciddi bir sorunudur. Yapılan çalışmalara göre doğan her bebekten birinde doğumsal kalça çıkığı gelişebilir. Bu bakımdan hastalık farkındalığının artırılması, hastalığın erken teşhis edilmesi ve uygun tedaviye başlanılması oldukça önemlidir.
Doğuştan kalça çıkığının gelişme nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte anne karnındaki dönemde ve doğum sonrası gelişme sürecinde oluşan çeşitli şartlar ve rahatsızlıklar kalça çıkığı gelişme riskini artırabilir. Bu durumlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Kalça çıkığına ortaya çıkan klinik belirtiler hastanın yaşına ve eklemin etkilenme durumuna göre oldukça farklılık gösterir. Hayatın ilk yıllarında fizik muayene hariç kalça çıkığına dair herhangi bir belirti izlenemeyebilir. Kalça ekleminin zamanla zarar görmesiyle birlikte ergenlik ve yetişkinlik döneminde ciddi klinik semptomlar ortaya çıkabilir. Bu belirtiler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Doğuştan kalça çıkığı sık görüldüğü ve önemli klinik sonuçları olduğu için, bebeklik döneminde taraması yapılan sağlık problemlerinin başında gelir. Bu bakımdan hayatın ilk 3 ayı içinde bebeklerin ortopedik kontrol muayenesine gitmesi, fizik muayene yoluyla kalçadaki muhtemel çıkığın tespit edilmesi ve kalça ultrasonu yardımıyla bunun kesinleştirilmesi gerekir. Özellikle kız çocuklarda kalça çıkığı daha sık görüldüğünden tarama testlerinin rutin olarak yapılması önemlidir.
Tarama esnasında bebek düz bir zemine yatırılır ve hekim tarafından her iki bacaktan tutularak Ortolani ve Barlow testleri uygulanır. Ortolani testinde hekim bacakları her iki yana açarak ve vücuttan uzaklaştıracak şekilde kasılmasını sağlayarak eklemin maksimum şekilde gerilmesini sağlar. Barlow testi ise hekimin bacakları yeniden orta hatta buluşturması yoluyla eklemin eski hale gelmesini sağlar ve bu sırada eklemde çıkık gelişip gelişmediğini tespit etmesine yardımcı olur.
3 aydan büyük bebeklerde çeşitli klinik belirtiler kalça çıkığı açısından anlamlı olabilir. Bu belirtiler arasında hareket kısıtlılığı, bacak boyutunda azalma ve topallama sayılabilir. Daha büyük kişilerde hareket bozukluğunun gelişmesi, yürüyememe veya sekerek yürüme gibi belirtiler ileri incelemeyi gerektiren semptomlar olarak karşımıza çıkabilir. Radyolojik incelemede kalça ekleminde çeşitli düzeylerde hasar veya anatomik bozukluklar tespit edilebilir.
Kalça çıkığının bebekliğin erken döneminde tarama testleri ile tespit edilmesi tedavi başarısı açısından çok önemlidir. Kalça çıkığının eklemin henüz gelişme safhasındayken tespit edilmesi halinde uygulanan çeşitli tedaviler eklem yapısının sağlıklı şekilde yapılanmasına yardımcı olur ve hayatın sonraki dönemlerinde eklem problemlerinin gelişmesini önler. Bununla birlikte, ileri yaşlarda tespit edilen kalça çıkıklarında eklemin çeşitli düzeylerde zarar görmesi nedeniyle sağlıklı eklem yapısının geri kazandırılabilmesi için cerrahi veya girişimsel uygulamalar gerekebilir.
6 aydan küçük çocuklarda tespit edilen kalça çıkıklarında Pavlik bandajı adı verilen ve kalça eklemlerine özel bir pozisyon verilmesini sağlayan ekipmanlar kullanılır. Pavlik bandajı sayesinde kalça eklemine ait yüzler doğru pozisyonda tutulur ve ekleme ait dokuların çıkığa izin vermeyecek şekilde gelişmesi temin edilir. Pavlik bandajı genellikle 6 ile 12 hafta boyunca kullanılır. Pavlik bandajına rağmen kalça çıkığının düzeltilememesi halinde kalça eklemi anatomisinin düzeltilmesi için cerrahi girişimlerin uygulanması gündeme gelebilir. Genel anestezi altında yapılan cerrahi sırasında eklem kapsülünün çıkığa meydan vermeyecek şekilde onarılması ve konumlandırılması yapılır, boyu kısalan uyluk bölgesi diğer tarafla eşit hale getirilir.
Ergenlik veya yetişkinlik döneminde izlenen kalça çıkıklarında eklem geri döndürülemez şekilde zarar gördüğünden eklemin açık ameliyat yoluyla düzeltilmesi veya tamamen çıkarılarak protez uygulaması yapılması gerekebilir. Cerrahi işleme kadar eklemdeki ağrı şikayetine yönelik anti-inflamatuvar türünde ağrı kesiciler reçete edilebilir veya eklem içine steroid enjeksiyonu yoluyla şikayetlerin giderilmesi hedeflenebilir. Doğuştan kalça çıkığı anatomik gelişim sürecinin bir parçası olarak ortaya çıkabildiğinden önlenemez. Bu bakımdan hastalığın ekleme hasar vermeden erken teşhis edilmesine yönelik uygun tarama testlerinin yapılması hastalıkla mücadelede en etkili yöntemdir. Erken teşhis ve tedavi yöntemleri sayesinde kalça çıkığına bağlı sağlık problemleri engellenebilir.