Barışma Ritüeli

H İT İT B Ü Y Ü R İT Ü E L L E R İN İN U Y G U L A M A Ş E K İL L E R İ Ü Z E R İN E B İR İN C E L E M E E sm a R E Y H A N Hitit kültürel ve toplumsal yaşamında önemli bir yere sahip olan büyü, çeşitli majik araçlarla, tanrıları ve doğaüstü güçleri etkileyerek bu güçleri kendi yararına, başkalarının zararına çevirmeye yönelik, belirli kuralları olan uygulamalar sistemidir. Bu uygulamaların yöneldiği amaç ve elde edilmek istenen sonuç, büyünün niteliğini - iyi (ak) büyü ya da kötü (kara) büyü - ortaya koymaktadır. Hitit Kanunlarında1, “( § 4 4 /b ) e ğ e r b ir k iş i y i b ir i a r ın d ır ır s a (a y in d e n ) k a la n ş e y l e r i d e y a k m a y e r i n e g ö tü r s ü n , e ğ e r b ir in in e k in a l a n ın a y a d a e v in e g ö t ü r ü r s e b ü y ü ( d ü r ) (v e ) k r a l y a r g ı ( l a r ) ” y a d a “( § 1 7 0 ) e ğ e r ö z g ü r b ir a d a m b ir y ı l a n ı ö ld ü r ü r s e v e b a ş k a b ir ( a d a m ın ) a d ın ı s ö y le r s e b ir m in a g ü m ü ş v e r s in v e e ğ e r b ir e r k e k k ö le ( is e ) o ö l s ü n ” v e y a “( § 1 1 ) e ğ e r k ild e n b ir in s a n s u r e tin e b ir is i b iç im v e r ir s e (b u ) b ü y ü ( d ü r ) (v e ) k r a l y a r g ı ( l a r ) ” şeklinde ifade edilen ve karşı tarafa zarar vermeye yönelik olan eylemler, kara büyü olarak tanımlanmakta ve kralın mahkemesinde yargılanacak bir suç olarak görülmektedir. Kötü maksatlı büyü yapmanın suç kabul edilmesinin yanında, Telepinu Ferm anı’nda2 da belirtildiği üzere, büyü yapanları bilen ve bildiği 1 J.Friedrich, Die H ethitischen Gesetze, Leiden 1959, §44/6 s.30; §170 s.62; §11 s.76. 2 Transkripsiyon ve tercüme için bk., I. Hoffman, Der Erlass TelipinuS, Theth 11, H eidelberg 1984, s.54-55; 3 1 /2 3 ' [(ku-i)]S-za ha-as-sa-an-na-an iS-tar- na al-ua- an-za-tar sa-ak-ki su-me-e-sa!-an 32 /2 4 ' [(ha)]-as-â[(a-an-)]na-an-za e-ep-ten na-an A - N A K E.G A L û-ua-te-it-tin 3 3 /25 ' [ku-i-iS?-]sa-an Û - U L -m a û-ua- te-iz- zi nu û-iz-zi 34/2 6' [(a-pi-e-da-ni U)]N -si-pât i-da-la-u-e-es-zi / 31 /2 3 ' her kim (kral) ailesi içinde büyü bilirse, siz o 32/24' (kral) ailesinden olan kişiyi 112 ESMA REYHAN halde onu Saray K apısı’na (K E.GAL) getirmeyen kişiler de aynı şekilde suçlu olarak kabul edilmektedirler. Hitit çivi yazılı belgelerde, kara büyüden, genelde onun sebep olduğu düşünülen sıkıntıların şikayet edildiği durumlarda ya da kara büyü yapıldığı için “kirlenen” ve bu kirlilikten “arınm ak” için ona karşı “ak/iyi büyü” yapıldığı zamanlarda bahsedilmektedir. Kara büyü ölüme kadar götürebilecek şekilde büyük zararlar verebilir, hatta ülkenin huzurunu ve gelişmesini tehdit edebilirdi. Telepinu Ferm anı’nda3 belirtilen “Hattusa’da büyü sorununu tem izleyin” ifadesi, Hitit kraliyet ailesinin bu konudaki hassasiyetini göstermektedir. Zira, Hitit tarihinde görülen pek çok olay bu kaygıları doğrular niteliktedir. I. Hattusili, karısının büyücülerle olan ilişkisinden şikayet etmektedir4. II. Tuthaliia, karısı Nikalm ati ve oğlu ile birlikte ablası Ziplantawiia tarafından büyülenm işlerdir5. II.Mursili, kendisinin açtığı bir davada, Tawananna’yı karısı Gasulav/iia’yı büyü ile öldürdüğü gerekçesiyle suçlamıştır6. M anna-DUGUD, vekil bebekler aracılığı ile büyüler yapmıştır7. III. Hattusili, Hakmiş kralı iken A rm a-Tarhunda’yı büyücülük yapmakla suçlam ıştır8. I. Hattusili döneminde büyücülere karşı duyulan tepki, Telepinu Fermanı ile yasal bir nitelik kazanmıştır. Ancak, bütün gayretler, yaşanan olayların da gösterdiği gibi, bu suçun işlenmesini önleyememiştir. Elbette ki bütün bunlar kötü maksatlı yapılmış kara büyü neticesinde ortaya çıktığı düşünülen durumlardır. Hitit toplumunda esas ilgiyi gören büyü ise; çeşitli sebeplerden dolayı kirlenmiş olan kişi ( E N /B E L SISKUR/SÎSKUR) ya da nesneyi, kirlilik durumundan “temizlemek, arındırm ak” ve kirliliği bir daha geri dönemeyeceği şekilde “uzaklaştırm ak” için yapılan “ak/iyi büyü”dür. Kirlilikten sadece kurban sahibi değil, onun yaşadığı ev ve halkı, hayvanları, giydiği eşyalar, çevresindeki insanlar yakalayınız ve onu saray kapısına getiriniz 33/25' her kim onu getirm ezse, (zamanı gelince) o gelir 34/26' adı geçen o insana kötülük yapar. 3 I. H offm ann, Theth 11 (1984) s.54-55. 4 F.Som m er - A .Falkenstein, Die hethitisch-akkadische Bilingue des Hattusili I (L abam a II) (HAB), M ünchen 1938, s. 16 vd. 5 G.Szabö, Ein hethitisches Entsühnungsritual für das K önigspaar Tuthaliia und Nikalm ati, Theth 1, Heidelberg 1971. 6 S.R. Bin Nun, The Taw ananna in the Hittite Kingdom, Theth 5, H eidelberg 1975, s. 186 vd. 7 R.W erner, H ethitische Gerichsprotokolle, StBoT 4, W iesbaden 1967, s.66 vd. 8 A.Goetze, Neue Bruchstücke zum grossen Text des HattuSiliS und den Paralleltexten, M V AeG 34/2, Leipzig 1930, s.77 vd.  H İTİT BÜYÜ RİTÜELLERİNİN UYG ULAM A ŞEKİLLERİ.. 113 yani sahip olduğu her şey aynı şekilde etkilenmektedir9. Eğer bu kişi kral ise kirlilik, kraliyet ailesi, tüm iil,ke ve halkı vb. kapsamaktadır. Bu yüzden büyü ritüelleri sadece insanlara değil, basit nesnelerden evlere, kentlere, tüm ülkeye ve hatta tanrılara bile uygulanm aktadır ve hepsinde de amaç “temizlemek”tir (parkues). Kirlenmenin sebepleri çok çeşitlidir; kötü maksatlı yapılan büyü, lanet10, kötü söz11, kötü dil12 kirletilmiş gıda yedirilm esi13 gibi dışarıdan kaynaklanan, yani başkalarının sebep olduğu, ya da cinayet işlem e14, arkadaşının başına vurm a15, kirli m addelere dokunm a16, 9 KBo 4.2 IV 23 vd. 10 Özellikle düşm ana karşı yapılm akta ve tanrılardan yardım istenm ektedir; (KBo 2.9 I 25 vdd.)’da N inive’nin Istar’ından, düşman erkeklerini kadına dönüştürm e ve kadınların da verimliliğini ellerinden alma isteği buna dair bir örnektir; KBo 1.1 Rs 59 vdd’da ;.. Suppilulium a ile M attiw aza’mn yaptığı antlaşm ada şartlı bir lanet söz konusudur: “ Eğer sen kralın oğlu M attiwaza ve siz Hurri insanları bu antlaşm aya sadık kalm azsanız sen M attiw aza’yi, siz Hurri insanlarım, bütün ülkenizi, bütün kadınlarınızı ve mülkiyetinizdekilerin hepsini yemin beyleri olan tanrılar yok etsin” ....” sen M attiwaza, aldığın ikinci karından, - M attiwaza, Suppilulium a’nm bir kızını kendisine asıl eş olarak almıştır, onun çocukları bu lanetin dışındadır - siz H urri insanları karılarınızdan, oğullarınızdan ve ülkenizden tohum alam ayasınız. Yemin beyleri olan bu tanrılar, çıplaklık ve sefaleti üzerinizden eksik etm esin. Sen M attiw aza’mn, tahtını yıksın, bu yemin tanrıları sen M attiw aza’yi ülkenle beraber bir kamış gibi kırsın, ismini ve aldığın ikinci kadının tohum larını da kurutsunlar, senin ülken için aradığın ilelebet olan barış ülkenden uzak kalsın, zemin bir buzul olsunki ayağınız kaysın, ülkenizin yerleri bataklık olsunki boğulasınız, ama öbür tarafa geçem eyesiniz, sen M attiw aza ve siz Hurri insanları binlerce tanrı size düşman olsun ve sizler arasında fesatlık çıkarsınlar” ( Tercüm e, A.Goetze, Kleinasien, M ünchen 1957, s .154). 11 idalu uttar; KUB 15.42119-11. 12 KBo 15.10; G .Szabö, Theth 1, (1971), s. 12-47. 13 KBo 5.2 I 3-9 ; eğer herhangi biri tem iz bir kişiye yemesi için kötü ekmek (NINDA-an marsan), ya da kötü yağ (uzuî marsan), ya da büyülenm iş ekmek ve yağ (N IN D A -an uzuî alwanzahhan) ya da ona yemesi için taş evin ekmeğini ya da yağını verirse (S a E.NA4 NINDA-an UZUİ) ya da ona, içmesi için kadının vücudunun kanım verirse ( S A MUNUS tuekkisSi eshar), o kişi kirlenm iş olarak kabul edilir. 14 I.Suppilulium a’nın Genç T uthaliia’ya karşı işlediği suç H attusa’da yıllar sonra bile bir salgına neden olm uştur (KUB 14.14; A. Goetze, Die Pestgebete des M ursilis, KİF 1, W eim ar 1927-1930, s. 161-204); Kral A m m una’nın cinayetleri ülkenin gelişm esini olum suz yönde etkilem iştir (Telepinu Fermanı §20; I. H offm an, Theth I I (1984) s. 24-25). 15 KBo 22.109 16 ‘k irli’ olduğu düşünülen nesnelere tem aslardan uzak kalınm ası yeni bir kirliliğe yol açm am ası bakım ından dikkat edilmesi gereken hususlardandır. B üyülenm iş kişiye ait saç, tırnak, tükürük ya da giydiği eşyalar, kullandığı m alzem eler de büyünün etkisi altındadır (V.Haas, RIA 7, (1987-1990), s.237). İçme suyunda bulunan bir kılın o kişiyi ölüme götürecek bir suç sayılm asının tem elinde bu kaygı yatm aktadır 114 ESM A REYHAN 17 1B • yalan yere yemin etme , bedensel temizliğe dikkat etmeme gibi kişinin kendisinin yarattığı durumlardır. Kişinin/nesnenin bunlardan birine maruz kalması sonucunda pek çok istenmeyen durum ortaya çıkmaktadır; halk, ordu ve hayvan sürüsü içinde salgın, üzüm bağlarının verimsizliği, aile bireyleri arasında geçimsizlik, iktidarsızlık, kısırlık, uykusuzluk, kabus görme, huzursuzluk hali; hatta ölüm !19 İşte, kirlenme yüzünden ortaya çıkan bu olumsuzluklardan kurtulmak, ancak ona karşı “ak (iyi) büyü” yapm akla mümkün olabilirdi. A k / i y i b ü y ü o l a r a k a d l a n d ı r d ı ğ ı m ı z u y g u l a m a l a r , kara büyüden ve diğer sebeplerden kaynaklanan kirlenmelerin yol açtığı olumsuz durumların ortadan kaldırılması için yapılan “a r ı n d ı r m a v e k ö t ü l ü k l e r i d e f e t m e ” ayinleridir. Toplumun ve bireyin iyiliğine yönelen ak/iyi büyünün amacına ulaşması için de çeşitli unsurlar vardır. Bu ritüelleri gerçekleştiren kişilerin, ilahi güçleri hatta doğa düzenini kendi tarafına çekme ve bu güçlerden olumlu şekilde faydalanma çabaları ve yetenekleri bu unsurların başında gelmektedir. Bu kişilerin büyü gücüne inanılması, işinin ehli ve ikna gücü yüksek olması gibi özellikler taşıması da ritüelin amacına ulaşabilmesi için gerekli koşullardandır. Her ritüel, ritüeli gerçekleştiren kadın ya da erkek görevlinin tarzını yansıtır. Genelde birkaç kurala dayandırılan özel bazı öğeleri içerir. Bu öğeler, bireysel uygulanışları, gösterilen özen ve kapsamları açısından farklılıklar gösterir. Ancak; B u r it ü e ll e r . fa r k lı o la r a k g e liş s e le r d e g e n e llik le , b e n z e r b ir s e m a d o ğ r u lt u s u n d a ic r a e d ilm e k te d ir le r ; (KUB 13.3 Rs.III 21-31) ; “ A yrıca siz, su taşıyıcılar, su (konusunda) dikkatli olunuz, suyu bir süzgeçle süzünüz, eskiden, ben, Kral, S anahuitta’daki su kabının içinde bir saç teli buldum. Kralın isteği karşı konulmazdı. Ben, Kral, su taşıyıcılara kızdım: “bu kirlilik!” (O zaman) Arnili şöyle (der): ‘Zuliia dışarı çıkm ıştı’, Kral ise şöyle (der): ‘Z uliia (en doğru ilahi karara boyun eğmek için) gitsin’. Eğer o tem iz ise onun ruhu tem izlensin, eğer kirli ise o ölsün” (Tercüm e için bk. A.Goetze, A N ET (1969) s.207). 17 KUB 7.41 I 12-17 18 A.Süel, H itit K aynaklarında Tapınak Görevlileri île İlgili Bir D irektif M etni, A nkara 1985, s.52-55; “ ...eğer herhangi bir kişi için de kadın meselesi olursa, o kadının yanında yatsın, sonra gün ağardığı zaman o derhal yıkansın” . 19 Ayrıntılı bilgi için bk. A.Ünal, The Role o f M agic in the A ncient A natolien to the Cuneiform Texts from Boğazköy-H attusa, Essays on A natolian Studies in the Second M illennium B.C., BM ECCI 3, W iesbaden 1988, s.71-74.  H İTİT BÜY Ü RİTÜELLERİN İN U YG U LA M A ŞEKİLLERİ... 115 I- M e tn in g ir iş k ıs m ın d a ve de k o lo fo n u n d a , r itü e li g e r ç e k le ş tir e n k iş in in a d ı, u n v a n ı, hangi ü lk e d e n o ld u ğ u ve r it ü e lin n e a m a ç la y a p ıld ığ ı b e lir tilm e k te d ir ; mu n u s SU.GI “yaşlı kadın, büyücü” unvanlı Kizzuvvatna’lı M astigga’nm yaptığı ritüelde amaç, kavgalı aile bireylerini barıştırmaktır; K Bo 39.8 IV 32 D U B .IKAM(M -77 A - U A - A T f M a - a s 32 K izzu w atn ah kadın M aStigga’nm ti-ig-ga M U N U S K i-iz-zu-ua-at-ni sözü I.T ab let bitti RU 33 m a-a-an -k ân A - B U D U M U ^ - ia 33 eğer, bab a oğlu ile k o ca karısı ile n a-as-m a M U - D U D A M -Z £/-ia 34 n a-as-su -m a SES N IN -ia hal-lu-u- 34 ya d a erkek kardeş kız kardeşi ile ua-an-zi n u-us tâk-sa-an kavga ederlerse, onları 35 k u -u a-p i an -d a ti-it-ta -n u -m i............. 35 birlikte iken b arıştıracağım Hurma şehrinden Hantitassu’nun yaptığı ritüel ise bir erkek ya da kadın için sıkıntılı geçen yıllara karşı yapılmıştır; K B o 11.14 IV 20 23 D U B .IKAMA -i/A -A 7 fH a-an-ti-ta-as-su 23 H u rm a şeh rind en kadın M U N U S URUH u r-m a H an titassu ’nun sö zünün birin ci tableti: 24 m a-a-an an-tu -u -si L Ü -i n a-as-m a 24 eğer, bir insana, k adın ya da M U N U S -İ M U öI A erkek, yıllar 25 n i-n i-in -k ân -te-es Q A - T 1 25 sıkıntılı ise, bitti. Büyü ritüellerini gerçekleştiren kişiler; luAZU ‘kahin, büyücü’, lüHAL ‘kahin’, LUpurapsi ‘kahin’, l ü M USEN.DÜ ‘kahin, kuş yakalayıcı, (fal esnasında) kuş uçuşunu izleyen’, l u A.ZU ‘erkek hekim ’, lü SANGA ‘rahip’, LÜGUDU12 ‘melhemli rahip’, mu n u s SU.GI ‘yaşlı kadın, büyücü kadın’, MUNUShasaua ‘yaşlı kadın, büyücü kadın’, mu n u s SUHUR.L ‘oda hizmetçisi kadın, hizmetçi kadın’, MUNUShasnupala ‘ebe’, mu n u s SÂ.ZU ‘ebe’, mu n u s A.ZU ‘kadın hekim ’, MUNUSkatra ‘tapınak görevlisi kadın’, MUNUS E.DINGIRL/M ‘tapınak görevlisi kadın’ gibi unvanlar taşımaktadırlar21. 20 Transkripsiyon ve Tercüm e için bk. A. Ünal, The Hittite Ritual o f H an titassu from the City o f H urm a A gainst Troublesom e Years, A nkara 1996, s. 26, 32. 21 O .R.G um ey, Some A spects o f Hittite Religion, London 1977, s.45-46; V.Haas, G eschichte der H ethitischen Religion, Leiden-New Y ork-K öln 1994, s.888; 116 ESMA REYHAN Büyü kavramı Hititlere, A nadolu’nun güneyinde ve güneydoğusunda Hurrice ve Luwice konuşulan bölgelerden, özellikle K izzuv/atna’dan girmiştir22. Metinlerde tespit edilen şahıs isimlerinden anlaşıldığı üzere, Kizzuwatna’da karışık bir nüfus yaşamaktadır. K izzuw atna’dan elimize ulaşan birçok ritüel metinde kullanılan Hititçe olmayan kelimeler ve ifadelere göre, bu ritüellerin, Luw icenin (M astigga ritüeli CTH 404, 405, 454, Zarpiia ritüeli CTH 757 gibi) ve Hurricenin (Ammihatna ritüeli CTH 471, Kral P alliia’nm ritüeli CTH 475, Papanikri ritüeli CTH 476, Salasu ritüeli KBo 19.145, gibi) etkisinde oldukları anlaşılmaktadır. Bu ritüel metinlerde Hurrice tanrı adları, Hurrice kavramlar ve az da olsa Hurrice alıntılar yanında daha uzun olarak Luwice kısımlara rastlanmaktadır. Luwice ve Hurrice konuşulan Kizzuwatna’dan çok sayıda görevli Hattusa’ya gelmiş ve Hitit sosyal yaşantısında büyük ilgi gören büyü faaliyetlerini icra etmişlerdir. Hitit insanı, üstesinden gelemediği pek çok konuda büyüye yönelmiş, bu konular çeşitlilik gösterdikçe büyü ritüellerinin uygulama alanı de aynı oranda genişlemiştir. Böylece, bu ritüelleri uygulayan görevlilerin her biri farklı bir konuda uzmanlaşmıştır. Örneğin; Ordu içinde çıkan bir salgına karşı, salgının giderilmesi için, A shella’nın, ya da cinayet işleyen bir kişinin suçunun günahından arınması için M astigga’nın ritüel düzenlemesi buna ilişkin örneklerdir. II- B a z ı r i t ü e l l e r d e r it ü e l i d ü z e n l e y e n k i ş i y e y a r d ı m eden b a ş k a g ö r e v lile r d e y e r a lm a k ta d ır ; “Tanrı Ishara’nm Rahibi” (LÜSANGA S A DIshara) unvanlı Kizzuw atna’lı A m m ihatna’nm yaptığı ritüelde, yardımcı görevliler olarak lümeSAZU “büyücüler” bulunmakta ve ritüeldeki bazı işlemlerin gerçekleşmesinde yardımcı olmaktadırlar23. G .Torri, Ittita: “Bove, M adre del brulicare di Form iche” A lcune Osservazioni sul Rituale di MaStigga (KUB 58. 79), SEL 15, V erona 1998, s.56; “Büyüyle A rınm a” ritüellerini icra eden kişilerin çoğunluğunun kadın olması dikkat çekicidir. Bu durum büyü konusunda etkili olan H annahanna, Ishara, Sausga, K am rusepa gibi tanrıçaların çoğunlukta olm asıyla uyum içindedir (G. Beckman, From Cradle to Grave: W om en’s Role in Hittite M edicine and M agic, Journal o f A ncient Civizilations 8, Changchun 1993, s.36). 22 A. K am m enhuber, Kizzuwatna/Kilikien, Die Arier im V orderen Orient, Heidelberg 1968, s.102; A.Ünal, BM ECCJ 3 (1988) s.65; Elemterefiş, A nadolu’da Büyü ve İnanışlar, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003, s. 19; M .Popko, Religions o f Asia M inor, W arsaw 1995, s. 107. 23 KBo 5.2  HİTİT BÜY Ü RİTÜELLERİN İN UYG ULAM A ŞEKİLLERİ. 117 “Orduda kötü bir yıl olursa bu ritüeli yaparım ” şeklinde başlayan H apalla’lı Ashella’nın ritüelinin uygulanmasında başlıca görev ordunun bütün komutanlarına düşmektedir (EN mes KARAS). Ordu komutanlarının, krala ve süslenmiş bir kadına reverans yapmasından, kralın da ritüelde yer aldığı gibi bir sonuç çıkmaktadır. Ancak, kralın doğrudan ritüele katılmadığını, sadece çadırı ile temsil edildiğini düşünmek daha doğru olacaktır24. Dandanku ritüelinde EN SISKUR’un (kurban sahibi) yanında luM USEN.DÜ (kuş yakalayıcı, -fal esnasında- kuş uçuşlarını izleyen, kahin) ile lümeSMUHALDIM (aşçılar) ve LÜ ME§ gi§GIDRU (asa adamları) bulunmaktadır. Zarpiia’nm yaptığı ritüelde ise yardımcısı “evin beyi” (EN E TIM) unvanlı görevlidir25. III- G ir iş k ıs m ın d a n s o n r a r itü e ld e k u lla n ıla n m a lz e m e le r s ır a la n m a k ta d ır ; Ritüel malzemesi olarak, iplikler, yünler, süs eşyaları, araç gereçler, yiyecek ve içecekler, çeşitli hayvanlar, kaplar, değişik m alzem elerden yapılmış heykeller, çeşitli m adenlerden yapılmış m alzem eler ve majik gücü olan daha birçok obje kullanılmaktadır. Büyü vasıtasıyla temizlenecek kişilerin, yani kurban sahibinin, çoğunlukla kral, kraliçe, zengin kişiler ya da yüksek rütbeli görevliler olduğu görülmektedir. Elbetteki, toplumun daha alt tabakalarında bulunan kişiler de ritüel yaptırmaktadırlar. Ancak onlardan istenen malzemeler ekonomik durumlarına uygun olmaktadır. KUB 54.65 II26 1 5 'n [ u E ]N S IS K U R sa-ra-a ti- 15' kurban sahibi yukarı geçer ve bir ia-az-zi nu A N S E [u-un-ni-ia-an-zi] eşek [sevkederler] 1 6 'm a - a -a n LÜM A S D A -m a [n]u 16' eğer fakir ise o zam an b alçıktan A N S E S A IM i-ia-a[n-zi] bir eşek yapar[lar] 24 A .M .Dinçol, A shella Ritüeli (CTH 394) ve Hititlerde Salgın H astalıklara Karşı Y apılan M ajik İşlemlere Toplu Bakış, Belleten XLI, A nkara 1985, s.30. 25 A.M. D inçol, A shella Ritüeli (CTH 394) (1985) s. 31. 26 H. K lengel, Zu einem A blenkungszauber bei K renkheit im hethitischen Heer (KUB 54.65) A oF 11, Berlin 1984, s.175-176. 118 ESM A REYHAN K U B 17.24 II27 16 nu m a-a-an E N S IS K U R 16 eğer kurban sah ib i fak ir ise LÜM  S D A nu h u-u-k ân-na kesilm iş bir sığır (ve) bir koyun I G U 4 1 U D U ha-[an-ta-iz-zi] [hazırlar] 17 m a-a-na-pât ha-ap-pi-na-an-za-m a nu 17 eğer zengin ise bir sığır, altı koyun I G U 4 V I U D U II M  S .G A L (ve) iki keçi (ile) 18 h a -a n - ta -iz -z i....................... 18 h a z ır la r .................... IV - R it ü e lin e n ö n e m li k ıs m ı, r it ü e ld e u y g u la n a n “ b ü y ü m e t o d l a r ı ” d ı r 28; 1- B e n z e tm e ( = A n a lo ji) M e to d u : Doğada olup biten olayların gözlemine dayanan ve Hitit büyü ritüellerinde en çok uygulanan metodlardandır. Bu metodun amacı “benzetme yoluyla istenilen sonucu elde etm ek”dir. Bunu yaparken de “benzer benzeri yaratır” ilkesinden hareket edilmektedir. Bu büyü, sözle veya bir eylemle olabileceği gibi ikisi aynı anda da yapılabilir. Sembolik olarak yapılan eylemle veya ifade edilen büyüsel sözlerle gerçek olaylar arasında ilişki kurulur. İstenmeyen durumun, doğada gözlemlenen olaylarla benzerlik kurularak uzaklaştırılması amaçlanır29. Örneğin, denizden ayrılan balığın bir daha geri dönmesinin imkansızlığı ile lanetli dillerin kurban sahibinden uzaklaşması ve bir daha geri dönmemesi isteği arasında benzerlik ilişkisi kurulur; K B o 3 9 .8 I 4 0 k a-a-as-u a K U 6 a-ru-na-as 40 ‘bu balık denizin b oğ asıd ı(d ır) ve G U 4.M A H -as nu-ua-kân ka-a-as K U 6 bu 41 [m ]a-a-ah -h a-an a-ru-na-az tuh-hu- 41 b a lığ ın d e n iz d e n a y r ıld ığ ı g ib i, u s-sa-at k i-n u-na tu h u--sa-an-du şim d i 42 [a-p ]i-da-as U D -as E M E lyl A) 42 o günün lanetli dilleri (de) h u -u -u r-ta-a-u s...... (sizden) ay rılsın lar’ veya; üzerine su serpilen ateşin söneceği gibi, tanrı yeminini bozan kişinin canlılığının, kuvvetinin ve ailesiyle gelecekteki m utluluğunun da aynı şekilde söneceği belirtilerek iki durum arasında bir benzerlik ilişkisi kurulur; 27 Transkripsiyon ve tercüme için bk. V. Soucek, Randnotizen zu den hethitischen Feldertexten, M IO VIII, Berlin 1963, s.379. 28 Bu konu hakkında bk. V.Haas, RIA 7 (1987-1990) s. 244-251. 29 A yrıntılı bilgi için bk. A .Ünal, H ititler-Etiler (1999) s.255.  HİTİT BÜY Ü RİTÜELLERİN İN U YG ULAM A ŞEKİLLERİ... 119 K B o 6 .k i- is - ta - r u ....... Hitit büyü ritüellerinde, doğada gözlenen pek çok olay, benzetme büyüsü kapsamında kullanılmaktadır; “incir ve üzüm nasıl tatlıysa, susuz kalan bitki nasıl kurursa, buğdayın tanesi suda nasıl şişerse, siyah kappani nasıl beyaza dönüşmezse, tanrılar için yapılan ekmek tekrar nasıl hamura dönüşmezse, zeytinin içinde nasıl yağı varsa, bal nasıl tatlıysa, taş nasıl ağırsa, kör görmez, kötürüm yürüyemezse, bakır nasıl sert ve kalıcıysa, tuzun nasıl tohumu yoksa ve yeşeremezse, tekerlek nasıl dönerse, arka tekerlek nasıl ön tekerleği yakalayamazsa, kandil nasıl yanarsa, kara toprak üzerine düşen suyu nasıl emerse, ırmağın akıntısı nasıl geri çevrilmezse, gebe kadın, inek ve koyun nasıl doğum yaparlarsa, minik tohum değirmen taşından öğütülmeden nasıl kurtulursa vb. gibi doğadan gözlenmiş daha birçok örneğin analoji büyü kapsamında kullanıldığı görülm ektedir31. Ayrıca, doğada bulunan canlı ve cansız varlıkların özellikleri kullanılarak,aşağıdaki örneklerde göreceğimiz gibi, k o r u m a ya da i s t e n m e y e n d u r u m u g i d e r m e amaçlı uygulamalar yapılmaktadır; 30 Tercüm e için bk. A. Goetze, A NET (1969) s. 353-354. 31 Ayrıntılı bilgi için bk. A.Ünal, BM ECCJ 3 (1988) s.71-74. 120 ESMA REYHAN Kötü ruhları kovmak için yapılan ritüelde köpeğin, bekçi olma özelliği kullanılarak kötü ruhların evin içine sokulmaması için kullanılması; K B o 4 .2 I 22 [nu U JR .T U R .R A ap-pu-uz-zi-ja-as 22 iç y ağın dan k ü çük b ir köpek i-en-zi na-an -sa-an S A E ™ y aparlar ve evin 23 [ GI]Sha-tal-ua-as G IS -ru-i ti-an-zi 23 ahşaptan eşiğ in e k o y arlar ve nu ki-is-sa-an m e-m a-i zi-ik-ua-az şöyle söyler: “ sen 24 S A L U G A L M U N U S .L U G A L 24 kral ve k raliçenin m asasın dak i GI§B A N S U R -as U R .T U R nu-ua-kân küçük kö pek(sin) gün dü z U D KAM-az m a-ah-ha-an 25 da-m a-a-in an-tu -u h-sa-an pâr-na- 25 başka insanları evin içine as an -d a Û - U L tar-na-si bırakm ad ığ ın gibi 26 k i-e-ti-m a-u a-k an M I-an -ti kal-la- 26 geceleri de kötü sözü içeri ar u t-tar an -d a li-e tar-na-at-ti b ırak m a” . ya da iktidarsız bir adam için yapılan ritüelde, kadınlık ve erkeklik sembolü malzemelerin kullanılması; t 32 K U B 9 .2 7 (K u rb an sahibin in eline bir iğ ve öreke verilir, d aha son ra k ad ın lık sem bo lü olan iğ ve ö reke o n d an alınır, uzağa bırakılır ve so n ra Paskuvvatti söy le söyler): 26 [k]a-a-sa-ua-tak-k ân M U N U S -tar 26 “ bak, senden kadın lığı aldım [ ar-h a d a-ah -h u -u n [ 27 nu-ua-at-ta E G IR -p a L Ü -tar pi-ih- 27 ve san a erkekliği geri verdim [ h u-un nu-ua-[ kadın 28 sa-ak -li-in ar-ha n am -m a p i-es-si- 28 d av ran ışlarınd an k u rtu lacak [sm [ia-zi 29 nu-ua-za sa-ra-a LÜ -as s[a-ak]-li-in [ 29 ve erkek davranışı [ göstereceksin veya bir evi inşa ederken yapılan ritüelde, bakırın sağlamlılığının vurgulanarak tapınağın da aynı şekilde sağlam olmasının istenmesi bu tür ritüellerdendir. 32 Paskuw atti’nin iktidarsızlığa karşı yaptığı ritüel (CTH 406); transkripsiyon ve tercüm e için bk. H .A.Hoffner, A Hittite text in Epic Style A bout M erchants, JCS 22, New H aven 1968, s.44  H İTİT BÜY Ü RİTÜELLERİN İN U Y G ULAM A ŞEKİLLERİ.. 121 K B o 4.1 I ( tem ellerin altın a 1 m in a s a f bakır, 4 bronz çivi, küçük bir dem ir çekiç koy ulu r v e şöyle s ö y le n ir ) 8 ka-a-as-u a m a-ah-ha-an U R U D U 8 “bu b akırın sağlam v e ay rıca p a-ah-ha- as-n u -u a-an -za nam -m a- ebedi olduğu gibi ua-ra-as uk-tu-ri 9 ki-e-ia-ua E .D IN G IR UVÎ Q A - T A M - M A 9 bu tapınak d a aynı şek ild e sağlam p a-ah -h a-as-n u -u a-an -d a e-es-du olsu n ” 10 n u -u a-ra-at-ta-an d a-an-ku-ua-i tâk- 10 v e kara to p rağ ın ü zerind e ebedi ni-i se-er u k -tu-u-ri e-es-du olsun. 2- B a ğ la n tı K u r m a v e A k t a r m a M e to d u : Bu metotta kurban sahibinin üzerindeki kirliliğin, ritüelde kullanılan malzemelere aktarılması ya da kirliliğin, bedensel kirlilik gibi düşünülüp, kurban sahibinden uzaklaştırılması uygulamalarından yararlanılmaktadır. Aşağıda verdiğimiz örnekler bu bağlantıya aittir; a) Ritüelde kullanılan çeşitli malzemelere, kurban sahibi, “elleriyle dokunur, baskı yapar, tükürür, onu devirir” ya da m alzem eler “ayaklarının önüne, başına koyulur, üzerinde tutulur, üzerinde çevrilir.... vb.” . Böylece bu malzemelerle b a ğ l a n t ı k u r u l u r ve kurban sahibinin üzerindeki kötülükler onlara a k t a r ı l ı r . Örneğin; 1 - e lle r in i k o y m a k (d o k u n m a k ) (Q A -T A M d a i-), K U B 3 5.48 II33 3 [ ( n u munusS U .G I ku-it IN IN D A 3 [( yaşlı kadın, tu ttu ğ u bir adet a-a-an DVGK ) ] U - K U - U B K A S har-zi ekm eği ve b ir)]a dolu kabı 4 [ ( n a-at A - N A E N S İS K U R pa-ra-a)] 4 [( kurban sah ib in e u )]zatır e-ep-zi 5 [(nu-us-sa-an Q A - T A M d a - a - i..........)]. 5 [( üzerine elini k o y ar.....)].... 2 - a y a k l a r ı n ı n ö n ü n e k o y m a k ( G İ R 01 A p i r a n k a t t a d a i - ) , K B o 3 9 .8 I 27 nu mu n u s SU .G I i[s-na-as] A L A M ,JI A 27-28 yaşlı kadın, elb ise giy dirilm iş II A L A M .G IS T Ü G ua-as-sa-an-da ve başları ö rtülm üş kilden heykelleri ve iki ahşap 28 n a-at-kân S A G .[D U Ö,A]- S U - N U heykeli, onları k a-ri-ia-an -te-es n u-us 29 A - N A II B E - E L S ÎS K [U R G İ]R öI A 29 iki kurban sahibinin ayaklarının pi-ra-an k at-ta d a - a - i .......... önüne k o y a r ...... 33 Transkripsiyon için bk., H .Otten, Luvische Texte in Umschrift, Berlin 1953, s.45. 122 ESM A REYHAN 3 - b a ş l a r ı n ı n ü z e r i n e k o y m a k ( S A G .D U - S U N U d a i - ) , KBo 39.8 I 2 9 .......................II S U 0' A-as-m a-as-kân 2 9 .............................. ham u rd an iki eli 3 0 II E M E yl A i[s-n a-a]s SA G .D U -5/7 30 ve iki dili onun b aşın a koyar - N U da-a-i 4 - b a sk ı y a p m a k (ta m a s-), KBo 39.8 I (yaşlı kad ın, tu zu, içyağını [ ] ve de balm u m u nu alır, b alm um un dan d iller y ap ar [ve onları] iki k u rb an sahibinin başlarının üzerinde çevirir, so n ra onları, on lara uzatır) 55 [(na-at G Û B -la-az k i-is-s)]a-ra-a[(z 55 [(ve o n a sol el)]l[(e baskı yap(ar)] an-da) ta-m a-as-(zi)]34 5 - ü z e r in d e tu tm a k (s e r e p (p )-), KBo 39.8 II 26 nu UDU u -un -n a-an-zi na-an-kân 26 bir koyunu sev k ed erler ve onu munus SU.GI A - N A n B E - E L SİSKUR yaşlı kadın iki kurban sahib inin 27 se-er e - e p - z i........... 27 ü zerind e t u t a r ..... (.... ve şöyle söyler: “ işte (bu koyun) sizin için bir vekil o lsu n ...”) 6 - ü z e r in d e ç e v ir m e k (se r a r h a u a h n u -), KUB 35.43 II35 26 [nam -m a-]kân m l n l s S U .G I U D U 26 yaşlı kadın b ir koyunu kurban E N SİS K U R se-er a[r-h ]a III-S Î/ sahibinin ü zerin de üç d efa çevirir u a-ah -nu -u z-zi (sonra, yaşlı k adın koyunu kurban sahibine uzatır ve o d a onun ağ zın a tü kü rü r) 7 - d e v ir m e k (la k n u -), KBo 39.8 IV (her kim h uw asi taşların ı aynı yere diktiyse, bak, o n lar y ık ılacak gibi d uruyor, o gün de iki k u rb an sahibinin ağzından ve dilinden her ne çıktı ise o sö zler de aynı şekilde yık ılsın lar) 5 nu-kân II B E - E L S İS K U R NA4h [(u- 5 (ve sonra) iki kurban sahibi huuasi u)]a-siyIAG ÎR yL>v-az la-ak-nu-ua-an-zi taşlarını ay ak larıy la devirirler 34 Tam am lam a için bk., L J . Rost, Ein hethitisches Ritual gegen Fam ilienzwist, MIO I, Berlin 1953, s.350. 35 H. Otten, LTU (1953) s.43.  H İTİT BÜYÜ RİTÜELLERİN İN UYG ULAM A ŞEKİLLERİ... 123 8 - k ır m a k (d /tu u a r n a i-), K B o 39 .8 IV 14 ™ GD ÎL IM .G A L -m a II B E - E L 14 bir kabı iki kurban sahibi S İS K U R G ÎR -it tu -ua-ar-na-an -zi ayaklarıy la kırarlar (ve yaşlı kadın şö yle der: “onlar, bütün lanetli sözler (aynı şekild e) kırılsın) 9 - t ü k ü r m e k ( a ll a p a h h - ) 36, 37 K U B 3 5 .4 3 III 3 2 ' ................... n a-as-ta S A H .T U R 3 2 ' ..........ve so n ra do m u z yavrusunu 3 3 '[ A - N A E N S fjS K U R se-er ar-ha 3 3 ' [kurban sajh ib in in ü zerind e ua-ah -n u -u a-an -zi çevirirler. 3 4 '[n a -a n ? t]u-u -u a-za al-la-ap-pa-ah- 3 4 ' ve (sonra kurban sahibi) on a h i .................. (dom uz yavrusun a) uzaktan tükürür b) Çeşitli renklerdeki ipler, kötülükleri çekmesi için, kurban sahibinin vücuduna dolanır ya da kurban sahibinin elleri, kafası iple bağlanır. Kurulan bu sembolik bağlantı ile kurban sahibinin üzerindeki kötülüklerin ipe aktarıldığına inanılır. Daha sonra ise bu ipler kesilerek ya da çekilerek kurban sahibinden uzaklaştırılır. Bu uygulama şekline ait bazı örnekleri şöyle sıralayabiliriz; 1- ip d o la m a k (s u il a n d a iia - ), K B o 3 9 .8 I 31 tu-ig -g a-sa-as-[m a-as-k â]n 31 onların vü cu tların a kırm ızı ve s îg Z A .G ÎN s îg SA 5 su-u-il an-da m avi yünden ip 32 i- ia - z i ............ 32 y a p a r .......... 2 - e l l e r i n i ip i le b a ğ l a m a k ( S U öLA- u s i s h i i a - ) , K U B 17.12 III 16 nu G IG -zi ku-in an-tu-uh -sa-an 16 hasta olan insanın 17 na-an P A - N I Z A G .G A R .R A SÎGpı'd- 17 sunağın ön ün de ip ile d u -li-it 18 S U öI A-[u]s is-h i-ia-an -zi 18 ellerini bağlarlar 36 Kurban sahibini içindeki kötülüklerin canlı/cansız bir objeye aktarılm asında “tükürük (issalli)” bağlantıyı sağlamaktadır. 37 Transkripsiyon için bk. H.Otten, LTU (1953) s.45. 124 ESM A REYHAN 3 - i p i ç e k m e k ( SIGa s a r a ........ h u i t t i i a - ) , K U B 2 7 .6 7 II 15 n u -za slGa-sa-ra-an da-a-i n a-an-sa- 15 (yaşlı kadın) b ir bağı alır v e onu an A - N A B E - L U - T I (kurban) sahibinin 16 IS-T U G JR m ^ -S U - N U A -N A 16 ay aklarından k afasın a doğru S A G .D U -5Î7 ki-e-iz ki-e-iz-zi-ia 17 [nu h]u -it-ti-ia-i .... 17 çek er........... 4 - ip i k e s m e k (s u e l a r h a tu h s-), K B o 3 9 .8 II 9 nu-u s-m a-as-k ân 9 .................... (yaşlı kadın) onlardan (kurban sah iplerind en 10 [s]u-ü-il ar-ha tu h ub- s a - r i......... 10 ipi kesip a y ır ır ............. c) Ritüellerde en çok başvurulan yöntemlerden su ile (vücudun çeşitli kısımlarını) temizleme, insanın kirliliğinin, yani ayini yaptırm a nedeni olan olumsuz durumun, bedensel kirlilik gibi uzaklaştırma çabasının38 bir sonucudur. Suyun içine katılan (NA4nitri, MUN gibi) çeşitli maddelerle suyun temizleme gücü daha da arttırılmaktadır. Ritüellerde su ile yapılan uygulamalara ait bazı örnekler şunlardır; 1 - ü z e r in e su s e r p m e k (u a ta r s a r a p a p p a r s -), K U B 3 5 .5 4 R s .III39 (içine tu z (M U N ) eklenm iş suyu eve serper) 15 A - N A B E - E L S ÎSK U R -ia-as-s[a- a]n 15 (sonra da suyu) k urban sahibinin sa-ra-a ü zerine 16 p a -a p - p â r-a s - z i...... 16 s e r p e r ...... 2 - ü z e r in e ta tlı s ü t s e r p m e k , t e m iz s u s e r p m e k ( G A .K U 7 s ih e lliia s u a ta r s a r a p a p p a r s -), K B o 5 .2 III (b ir büy ücü önd e kapının sağınd a bulunur, tem iz su ile dolu bardağı tutar, (diğer) büyücü ise k ap ın ın solu nd a yer alır ve d e tatlı süt (dolu) bardağı tutar, sonra kurban sahibi kap ıdan o klarla çıktığı zam an) 5 1 l u . m e A zU -m a-as-si-k ân 5 1 ............ b üy ü cü ler ise o n a (kurban G A .K U 7 sah ibin in) üzerin e tatlı sütü 52 si-h i-il-li-[a-as-sa ü-i-d a-a-ar 52 ve de tem iz suyu sürekli olarak sa-ra-a pa-ap -p âr-as-k ân -zi serperler 38 A .Goetze, K leinasien (1957) s. 155. 39 H. O tten, LTU (1953) s.60.  HİTİT BÜY Ü RİTÜELLERİN İN U YG U LA M A ŞEKİLLERİ... 125 3 - b a ş ın ın ü z e r in e (su ) dökm ek (u a ta r S A G .D U - S U - N U s a r a l a h u i - ) 40, K B o 3 9 .8 IV ( içine NA4nitri k atılm ış olan) 23 nu-za-kân II B E -E L 2 3 ................suyu iki k u rb an sahibi S İS K U R u a-a-tar l - N A 24 S A G .D U -S Î/-M 7 sa-ra-a la-a-hu- 24 başlarının üzerine d ö k e r le r ........ u a - a n - z i............ 4 - y ık a m a k (u a r p ), K U B 12.58 II 36 n a-as-ta E N S İS K U R ua-ar-pu-u- 36 ve so n ra kurban sahibini yık am ak u a-an-zi pa-iz-zi için gider 5 - e lle r in i g ö z le r in i y ık a m a k (SUöLA I G I öLA a r r a - ) , K B o 3 9 .8 IV (içine NA4nitri k atılm ış su ile) 2 4 S U ö1 A-ia-za-kân 2 4 ................... (kurban sahipleri) ellerini ve de 25 IG I«1A ar-ra-an-zi 25 gözlerini yık arlar 6 - e lin i y ık a m a k (Q A T I-S U a r r a -), K U B 32.9 + 35.21 V s .41 14 nu mu n u s S U .G I is-na-a-as pâr-k[u- 14 yaşlı k ad ın ham u rd an tem iz in ta-lu-up-pi-]in ar-ha pi-es-si-iz-z[i ta lu p i’yi fırlatır 15 A - N A B E -E LS S İİS S K U R pa-ra-a e[- 15 (onu) kurban sah ib in e u zat[ır v e ] ep-zi nu-za-kân] nu-za-kân ] B E - E L S İS K U R kurban sahibi (on un la) elini yık ar Q A - T l - S U a-ar-r[i 7 - e lb is e le r in i y ık a m a k ( NIG.LÂM me ........ a r r a - ) , KBo 5.2 III (k urb an sahibinin çıkarıp attığı elbiseleri, büyücü) 59 n u -za si-h i-il-ıa-as ü -i-te-ni-it a-ar-ri 59 tem iz su ile y ık ar (bü yü cü, d aha son ra bu elbiseleri kendisi için alır) 40 KBo 5.2 III 55-56’de tem iz su, su kabından, kurban sahibinin üzerine dökülür (55 ..............si-he-il-li-ia-as 56 ua-a-tar I S - T U DVGM E - E Se-er ar-ha la -a -h u -i). 41 Transkripsiyon için bk., H.Otten, LTU (1953) s.28. 126 ESMA REYHAN d) Kurban sahibinin, taranması, ovulması, silinmesi, fırçalanması, ona bir bitki ya temizlik malzemesi ile masaj yapılması şeklindeki uygulamalar42 da yine kirliliğin, fiziksel kirlilik gibi uzaklaştırılması düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Örneğin; 1- o v m a k , s ü r m e k (u a r s-), KBo 39.8 IV (yaşlı k adın tiw ariia o larak adlandırılan güneş bitkisini alır v e onu) 1 8 ............. nu II B E - E L S İS K U R tu-ik- 18 iki kurban sahibinin vü cu d u n a ku-us ua-ar-si sürer 2 - ta r a m a k ( k is a i-), T u n n . II43 66 na-an munusS U H U R .L A 5 ku-e-iz-zi- 66 ve onu tap ın ak görevlisi kadın ia I S - T U giSG A .Z U M 67 k at-ta I - S U ki-sa-a-iz-zi 67 b ir k ez tarar 3 - s ilm e k (a r h a a n s -), KUB 24.13 III (yaşlı kadın bir tem izlik m alzem esi olan p am esk i’yi a lı r ) ve onu (kurban sahibini) 1 6 ' ..........na-an ar-ha a-an-si-is-ki-iz-zi 1 6 ' (onunla) tam am en siler 4 - fır ç a la m a k (a r h a s a r r is k -), T u n n . III44 6 ka-a-sa GI§sar-ra-an har-m i n u -za 6 bak, fırçayı alacağım ve (o) on iki ku-is 12 UZU[ÜR] uzvundan 7 i-da-la-u -u a-az pa-ap -ra-an -n a-az 7 kötü kirliliği tam am en ayırdı ar-h a sar-[ri]-is-k i-it 5 - y a la m a k (lip -), K U B 3 5 .1 4 8 III ( köpek yavrusu nasıl 9 uzvunu y alarsa) 1 7 ' ki-i-el-la ha-ap -p i-es-n a-as i-na-an 17' bunun da uzuvlarından hastalığı Q A -T A M -M A aynı şekilde 1 8 ' li- ip - d u ............ 18' y a la s ın ..... 42 Bk. V. Haas, RİA 7 (1987-1990) s. 249. 43 Transkripsiyon için bk., A.Goetze, The Hittite R itualof Tunnawi, AOS 14, New H aven, C onnecticut 1938, s .16-17 44 Transkripsiyon ve tercüm e için bk., A.Goetze, Tunnawi (1938) s .16-17.  H İTİT BÜY Ü RİTÜELLERİN İN U YG U LA M A ŞEKİLLERİ... 127 6- v ü cu d u n a b a s k ı y a p m a k , b a s tır m a k (R A M A N U a n d a ta m a s-), 45 KUB 32.9 + 35.21 Vs 1 [nu-za munusS U .]G I is-na-a-as pâr- 1 [ yaşlı kad]ın ham urd an tem [iz ku-i[n ta-lu -u p -p i-in da-a-i na-an- ta lu p i’yi alır v e o n u kurban sa-an A - N A B E - E L SİSK U R ] sahibinin] 2 [A -N A R ] A - M A - N I - S U an -d a ta- 2 kurban sahibinin v ü cu d u n a m [ a - a s - z i....... (on un la) bastırır e) e lb is e n in a ltın d a tu tm a k ( TUGs e k n u k a tta n e p -); Kötülüklerin, saklanmak suretiyle kurban sahibinden uzaklaştırılacağı düşüncesine yönelik bir harekettir; K B o 3 9 .8 III (kilden yapılm ış bir isnuri kabını) 2 4 n a-at munusS U .G I A - 2 4 ............ yaşlı kadın onu iki kurb an NA II B E - E L S İS K U R sahibinin 25 TUGse-ik-nu -ua-as kat-ta-an e-ep-zi 25 elbisesinin altın a tu ta r ( s a k la r ) .... (ve şöyle söyler: “ ....... size (söylenen) kötü sözleri (bu kap) aynı şek ild e saklasın) f) e lb is e le r in i (t üg NÎG.LÂM me§ a r h a fır la tıp a tm a k p e s s i i a - ) ; Kirli olduğu düşünülen kişinin saç, tırnak, kirpik, diş, tükürük gibi fizyolojik öğelerinin yanı sıra, giyim kuşamı ve günlük hayatta kullandığı eşyalarının da “parça bütüne aittir” ilkesi gereği kirli olduğu ve bunlarla temas eden kişilerin de aynı şekilde kirleneceği düşüncesi ile bunların yok edilmesi, ya da ortamdan uzaklaştırılması gerekmektedir46. Kurban sahibinin, giydiği elbiseleri çıkarıp atması böyle bir ihtiyat gereğidir; K B o 5 .2 III 58 n u-za ™ g N ÎG .L  M me§ ar-ha pi- 58 ve (kurban sahibi) elb iselerin i es-si-ja-zi fırlatıp atar Temizliği g ) a te ş in iç in d e n g e ç m e k (IZ I is ta r n a a r h a u u a -); amaçlayan büyü ritüellerinde, kurban sahibine uygulanan en etkili 45 Transkripsiyon için bk., H.Otten, LTU (1953) s.28. 46 bk. S.Veyis Örnek, İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul 2000, s. 143-144. 128 ESM A REYHAN yöntem lerden biri de onu ateşin içinden geçirmektir. Ateşin arasından geçen kurban sahibinin bütün kirlerini ve üzerindeki lanetleri ateşin içinde bırakarak temizlendiği kabul edilmektedir; K U B 9 .3 2 R s.47 3 [(nam -m a IZI)] 2 A § - R A ua-ar-nu- 3 so nra iki yerde ateş y ak arlar ve an-zi n a-at-[(kân is)]-tar-n a ar-ua arasından 4 [(u -u a -a n -)]z i.... 4 [(g e ç e rl)]e r....... h) Kapı, temizlik k a p ı d a n ç ı k m a k ( K A . G A L p a r a u u a - ) 48; ve kirlilik arasında bir sınır görevi üstlenmiştir. Kurban sahibinin kapıdan geçirilmesi ile, kötü güçlerin dışarıda bırakıldığına inanılmaktadır; K B o 5 .2 III49 3 9 .........n a-an -k ân K  .G A L -az pa-ra- 3 9 ............. ve o n u (ku rb an sah ibin i) a u -u a-te-iz-zi kapıdan çıkarır ı) Büyü ile arınma ritüellerinde temizliğin sembolü olarak görülen çeşitli madenler temizleme malzemesi olarak kullanıl­ m aktadır50; 1- a ğ z ın a g ü m ü ş k o y m a k (K Ü .B A B B A R is s i a n d a d a i-) , KBo 5.2 IV 60 nu-k ân A - N A E N S İS K U R 60 ve (büyücü) g üm üşü kurban K Ü .B A B B A R is-si-i an -d a da-a-i sahibinin ağ zın a k o yar (ve şöy le der: “tanrıların, erkek ve kadın tanrıların h u zu ru n d a güm üş gibi tem iz o l”) 47 Transkripsiyon ve tercüm e için bk., A.M .Dinçol, AShella Ritüeli (CTH 394) (1985) s .18 48 Yenilgi alm ış bir ordu, böyle bir kapıdan geçirilirse, tem izlenm iş ve artık savaş kazanabilir durum a gelm iş olarak kabul edilir (KUB 17.28 IV 49 vdd); bk. A. G oetze, K leinasien (1957) s. 156). 49 Aynı metin III 5 0 -5 l ’de kurban sahibi kapıdan oklarla çıkm aktadır ( 5 0 ........EN SİSK U R K A .G A L GIÖ‘ A 51 pa-ra-a u -iz -z i......). 50 V. H aas-G .W ilhelm , H urritische und luvvische Riten aus K izzuwatna, AOA T 3, Kevelaer/N eukirchen-V luyn 1974, s.38-41.  H İTİT BÜY Ü RİTÜELLERİNİN UYG ULAM A ŞEKİLLERİ.. 129 2 - d e m ir d e n d ille r i a ğ z ın a k o y m a k (is s a z la la n A N .B A R - a s d a i-), K B o 17.1 I 18 [D U M ]U E .G A L L U G A L -as 18 [sarajy görevlisi kral ve de M U N U S .L U G A L -as-sa is-sa-az- kraliçenin ağ zın a dem ird en dilleri m i-it la-a-la-an A N .B  R -as 19 [ d ] a - a - i.... 19 k o y a r ................. Bağlantı kurma ve aktarma metodunda uygulanan davranış biçimlerine verdiğimiz bu örneklerde de görüldüğü gibi; yapılan bu işlemler neticesinde, kurban sahibi ile bu maddeler arasında ilişki kurulur. Bu ilişkiyle, kurban sahibinin üzerinde olduğu düşünülen kötülükler, bu malzemelere aktarılır. Artık kirlenmiş olan bu malzemelerin de - canlı/cansız - yeni bir kirliliğe yol açmaması için ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bu sebeple; canlılar öldürülerek, gömülerek, kesilerek ya da salıverilerek; cansızlar ise kırılarak, yakılarak, saklanarak vb. ortamdan uzaklaştırılır. Yerine geçme 3 - Ö z d e ş le ş tir m e v e Y e r in e G e ç m e M e to d u : kavramı pekçok ritüelde görülmektedir. Eski ve modern, çeşitli uygarlıklarda değişik biçimlerde ortaya çıkm aktadır51. Bir kişinin/nesnenin yerine başka bir kişinin/nesnenin “vekil olarak geçmesi” onunla “özdeşleştirilmesi” ve bu vekilin üstlendiği kötülükleri çok uzaklara “taşıması” esasına dayanan bir uygulamadır. Literatürde, Tanrıça Istar’ın yer altı dünyasından kurtulması ve yerine çoban Tanrı Dumuzi” in geçmesiyle ilgili çok eski bir M ezopotamya öyküsünden başlayarak pek çok yerine geçme örneği bulunm aktadır52. II. M ursili’nin konuşma özüründen kurtulması için, bütün eşyalarının bir sığır (GU4) ile Kummani şehrine gönderilmesi ve orada Fırtına Tanrısı için yakılması53, yine II. M ursili’nin, çaresiz bir hastalığa yakalanan karısı Gassulawiia’nın hastalığının çaresi olarak, güzel bir kadını Lelw ani’ye feda etmesi54, “yerine geçme” kavramına Hitit kraliyet ailesinde gösterilen ilginin dikkat çekici örnekleridir. 51 J.G .Frazer, Altın Dal, Dinin ve Folklorun K ökleri II, (çev. M ehm et H .Doğan), İstanbul 1992, s. 170-202. 52 T.R.Bryce, H itit D ünyasında Yaşam ve Toplum , A nkara 2003, s.221. 53 A .Goetze-H .Pedersen, Sprachlähmung, K openhagen 1934, s.4-13. 54 (C T H 3 8 0 ) KBo 4.6, 10-15. 130 ESM A REYHAN Hitit büyü ritüellerinde kurban sahibinin yerine geçme iki şekilde olmaktadır: 1- tarpalli 2- nakkussi Luwice tarpai-53 “temsil etmek, değiştirmek” t a r p a lli; fiilinden türemiş bir kelime olan tarpalli için ”Bild, (ritueller) Personalersatz, Ersatz, Substitut” (resim, tasvir, vekil) anlamları verilmiştir56. Bu kelimenin Hurrice karşılığı puhugari “remplacement, échangé” (yerine koyma, değiştirme)57dir. tarpalli, ritüellerde kurban sahibinin yerine vekil olarak seçilen ve vekalet ettiği kişiye yönelen kötülükleri üzerine çeken canlı ve cansız objelerdir. Bu objeler ritüel esnasında üstlendikleri kötülüklerle birlikte y o k e d i l m e k t e d i r l e r . Ritüel metinlerde görevlendirilen tarp alli-ier canlı ve cansız olarak bulunmaktadırlar; K B o 3 9.8 II 26 nu U D U u -u n-na-an -zi na-an-kân 26 b ir koyunu sev k ed erler ve onu munusS U .G I A - N A II B E - E L yaşlı kadın iki kurban sahibinin S İS K U R 27 se-er e-ep-zi nu ki-is-sa-an te-ez-zi 27 üzerine tutar ve şöyle söyler: ka-a-sa-u a-as-m a-as “ işte sizin için bir 28 tar-p a-al-li-is nu -u a-as-m a-as tu-ig- 28 vekil, v ü cu tların ız için b ir vekil ga-as tar-p a-al-li-is 29 e-es-tu ................ 29 o ls u n ......................... 32 nu te-e-kân pfd-da-an-zi nu-kân 32 yeri kazarlar koyu nu aşağ ıd a U D U k a t-ta-an -d a ha-at-ta-an-zi keserler Daha sonra, kurban sahipleri, kendileri için vekil olarak görevlendirilen bu koyunun ağzına tükürerek (II 31) içlerindeki lanetleri koyuna aktarırlar. Ve artık kirlenmiş olarak kabul edilen koyunu kazdıkları çukurun içinde keserler (II 32). Böylece koyun, tükürük vasıtasıyla içine hapsedilen lanetlerle birlikte, sonsuza kadar kurban sahiplerinden uzaklaştırılmış olur. 55 E.Laroche, D ictionnaire de la langue louvite, Paris 1959, s. 106. 56 J. Friedrich, H ethitisches W örterbuch, H eidelberg 1952, s.216; Hethitisches W örterbuch Erg.2, H eidelberg 1961, s.25; H. K ronasser, Etym ologie der hethitischen Sprache, W iesbaden 1966, s.137; H.M. Kümmel, Ersatzrituale für den hethitischen König, StBoT 3, W iesbaden 1967, s. 146. 57 E.Laroche, G lossaire de la Langue H ourrite (A-L), RH A 34, Paris 1976, s.204.  HİTİT BÜ Y Ü RİTÜELLERİN İN U Y G U LA M A ŞEK İLLERİ... 131 Aşağıdaki metne göre, tarpalli olarak kullanılan hayvanın cinsiyetinin, sunulan kişinin cinsiyetine uygun olduğu da kabul 58 edilm ektedir . K B o 9 .1 2 9 V s. 5 nu m a-a-an L Ü -as nu -u s-si G U 4.M A H [ 5 eğer erkek ise o n a bir bo ğayı[ 6 tar-p a-al-li-in i-ia-an-zi na-[an -k ân 6 vekil yap arlar ve o [n u 7 I - N A E - S Û [x] an -d a ha-at-ta-a-an [-zi 7 ve onun ev in d e [ ] keserle[r, 8 m a-a-n a-as M U N U S -za-m a GU4 B 8 fakat eğer b ir kadın ise, bir tar-p a-al-li-[in ineği vekil[ 9 [i]- ¿a-an-zi na-an ha-at-ta-an[zi 9 yaparlar ve onu k eserleri İnsanların da tarpalli olarak kullanılabildiği gösteren aşağıdaki metinde, tarpalli’lerin canlı olduğu özellikle belirtilmiştir; K U B 17.18 V s.II 17 nu h u -u -is-u a-an -d u -u s n am -m a 17 ayrıca canlı v ekilleri, bir kadın ve tar-pa-al-li-us L Ü M U N U S -ia a[n-da] de bir erkeği 18 u -u a - d a -a n -z i.......................................... 18 g e tirirle r ................... Canlı tarpalli’lerden başka, çeşitli nesnelerin de bu görevi üstlendiklerini görüyoruz; K B o 39 .8 IV 11 [k a-a-sa-u ]a dugÜ T U L S A G .D DU- 11 iş işte bu ten cere sizin b aşın ız için K U - N U ta r -p a -a l-li-is ...... vekil(dir) Daha sonra bu kap yaşlı kadın tarafından kırılmaktadır; 1 3 .............. nu dugÜ T U L mu n u s SU .G I 1 3 ................ ve yaşlı k adın tencereyi tu -u a-ar-ni-iz-zi kırar. Tanrılar için de tarpalli verildiği bir kütüphane katalogundan anlaşılmaktadır; 59 K U B 3 0 .4 2 IV 3 D U B .IIKAM m a-a-an L U G A L 3 İkinci tablet: eğer, kral, kraliçe, M U N U S .L U G A L D U M U me§ pren sler ve d e yerin L U G A L -ia tak-na-as DU T 4 °U TU a-al-li-ia U -i tar-p a-al-li-ia-as pi-an-zi 4 güneş tan rısın a tarpalli koyarlarsa, Q A -T I bitti. 58 van Brock, Substitution rituelle, RHA 65, Paris 1959, s. 121. 59 Transkripsiyon için bk. E.Laroche, CTH (1971) s.163. 132 ESM A REYHAN Ritüellerden edindiğimiz bilgilere göre, tarpalli- olarak kulla­ nılan nesneler kırılarak, yakılarak, canlılar ise, öldürülüp gömülerek yok edilmekte, ancak, insanların akıbeti hakkında bilgi verilmemektedir. Hurrice, nakk- “göndermek, salıvermek, gitmesine n a k k u s s i; izin vermek”60 fiilinden türetilmiş bu kelime “her türlü kötülüğü bir yerden başka bir yere taşıyarak uzaklaştırması için salıverilen canlılar”61 olarak tanımlanmaktadır. Ritüeldeki sembolik işlevi kendilerine yüklenen kötülükleri çok u z a k l a r a t a ş ı m a k t ı r . Aşağıdaki metin, nakkussi’nin işlevini açık bir şekilde göstermektedir; K B o 4 3 .3 1 9 6' n u -u a S A E N S IS K U R ua-as-tul ha- 6 ' kurban sahibin in suçunu, kırgınlı- ra-a-t[ar ğın[ı 1' is-ha-ah -ru n a-ak-k u -u s-si-is da[- 7 ' g özyaşını nakkussi b aşk a bir yere [ m e-da 8 ' p i- e -d a -a - ü ................ 8" götürsün. Bu sebepten dolayı, nakkussi olarak görevlendirilen canlıların - tarpalli’lerin aksine - öldürülme meleri, kötülükleri kurban sahibin­ den uzaklaştırmak için özellikle serbest bırakılmaları gerekmektedir; K B o 5.2 m 30 n a-as-ta M A S .T U R na-ak-ku-us- 30-31 sonra erkek tan rılara ve de sa-hi-ti A - N A D I N G I R ^ kadın tan rılara bir keçiyi nakkussi D I N G I R .L Ü ^ olarak bırakır. 31 D IN G IR me S.M U N U S meS tar-na-i nakkussi’nin bir tanrı için söz konusu kötü şeyleri uzaklaştırmada kullanıldığı görülmektedir; Hhu K U B 2 9 .7 R s.62 5 9 ki-is-sa-an m e-m a-i k u-it ku-it 5 9 ................. şöyle söyler. “T an rın ın i-d a-a-lu u t-tar N I - I S D I N G I R ^ hu- hu zu ru n d a , kötü söz yem in, u -ur-ta-is lanet, 60 [pa-ap ]-ra-a-tar P A - N I D IN G IR ^™ 60 kirlilik, her ne y ap ılm ışsa bu i-ia-an n a-at ki-e n a-ak -ku -u s-si-e-es n ak k u ssi’ler onu tanrı için uzağa A - N A D I N G I R ^ p i-ra-an ar-ha 61 p i-e-d a-an -d u D IN G IR ^ ^ -m a E N 61 g ötürsünler. T anrı ve de kurban S IS K U R -ia a-p i-e-ez u d -d a-a-na-az sahibi o m eseleden tem izlen m iş p âr-k u-ua-e-es a-sa-an -d u olsunlar. 60 E. Laroche, RHA 34 (1976) s. 176-177. 61 van Brock, RHA 65 (1959) s. 132-139 62 Tercüm e için bk. A.Goetze, A NET (1969) s.346.  HİTİT BÜYÜ RİTÜELLERİN İN U YGULAM A ŞEKİLLERİ... 133 nakkussi olarak insanın da kullanıldığını görmekteyiz; K U B 7.21 V s.? 8 ' I L Ü A - N A L U G A L n a-ak -ku -u s-[sa- 8 ' kral için b ir ad am n akk ussi o larak hi-ti [ b ırakılır A yrıca bir çok ritüel metinde nakkussi olarak adlandırılmayan ancak nakkussi’nin ‘kötülükleri uzaklara taşım a’ görevini üstlenmiş çeşitli hayvanlar bulunmaktadır63. Am bassi ritüelinde (CTH 391) bir fare PES.TUR ile kötülük, uzaklara, yüksek dağlara, tepelere vadilere taşınmaktadır; K U B 2 7 .6 7 II64 3 7 ar-ha-u a-as-m a-as-k ân 3 7 ........................................... v e onları 38 d a-ah -h u -u n i-da-a-lu nu-ua-ra-at- 38 kötü (lükleri) sen d en aldım ve kân A -N A P E S .T U R onları bir fareye 39 n e-eh -hu -u n n u -u a-ra-at ka-a-as 39 çevirdim (yük ledim ), bu fare, P E S .T U R p âr-ga-u-ua-as y ük sek dağlara, H U R .S A G MES-as 40 h al-lu -u -u a-a-as h a-a-ri-ia-as 40 derin vadilere, (çık acağı) uzun da-a-lu -g a-u -u a-as K A S K A L 0' A-as y o lcu lu k lard a onları da gö türsü n pi-e-da-a-ü Pulisa ritüelinde (CTH 407) salgın hastalık bir boğa (GU4.MAH) ile düşman ülkesine taşınmaktadır; 65 K B o 15.1 I1 3 7 n u -[u a ki-i U S -an ka-a- 3 7 ......................... bu b o ğ a bu salgını (as GU4.M AH)] 38 [(E G IR )-pa] I - N A K U R LÜK Ü R 38 tekrar düşm an ülkesine gö türsü n p i- e - d a - û [ ............ ....... Dandanku ritüelinde (CTH 425) ülkede ve orduda görülen salgını bir eşek (ANSE) düşman ülkesine taşımaktadır; 63 O .R.G um ey, Some A spects o f Hittite Religion (1977) s.47-52. 64 Tercüm e için bk., A.Goetze, A NET (1969) s.348. 65 Transkripsiyon ve tercüm e için bk. Kümmel, StBoT 3 (1967) s .114-115. 134 ESMA REYHAN K U B 7 .5 4 III 15" [z]i-ik-ua DI-iia-ar-ri-is ki-e-da-ni 15' sen tanrı Y arri! B u 1 6 ' [K U ]R -e K A R A S IjI A-ia i-da-lu i- 1 6 ' ülkeye ve d e o rd u lara kötü lü k ia-at y apıld ı ise 1 7 ' [n ]u -u a-ra-at ka-a-as A N S E kar- 1 7 ' bu eşek onu ortadan kald ırsın ap-du 1 8 ' [n ]u-ua-ra-at I - N A K U R UK Ü R 1 8 've onu düşm an ülk esine pi-e-da-a-ü götürsün “kötülükleri taşıyan” araç olarak bir canlı kullanılm asına rağmen Samuha kentinin ayininde kötü sözleri, lanetleri taşıması için cansız bir nesne, bot, kullanılmıştır66. K U B 2 9 .7 V s .67 5 3 ........ ki-is-sa-an n ıe-[m a-i k]u-u-un 5 3 ...... şöyle der: “nehrin bu gem iyi m a-a-ah - h a-an GISM A ÎD -as pa- uzaklara g ötü rdü ğü gibi r[a-a p]ı'-e-da-as (ve gem id en h içb ir iz kalm adığı gibi, her kim tanrının hu zu ru n d a kötü b ir söz söylem iş, lanet etm iş ve kirlilik yapm ış ise, n eh ir onları aynı şekilde g ötü rsün ve gem iden iz kalm ad ığı gibi, tanrının hu zurun da kötü sözler olm asın). 4 - T a n r ıl a r a S u n m a v e T a n r ıla r d a n Y a r d ım İ s te m e : Bir takım kötü olaylar tanrıların verdiği bir ceza olarak düşünülmektedir. Tıpkı A rzaw a’li Uhham uw a’nin yaptığı ritüelde belirtildiği gibi; K U B 9.31 II 4 3 -4 5 68 43 U M - M A n>U h -h a-m u -u -u a L Ú 43 A rzaw a’li adam U h h am u w a URUA r-za-u -u a m a-a-an -k án S A şöyle (der): E ğer ülkenin içinde K U R 17/1 (insanlar) 4 4 ak -k i-is-ki-it-ta-ri n a-at m a-a-an ku- 44 ölüyorsa ve eğ er bunu herhangi u-ru-ra-as ku -[(is)]-k i bir düşm an (ülkesin in) 45 D IN G IR m i i-ia-an har-zi nu ki-is- 45 tanrısı y a p ıy o rsa on a şöyle sa-an i-ia-m i yap acağ ım Tanrıya, tekrar Hatti ülkesinin tarafını tutması ve dost olması için çeşitli renklerde iplerle süslenmiş bir koç getirilir ve bu koç düşman ülkesine giden yola sürülür. Bu yapılırken de şöyle söylenir; “düşman ülkesinin hangi tanrısı bu vebaya neden olduysa, 66 Tercüm e için bk. A. Goetze, A NET (1969) s.348. 67 Transkripsiyon ve tercüme için bk., R.Lebrun, Samuha, Louvain-la-N euve 1976, s. 124, 131. 68 Tercüm e için bk., A.Goetze, A NET (1969) s.347.  H İTİT BÜYÜ RİTÜELLERİNİN UYG ULAM A ŞEKİLLERİ... 135 bak, şimdi seninle barışmak için bu koçu getirdik, ey Tanrı! Hayvan sürüsünün güçlü olduğu gibi, barış koçla sağlansın, sen, vebaya sebep olan Tanrı, Hatti ülkesiyle barış, tekrar Hatti ülkesinin tarafını tut!” Aynı şekilde kötü bir yıla karşı yapılan H apalla’lı A shela’nın ritüelinde de ordudaki salgına sebep olan yine bir tanrıdır; K U B 9 . 3 2 169 1 U M - M A mA s-h i-la LÜ K U R 1 H ap alla’lı A sh ila şöyle (söyler): URUH a-p al-la 2 m a-a-an M U KAM-za har-ra-an -za 2 o rdu da kötü bir yıl o lu rsa K A R A S -ia-k ân an-[da ki-sa-ri] 3 nu ki-i S İS K U R D Ü -m i 3 bu k urbanı y aparım . Tanrıyı yatıştırmak daha doğrusu kandırmak için yine süslenmiş bir koç hazırlanır ve şöyle söylenir: “ hangi tanrı yüz çevirirse, hangi tanrı bu salgına sebep olduysa, bak, bu koçları senin için bağladım (onlarla) tatmin ol!" Ritüeli yapan kişiler, ne kadar işinin ehli olurlarsa olsunlar, kızgın ya da işbirliği yapmaya yanaşmayan bir tanrı karşısında bu özellikleri bir işe yaramazdı. Ritüelin başarıya ulaşması için, tanrıların yanlarında olmaları ve onlara yardım etmeleri gerekliydi. Bu sebepten, ritüellerde, tanrılar için çukurlar kazılır ve tanrıların kendilerini duyması için bir elbise iğnesine iliştirilmiş gümüş bir kulak (KUB 15.31 II 17-18) ve onların yukarı çıkmasını kolaylaştırmak için gümüşten (KUB 15.31 II 17-18) ya da bakırdan (KBo 17.94 I I I 25-26) bir merdiven (GI§KUN5) çukura koyulur70. Yardım için çağırılan tanrılara da zengin kurbanlar sunmak gerekmektedir. Ancak o zaman öfkelenmezler ve ritüelin başarılı olması için yardım ederlerdi; K B o 4 3 .1 9 21 E N S IS K U R pâr-k u -e-es-u a-ra-at 21 onlar, k urban sahibini tem izlem iş a - s a - a n - d u ...... o ls u n la r ..... (ay tan rısı, ta n rıç a Ishara, onu tem izlem iş olsunlar, tan rıça H epat ve d e tan rıça M u su ni onu tem izlem iş olsunlar) 69 Transkripsiyon ve tercüme için bk., A.M .Dinçol, Ashella Ritüeli (CTH 394) (1985) s .11, 23. 70 V.Haas, RİA 7 (1987-1990) s.250 136 ESM A REYHAN Kefaret, “ işlenen bir günahın bağışlanması 6- K e fa r e t Ö d em e: için yapılması ya da verilmesi g e re k e n .... ” şeklinde tanımlanabilir. Bazı ritüellerde belirtildiğine göre, bir kişiyi yaralama, öldürme gibi karşı tarafı mağdur edecek bir suç/günah işlenmesi durumunda zarar veren kişi zarar gören kişinin mağduriyetinin kefaretini ödemesi gerekmektedir. Cinayet işleyen (eshar iia-) bir kişinin bu suçunun günahından arınması için yaptığı ritüeli bu duruma örnek olarak verebiliriz; K U B 17.26 I71 12 nu E G IR U D U an-tu-uh -sa-an ti[- 12 koyunun ark asın a b ir insanı it-ta-n u -an -zi m a-a-an y e rle ş tirirle r, eğer 13 L U -is k u -n a-an -za nu L U -an [(ti- 13 bir adam ö ld ü rü lm ü şse, b ir adam ı it-ta-nu )-an-zi (m a-a-an-m u [yerleştirirler eğ er bir kadın M U N U S -is) 14 [k u -n ]a-an -za nu M U N U S -an ti-it- 14 ö ldü rülm ü şse bir kadını [ta-nu-an-zi y e rle ş tirirle r. V . R it ü e ld e , z a m a n z a m a n b a ş k a d ild e n ö ğ e le r e d e y e r v e r ilm e k te d ir ; Ritüeller çıktığı belli kült bölgelerinin geleneksel dillerini yansıtmaktadır. Haiti, Luwi, Pala, Hurri ve Babil dilleri ritüellerde belli ölçülerde kullanılmaktadır. Birçok ritüelde, ritüeli gerçekleştiren kişinin, bu dillerdeki bilgisi ritüel terminolojisiyle sınırlı kalsa da ritüelin etkili olabilmesi için bazı sözleri bu dilde kullanmasının gerekli olduğu düşünülmektedir; K B o 5 .2 II72 21 n a-as-ta lu A Z U an -d a hur-li-li ki- 21 sonra büyücü h u rrice şö yle der : is-sa-an m e-m a-i ........... K U B 3 5 .4 3 II 28 [MUNUSS U .G ]I-m a lu-u-i-zi kis-an 28 [ yaşlı k ad ıjn ise luw ice şöyle hu-u-uk -z[i] d u a ed er : 71 Tam am lam a, KUB 17.25 I’e göre. 72 H urrice bölüm için bk. L.M urat, Kizzuvvatna’lı Rahip A m m ihatna’ya Ait Bir Ritüel M etin (CTH 471), A nkara 2002, (Yayım lanm amış D oktora Tezi).  H İTİT BÜYÜ RİTÜELLERİN İN U YG U LA M A ŞEKİLLERİ... 137 V I - B a z ı r itü e lle r d e b a ş la m a z a m a n la r ı v e r ilm e k t e d ir ; K B o 2 1 .4 1 + K U B 2 9 .7 R s .73 21 n e -k u -z a m e -h [u r m ]a -a -a h -h a -a n 21 ad ı g e ç e n g ü n d e , b ir y ıld ız ın a -p i-e -d a -n i-p â t U D -ti M U L -a s a tla d ığ ı a k ş a m v a k t i ......... u a -a t-k u -z i.... K B o 5 .2 II 29 m a-a-an lu-u k -k at-ta DU T U -u s-kân 29 ertesi gün güneş d oğ u n ca büyücü u-up -zi nu LÖA Z U 30 S İS K U R hu -u -m a-an sa-ra-a da-a-i 30 kurbanların tü m ü n ü yu karı alır K UB 7.2 I 24 n u-kân k u-it-m a-an °U T U -u s na-ui 24 güneş h enü z d o ğ m a d a n ......... ü - iz - z i...... K B o 5.8 m 2 2 lu -u k -ta-at 22-23 ....... ertesi gün güneş doğduğu 23 m a-ah -h a-an -m a-k ân DU T U -u s u- zam an up-ta şeklinde belirtilen zamanları, ritüelin yapılması için seçilen zamanlara örnek olarak verebiliriz. Başlama zamanları yanında ritüeldeki kimi olayların gerçekleştirilmeleri için seçilen zamanlar da aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi özenle belirtilmiştir; K B o 5 .2 IV 2 7 m a-ah -h a-an -m a 27-28 .....ikindi vakti g eldiği zam an 28 m i-is-ti-li-ia m e-h u r ti-i-e-iz-zi 29 II h u -u p -ru -u s-h i-e-es h a-an -d a-a- 29 iki huprushi kabı hazırlarlar, an-zi K U B 2 9 .7 R s .74 (adı geçen günde kara tanrıçan ın rahibi) 5 8 ................n e-k u-u z m e-h u r se-he-el- 5 8 ................. akşam vak ti te m iz suyu li-ia-as ü -i-d a-a-ar da-a-i koyar 73 Transkripsiyon için bk. H.Otten, M aterialien zum hethitischen Lexikon, StBoT 15, W iesbaden 1971, s.35. 74 R.Lebrun, Sam uha (1985), s. 120, 128. 138 ESMA REYHAN Ayrıca, bazı ritüellerin kaç gün sürdüğü, yapılan işlemlerin her günün ayrı ayrı belirtilmesinden anlaşılmaktadır. Buna örnek olarak Ashella ritüelini verebiliriz75; “(Vs. 4) U D KAM-za ne-ku-uz me-hu-[(u-ni ki-sa-ri)] “gün akşam olunca”, (Vs. 15) lu-uk-kat-ti “ertesi gün”, (Vs. 33) I -N A UD .IIkam ma-a-an lu-uk-kat-ta ka-ri-ua-a-ri-ua-ar hu-da-ak “ikinci gün sabah erkenden, hemen”, (Rs. 9) l- N A UD.IIIKAM ma-a-an lu-uk- kat-ta ka-ru-ü-[(ua-ri-ua-ar)] hu-da-ak “üçüncü gün, sabah erkenden, hemen”, (Rs. 19) I -N A UD.IVKAM ma-a-an lu-uk-kat-ta ka-ru-ü-a-ri- ua-ar hu-da-ak “dördüncü gün sabah erkenden, hemen”. Dördüncü gün yapılan uygulamalardan sonra ritüel bitmektedir. V II- R itü e li g e r ç e k le ştir e n g ö r e v lile r kurban s a h ib in in r itü e ld e k u lla n m a k iç in g e tir d iğ i m a lz e m e le r in b ir k ıs m ın ı y a p t ık la r ı iş in k a r ş ılığ ı o la r a k a lm a k ta d ır la r ; Kizzuw atna’lı M astigga’nın aile içi kavgalara karşı yaptığı ritüelde (KBo 39.8) yaşlı kadın ritüel malzemelerinden bir koyunu ve ayrıca iki kurban sahibinin çıkarıp attığı elbiseleri almaktadır. Yaşlı kadının, artık kirlenmiş olan ve ritüel esnasında ortadan kaldırılması gereken bu malzemeleri kendisi için alması düşündürücüdür. Aynı durum A m m ihatna’nın yaptığı ritüelde (KBo 5.2) de söz konusudur. Ancak burada büyücü, kurban sahibinin çıkardığı elbiseleri almadan önce onları yıkamıştır. Ritüelde kullanılan malzemelerin kurban sahibi tarafından geri alınmadığını, onları ritüeli yapan kişinin aldığını, Hatiia isimli kadının yaptığı ritüel de kanıtlamaktadır; 76 K B o 15.25 R s 28 [ Û - N U - U T G IR 4] Û - N U - U T 28 bu ayinde ku llan dığ ım pişm iş A D .K ID k u -it A -N A S İS K U R top rak tan (ve) h asırd an aletleri har-m i 29 [na-at-za am ]-ınu -uk d a -a h -h i E N 29 onları ben alacağım , kurban S İS K U R -za E G IR -p a Û-UL sahibi h i9bir Şeyi geri alm az ku-it-ki da-a-i 75 A .M .Dinçol, A shella Ritüeli (CTH 394) (1985) s. 36. 76 Transkripsiyon ve tercüm e için bk. O. Carruba, Das Beschw örungsritual für die Göttin W isurijanza, StBoT 2, W iesbaden 1966, s.6 vd.  HİTİT BÜYÜ RİTÜELLERİNİN U YGULAM A ŞEKİLLERİ... 139 V I I I - R it ü e lle r in y a p ıla c a ğ ı y e r le r ö z e n le s e ç ilm e lid ir ; Bunun için, yeni bir kirlilik doğurmasını engellem ek için oturul-mayan, tarım yapılmayan yerler seçilmektedir. Tunnawi Ritüeli’nde, T u n n . I77 41 k u -u a-p i nu k u -u a-p i h ar-sa-u -u a- 41 her nerede civ ard a tarım y o k ise ar m a-n i-in -k u -u a-an N U .G  L 42 [G1'^API]N Û - U L a -r a -a n -z a ............. 42 (ve) p ulluk u la ş m a d ıy s a ............. ifadesi bunu doğrulamaktadır. Ama, ritüel eylemlerinin gerçekleştirildiği yerler belirlen­ dikten sonra, o yerin tem iz olmasının gerekliliği de vurgulanmaktadır; K B o 5 .2 II 2 9 nu LÜA Z U 2 9 ..................büyücü 30 S İS K U R h u -u -m a-an sa-ra-a da-a-i 30 k urbanların tüm ü nü yukarı alır, n a-at dam -m i-li ve onları d o k un ulm am ış (tem iz) 31 pi-e-di p i-e-d a-a-i 31 yere götürür. Bu şartlar gerçekleştikten sonra, çeşitli ritüellerde, işlenmemiş arazi, gizli bir yer, nehrin arkası şeklinde belirtilen m uhtelif alanlar, ritüel uygulamalarının yapıldığı yerler olarak seçilmektedir78. IX - R it ü e lin s o n u n d a y a p ılm a s ı g e r e k e n e n ö n e m li iş le m k u lla n ıla n m a lz e m e le r in yeni b ir k ir le n m e y e yol a ç m a s ın ı ö n le m e k iç in y o k e d ilm e s id ir ; Bunun gerekliliği kanunlar ile hükme bağlanmıştır; (§ 4 4 /b )79 55 tâk-ku an -tu-uh -sa-an ku-is-ki par- 55 eğer bir kişiyi biri arm d ırırsa, arta k u-n u-u z-zi ku -u p -tar-ra uk-tu-ri-as kalan şeyleri de y ak m a y erine pi[(e-da)-i] götürsün 56 [(tak-k)Ju-at A .S A -n i ııa-as-m a 56 eğer b irinin ekin alanına y a d a pâr-ni ku -el-g a pi-e-d a-i al-ua-an- evine götürü rse b ü yü (d ür) (ve) za-tar D [(I.K U D L U G A L )] kral y argı(lar) 77 Transkripsiyon ve tercüme için bk., A.Goetze, Tunnawi (1938) s.8-9. 78 V .Haas, RIA 7 (1987-1990) s.252. 79 J. Friedrich, H ethitischen G esetze (1959) s. 30-31. 140 ESMA REYHAN Bu m alzem eler sonsuza dek ortaya çıkamayacak şekilde yok edilmeli ya da saklanmalıdır. Ritüel metinlerde yok etmek çeşitli şekillerde olmaktadır; çeşitli malzemeler kırılmakta, yakılmakta, hapsedilmekte, (canlılar) öldürülmekte, parçalanmakta, gömülmekte .... ya da (canlılar) dağlara, düşman ülkesine - böylece kurban sahibi temizlenirken düşmana da zarar verilmiş oluyor - sürülerek uzaklaştırılmaktadır. M astigga’nın aile içi kavgalara karşı yaptığı ritüelde (CTH 404) iki kurban sahibinin başlarından aşağı döktükleri, ellerini ve gözlerini yıkadıkları (belki temizliğin daha etkili olması için içine temizlik malzemesi de katılan) su, arındırdığı kurban sahiplerinin kirleriyle birlikte bir sığır boynuzunun (SI GU 4) içine dökülmekte ve mühürlenerek boynuzun içinde hapsedilmektedir. Ritüellerde yapılan bütün uygulamaların sonunda (kullanılan malzemelerin yok edilmesi gereği ile) yapıldığı gibi, bu kirli suyun da sonsuza kadar kapalı kalması, bir daha geri dönmemesi gerekmektedir. Bu amaçla kirli suyun hapsedildiği boynuzun mührünün kırılması imkansız bir zamana bırakılm aktadır (KBo 39.8 IV 28.31); “ k a-ru -ü -i-li-e-es L U G A L meS E G IR -p a ü-ua-an-zi nu -u a-az K U R -e sa-ak -li-in -n a E G IR -an k ap-pu -u-ua-an-za ki-i-i[(a-ua)]-a NA4KISEB a-p i-ia-ak -k u ni-ni-ik-ta-ru = eski krallar geri g eld ik lerin d e ve ülken in d u ru m un u den etled iklerind e, ancak o zam an bu m üh ü r k ırılsın ” . Ritüel boyunca gerçekleştirilen bu eylemlerin bir de seramonik yanı vardı; renk renk yünlerden yapılan iplikler, süslenmiş hayvanlar, büyücünün yüksek sesle ve değişik dillerde söylediği büyülü sözler, kesilip parçalanan hayvanlar, ateşe atılan çeşitli maddelerin çıkardığı kokular, kazılan çukurlar ve bu çukurlarda tanrılara sunulan adaklar, büyücünün davranışları, müzik eşliğinde söylenen şarkılar, kurban sahibine ‘bağlantı kurma ve aktarma m etodu’ çerçevesinde uygulanan ve kurban sahibinin psikolojik olarak arındığına inandığı - ovma, yıkama, ateşten geçirme vb. - eylemler. Böyle gizemli bir atmosfer içindeyken, büyücünün, kurban sahibini ürkütme, şaşırtma, gibi ruh halleri içine sokarak, ayin faaliyetlerini daha etkin kılma80 çabalarını da büyücünün kendine özgü davranışları olarak değerlendirmek mümkündür; 80 V .H aas.R lA 7 (1987-1990) s.251.  H İTİT BÜY Ü RİTÜELLERİNİN U YG U LA M A ŞEKİLLERİ... 141 81 K U B 17.27 III 10' ] x II-e-p ât U H 4-na-as U H 4-tar 10' ] büyüyü, (k arşı) b ü yü nü n p ı-es-si-ia-nu -u n (gücü) ile iki k ez fırlattım 11' n ]a-as-k ân se-er al-la-pa-ah- 11' ] ve onun üzerine tü kü rdü m h u-un n a-at an -d a ve onu 12' -]it is-pâr-ra-ah-hu -u n na-at- 12' ] yere serdim , o n u n (üzerine) kân A N S E -as es-h ar-ri-es-k i-id-du eşek pislesin 13' -]kân G U 4-us kam -m ar-si-es-ki- 13' ] sığır (ü zerine) işesin, ve id-du D U M U .L Ü .U 19.L U -us-sa-an onun üzerinden 14' ] se-er ar-ha i-ia-at-ta-ri nu- 14' ] geçen insan onun (üzerine) us-sa-an se-er 15 a l-l]a -p a -a h -h i-is-k i-id -d u ............ 15' t]ü kü rsü n A yrıca kötü maksatlı büyü yapan kişiye karşı, mu n u s SU.GI “büyücü kadın, yaşlı kadın”ın aldığı tavır da dikkat çekicidir; K U B 17.27 II82 3 2 na-an -kân IG I-an-d a 3 2 onun karşısınd a(y ım ) 33 U H 4-na-as ud-d a-a-ar-se-et 33 büyülü sö zlerini, b ir sütun u A N .Z A .K  R G IM -an ar-ha pi-ip- (yıktığım ) gibi yık tım p a-ah -hu -u n 34 is-ha-m i n a-an-m a-an G IM -an ar-ha 34 onu b ağladığım gibi çözdüm . la-a-un S on u ç: Hitit büyü ritüelleri, kendi içinde kuralları olan ancak, yapan kişiye göre de farklılıklar gösteren bir yapıya sahiptir. Hitit toplumsal yaşam ında büyü ritülleri, uzmanlık alanlarına göre oldukça zengin bir çeşitlilik gösterir. Her felakete karşı yapılan ak/iyi büyü de farklıdır; Öncelikle ritüel hangi konuda yapılacaksa o kişiye gidilir, ritüelin yapılacağı uygun bir yer seçilir, bu yer genellikle yerleşim yeri dışındadır ve tem iz olması da şarttır. Ritüeli yaptıran kişiden, yani kurban sahibinden, ekonomik durumuna göre ve ritüelin amacına uygun m alzem eler istenir; ‘kötülük uzaklara taşınacaksa canlı hayvanlar, tanrılara sunmak için çeşitli yiyecek ve içecekler, tanrıları yer altından çıkarmak için ipler, merdivenler, kadınlık sembolü iğ, öreke, erkeklik sembolü, ok, yay vb. m alzem eler’. Bu malzemeler, 81 Tercüm e için bk. V .Haas, RİA 7 (1987-1990) s. 251. 82 Tercüm e için bk. V .Haas, RİA 7 (1987-1990) s.243. 142 ESM A REYHAN ritüelde uygulanan çeşitli metotlar çerçevesinde kullanılır ve elbetteki, bunlar, yeni bir kirliliğe yol açmaması için ritüel esnasında kırılarak, yakılarak, öldürülerek, kesilerek, gömülerek, saklanarak ya da salıverilerek ortamdan uzaklaştırılırlar. Ritüel i yapan kişi, bu malzemelerin bir kısmını yaptığı işin karşılığı olarak alır; ‘kurban sahibi tarafından çıkarılıp atılan elbiseler ya da tarpalli olarak kullanılan bir koyun...’. Ritüelin en önemli kısmı, tanrılara sunulan adaklardır. Bunlar ne kadar zengin ve çeşitli olursa; ritüeli gerçekleştirenin, tanrıları kendisine yardım etmeleri konusunda ikna etmesi de o derece kolay olurdu. Teorik olarak sırf metafizik bir özelliğe sahip gibi görünse de; insanın doğal belirleyiciliklere henüz hakim olmadığı ve doğal- beşerüste belirsizliğin ortaya çıkardığı kötülüklerden korunma ve kurtulma yollarının bir ritüel haline dönüştürüldüğü hemen bütün Eskiçağ toplum larında olduğu gibi, Hitit kültür dünyasında da büyü ritüellerinin, hem korkunun nedeni (kara büyü), hem de bu korkuyu ortadan kaldıracak çözüm (ak büyü) olarak görülmesi bakımından, uygulamada büyük ölçüde toplumsallaştırıldığı söylenebilir. Hitit kültür dünyasından kaydedilmiş ritüellerin çoğu, belli durumlarda bireylerin ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak tasarlanmıştır. Bir kişinin hayatının her evresinde, onu koruyan, kötü güçleri ondan uzak tutan, yanlış giden şeyleri düzeltmeyi amaçlayan bu ritüeller, Hitit dünyasındaki sıradan insanların zihinsel algılayış ve yaşam tarzlarına ilişkin bir bakış sağlaması bakımından da önemlidir. 

Spiritüel Danışman Tuğçe Işınsu, ilişki şifalandırmasıyla giden aşkınızı geri döndürebilmenin mümkün olduğunu söylüyor. Feniks Kitap’tan çıkan ‘OL’ der ve OLUR’ isimli kitabında bu yolları şöyle anlatıyor:

Önceden yapabileceğiniz 'istihare' çalışması ile konuya dair ilahi rehberlik alın. Arının size iyi gelmeyen enerjilerden uzak durmaya başlayın. Siz değişince o değişir. Siz hiç değişmeden ondan bir şeyler istemek yanlış egodur. Onu tüm kalbinizle isteyin.

Mesaj atmak veya aramak zor geliyorsa veya doğru değilse; telepatik yolları deneyin.

Korku enerjisinden çıkın.

Geçmişte size hataları olduysa bunları önce kabule geçin, bunları siz neden yaşamınıza çektiniz bunu bulun, affedin. Yeniye yer açın.

Sizin ona karşı hatalarınız olduysa önce kendinizi affedin, bu hataların altında ne var bunu bulun.

Bu ilişkide en çok neyin olması sizi korkutuyorsa, korkudan kaçmadan canlandırma tekniği ile bunu kendinize yaşatın korku kotanız dolsun. Kaçarsanız daha çok yakalanırsınız.

Onu olduğu gibi kabul edin.

İlişkideki mutlu anları tekrar tekrar canlandırın.

Bundan sonra neler gerçekleşsin istiyorsanız bunları imgeleyin; imgelerin içine girip tüm detayları hissedin.

'Ya olmazsa' korkusundan çıkın.

Enerji hırsızı ve hayrınıza olanı istemeyen, sizi olumsuz kodlayan kişilere ilişki detayı vermeyin.

Sessiz bir odada onun yüzünü gözünüzde canlandırın.

Yüzüne birkaç dakika konsantre olun.

Ellerinizi birbirine sürtüp omuz hizasında açıp sonra biraz kapatıp alttan üste gezdirip bir enerji balonu yaratın. Balonun içine aşkınızın ismini söyleyin: Örneğin adı Mehmet olsun...

'Mehmet' ismini birkaç kere tekrar edin içinizden 'dur' hissi gelince durun. Balonun içine doğru sorun 'Mehmet şimdi sana doğru bir düşünce yolu açmak istiyorum, iznin olur mu?' Telepatik olarak size bir cevap gelecek; evet ya da hayır olarak…

Cevap evet ise yola devam edin: Kendi üçüncü göz noktanızdan onun üçüncü göz noktasına doğru bir mor ışık kordonu geçirin ve tüm mesajınızı bunun içinden geçirerek ona aktarın. Unutmayın hepimiz görünmeyen bağlarla bağlıyız, bu yolla onun düşüncesine düşeceksiniz.

Yukarıda anlattığım şekilde bir enerji balonu yaratın. İçine karşınızdaki kişiyi, ilişkiyi, kendinizi ilişkinizin içinde arındırma, şifalandırma niyetlerinizi hem söyleyin hem de enerjinizle aktarın.

Yukarıdan altın sarısı bir ışık indirin bu esnada bu ışık ile yıkanın. Hazır hissettiğiniz anda, bu topu aşkınızı o an olabileceği yerde imgeleyip onun kalp çakrasından içeri sokun. Bu güzel enerjinin onun tüm vücudunda dolaştığını imgeleyin… Aynı topu aynı şekilde ikinci kez yapın ve bu sefer de onun üçüncü göz noktasından içeri sokun. Yine tüm vücudu mesajı ve enerjiyi alıyor… Şimdi son olarak kendi kalbinizden çıkaracağınız altın sarısı ışığı onun kalbine gönderin; ondan gelen tüm ışıkları da alıp kendi kalbinize doldurun. Ellerinizi en son sürtüp yine enerji yaratın, en son kalbinizin üzerine koyun 've öyle de oldu' deyin… Sonuca güvenin.

Mavi bir kağıda bir kare çizin. Kareyi dörde bölün ve içine:

“Evet

Hayır

Kesinlikle

Bana zaman ver” isimli dört bölümü yazın.

Yeni bir lal taşı alın 3 gece önceden bu taşa 'aşk, sevgi, niyet, barışma' enerjisi yükleyin.

Bu taşı gümüş bir zincire geçirin.

Duş alın, odayı havalandırın, temiz giysiler içinde olun, odada gülyağı ile tütsü yapın. Bir 5 dakika kadar sevdiğiniz kişinin resmine geçmişteki mutlu anlarınıza odaklanın…

Hazır olunca; sorular sormaya başla, lal taşı çizmiş olduğun karenin içindeki hangi cevaba doğru hareket ediyorsa, sevdiğinden gelen mesajları da böylece almış olacaksın. Net ve iyi niyetli sorular sor, gerçekleri de anlamış olacağın için şimdi doğru yol haritanı da çizebilirsin. Bu lal taşını başka işlerde kullanma. Dolunay ve Yeniay ışığı altında şarj et.

Herkes telepatik bağ kurabilir, farkında olmadan bunu yapar ama çoğu kişi buna inanmadan yaşar. İnsan doğuştan sezgi gücü ile dünyaya gelir, telepatik güçleri vardır, zamanla günlük hayat ve yanlış telkinler bunları unutturur ona… Bu gücünüzü çalışarak, doğru enerjide kalarak, insanlar üzerinde deneyerek elbette ki tekrar geri kazanabilirsiniz.

Konuşmadan karşınızdaki kişiye bilgi aktarabilirsiniz. Hatta bu sevgilisinden ayrılmış olan danışanlarımızın en sevdiği şeydir… Telepatide alıcı ve verici olmak üzere iki kişi bulunur. Telepati anında verici düşünceleri alıcıya aktarır. Her insanda telepati yeteneği aynı katsayıda olmasa da bunu herkes kısmen başarabilir. Dingin olmak, iyi niyetler içinde kalmak, sonuca kafa yormamak, arınmış olmak gerekebilir çoğu kez.

Alma esnasında alıcı gönderileni kuvvetli bir biçimde algılar, düşünür, anlık saplanan bu veriye şaşırabilir, 'hiç aklımda yokken nerden geldi şimdi bu' da diyebilir. Telepati anında berrak olmak gerekir, karışık sinyaller göndermemek daha iyi olur.

Telepati konusunda siz çok yetenekli ve iyi bir verici iken, karşı taraf sezgisel anlamda zayıf biri ise tabi ki alması zor olacaktır bazı şeyleri… Bu durumda daha çok uğraşmanız gerekebilir. Bu anlamda gelişmiş kişiler; düşünce-duygu-şekil olarak alabilmektedir.

İnsanları tanırken de telepati yeteneğinizi kullanabilirsiniz. Sezgiler yanıltmaz mantıklı düşünceler, sürekli anlam yüklemeler bazen daha çok yanıltır. Kalbiniz sizi yanıltmıyor, keşke hepimiz onu daha çok dinlesek ve kalp yolu ile devam etsek hep yaşamlarımıza… Telepati gücünüzü geliştirmek için ilk zamanlar bunu yeni tanıştığınız kişiler üzerinde de deneyebilirsiniz. Onunla ilgili ilk düşündüklerinizi kaydedin “ilk gelen hisleri” çünkü en sonunda da yine onları düşüneceksiniz.

Duş alın.

Arının.

Yatak odanızda sessiz olun, odaklanmaya başlayın.

Gerekirse onun resmini kullanın.

Bilgileri aktarmaya başlayın.

Olumlu ve net olun.

Üçüncü göz noktasına da odaklanabilirsiniz.

Alfa frekansında da çalışmayı deneyebilirsiniz.

Telepati gücü olan kişilerin bazen de 'alıcı' enerjileri de yüksek olduğu için korunmaları gerekir. Bu tip durumlarda, böyle kişiler yaşamınıza girebileceği zaman veya ortamlarda 'mavi ışık topunun' içinde kendinizi imgeleyin. Olumsuz telepatik bağ kurulduğunu hissettiğinizde enerjiyi sevgiyle kaynağına gönderin ve bağı kesin. Eğer belirli bir mekanda telepati çalışmalarınıza devam edecekseniz de o mekanın enerjisel anlamda arınmış temizlenmiş olması daha iyi sonuç verir. Birçok olumsuzluğun yaşanmış olduğu mekanlar enerjinizi emer, çalar, sizi aşağı çeker. O olayların benzerlerini yaşamaya başlarsınız. İlk anda içeri girdiğinizde zaten bu mesajı bir mekan size rahatlıkla aktarır. Mekanların, eşyaların her şeyin enerjisi vardır. Her şey enerji yasaları ile açıklanabilir, bunu unutmayın.

Kendi üçüncü göz noktanızdan onun üçüncü göz noktasına doğru pembe ve ışıktan bir kordon uzatın. Bu kordonun içinden istediğiniz ve aktaracağınız mesajlar geçsin. Onun bunları aldığına emin olun. Işık kordonunun çalışma bitince küçük bir ışık topu haline getirip kalbinize alın. Çalışma öncesi odada ilham veren ya da rahatlatan ama çok ağır olmayan tütsüler de yakabilirsiniz. Yedi gece kadar çalışmaya devam edebilirsiniz. Çalışma öncesi üçüncü göz noktasına güçlü bir enerji taşı kuvars ile enerji açma tekniği de uygulayabilirsiniz.