Bağırsak paraziti genellikle gözle görülmeyen yumurtaların ağızdan alınması sonucu, bunların gözle görülen kurtçuklara dönüşmesi ve sindirim sistemimizde yaşamaya başlamasıyla sonuçlanan bir enfeksiyon hastalığıdır. Parazit enfeksiyonlarına aslında enfestasyon denir. Ancak kafa karıştırmamak için biz yine de kısaca enfeksiyon terimini kullanacağız. Bunların boyu 1-2 mm olan ince kıl kurdundan, boyu 1-2 metreyi bulan Ascarise kadar birçok çeşidi vardır. Bağırsak parazitleri dünyada gelişmekte olan bütün ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de önemli sağlık sorunlarından bir tanesidir. Özellikle çocukları etkileyen bu parazitler, onların gelişimini büyük ölçüde engellemektedir.
Küçük yaştaki çocuklar toz toprakla oynamaya, her şeyi karıştırıp ellemeye ve ağızlarına götürmeye bayılırlar. Dolayısıyla parazitlerle daha sık karşılaşmaları da normaldir. Bu tip hastalıklar, büyüme çağındaki çocuklar başta olmak üzere tüm yaş gruplarını etkilemektedir.
Anne sütünden ek besinlere geçişle birlikte, özellikle besin hazırlarken hijyen kurallarına dikkat edilmemesi durumunda da parazitler çocuğa bulaşmaktadır. Ayrıca, sosyo-ekonomik düzey, iklim, çevre koşulları, yaşam biçimi, beslenme ve temizlik gibi faktörlere bağlı olarak parazitlerin görülme sıklığı da farklılık göstermektedir.
Bağırsak parazitleri genelde; hijyen kurallarına uyulmamasıyla, evlerdeki temizliğin gerektiği gibi yapılmamasıyla, çiğ sebze ve meyvelerin iyi yıkanmadan tüketilmesiyle, pişmemiş etlerin yenmesiyle bulaşmaktadır. Aynı zamanda, parazit yumurtalarının döküldüğü çarşaf ve çamaşırlardan, kirli sulardan, topraktan, enfekte hayvandan da geçebilir. Özellikle çocukların bulunduğu okul ve yuvalarda bunlara çok dikkat etmek gereklidir. En çok ellenen kapı kolları, yemek yenen ortamlar ya da oyuncaklar düzenli olarak gerektiği gibi temizlenmelidir.
Bağırsak parazitinin tipine göre çok farklı belirtiler olabilir. Genel olarak değerlendirirsek, karın ağrısı, iştahsızlık, gelişme geriliği, ağızdan salya akması, bazen diş gıcırdatma gibi belirtiler olabilir, ancak siz de takdir edersiniz bunların hiçbirisi barsak parazitine özgü belirtiler değildir. Başka durumlarda da görülebilir. Sık karın ağrısı-krampları(açlıkta daha fazla), şiddetli gaz, geçici-tekrarlayan ishaller, dışkıda yumuşama veya keçi pisliği gibi dışkılama, burun kaşıntısı, makatta kaşıntı, yastığa salya akması, diş gıcırdatma, dil kenarında kabartılar, kilo alamama, sabah bulantıları, ağız kokusu, iştahsızlık veya aşırı yemeye rağmen kilo alamama, vücutta kaşıntılar.
Tenya(Şerit) gibi bazı parazitler anüsten dışarı dökülüp hasta tarafından görülebilirler, ya da makat ağzında kıl gibi hareketli yine açık krem rengi parazitin görülmesi kıl kurdu teşhisi koydurur.
Parazitin cinsine bağlı olarak; uzun süreli parazite maruz kalınca; kansızlık, bağırsak tıkanması, büyümede gecikme, akciğer belirtileri(parazitin yaptığı alerjik reaksiyona bağlı olarak, astım gibi durumlar), karaciğer- dalak büyümeleri, bazı parazitler ile alerjik, ürtiker (kurdeşen) gibi deri döküntüleri, hatta ağır organ hasarları bile olabilir. (Beyinde, karaciğerde, dalakta, akciğerde amip apseleri veya kist hidatik hastalığı gibi)
Aşağıdaki videoda Uzm. Dr. Anıl Yeşildal “Bağırsak parazitleri” hakkında bilgiler veriyor.
Öncelikle erişkini de mikroskobik boyutlarda olan giardia ve amip gibi protozoal enfeksiyonlar ve erişkinini kurt veya kurtçuk şeklinde görebildiğimiz helmint enfeksiyonları diye 2 ana gruba ayırabiliriz. Helimintler de çok çeşitlidir, halk arasında şerit denen Tenia, kıl kurdu denen enterobius, barsak solucanı denen ascaris en sık görülenleridir.
Bu sorunun cevabı parazitin çeşidine göre çok değişkendir. Ama genel olarak basit soğuk algınlığı gibi 2-3 gün, suçiçeği gibi 2-3 hafta kadar kısa süreler olmadığını söyleyebiliriz. Kıl kurdu için bu süre 1-2 ay iken , sığır tenyasında 2-3 ay, bazı domuz tenyası türlerinde de 1 yıla kadar uzayabilir. Yine Ekinokok türü köpekten bulaşan parazitin neden olduğu kist hidatik de yılda 1 cm kadar çok yavaş büyüyebilir ve yıllarca belirti vermeyebilir.
Bağırsak parazitinden şüphelenildiği zaman öncelikle dışkıda parazit aranması, gibi tetkiklere başvurulur. Sonuç negatif çıksa da, parazitten çok şüpheleniyorsak tahlil defalarca (örneğin üç gün üstüste) tekrarlanabilir. (Çünkü parazitin yumurtası her an dışkıda görülemeyebilir) Bazen mikroskopla görülemeyen durumlarda özellikle giardia ve amip gibi parazitler için dışkıda özel antijen testleri de yapılabilir. Özellikle makatta şiddetli kaşıntı varsa, halk arasında kıl kurdu diye tabir edilen oksiyür için selofan bant yöntemi uygulanarak parazitin anüs ağzına bıraktığı yumurtalar da aranabilir. Tanısı güç olan özellilkle amip apsesi veya kist hidatik gibi kronik parazit hastalıklarında nadiren kanda da amip ve ekinokok gibi parazitlere karşı bağışıklık siteminin oluşturduğu ak.lar da aranabilir. Yine kist ve amip apsesi şüphelenilen yere göre Ultrason, tomografi, MR gibi görüntüleme yöntemleri de gerekebilir?
Genellikle ailede bir kişiye kesin tanı konması yeterli olur. Aile tedavisi yapılacaksa genellikle bir vakaya tetkik yapmak yeterlidir. Özel durumlarda hastayı takip eden doktor diğer bireylere de tetkik isteyebilir.
Türe göre ilaçlar çok değişkendir. O yüzden dışkıda yumurtası tanınmadan veya dışarıya çıkmış parazitin kendisi doktor tarafından görülmeden tedavi verilmesi doğru olmayacaktır.
Kıl kurdu, tenya gibi basit parazitler genelde 1-2 günlük tek dozluk tedavilerle iyileşir. Sıklıkla 15 gün sonra bu tek doz tekrarlanır. Ascaris gibi yuvarlak solucanlar ile, giradia- amip gibi mikroskobik parazitler 8-10 gün sürede tedavi eldir. Amip apsesi ve kist hidatik durumlarında, çok uzun süreli ilaç kullanımının yanında ameliyat gereken vakalar bile olabilir.
Bu yaklaşım en sık ve standart olarak kıl kurdunda uygulanır , çünkü aile içi en sık ve kolay bulaşan parazit enfeksiyonu budur. Tekrarlayan amiplerde de aile tedavisi önerilebilir. Bunun dışında vakayı izleyen doktor gerek gördüğü hallerde tüm parazitlerde aile tedavisi uygulayabilir?
Amip apsesi ve kist hidatik gibi nedenlerle ameliyat olmadığı sürece basit parazit enfeksiyonlarının hiçbirisinde yatak istirahati gerekmez.
Parazit enfeksiyonu aslında bir hastalık süreci de sayılmamalı. Aslında bu süreçte özel bir beslenme şekli yoktur. Ancak tekrar enfeksiyonu önlemek için bazı önlemler gerekir.
Öncelikle tüm iç çamaşırlarının ve çarşafların 100 C’de kaynatılması ve tersten dikişlerinin kızgın ütüyle ütülenmesi önerilir. Ancak sık tekrarlayan enfeksiyon varsa o zaman tüm kıyafetler de yıkanabilir, ancak renkli normal kıyafetler kaynatılamayacağı için çok da faydalı olmayabilir. Bu uygulama genelde sadece kıl kurdu için uygulanır. Diğer parazitlerin yumurtası sadece dışkıda bulunduğundan çoğu zaman böyle bir uygulama gerekmez.
Her şeyden önce bebekler, ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmelidir.
Mamayı hazırlayan kişinin tırnakları kısa kesilmiş olmalı, mama hazırlamadan önce sabunla mutlaka ellerini yıkamalı ve mama için kaynamış ılınmış bir su kullanılmalıdır.
Şüpheli sular içilmemelidir. Sebze ve meyveler yenmeden önce iyice yıkanmalıdır.
Dışarıda iyi yıkandığı şüpheli salatalar, ıspanak gibi az pişmiş ya da pişmemiş sebzeler yenmemelidir. Çiğ et ve ürünleri tüketilmemelidir.
Çocukların toprakla oynadığında ellerini ağızlarına götürmeleri engellenmelidir.
Tuvalet temizliğinde anüse dokunulmamalı, sadece tuvalet kağıdıyla temizlik yapılmalıdır.
Tırnaklar kısa tutulmalıdır. Toplu yerlerde ve evlerde mümkün olduğunca musluk ve kapı kolu temizliğine önem gösterilmelidir. Kaliteli sıvı sabunlar tercih edilmelidir. Tuvaletten sonra mutlaka eller yıkanmalı ve alışkanlık haline getirilmelidir.
İç çamaşırlar yıkanırken kaynatılmalı ve ütülenmelidir. Sokak hayvanlarıyla temas en aza indirgenmelidir. Özellikle çocukların bir arada bulundukları okul ve yuvalarda bunlara çok dikkat etmek gereklidir. En çok ellenen kapı kolları, yemek yenen ortamlar ya da oyuncaklar düzenli olarak gerektiği gibi temizlenmelidir.
Sebep olan Enterobius vermicularis adında küçük bir parazittir. Kıl kurdu adından da anlaşılacağı gibi birkaç santim boyunda ince parazitlerdir. Temas ile bulaşırlar ve bağırsağa yerleşirler. Dişi parazitler gece bağırsaktan çıkarak anüs etrafına yumurta bırakırlar. Yumurtalar temas ile etrafa bulaşır. Yumurtalar dış ortama dayanıklıdır, uzun süre canlı kalır. Yumurtalarla temas eden insanların, ellerini ağızlarına götürmeleri ile bulaşır. Bu kişilerin çıplak el ile çalıştığı ,sattığı gıda malzemeleri ile ,bulaştırmaları mümkündür.
Kötü hijyen koşulları, kötü sanitasyon, el yıkama alışkanlığının olmaması, aynı yatağı, koltuğu paylaşma, elbise paylaşma, bulaşmayı arttırır. Yuva, kreş, huzur evi, yurtlarda sık görülür. Ağız yoluyla bulaşan yumurtalar bağırsakta açılarak 1- 2 ayda parazit haline döner.
Kılkurdu belirtileri nelerdir?
Hastaların genellikle hiç şikayetleri olmaz ve paraziti dışkılarında gördükleri için doktora giderler. En çok şikayet çocuk hastalarda olur çocuklarda: Makat bölgesinde kaşıntı, tahriş,
Gece huzursuzluğu, Alerjik reaksiyonlar sık görülür. Kıl kurdu hazımsızlık, gaz, karında şişlik, bulantı, ağızda aşırı salya, iştahsızlığa neden olabilir. Çok nadiren apandisit, kronik salpenjit, Pelvik iltihabi hastalık, peritonit, hepatit ve bağırsaklarda ülseratif lezyonlara neden olabilir.
Kılkurdu nasıl teşhis edilir? Kılkurdu dışkıda parazitin görülmesi ile teşhis edilir.
Özellikle gece makat kaşıntısı olan çocuklarda kıl kurdundan şüphelenilmelidir. Parazit dışkıda çıplak gözle görülebilir, birkaç santim boyunda ince bir parazittir. Parazitin yumurtaları ancak mikroskopla görülebilir. Parazitin yumurtaları dışkıda görülmez. Sabah hastanın makat bölgesine yapıştırılan seloteyp incelenerek konur. Seloteyp makata yapıştırılmadan önce makat temizliği yapılmamalıdır. Tek bir inceleme ile teşhis koymak zordur testleri birkaç kez tekrarlamak gerekir. Oksiyür teşhisi dışkı tahlili ile konmaz. Selofan bant testi yapmak gerekir.
Kılkurdu tedavisi: Kılkurdu ilaçlarının tüm ailecek kullanılması gerekir. Kıl kurdu kolayca tekrarlar. Aile bireylerinin hepsinin aynı anda tedavi alması ve ortam temizliği gerekir. Ağızdan tek seferde alınacak ilaç ile tedavi mümkündür. Tedavinin 2 hafta sonra tekrarı gerekir. Günlük iç çamaşır değiştirmek, sabah perianal banyo, yatak çarşafları ve koltuk örtülerinin sık sık değiştirilmesi aile içi bulaşmayı ve kıl kurdunun tekrarlamasını azaltır.
Giriş Tarihi: 14.3.2019 10:18Son Güncelleme: 27.5.2020 14:30
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ'NE GÖRE...
Parazitler, sağlıklı olan organizmalara zarar verebiliyor. Vücutta en çok bağırsaklarda görünen parazitler, aslında tüm iç organlarda ortaya çıkabiliyor. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 3 milyardan fazla insan, parazit enfeksiyonundan şikayet ediyor. Parazitler, sağlıklı organizmalar üzerinde beslendiklerinden sağlığa çok fazla zarar vererek, insanın yaşam kalitesini düşürüyor.
VÜCUDUNUZDA PARAZİT OLDUĞUNU NASIL ANLARSINIZ?
- Kan oranınız düşük olması,
- Vücudun su tutması, adet problemleri, prostat problemleri, idrar yolu enfeksiyonu, rahim kistleri
- Uykuda diş gıcırdaması, uyku düzensizliği, sürekli uyuma isteği,
- İştah kaybı veya iştahın fazla açılması,
- Kas ağrıları, eklem ağrıları, eller ve ayaklarda uyuşma,
- Rahatsız bağırsak sendromu,
- Uzun süre devam eden ishal,
- Sinirlilik, duygu bozukluğu, unutkanlık, depresyon ve buna benzer ruh hali bozuklukları,
- Cilt problemleri; egzama, döküntü, kurdeşen,
- Yorgunluk, tükenmişlik belirtileri vücutta parazit olduğunu gösteriyor.
ARKADAŞINA GÖNDER
Vücudunuzda parazit olduğunu gösteren kritik işaretler