Batınilik Nedir Felsefe

Türk Alevili&#;i -3

Kur’an Ve Alevilik
Alevili&#;n özünde Kur’an-&#; Kerim’in inançsal ve toplumcu yorumu bulunur.  Bu yorum biçimine  de Bat&#;nilik denilir. Kur’an’a özü aç&#;s&#;ndan ba&#;l&#;l&#;k Anadolu Alevilerinin en az senedir k&#;lavuz olarak kulland&#;klar&#; “Buyruk”larda yer al&#;r. Alevi kitleye önderlik eden pir ve rehber anlat&#;l&#;rken deniliyor ki:

“Pir ve rehberin kesinlikle okuryazar olmas&#; gerekir. &#;eriatta okuryazar olmas&#; gerekir. &#;eriatta okuryazar olmayan müftü görülür mü; ya da okuryazar olmayan hoca olur mu? ku&#;kusuz olmaz. okuryazar olmayan insan e&#;e&#;e benzer. Oysa, pirin yol gösterici olmas&#; gerekir. Ancak okudu&#;unu anlayan, dünyay&#; ve toplumu tan&#;yan kimse sorunlara do&#;ru çözüm bulabilir. Tanr&#;’n&#;n gönderdi&#;i kitab&#; (Kur’an ve di&#;er kutsal metinler) bilmeyen, Tanr&#;’y&#; nas&#;l bilebilir. &#;nsanlar do&#;u&#;tan bilgi sahibi olsalard&#;, Tanr&#;, peygamberlere kitap göndermezdi.

Kitaps&#;z pir, &#;eytand&#;r. Talipler ise pire ba&#;l&#;d&#;r. Bu nedenle, taliplerin böyle cahil pirlerin izlerinden gitmemeleri ve sözlerine itibar etmemeleri gerekir. Kimi pirler, ‘Ak’tan okurum, kara’y&#; bilmem’ diyerek okuryazarl&#;&#;&#; küçümserler. Böyle söyleyen pir, Kur’an’&#; inkar etmi&#; demektir. Ak’tan okumak, a&#;&#;klara özgüdür. Oysa, a&#;&#;klar&#;n da Kur’an’a uydu&#;u sürece o gerçek a&#;&#;kt&#;r. Sözleri Kur’an’a uymayan a&#;&#;&#;&#;n sözüne itibar edilmez. Bilge ki&#;i, ham ile has&#; birbirinden ay&#;r&#;r, do&#;ru yolu bulur. Talip; pir, rehber ve a&#;&#;&#;&#;n söylediklerini anlamazsa mür&#;id ve üstaddan ö&#;renip do&#;ru yola gitmelidir.

Ayetsiz, kitaps&#;z söz söyleyip nasihat eden pirin söyledi&#;i sözler sayg&#;n de&#;ildir. Söylenen sözün kesinlikle Kur’an’a uymas&#; gerekir. A&#;&#;&#;&#;n serveti alt&#;n ise Kur’an mihenk ta&#;&#;d&#;r; üstadlar sarraft&#;r. Bir sarrafa alt&#;n getirildi&#;inde önce mihenk ta&#;&#;na sürer; alt&#;nsa al&#;r, de&#;ilse geri çevirir.

()

Pir, gecenin ikinci yar&#;s&#;ndan sonra kalk&#;p gün do&#;uncaya kadar Tanr&#;’ya ibadet ve niyaz etmelidir. O zaman pirin nefesi keskin olur. oysa günümüzde pirler yeyip içip ku&#;lu&#;a de&#;in yat&#;yorlar.

‘Kur’an bizim dedemize inmi&#;. Bakal&#;m ne buyurmu&#;? Biz bu dünyaya niye geldik? Yar&#;n tanr&#; kat&#;na ne yüzle ç&#;kar&#;z? Bu taliplerin hakk&#;n&#; bizden sorarlarsa ne kar&#;&#;l&#;k veririz? diye dü&#;ünmeyen pirin vay haline!”

(Buyruk, Fuat Bozkurt düzenlemesi, s. 23 vd.)

Buyruk’un “Ölmeden Önce Ölmek” bölümü, Alevi insan&#;n&#;n pi&#;mesi (e&#;itilmesi) ve sa&#;lam inanç sahibi yap&#;lmas&#;n&#; i&#;liyor. Burada, talip (Yola gönül verenler) için &#;öyle davranmas&#; ö&#;ütleniyor: “Kur’an ne buyurduysa ona göre davranay&#;m.”

Buyruk, dedeler (Pirler) ile talipler aras&#;ndaki ili&#;kiyi anlat&#;rken diyor ki:

“&#;nsan insan&#; günahtan ar&#;tamaz, düzeltemez. Pir ve rehber, insan&#;n kendisini düzeltmesi için araçt&#;r.

Talibin suçu, pirin ba&#;&#;&#;layaca&#;&#; türden ise, küçük ise, pir gerekli cezay&#; verir ve ‘Bizim günümüzde iyi oldun, biz seni ba&#;&#;&#;lad&#;k; umar&#;z ulu Tanr&#; da ulu divan&#;nda seni ba&#;&#;&#;lam&#;&#; olsun.” diye dilekte bulunur; hay&#;r dua eder.

Ama talibin günah&#; büyükse ve pir onun mal&#;na ya da güzelli&#;ine kap&#;l&#;p, ‘&#;yisin; seni günah&#;ndan geçtim!’ derse, Hakk&#; bat&#;l eder. Mah&#;er günü Tanr&#;, talibin hesab&#;n&#; o pire soracakt&#;r ve diyecektir ki: “Dünyada benim vekilim olan pirler gelsin, bugün hesap günüdür”

O pir, seafoodplus.infoed’e inen Kur’an’da buyrulanlara göre hükmedip Hakk&#; Hak etti ise ne mutlu ona. O zaman Tanr&#;, ‘Gel, sevab&#;n&#; al! Sen hesab&#;n&#; önce dünyada vermi&#;sin.’ deyip o piri cennete alacakt&#;r.

Yanl&#;&#; hüküm veren piri Tanr&#; sorguya çekecek ve ona, ‘Ey asi! Sen dünyada Tanr&#; m&#;yd&#;n? Ben seni Muhammed-Ali’nin soyundan bo&#;una m&#; getirdim? Oysa sen inanmadan, kendi ç&#;kar&#;n için kendi bildi&#;in gibi yol sürdün. Büyük günah i&#;leyen talibe, dünya mal&#; için, ‘iyisin!’ dedin. Kur’an’&#;, hadisi bir yana b&#;rakt&#;n, ‘Ben babamdan böyle gördüm!’ dedin. Oysa baban yapt&#;klar&#;n&#;n hesab&#;n&#; kendi verir. &#;imdi ba&#;&#;n&#; kurtar!’ diye hesap soracakt&#;r.

Bu nedenle kesin olmayan, belgelenmemi&#; hadislere göre hüküm verilmez. Arapça’da söz çoktur. Bunlar&#;n Türkçe’ye çevrilmesinde birçok yanl&#;&#; ortaya ç&#;kar. Kesinlikle Kur’an’a göre karar vermek gerekir. Pir, Tanr&#;’n&#;n vekili say&#;l&#;r. Ona bir emanet verilmi&#;tir. Emanete h&#;yanet edilir mi? (s. 91 vd.)”

Buyruk’ta Kur’an d&#;&#;&#; hüküm verilmesi kar&#;&#;s&#;nda Alevi vatanda&#;a nas&#;l davranmas&#; gerekti&#;i de anlat&#;l&#;yor ve bunun için &#;u yol öneriliyor:

“Talip; pirin durumunun kitaba uygun ama söylediklerinin kitaps&#;z oldu&#;unu görürse, bir kamil mür&#;it (bilge ki&#;i, bilgin lider) bulup o piri kitaba uymaya ça&#;&#;rmal&#;d&#;r. Ama pir, kamil mür&#;idin sözüne uymay&#;p ayetsiz, hadissiz hükmünü yürütmeyi sürdürürse art&#;k o talip o pirin dar&#;na durmamal&#;d&#;r. Gidip seafoodplus.info Ali soyundanba&#;ka bir pir bulup onun ete&#;ini tutmal&#;d&#;r.

Kitaba uymayan pir, &#;eytand&#;r. Böyle bir pirin dar&#;na duran talip, &#;eytand&#;r, &#;eytan dar&#;nda durmu&#; say&#;l&#;r.

Ermeni, Rum, Yahudi ulular&#; bile kendi kitaplar&#;na ba&#;l&#;d&#;rlar (s. 93)”

Alevilik Felsefesi
Anadolu’daki Alevilik kökü en az 3 bin y&#;l eskiye uzanan ulusal kültürün &#;slam’&#;n halkç&#; özüyle kayna&#;t&#;r&#;ld&#;&#;&#; bir ya&#;ama biçimidir. Bu ya&#;ama biçiminin kendine özgü tarihi ve felsefesi vard&#;r. Bu felsefeyi kavramadan Alevili&#;i anlamak ve ö&#;renmek olanaks&#;zd&#;r.

Alevilik, felsefesini temelde, &#;slamiyet’ten alm&#;&#;t&#;r. &#;&#;in özünü de zahir-bat&#;n çelikisi/çat&#;&#;mas&#; olu&#;turur. Alevilik bu çeli&#;kide “bat&#;n/iç-öz” olan&#; temsil eder. Bat&#;n felsefesinde &#;slam’&#;n e&#;itlikçi ve ak&#;lc&#; yorumu ile Budizm, Sabiilik, Zerdü&#;tlük, Maniheizm, Musevilik, &#;sevilik, eski Ege kültürü, &#;amanizm; Gök Tanr&#; kültü ve atalar kültü etkili olmu&#;tur. Bütün bu inanç sistemini Türk halklar&#; de&#;i&#;ik ça&#;larda ve farkl&#; co&#;rafyalarda kabul etmi&#;lerdir.

Bugün bat&#;ni anlamdaki gerçek Alevilik Türkiye’de ya&#;amaktad&#;r. Bu özelli&#;i &#;ran’&#;n Türk nüfusunun bulundu&#;u yerlerde de az-çok görmek de mümkündür.

&#;slam topluluklar&#; tarih içinde dini, reforme ederek onu ideoloji olarak kullanm&#;&#;lard&#;r. Türk halklar&#; da tarihsel geli&#;im sürecinde &#;slam dini ile kar&#;&#;la&#;t&#;klar&#;nda; onu kendi bak&#;&#; aç&#;lar&#;na göre &#;ekillendirerek kabul etmi&#;lerdir. Bu yüzden her millet&#;slam dinini; kendi yap&#;s&#;na göre uydurarak alm&#;&#;; böylece, her toplumda ayr&#; bir &#;slam anlay&#;&#;&#; &#;ekillenmi&#;tir. Türk &#;slam&#; dedi&#;imiz &#;slam’&#;n bugün Arap ülkelerindeki &#;slam’dan oldukça farkl&#; olmas&#;n&#;n de dine; milli kimli&#;in ve ço&#;rafyan&#;n verdi&#;i &#;ekilden ibarettir.

Türkler Arapemperyalizminin sald&#;r&#;lar&#; kar&#;&#;s&#;ndabu dinle ili&#;kiye girdiklerinde; elbetteki sömürücü güçlerin ideolojisine de&#;il; bu emperyalist odaklara kar&#;&#; ç&#;kan dü&#;üncelere bakt&#;lar ve onlar&#; kendilerinin mal&#; yapt&#;lar. Böylece; seafoodplus.info Ali ve ailesi; Türklerde kutsal bir kimlik kazand&#; ve seafoodplus.info Ali, giderek ulula&#;t&#;r&#;ld&#;.

&#;slam’&#;n De&#;il Sünnili&#;in 5 &#;art&#;
Bütün Müslümanlar, son peygamber seafoodplus.infoed Mustafa’n&#;n geçmi&#; peygamberlerin tümünün bilgisini ta&#;&#;d&#;&#;&#;na inan&#;rlar. Bu inan&#;&#;a göre &#;slam Peygamberi, peygamberli&#;in mührü (sonu) olarak bütün Tanr&#;sal bilgilere sahiptir.

Peygamber’in iletti&#;i Tanr&#; bildirimlerinden (vahiy) olu&#;an Kur’an da, geçmi&#; Tanr&#; kitaplar&#;n&#; (&#;ncil, Zebur, Tevrat) kapsar, a&#;ar

Fakat, Kur’an’&#; görünür (biçimsel, &#;ekil) yönüyle inceledi&#;imizde, orada 1- Emirler, 2- Yasaklar, 3- Yapt&#;r&#;mlar, 4- Cezalar ve mükafatlar d&#;&#;&#;nda fazla bir &#;ey bulamay&#;z.

&#;slam’&#;n Sünni kolu; Kur’an’&#; Kerim-i böyle &#;ekilci biçimde yorumlar. Bu yorumu yapanlar; &#;slam dinini, “Savm, salat, hacc ü zekat, kelime-i &#;ahadet” biçiminde formüle edilen 5 &#;art’a ba&#;lanma&#;&#;lard&#;r. Namaz k&#;lmak, Ramazan orucu tutmak, zekat vermek, Hacc’a gitmek ve Kelime-i &#;ahadet getirmek, i&#;in &#;eklinden ibarettir. Bu kavramlardan söz edilse bile Kur’an’&#; Kerim’de &#;slam’&#;n 5 &#;art&#; gibi bir formül de yer almaktad&#;r. Aleviler, bu 5 &#;art&#;n &#;slam’&#; de&#;il; Sünnili&#;i ba&#;lad&#;&#;&#;n&#; kabul ederler. Sadece Kelime-i &#;ahadet temel &#;art olarak görülür. &#;nsanl&#;k tarihinin dinsel özeti say&#;lacak bir kitap olan Kur’an; Aleviler taraf&#;ndan 5 &#;arta ba&#;lanacak kadar basit kabul edilmi&#;tir. Bu nedenle Aleviler taraf&#;ndan Kur’an’&#;n d&#;&#; (görünür) anlam&#;n&#;n ötesinde bir de iç (bat&#;n) anlam&#; oldu&#;u ileri sürülmü&#; ve buradan yola ç&#;karak yeni bir ideoloji yarat&#;lm&#;&#;t&#;r

&#;slam dinini 5 &#;arta ba&#;layarak yorumlayan ve ya&#;ayan Müslümanlara kar&#;&#;n; Kur’an’a daha küresel anlamlar yükleyerek yorumlayan ve ya&#;ayan Müslümanlar da ortaya ç&#;km&#;&#;lard&#;r. Anadolu Alevili&#;ini de olu&#;turan bu görü&#;e göre; Kur’an’&#;n &#;eklinden çok, özü önemlidir.

Halk&#;, yanl&#;z namaz, oruç, hac gibi biçimsel tap&#;nmalarla yo&#;uran bu anlay&#;&#;, muhalefet gruplar&#;n&#; &#;slamiyet’in d&#;&#;&#;na iterek etkisizle&#;tirmeye çal&#;&#;&#;yordu. Muhalefetin, sald&#;r&#;lara ayn&#; silahla kar&#;&#; ç&#;kmas&#; kaç&#;n&#;lmazd&#;. Böylece, Kur’an’&#;n Bat&#;ni yorumu ortaya ç&#;kt&#;.

Bat&#;nilik Nedir?
Tanr&#; bildirimi olan vahiylerin (Kur’an’&#;n) görünür (biçimsel) anlam&#;nda ba&#;ka bir de iç (öz) anlam&#; oldu&#;unu savunan görü&#;, Bat&#;nilik’tir. Bu yorum biçimi; Kur’an’&#;, egemen s&#;n&#;f&#;n ç&#;kar&#;na göre kullanan Sünni anlay&#;&#;a kar&#;&#; ç&#;kma yoludur. Kur’an’&#;n bat&#;ni anlam&#; üzerindeki ilk yorum, seafoodplus.info Ali’de görülür. &#;öyle diyor seafoodplus.info Ali:

“Kur’an’daki bütün ayetlerin dört anlam&#; bulunur.
1- Zahir (d&#;&#;, biçim, lafzi) anlam..
2- Bat&#;n (iç, özsel) anlam
3- Had (limit, s&#;n&#;r) anlam
4- Mutalla (Tanr&#;sal tasar&#;m) anlam

Bunlardan, zahir, dil ile ikrar içindedir. Bat&#;n, kalp yoluyla kavramak ve onaylamak içindir. Had, me&#;ru ve uygun olanla olmayan&#; belirtir. Muttala ise, Allah’&#;n her ayetle insanda gerçekle&#;tirmek istedi&#;idir.”

seafoodplus.infoed’in ayetlerle ilgili olarak &#;u hadisi (sözü), bütün önemli kaynaklarda vard&#;r: “Kur’an’&#;n bir d&#;&#; görünü&#;ü (zahiri) bat&#;n&#; (iç derinli&#;i) vard&#;r. Bu bat&#;n&#;n ard&#;ndan da ba&#;ka bir bat&#;n gelri. Birbiri içinde yer alan gökküreleri biçiminde bu bat&#;n&#;n da ba&#;ka bat&#;n&#; (derinli&#;i)  bulunur. Böyleve, yedinci bat&#;ni anlama kadar var&#;l&#;r.”

Bu sözlere, Alevilik yolunun önemli teorisiyenlerinden, y&#;l&#;nda Abbasi Sultan&#;’n&#;n zehirleterek öldürdü&#;ü Alt&#;nc&#; &#;mamCafer-i Sad&#;k’&#;n &#;u aç&#;klamas&#; kat&#;l&#;nca, olgu daha da ayd&#;nlan&#;r.

“Allah’&#;n kitab&#; (Kur’an) dört &#;ey içerir:
1- Aç&#;klanm&#;&#; deyi&#;ler, ifadeler (ibareler) vard&#;r.
2- &#;&#;aretler vard&#;r.
3- Özel nitelikli duyumsanabilen alemin üzerinde bir ba&#;ka aleme ili&#;kin gizli anlamlar, ince anlamlar (letaif) vard&#;r.
4- Yüce manevi ö&#;retiler (hakikatler) vard&#;r.

Lafzi (özel) ifade; d&#;&#; anlam, topluluk için, herkes (avam) içindir. &#;&#;aretler; seçkinler, özel yetenekte olanlar içindir. (havas). Gizli anlamlar (letaif); Allah dostlar&#; (evliya) içindir. Yüce, manevi ö&#;retiler (hakikatler); nebilere, peygamberlere aittir.”

Bu söylenilenlerden ç&#;kan sonuç: Kur’an’&#;n, yani Tanr&#; bildirimlerinin yanl&#;zca harflerden olu&#;an kelimeler ve cümleler toplulu&#;u olmad&#;&#;&#;d&#;r. Vahiylerin ancak özel bilgi ile anla&#;&#;lacak iç (gerçek) anlam&#; bulundu&#;u bu görü&#;ler aç&#;k aç&#;k vurguluyor.

Bilgisi ve içsel derinle&#;mesi olmayan ço&#;unluk kesimi, Kur’an’&#;n d&#;&#; anlam&#;nda çak&#;l&#;p kalm&#;&#;t&#;r. &#;eriat (yapt&#;r&#;mlar, emirler) kap&#;s&#; denilen bu en d&#;&#; yüz, avam için oldu&#;undan, Sünnilik &#;slam toplumlar&#;nda say&#;sal olarak fazla olmu&#;tur.

Burada, Sünni mezheplerin en büyü&#;ü olan Hanefilik’in kurallar&#;n&#; olu&#;turan Ebu Hanife’ye ö&#;retmenlik yapan Alt&#;nc&#; &#;mam Cafer-i Sad&#;k’&#;n görü&#;lerine yeniden göz atmak gerekiyor. Bir &#;iirinde, herkesin bildi&#;inin ötesinde ba&#;ka bir bilginin bulundu&#;unu &#;öyle vurguluyor &#;mam Cafer-i Sad&#;k:

“&#;lim cevherini gizlerim cahilden
Anlay&#;p da fitne kopmas&#;n, derim.
seafoodplus.info de böyle yapt&#; elbet
Hasan’la Hüseyin’e bunu etti vesiyet.

Tanr&#;m, ilminden bir cevher gören
Sorar bana: Putperest misin sen?
Müslümanlar çirkin i&#;i güzel san&#;rlar
Ve kan&#;m&#; dökmeyi helal tan&#;rlar.”

Peki, kimdir burada sözü edilen cahiller? çirkin i&#;i güzel görenler, Peygamber torunlar&#;n&#;n kan&#;n&#; dökmeye haz&#;r olanlar kimdir? Ve, burada söz konusu olan ilim nedir? imam Cafer-i Sad&#;k neyi gizlemektedir.

Gerçek &#;udur: &#;mam Cafer-i Sad&#;k’&#;n gizledi&#;i, bat&#;n bilgisidir. Yani Kur’an’&#;n, yani &#;slamiyet’in yanl&#;z namaz-oruç olmad&#;&#;&#;n&#;n bilgisidir.

Zahir-Bat&#;n &#;eriat-Hakikat
Alevi inanc&#;nda, Kur’an’&#;n d&#;&#; anlam&#;; yasaklar&#;, emirleri, cezalar&#; ve mikafatlar&#; kapsar. Zahir yönünün kar&#;&#;l&#;&#;&#;&#;eriatt&#;r. &#;eriat basama&#;&#;; kabaca namaz, oruç, zekat, hac gibi emirlerden olu&#;ur.

Bat&#;n anlam ise, &#;slamiyet’in insanda gerçekle&#;tirmek istedi&#;ini hedef al&#;r. Bat&#;n yönün kar&#;&#;l&#;&#;&#; seafoodplus.infot, insan&#;n gerçek mümin haline gelmesinin ifadesidir. Alevilere göre, Peygamber ve onun kitab&#;nda dile getirilen görü&#;lerinin amac&#;, insan&#; gerçek insan yapmaya yöneliktir. Namaz, oruç, zekat, hac, bu amac&#;n ancak vas&#;talar&#;d&#;r. Anadolu insan&#;, hakikate, tarikat ve marifet kap&#;lar&#;ndan ula&#;&#;ld&#;&#;&#;na inan&#;r. Bu dört kap&#;n&#;n 40 makam&#;, 40 makam&#;n da menzili vard&#;r.

4 Kap&#;, 40 Makam
Anadolu Alevili&#;inin temel kavram&#; ve felsefesi bu 4 Kap&#;’da somutla&#;&#;r. &#;&#;te bu kavram, Sünnilikle Alevili&#;i kesin olarak ay&#;r&#;r.

Alevi felsefesinin temel kavram&#; olan &#;eriat-hakikat çeli&#;kisi, Anadolu’da da ya&#;at&#;l&#;r. Fakat çeli&#;ki, yumu&#;ak geçi&#;lerde biraz törpülenir. Bunu için; d&#;&#;tan öze do&#;ru gidi&#;te, dört a&#;ama (Kap&#;) oldu&#;u vurgulan&#;r.

Birinci kap&#;&#;eriat kap&#;s&#;d&#;r. Bu kap&#; s&#;radan insanlar içindir. Kur’an’&#;n d&#;&#; (sözel-lafzi) anlam&#;na denk dü&#;er. &#;slamiyet’in ba&#;lang&#;ç noktas&#;n&#; ifade eder. Hac&#; Bekta&#; Veli’ye göre; &#;eriat&#;n tamamlanmas&#; için on ko&#;ulu yerine getirmek gerekir. Sünnilikte dinin temeli say&#;lan namaz, oruç, hac, zekat, ancak bu on &#;arttan birisidir. K&#;sacas&#;; dinsel anlay&#;&#; Alevilikte son derece yay&#;l&#;r ve dar kal&#;plar&#;n d&#;&#;&#;na ta&#;&#;r&#;l&#;r. Sünnilikte, dindar olman&#;n  ve dinin temeli say&#;lan namaz, oruç, zekat, hac dört a&#;amadan biridir, yani ancak onda biridir. Hac&#; Bekta&#; Veli’nin bu görü&#;ünün Sünnilikle asla uyu&#;mayaca&#;&#; ortadad&#;r.

&#;kinci kap&#; tarikat kap&#;s&#;d&#;r. Kur’an’&#;n (&#;slamiyetin) gerçek anlam&#;na ula&#;mak için tutulan özel yolun ad&#;d&#;r tarikat.

Tarikat, &#;eriat&#; geride b&#;rak&#;p daha derine dal&#;&#;&#; ifade eder. &#;eriattaki kitlesellik, azalarak tarikata da yans&#;r.

Son yüzy&#;l içinde Sünni karekterli olarak ortaya ç&#;kan Nurculuk, Süleymanc&#;l&#;k, Biberlik gibi dinsel giysili siyasi ak&#;mlar&#;, burada anlatan tarikat kavram&#;n&#;n içine sokmaya olanak yoktur. Çünkü söz konusu ak&#;mlar, daha çok Sünni tekkeler gibi görünüyorlar.

Tarikat, Kur’an’&#;n iç anlam&#;na ula&#;may&#; hedefleyen bir anlay&#;&#;a ba&#;l&#; olarak yorumlanmak durumundad&#;r. Böyle olunca, Bat&#;niler tarikat yolcular&#; say&#;lmak durumundad&#;r. Kur’an’&#;n bat&#;ni anlam&#;na ula&#;may&#; hedeflemeyen hiçbir ak&#;m; ad&#;, tarikat da olsa, tarikat say&#;lmaz.

Tarikatte hedef, dinin özüne, manevi derinli&#;ine ula&#;mak oldu&#;u için, bu olgunlu&#;u sa&#;layacak önderlere ihtiyaç vard&#;r. Buna biz, mür&#;it (ayd&#;nlat&#;c&#;, yol gösterici) deriz. Alevilerde, bu mür&#;itlik i&#;i seyyidlerin (dedelerin) görevidir. &#;nsan&#;n mür&#;itsiz bu iç derinli&#;i kavrama olana&#;&#; yoktur.

Üçüncü kap&#; marifet kap&#;s&#;d&#;r.&#;nsan&#;n hem d&#;&#; (zahiri) bilgi, hem iç (bat&#;ni) bilgiyle donanmas&#;, bu donan&#;ma uygun davranmas&#; sürecidir.

Marifet, daha çok bireysel plan çerçevesi içinde kal&#;r.

Dinin (Kur’an’&#;n) gerçek anlam&#;na ula&#;mak için son kap&#; (son a&#;ama) Hakikat kap&#;s&#;d&#;r.

Alevi felsefesinde, insan, tarikat kap&#;s&#;nda marifet, oradan da hakikate çekilmeye çal&#;&#;&#;r. Burada amaç, insan&#;n mükkemelle&#;tirilmesidir bu kap&#;n&#;n durak noktas&#; insan&#;ntoprak olmas&#;d&#;r. Toprak olan insan ise “&#;nsani Kamil”dir. Bu en mükkemel varl&#;k’&#;n topra&#;a dönü&#;le anlat&#;lmas&#;, insan&#;n asl&#;na dönü&#;tür. Dinsel metinlerde ilk insan&#;n (Adem’in=Adam’&#;n) topraktan yap&#;ld&#;&#;&#; vurgulan&#;r. &#;&#;te Alevilikte hedef, &#;nsan-i Kamili yaratmakt&#;r.

Alevilikte inanc&#;, 4 kap&#;ya ve 40 makama ay&#;rmak, insanlar&#; kurallarla bo&#;mak de&#;ildir. Tam tersine, bu yakla&#;&#;m, insana say&#;s&#;z seçenekler sunmakt&#;r.

Hac&#; Bekta&#; Veli’ye göre &#;eriat kap&#;s&#;n&#;n 10makam&#; vard&#;r Namaz, oruç, zekat,hac, bu on makamdan yanl&#;z birisidir. Böyleve &#;eriat&#;n bile, yanl&#;z namaz-oruç olmad&#;&#;&#; hakikati ç&#;kar kar&#;&#;m&#;za.

Alevili&#;in bu inanc&#;, hakikate giden yolu tek &#;eritten 40 &#;erite ç&#;karm&#;&#;t&#;r. Bu geni&#; yol, 40 &#;eritlik yol; elbette ki insanlara tek &#;eritlik yoldan daha rahat gelmi&#;tir.

&#;imdiye kadar Sünni tarihçilerin göstermek istedikleri gibi; Bat&#;niler; &#;slamiyet d&#;&#;&#; topluluklar de&#;ildir. Kur’an’&#;n iç anlam&#; bulundu&#;una inanan, as&#;l anlam&#;n bu oldu&#;unu savunan kesimler bat&#;nidir. Bu nedenle Aleviler, Bat&#;nidirler.

Bu anlay&#;&#;&#;n, felsefenin de&#;i&#;ik biçimde yorumlanmas&#; ve uygulanmas&#;, Bat&#;nilerin Aleviler oldu&#;u gerçe&#;ini de&#;i&#;tirmez.

Tevil ve Tesfir
Aleviler, Kur’an’da dile getirilen gerçeklerin, Sünnilerin anlad&#;klar&#;ndan farkl&#; oldu&#;una inan&#;rlar. Kur’an’&#;n, biçime ba&#;l&#; kal&#;narak aç&#;klanma i&#;i tefsirdir. Tefsir, tenzil olunan&#;n (inen-vahyolunan) aç&#;klanmas&#;d&#;r. Tevil ise bu aç&#;klanman&#;n özünü göstermektir. Tefsir, &#;eriata ba&#;l&#;yken; tevil, hakikati gösterir. Tefsir zahirin, tevil bat&#;nin&#;n kar&#;&#;l&#;&#;&#;d&#;r.

Kur’an’&#;n (Tanr&#; bildirimlerinin) biçime ba&#;l&#; kalarak aç&#;klanma i&#;i, tefsirdir. Tefsir; cümlelerin (maddi seslerin; sözlerin) &#;eriat ilmine dayan&#;larak aç&#;klanmas&#; oldu&#;u için, iç yön ile ba&#;lant&#;s&#; yoktur. Tanr&#; taraf&#;ndan bildirilen vahiylerin lafzi yönünü; yani, kurallar&#;,yapt&#;r&#;mlar&#; açmak olarak tefsir, Sünni kesimlere uygulan&#;r.

Kur’an’&#;n manevi cephesini anlamak için yap&#;lan yorumlara ise tevil deniliyor. Tevil; bir metni, bir sözü, asl&#;na götürmek; o sözün gerçek anlam&#;na ula&#;mak demektir. Tevil olay&#; ile vahiy, d&#;&#; görünü&#;ünden kurtularak asl&#;na çevrilir. Yani, zahir, bat&#;na dönü&#;türülür.

Tefsirde, &#;eriat a&#;amas&#;nda kal&#;n&#;rken tevilde hakikate ula&#;&#;l&#;r. Bu yorumu yapabilmek için bir rehber (aydinlat&#;c&#;) bulunmasi gerekir. &#;&#;te bu rehber, imamdir.

&#;lk imam, “Ben konu&#;an Kur’an’&#;m” derken; Kur’an’&#;n sözlerini tekrarlayan veya aktaran bir vas&#;ta oldu&#;unu de&#;il; onun özünü kavray&#;p anlatacak bilgisi oldu&#;unu vurgulamak istiyordu. Elbette, seafoodplus.info’nin söylemek istedi&#;i &#;ey, Kur’an’in hakikat cephesi idi.

Kur’an’&#;n Alevi felsefesindeki bu yorumlan&#;&#; biçimi, bir mecaz de&#;ildir. Mecaz, benzetmek demektir. Halbuki tevil ile benzetme yap&#;lmaz, manevi gerçek aç&#;klan&#;r.

Böylece tevil, bat&#;na yani içyüze ula&#;mak demektir. &#;çyüze ula&#;mak ise, Kur’an’&#;n d&#;&#; yüzünü yani &#;eriat&#; a&#;mak; kurallar ve yapt&#;r&#;mlar geride b&#;rakmakt&#;r.

Tevil ile, ilahi bildirimler (vahiyler) gerçek anlamlar&#;na yükseltilirler. Burada bildirmenin (vahyin) yani tenzilin kar&#;&#;t&#; bir durum vard&#;r.

Tenzilde, Tanr&#;’dan insana ini&#; varken; tevilde, Insandan Tanr&#;’ya (ebedi gerçeklere) yükseli&#; söz konusudur.

Vahiy ile bilgi elde etme yolu, Muhammed ile kapanm&#;&#;, sona ermi&#;tir. Fakat ilham yolu ile, ke&#;if yolu ile bilme olgusu süreçektir. Ke&#;if yolu ile gizli olan, örtülü bulunan, gerçe&#;e ula&#;may&#; engelleyen sebepler yok edilir.

Tevil olgusu; ayetlerin gerçek anlam&#;n&#; kavrama davran&#;&#;&#; olarak Islamiyet’in ilk dönemiyle birlikte ortaya ç&#;km&#;&#; say&#;l&#;r. Maddi gerçeklikle s&#;n&#;rlanamayan Islamiyet, manevi gerçeklik düzleminde (hakikat) aranmal&#;d&#;r.

Manevi gerçeklik ise manevi miras yoluyla aktar&#;lan bir ilimle kavranabilir. Bu ilim ise, imamlar&#;n, (12 Imamlar) Peygamber’in manevi mirasç&#;lar&#; olarak yaptiklari aç&#;klamalarda yer al&#;r.

Alevi Sünnet kavram&#;, bu anlamda vard&#;r. Ve Peygamber’in getirdi&#;i dinin manevi cephesini ifade eder. Peygamber’in koydugu kurallar&#;n (sünnet) gerçek anlamda ya&#;at&#;lmas&#; Alevilikte mümkün olmu&#;tur.

Bu ilimde iç yüz (bat&#;n, öz) aç&#;&#;a ç&#;kart&#;l&#;rken d&#;&#; yüzü gizlenir.
D&#;&#; yüz mecazd&#;r, benzetmedir. Oysa içyüz (hakikat) gerçek do&#;rudur. Kur’an metnini olu&#;turan vahiyden ç&#;kart&#;lacak sonuç (manevi anlam), benzetme (mecaz), öz anlam&#;n (bat&#;n&#;n, hakikatin) d&#;&#; yüzü olan &#;eriatt&#;r. Yani; &#;eriat, gerçek de&#;il, gerçe&#;e benzeyendir.

Mecaz, gerçe&#;in kendisi olmad&#;&#;&#;na göre, Islamiyet’i d&#;&#; yüzle s&#;n&#;rl&#; görmek, Islamiyet’i asl&#;yla de&#;il benzeriyle s&#;n&#;rlamakt&#;r.

Öyleyse benzeyenle (&#;eriat) yetinmemek zorunlulu&#;u ortaya ç&#;kar. Benzeyen (&#;eriat) olgusundan; benzeyenin benzedi&#;ine (hakikat, vahyin özü) ula&#;mak için d&#;&#;ar&#;dan içeriye girmek gerekir. Yani; zahirden bat&#;na dalmak; yani &#;eriatten hakikate ula&#;mak gerekir. Bu ise tevil olur.

Tanr&#; bildirimlerinin (vahiy) gelmesi yani inmesi tenzildir. Bu bildirimler peygamber taraf&#;ndan duyrulur (tebli&#;).

A&#;a&#;&#; inen (vahiy) biçim, söz halindeyken semboldür. Bu sembol hakikati sembolize eder. Sembol, gerçe&#;in kendisi de&#;ildir. Gerçe&#;in kendisine ula&#;mak için geleni geldi&#;i yere yükseltmek (tevil) &#;artt&#;r. Sembolize edilen (simelenen) ancak böyle ortaya ç&#;km&#;&#; olur. Bu da, hakikate ula&#;mak demektir.

Tanr&#;’n&#;n bildirimlerini ileten Resuldür. Bu bilgileri öz anlamlar&#;na yükselten ise velidir

Bu durumde, nebi ile veli; birbirine ba&#;l&#;, birbirlerinin sebebi ve sonucu; birbirlerinin zorunluluklar&#;d&#;rlar.

(yukar&#;daki bilgiler, Henry Corbin; Islam Felsefesi Tarihi adl&#; çal&#;&#;madan özetlenmi&#;tir).

&#;mam (veli), Imamet (velayet)
Böyle olunca, hakikat (bat&#;ni yön, iç anlam, gerçek anlam) resmi ve dinsel makamlar&#;n koydu&#;u dogmalar (dinsel kurallar) olarak de&#;erlendirilemez. Hakikat, yani gerçek Müslümanl&#;k; dinsel kurallar&#;n ötesindedi. Bunu, s&#;radan bir insan kolay kolay anl&#;yamaz. Hakikatin anla&#;&#;lmas&#; için rehberlerin, mür&#;itlerin olmas&#; gerekir.

Peygamberlik halkas&#; tamamland&#;&#;&#;na göre, yeni bir peygamber gelmiyecektir.öyleyse Kur’an’&#;n iç anlam&#;n&#; insanlara kim ö&#;retecektir? Burada Alevi dü&#;üncesinin ikinci bir özelli&#;i olan velayet kavram&#; ortaya ç&#;kar.

Kur’an’&#; Kerim, incelendi&#;inde görülecektir ki peygamber seafoodplus.infoed her &#;eyden önce tebli&#;cidir. Yani, Tanr&#;sal bildirimleri insanlara iletmekle görevlidir. Bu görev nübüvvet (nebilik), yapan “nebi”dir. Kur’an’&#;n Rad Suresi (13) ayet: “Ey Muhammed () vazifen sadece tebli&#; etmektir.” Ayni konu Al-i Imran: ayet, Maide: ayet, Furkan: ayet, Neml: ayet, Ankebu: ayet, &#;ura: ayet, Cin: ayet, Rad: 7. ayettetekrar edilmi&#;, ba&#;ka birçok ayetle de peki&#;tirilmi&#;tir. Tebli&#; i&#;i, seafoodplus.infober’in ölümüne de&#;in sürmü&#;tür.

seafoodplus.infoed, vefat etmi&#;, böylece mübüvvet (peygamberlik) olgusu kapanm&#;&#;t&#;r. Fakat, O’nun aktard&#;&#;&#; Tanr&#; bildirimleri, yanl&#;z aktarma (biçim, kelime, gözle alg&#;lanan cümleler) olarak m&#; kalmal&#;d&#;r? Onun özünün aç&#;klanmas&#; gerekmez mi?

&#;&#;te bu görev, imamlar&#;n görevidir. &#;&#;te burada sözü edilen Imam ile günlük dilde cami görevlisi olarak bilinen imam&#;n hiçbir ilgisi yoktur. &#;mam, önderdir, hakikatin perdesini aralay&#;p onu, haz&#;r gönüllülere gösterendir.

Yine, Sünnülikte mezhep kurmu&#; olan alimlerin adlar&#; önüne konulan imam s&#;fat&#; ile Alevi imamlar&#; çok farkl&#;d&#;r.

&#;mam-&#; Azam (en büyük imam) s&#;fat&#;n&#; yanda&#;lar&#;ndan alan Hanefi mezhebi kurucusu Ebu Hanife de bu anlamda imam de&#;ildir.

Bunlar; Alevilikteki imam kavram&#;n&#;n toplumsal etkisinden yola ç&#;kan bu yüce güce ortak olmay&#; amaçlayan Sünni kesimden insanlarIn sonradan ortaya ç&#;kan tasarruflar&#;d&#;r.

Alevilikteki imam, Kur’an’&#;n bat&#;ni yönünü aç&#;&#;a ç&#;karan bilgi ile yüklü ki&#;idir. &#;mam, Islamiyet’in özünü gösteren önderdir. Bu öz ise kesinlikle toplumsald&#;r. Bireyi toplumun bir üyesi olarak ele al&#;p en mükemmel olan seviyeye ç&#;karmak ister.

Alevilikte nübüvvet (peygamberlik) halkas&#; tamamland&#;ktan sonra velayet halkas&#;n&#;n ba&#;lad&#;&#;&#; kabul edilir. Velayete, imamet de denilir.

Velayet, nübüvvetin içyüzüdür. Yani, nübüvvet velayetle tamamlan&#;r, manevi anlamda da sürdürülür. Velayet, insan&#;, Islam’&#;n gerçek özüne eri&#;tirmeyi, s&#;rlar çözmeyi, ayd&#;nlatmay&#; kapsar.

Nas&#;l, zahirin yerine bat&#;n (iç) geçerse, &#;eriat&#;n ötesi hakikat ise nübüvvetin ötesi de (denli&#;i, sürdürülmesi) velayettir (Bu velayetin Anadolu’da nübüvvetin önüne geçirildi&#;i ve hatta Tanr&#;sal bir nitelik verildi&#;i de gerçektir).

Anadolu Alevileri, velayeti, On Iki Imam’&#;n yüklendi&#;ine inan&#;r. On Iki Imam kavram&#;, velayet yüklenen ve yürüten manevi önderleri kapsar.

Bu yükümlülük sonradan uydurulmu&#; veya ad&#; belli 12 ki&#;iye sonradan isnat edilmi&#; de&#;ildir. Bu durum, ba&#;&#;ndan beri böyle kabul edilmi&#;tir. &#;mamlar da bilgileri ile bu görevi yürütmü&#;lerdir.

Alevilikte Ayr&#;l&#;k
&#;mamet, kesinlikle soy takip eder ve seafoodplus.info üzerinden seafoodplus.infoed’euzan&#;r. bu durum; 12 Imam kavram&#;n&#;n Türklerdeki soydan gelmeye dayal&#; &#;aman (kam/oyun/ozan-bah&#;&#;/bask&#;) gelene&#;ine benzemektedir.

6. Imam Cafer-i Sad&#;k’tan sonra imam&#;n kim oldu&#;u konusunda, o zamanki Alevi dünyas&#;nda çok önemli bir yar&#;&#;ma ortaya ç&#;km&#;&#;t&#;r. Cafer-i Sad&#;k’tan sonra, onun o&#;lu Ismail’in imaml&#;&#;a geldi&#;ini söyleyen devrimci bir kesim olmu&#;tu. Bunlara Ismaililer denildi.

Alevi (&#;ii) dü&#;üncede ortaya ç&#;kan bu ayr&#;l&#;k, &#;u veya bu &#;inin imam kabul edilmesinin çok ötesindedir. Ayr&#;l&#;&#;&#;n nedeni, felsefe ile ilgilidir. Bunlar kesinlikle bat&#;ni yorum sahibi idiler ve Sünnilikle taban tabana z&#;t bir ideoloji yaratm&#;&#;lard&#;.

&#;mam Hüseyin’in torunlar&#;ndan Zeyd’in ad&#;na ba&#;l&#; olarak meydana ç&#;kan Zeydiyye kolu, imam kavram&#; d&#;&#;&#;nda Alevi dü&#;üncesiyle pek ilintili say&#;lmaz.

&#;smaili anlay&#;&#;&#;na göre, Sünni Islamiyet’in kurallar&#;n&#; içeren namaz, oruç, hac gibi özellikleri kabul edilmez. y&#;l&#;nda hakka yürüyen ve Mehdi kabul edilen Ismail’i imam tan&#;yan Ismaililer, y&#;l&#;nda Kuzey Afrika’da iktidar&#; ele geçirdiler. Sonra M&#;s&#;r’&#; zaptettiler. Kahire’de el Ezher Üniversitesi’ni kurdular. Ticarette, Hindistan’a de&#;in a&#; kurup orada bir koloni olu&#;turdular. Sanatta büyük at&#;l&#;m yapt&#;lar.

Bunlar, kendilerinin Peygamber’in k&#;z&#; Fat&#;ma’n&#;n soyundan geldikleri için Fat&#;mi olarak adland&#;r&#;ld&#;lar.

Fat&#;mi Devleti içinde ç&#;kan çat&#;&#;ma sonucu, Ismaili Alevili&#;i ikiye bölündü. Muntas&#;rbillah’in ölümü üzerine, o&#;ullar&#; Nizar ve Müstali mücadeleye ba&#;lad&#;.

Nizar hapiste öldü. Fakat, onun yanda&#;lar&#;, do&#;uya göç ederek, Hazar Denizi’nin güneyindeki Alamut Kalesi’ni ele geçirdiler. Burada, Nizariye denilen (Sabbahilik diye biliniyor) militan Alevili&#;i ya&#;atmaya ba&#;lad&#;lar.

Almut Ismailili&#;i
Alevili&#;in h&#;zla yay&#;ld&#;&#;&#; s&#;rada kurulan Selçuklu Devleti, Sünnilerin en kuvvetli devleti idi. O&#;uzlar&#;n göçebe kesiminin Alevili&#;i benimsemelerine kar&#;&#;n Selçuklu yöneticileri, Sünni idiler. Çünkü Selçuklular&#;ndevlet kurduklar&#; Iran bölgesinin egemenleri genelde Alevi egilimli idiler. Onlarla mücadeleye giri&#;en Selçuklu beyleri zorunlu olarak kar&#;&#;t tav&#;r tak&#;nd&#;lar. Bu yöneticiler, Sünnili&#;i korumay&#; ba&#;l&#;ca vazifeleri sayd&#;lar.

Türk yönetici kesimi daha Emeviler zaman&#;nda ba&#;lamak üzere, Sünni anlay&#;&#;&#; zorunlu olarak benimsediler. Çünkü onlar, Emevi ve Abbasi devletlerinde padi&#;ahlar&#;n (halifelerin) muhaf&#;z kuvvetini ve hassa ordusunu olu&#;turuyorlard&#;. Selçuklular&#;n yönetici kesimi de biçimsel bile olsa bu yolu izlemi&#;lerdi.

&#;smaili Aleviler, çok kuvvetli olan kuvvetli olan Selçuklularla sava&#;mad&#;lar. Bu devleti içeriden çökertmek için, Iran’a seçme daileri (propagandac&#;) gönderdiler. Selçuklular, bunun fark&#;na vard&#;lar ve misilleme yapt&#;lar. Her tarafta medreseler açarak, Alevi propagandas&#;n&#; önlediler. &#;&#;te, byle bir zamanda yepyeni bir metot ile Hasan Sabbah ortaya ç&#;kt&#; ve Selçuklu Imparatorlu&#;u için büyük bir tehlike oldu.

Hasan Sabbah
Hasan Sabbah, Ismaili Alevilerinin mücadelesi içinde parlak zekas&#;yla dikkatleri toplad&#;. &#;ran, o s&#;ralarda Türklerin yo&#;unla&#;t&#;&#;&#;, bir uç nokta idi. Buradaki Alevilerin ileri gelenleri, Hasan Sabbah’&#; özel surette yeti&#;tirilmek üzere, Fat&#;m&#; Halifesi’nin yan&#;na gönderdiler ().

&#;yi bir ö&#;renim gören Hasan Sabah, Kahire’de görgü ve bilgisini daha da art&#;rd&#;. Fakat ba&#;a geçerek yeni halife hususunda devletin ileri gelenleri gelenleri ile anla&#;amad&#;. O, halifenin o&#;lu Nizar’&#;n imam olmas&#;n&#; istiyordu. Bu sebepten Nizar lehine propaganda yapmak üzere M&#;s&#;r’dan ayr&#;ld&#;. Nizar, halife olmad&#;&#;&#; halde, ölünceye kadar onu imam tan&#;d&#;. y&#;l&#;nda Iran’a geldi. Bu yüzden Hasan Sabbah taraftarlar&#;na Nizari’ler de dendi.

Hasan Sabbah, Iran’da bir müddet sakl&#; kald&#;ktan sonra, Alevilerin çok miktarda bulundu&#;u da&#;l&#;k bir yer olan Taberistan’a (Hazar Denizi’nin güneyi) gitti. Burada yapt&#;&#;&#; propagandalar neticesinde, pek çok taraftar toplad&#;. Bilhassa Alamut Kalesi’ni (Kartal Yuvas&#;) ele geçirdikten sonra () faaliyetini art&#;rd&#;.

Hasan Sabbah, Alamut Kalesi’ne yerle&#;tikten sonra, Bat&#;ni (Ismaili) te&#;kilat&#;n&#; kurdu. Amac&#;, sosyal düzeni de&#;i&#;tirmekti.

Hasan Sabbah, ilk olarak halifelik sorunu ile u&#;ra&#;t&#;&#;&#;n&#; ileri sürdü. Gerçekte o, Abbasi halifetini ve Selçuklu Devleti’ni y&#;kmakistiyordu. Bunu, Vezir Nizamülmülk anlaakta seafoodplus.info alanda Melik&#;ah’a baz&#; ö&#;ütlerde bulundu: Hasan Sabbah’&#;n dü&#;man&#; olan Vezir Nizamülmülk &#;öyle diyordu buradaki Alevi hareketi için: “Her devirde ve ülkede, hükümdara kar&#;&#; ayaklanmalar olmu&#;tur; lakin, hiç bir &#;ii mezhebi Bat&#;niler kadar u&#;ursuz olmam&#;&#;t&#;r. Zira onlar&#;n amac&#;, Islamiyet’i ve bu devleti bozmakt&#;r, y&#;kmakt&#;r. Kulaklar&#;n&#; ve gözlerini, bir sesin ç&#;kmas&#;na ve bir olay&#;n meydana gelmesine dikmi&#;lerdir. Her f&#;rsatta ve her felakette, kulübelerinden f&#;rlayacak olan bu &#;ii köpekleri, &#;ii mezhebini yayacaklar ve her &#;eyi y&#;kacaklard&#;r, lakin hiçbir dü&#;man, Muhammed’in dini ve Sultan&#;n devleti için onlar kadar tehlikeli ve korkunç de&#;ildir. Ben öldükten sonra, büyük ve seçkin insanlar&#; kuyulara att&#;klar&#;, davul sesleriyle kulaklar&#; ç&#;nlatt&#;klar&#; ve s&#;rlar&#;n&#; aç&#;&#;a vurduklar&#; zaman bu sözlerim hat&#;rlanacak ve bu bu felaket gününde sultan, bütün bu söylediklerimde hakl&#; oldu&#;umu görecektir”

Bat&#;niler, bir müezzini öldürmekle i&#;e ba&#;lad&#;lar. Bunun üzerine Meliki&#;ah, Hasan Sabbah’a bir mektup yazd&#;, bu i&#;leri b&#;rakmas&#;n&#;, dine dönmesini istedi. Hasan Sabbah verdi&#;i cevapta, dindar oldu&#;unu, fakat halife ve Nizamülmülk’ün kötü yolda oldu&#;unu bildirdi.

Melik&#;ah’&#;n elçisi, Hasan Sabbah’&#;n yan&#;na var&#;nca, baz&#; fedailer b&#;çakla, baz&#;lar&#; da kendilerini kaleden atmak suretiyle, canlar&#;na k&#;yarak, bir gösteri yapt&#;lar. Hasan Sabbah,elçiye, bu militanlardan 20 bin ki&#;i oldu&#;unu söylemi&#;tir.

Hasan Sabbah’&#;n, Bt&#;nili&#;i kentlerde yaymas&#; çok zordu. Buralar, devletin s&#;k&#; denetimi alt&#;ndayd&#;. Burulardaki Alevi çal&#;&#;malar&#; &#;iddetle eziliyordu. Zaten, hükümet onu ve adamlar&#;n&#; kanun d&#;&#;&#; ilan etmi&#;. Bu nedenle Hasan Sabbah, çal&#;&#;malar&#;n&#;  yeralt&#;na kaydard&#;.

Alamut Kalesi ba&#;ta olmak üzere, yeni kaleler al&#;nacak veya yap&#;lacak, buralar Bat&#;niler yerle&#;tirilecek, böylece Batinili&#;in yay&#;lmas&#; sa&#;lanacakt&#;r. Bat&#;nili&#;in yay&#;lmas&#;na engel olanlar hançerle öldürülecektir.

Nizamülmülk, bu Alevi propagandas&#;ndan kurtulmak için, Alamut Kalesi’ne ordu gönderdi. Kale ku&#;at&#;ld&#;. Fakat bu esnada Nizamülmülk, bir Bat&#;ni tarafindan öldürüldü. Melik&#;ah da öldü (). Bu yüzden ku&#;atma kald&#;r&#;ld&#;.

Selçuklu Devleti’nde karga&#;a devri ba&#;lay&#;nca, Hasan Sabbah, propagandas&#;na h&#;z verdi. Yeni yeni kaleler zaptederek veya yapt&#;rarak, Bat&#;nilerin say&#;s&#;n&#; art&#;rd&#;. Yeni cereyan&#; kabul etmeyenler öldürüldü. Bu yüzden Ismaililik Horasan, Iran ve Kuzey Suriye’ye kadar olan yerlerde yay&#;ld&#;.

Bat&#;nilere kar&#;&#; en sert mücadeleyi Mehmet Tapar açt&#;. Mehmet Tapar, Alamut Kalesi’nden sonra Bat&#;nilerin en sa&#;lam kalesi olan &#;ahdiz Kalesi’ni ald&#; ve yerle bir etti. Reisleri Abdülmelik Atta&#;i ile birçoklar&#; öldürüldü. Atta&#;i’nin ba&#;&#; kesilerek Ba&#;dat’a, halifeye gönderildi. Atta&#;i’nin Selçuklu saray&#; adamlar&#;na ö&#;retmenlik ederek, haremdeki kad&#;nlara giyecek satarak onlar&#; kendi taraf&#;na geçirdi&#;i ö&#;renildi. Ayn&#; zamanda, vezir Sadülmülk de onunla mektupla&#;t&#;&#;&#; anla&#;&#;ld&#;&#;&#;ndan öldürüldü ().

Mehmet Tapar, bir fetihname ile cinayetler yuvas&#;n&#;n al&#;nd&#;&#;&#;n&#; ve y&#;k&#;ld&#;&#;&#;n&#;, Islam dünyas&#;na duyurdu. Sünniler buna sevindiler. Fakat, Alamut Kalesi hala ayakta duruyordu. Mehmet Tapar onu da yerle bir etmek için, Nizamülmülk’ün o&#;lu Vezir Ahmet ile Emir Cavl&#;’y&#; kale üzerine gönderdi. Bunlar pek çok Bat&#;ni öldürdüler, fakat k&#;&#; geldi&#;inden geri döndüler (). Bat&#;niler bunun öcünü almak için Vezir Ahmet’i yaralad&#;lar.

Bu olay, onlar&#;n cesaretini çok art&#;rd&#;, cinayet ve bask&#;lar&#;n fazlala&#;t&#;rd&#;lar. Mehmet Tapar, bu i&#;i kökünden kazmaya karar verdi. Atabey Eni&#;tekin &#;iir-Gir komutas&#;nda çok kuvvetli bir ordu gönderdi.

Ordunun Alamut Kalesi komutas&#;na, k&#;&#;&#;n da devam edebilmesi için evler, barakalar yapt&#;r&#;ld&#;, erzaklar depolara yerle&#;tirildi. Fakat Mehmet Tapar’&#;n ölmesi, ku&#;atmaya kat&#;lan baz&#; birliklerin komutana sormadan ayr&#;lmalar&#; yüzünden bu son ku&#;atma da bozgunla neticelendi (). Ordunun bütün a&#;&#;rl&#;klar&#; Bat&#;nilerin eline geçti.

Hasan Sabbah’&#;n y&#;l&#;nda ölmesinden faydalanan Vezir Ka&#;ani, Bat&#;nilere kar&#;&#; en &#;iddetle mücadeleyi açt&#; (). &#;mparatorlu&#;un her yan&#;na fermanlar gönderdi. Bat&#;nilerin nerede görülürse görülsün öldürülmelerini, mallar&#;n&#;n ya&#;ma ve ailelerininesir edilmesini emretti. Her yanda Bat&#;niler kovaland&#; ve tepelendi. Bat&#;nilerin buna tepkisi sert oldu. Bir sene sonra Ka&#;ani, Bat&#;niler taraf&#;ndan öldürüldü ().

Buna kar&#;&#;l&#;k Bat&#;nilerin Horasan’daki &#;efleri öldürüldü. Bu durum kar&#;&#;s&#;nda Bat&#;niler, hükümetle anla&#;mak zorunda kald&#;lar. Bu anla&#;mada, Sancar’a yap&#;lmak istenen suikast&#;n da etkisi olmu&#;tur. Hasan Sabbah yanda&#;&#; bir kad&#;n arac&#;l&#;&#;&#;yla hükümdar&#;n yata&#;&#;n&#;n ba&#;ucuna bir hancer saplanm&#;&#; ve ayn&#; zamanda &#;u haber iletlmi&#;ti: “Kendisine sevgisi olmasayd&#;, bu hançeri yumu&#;ak gögsüne saplamak kolay olacakt&#;.” Bu anla&#;maya göre, Bat&#;niler yeniden kale yapmayacaklar, silah sat&#;n almayacaklar, dinlerine kimseyi ça&#;&#;rmayacaklar, büyük &#;ehirlerde oturmayacaklar, vurguncluk ve soygunculuk yapmayacaklard&#;.

Böylece, Selçuklu Devleti, Bat&#;nili&#;i bir mezhep olarak kabul ediyor ve onlar&#;n say&#;s&#;n&#; dondurmaya çal&#;&#;&#;yordu. Yanl&#;z imparatorlukta ya&#;ayan halk, &#;iiler ve Sünniler olmak üzere, iki büyük dü&#;man s&#;n&#;fa ayr&#;lm&#;&#; bulunuyordu ki, bu, devletin y&#;k&#;lmas&#;nda en büyük rolü oynayacakt&#;.

Bat&#;niler prensip olarak inançlar&#;n&#;n yay&#;lmas&#;na engel olanlar&#;, hançerle öldürdüklerinden pek çok devlet adam&#;, vezir, vali, komutan ve devlet ba&#;kan&#;n&#; hançerlediler. Bunlar aras&#;nda Abbasi Halifesi Müster&#;id, Vezir Nizamülmülk, Vezir Ke&#;ani hatta, bir ihtimale göre Melik&#;ah, Musul Valisi Mevdud, Aksungur Porsuki gibi çok önemli kimseler vard&#;r.

Bat&#;niler öldürme yolu ile halk&#; ve devlet adamlar&#;n&#; sindirdikleri gibi, pek çok komutan ve devlet adam&#;n&#; da, Bat&#;ni yaparak, ya&#;amak ve yay&#;lmak imkanlar&#;n&#; sa&#;lam&#;&#;lard&#;r.

Bu sebepten, Bat&#;nili&#;in beyni ve yay&#;lma merkezi olan, kartal yuvas&#; Alamut Kalesi, Mo&#;ollar zaman&#;na kadar ya&#;am&#;&#;, nihayet Hülagu y&#;l&#;nda kaleyi zaptederek ve içindekileri öldürerek, faaliyetine son vermi&#;tir.

Nizariler, Ismaili felsefesini daha da geli&#;tirdiler. Kur’an’&#;n bat&#;ni yorumunu, imam anlay&#;&#;&#;n&#; biraz daha toplumsalla&#;t&#;rd&#;lar. ’da, Mogollar&#;n Alamut’u y&#;kmalar&#;na de&#;in ça&#;&#;malar&#;n&#; sürdürdüler. Alamut Ismailileri, silahlar&#;ndan çok, yaratt&#;klar&#; felsefe ile etkili oldular

Türk boylar&#;n&#;n bat&#;ya göçmeleri s&#;ras&#;nda, Islam dünyas&#; fikirsel olarak Sünni ve Alevi ö&#;retisini olu&#;turmu&#;, sistemle&#;tirmi&#;ti.

Yeni yeni Müslüman olan Türklerin k&#;rsalda kalan bölümü, &#;eriat&#;n getirdi&#;i kat&#; kurallarla zorla&#;t&#;r&#;lan Sünni Islam’dan çok, bat&#;ni yönü öne ç&#;kartan Alevi Islam’&#; ye&#;liyordu.

Göç yolunun üzerindeki Alamut Ismailileri, göçebe Türklerin Alevili&#;i benimsemesinde etkili oldular.

Hemen belirtelim Alamut Ismailili&#;ini, Hasan Sabbah’la özde&#; gören anlay&#;&#;, resmi Sünni saraylar&#;n&#;n görü&#;lerini tekrardan ba&#;ka bir &#;ey yapm&#;yor.

Gerek Abbasiler, gerek Selçuklular, Sünni otoriteye kar&#;&#; ç&#;kan bu Ismailileri kötülemek için her yolu denediler. Onlar&#;, yalanc&#; cennet yaratmakla, ha&#;ha&#; içirdikleri militanlarla bir katiller ordusu kurmakla suçlad&#;lar. Bu atmosferi, güzel ç&#;plak k&#;zlarla süsleyerek namus konusunda da dokundurma yapt&#;lar.

Böylece bir sap&#;klar toplulu&#;u gibi gösterdiler Ismailileri. Bu görü&#;lerine dayanak olarak da, Ismaililere dü&#;man yazarlar&#;n kitaplar&#;n&#; gösterdiler.

Fakat Ismaili yazarlar&#;n kitaplar&#;, bunlar&#;n iftiradan ba&#;ka bir &#;ey olmad&#;&#;&#;n&#; ortaya koyuyor.

&#;smaili Bat&#;nili&#;inin Anadolu’ya önemli ölçüde etkisi oldu&#;u, ara&#;t&#;rmalar objektif ölçülerle yap&#;l&#;rsa görülecektir.

Anadolu Alevileri, 12 Imam’a ba&#;l&#;d&#;r. Fakat 12 Imam Alevili&#;in, Ismaili Alevili&#;i önemli ölçüde beslemi&#; görünüyor.

Özelikle, bat&#;ni anlam&#; öne geçirip &#;eriat&#;n kurallar&#;n&#;n d&#;&#;lanmas&#;, Ismaili anlay&#;&#;&#;n etkisi olarak ortaya ç&#;k&#;yor. Fakat, 12 Imam Alevili&#;inde de, bat&#;ni anlama a&#;&#;rl&#;k verildi&#;i ortadad&#;r.

 Bugünkü Iran’da Ne Var?
&#;ran’da resmi mezhep olan Caferilik’in özünde, 12 Imam Alevili&#;i vard&#;r.

Fakat, bu Alevilik günümüzde, tamameni&#;di&#; edilmi&#;, bozulmu&#; bir Aleviliktir.

&#;mamlar, ba&#;lang&#;çtan beri Kur’an’&#;n d&#;&#; (öze, lafzi) anlam&#;n&#; de&#;il, iç (bat&#;n, öz) anlam&#;n&#; öne ç&#;kar&#;&#;lard&#;r, yanda&#;lar&#;na da bunu aç&#;lam&#;&#;lard&#;r.

&#;slamiyet’te önemli olan &#;eriat de&#;il hakikat oldu&#;u, özelikle belirtilmi&#;tir. &#;mam Cafer bile, bunu özelikle vurgulam&#;&#;t&#;r. &#;ran &#;iili&#;i,günümüzde art&#;k &#;iilik olmaktan ç&#;km&#;&#;t&#;r. Irak’la sava&#; s&#;ras&#;nda yanl&#;z kalan Molalar, Müslümanlardan destek sa&#;lamak amac&#;yla, Sünnilerle farklar&#; olmad&#;&#;&#; tezini i&#;lemi&#;ler, bunu ispat için de &#;eriat&#; tam olarak uygulay&#;p Alevili&#;i yok etmi&#;lerdir. &#;ran &#;iili&#;i, bugün Hanefilik’ten daha tutucudur.

&#;ran’da yapt&#;&#;&#;m ara&#;t&#;rmada gördüm ki, geleneksel &#;ian&#;n temel ilkesi olan “tevella ve teberra”n&#;n “teberra” bölümü iptal edilmi&#;tir.Tevella ve teberra;“Ali ve evlad&#;n&#; (Ehl-i Beyt) sevmek; bunlar&#; sevmeyenleri sevmemek”tir. Humeyni ard&#;llar&#;; Iran’da, “Ehl-i Beyt’i sevmeyenleri sevmemek (teberra)”ilkesini art&#;k reddetmektedirler. Bu konuyu içeren Humeyni’nin kimi eserleri de gizli bir yasakla devred&#;&#;&#; b&#;rak&#;lm&#;&#;t&#;r.

Anadolu’daki Aleviler, Iran’&#;n &#;eriatç&#;larla bu yak&#;nla&#;mas&#;n&#;n kültürel ve ideolojik bir teslim olu&#; oldu&#;unu bilmi&#; ve Bat&#;ni öze ba&#;l&#; kalm&#;&#;t&#;r.

Böyle olunca, bugün Iran’da gündemde olan Caferilik, Türkiye’deki gerçek 12 Imam Alevili&#;inden (12 Imam &#;iili&#;i) farkl&#;d&#;r.

Çünkü, Iran’da Bat&#;ni öz, yanl&#;z imamlar&#;n yetkisi gündeme gelince hat&#;rlatmakta fakat, ibadet tamamen Sünni anlay&#;&#;a göre yap&#;lmaktad&#;r.

Sünni Islam devletlerinden kabul görmek anlay&#;&#;&#;ndaki Iran yönetimi,Sünni dört mezhebe benzer be&#;inci bir mezhep yaratarak Iran’&#;, gelene&#;inden koparm&#;&#;t&#;r. Egemen &#;ii dü&#;üncesi, giderek Sünnile&#;mi&#;tir.

Tak&#;yye (Gizlenme) Ve S&#;rr
Alevilik, Islamiyet’in hakikat cephesini temel alan dinsel giysili bir toplumsal örgütlenme idi. Bu nedenle de iktidar&#;n alternatifi olarak her ça&#;da, her ülkede varl&#;&#;&#;n&#; hisettirdi. &#;ktidara aday olu&#; nedeniyle s&#;k&#; biçimde izlendi, ezilip yok edilmeye çal&#;&#;&#;ld&#;. Bu nedenle de Aleviler, kendilerini mümkün oldu&#;unca gizlemeye çal&#;&#;t&#;lar. Bu gizlenme olay&#;na, dinde, tak&#;yye denir.

Aleviler; tak&#;yyenin Islamiyet’e uygun bir davran&#;&#; oldu&#;unu söylerler. Onlara göre; tak&#;yye Kur’an’da bile yer alm&#;&#;t&#;r. Örne&#;in 4. Sure’nin ayeti &#;öyle der: “&#;üphesiz, Allah, size, emanetleri ehline vermenizi buyurdu.”

&#;&#;te, buradaki emanet; Islamiyet’in özü hakk&#;ndaki bilgidir; hakikattir. Hakikatin s&#;rr&#;n&#; ehil olmayana açarsan&#;z; onu anlamaz ve bunu bozgunculuk olarak, dinsizlik olarak damgalayabilir. &#;mam Cafer-i Sad&#;k da daha önce aktard&#;&#;&#;m&#;z &#;iirinde, bundan ac&#; ac&#; yak&#;n&#;r zaten.

&#;ktidara aday olan kar&#;&#;t bir dü&#;üncenin örtünmesinin (tak&#;yye) do&#;al say&#;lmas&#; gerekir. Ki&#;iler, zorda kald&#;klar&#;nda, inançlar&#;n&#; gizliyebilirler. Bunun örne&#;i; seafoodplus.infoed dönemindebile ya&#;anm&#;&#;t&#;r. Yalanc&#; peygamber Müseyleme, k&#;l&#;c&#;n&#; çekip bir Müslüman’&#;n bo&#;az&#;na dayam&#;&#; ve “Söyle, peygamber ben miyim, Muhammed mi?” diye sormu&#;tu. O Müslüman, Müseyleme’ye; “Evet, sen peygambersin!” demi&#;ti. Can&#;n&#; böyle kurtard&#;ktan sonra gelip bunu seafoodplus.infoed’e anlatm&#;&#;; do&#;ru mu, yanl&#;&#; m&#; yapt&#;&#;&#;n&#; sormu&#;tu. Peygamber; bu davran&#;&#;&#; yanl&#;&#; saymam&#;&#;t&#;

Alevilik ortaya ç&#;k&#;p daArap feodalizmine kar&#;&#; halk mücadelesi ba&#;lay&#;nca, zorunlu olarak Alevi kitleler de tak&#;yyeye ba&#;vurdular. Çünkü, olay çok ciddiydi. Bu nedenden, Be&#;inci Imam Muhammed Bak&#;r &#;öyle der:

“Bizim davam&#;z; zordur, çetindir. Zorlu bir çaba göstermeyi gerektirir. Ancak yüce dereceli bir melek veya kalbi Allah taraf&#;ndan s&#;nanm&#;&#; bir mümin kul ona güç yetirebilir.”

Bu dava, yukar&#;dan beri  aç&#;klad&#;&#;&#;m&#;z, Alevi dünya görü&#;üdür  bu dünya görü&#;ü, avam denilen s&#;radan halk tabakalar&#;n&#;n anlamayaca&#;&#; ölçüde derinle&#;tirilmi&#;tir; felsefi bir sistem haline getirilmi&#;tir. Bu nedenle; Alevili&#;i anlamak benimsemek ve savunmak kolay bir i&#; olmam&#;&#;t&#;r. Bu yüzden de Alevi kesim genellikle az&#;nl&#;kta kalm&#;&#;t&#;r.

Aleviler; kendi yollar&#;n&#; iyi bildikleri halde, onu yabanc&#;lara; kar&#;&#;t dü&#;üncede olanlara açamad&#;klar&#; için, bu dü&#;ünce bir s&#;r gibi yorumlanm&#;&#;, çözülmesi için çok çaba harcanm&#;&#;t&#;r.

Asl&#;nda, ortada s&#;r denilen bir &#;ey yoktur. Alt&#;nc&#; Imam Cafer-i Sad&#;k bu s&#;r olay&#;n&#; &#;öyle aç&#;klar;

“Bizim davam&#;z, s&#;r &#;cinde s&#;rd&#;r. Ama örtülü kalan &#;eyin (s&#;rr&#;n) s&#;rr&#;d&#;r. Bu öyle bir s&#;rrd&#;r ki, onu ancak ba&#;ka bir s&#;r aç&#;layabilir. Bu s&#;r içinde s&#;rd&#;r ve ba&#;ka bir s&#;rra da gerek duymaz.”

Kar&#;&#;&#;k gibi görünen bir aç&#;klama. Basitçe aç&#;klarsak, &#;öyle diyor Imam Cafer:

Alevilik ancak Alevilikle aç&#;klanabilir. Onu, Aleviler bilebilir.
Bu, asl&#;nda bir s&#;r da de&#;ildir. Gerçe&#;in kendisidir. Gerçe&#;i çözmek için ba&#;ka bir gerçe&#;e gerek duyulmaz. Arad&#;&#;&#;n edebi gerçeklik, bizim davam&#;zd&#;r

Tak&#;yye olay&#;, Birinci Imam Ali’nin ya&#;am&#; ile ba&#;lam&#;&#; say&#;l&#;r. Çünkü, seafoodplus.info davran&#;&#;&#; ile tak&#;yyeyi uygulam&#;&#;t&#;r.

&#;mam Hüseyin, Islam dininin elden gitti&#;ini, putperestlik törelerinin hortland&#;&#;&#;n&#;, insanlar&#;n ezildi&#;ini görmü&#;; tak&#;yye kuvvetlendirmek için kendini aç&#;&#;a ç&#;karm&#;&#; ve Alevi inanc&#; u&#;runa can&#;n&#; vermi&#;ti. Bu davran&#;&#;&#;, tak&#;yyenin sadece bir kaçma, geri ad&#;m atma, siniklik olmad&#;&#;&#;n&#; da göstermesi bak&#;m&#;ndan ö&#;retici olmu&#;tur.

Daha sonra, tak&#;yye, gerek acem, gerek Türk Alevileri taraf&#;ndan uygulanm&#;&#;t&#;r.

Burada önemli bir sorun gündeme geliyor.
&#;imdiye kadar; Alevi yol büyüklerinin ya&#;amlar&#;n&#; inceleyenler; onlar&#;n koyu birer Sünni gibi ibadet ettiklerini görüp &#;a&#;&#;r&#;yorlar ve kendi kendilerine soruyorlar: “Acaba bunlar Alevi de&#;il mi?” baz&#;lar&#; da biçimsel ibadetlere bakarak onlar&#;n Alevi olam&#;yaca&#;&#;n&#; söylüyorlar. Kimileri de, eski Alevi büyükleri ile &#;imdiki Alevilerin farkl&#; insanlar olabilece&#;ini dü&#;ünüyor.

Tabii, bunlar Alevili&#;i, Alevilikte gizlemeyi bilmemekten kaynaklan&#;yor. Günümüzde Alevilik üzerine yaz&#;l&#;p çiziliyorsa, bu devlet bask&#;s&#;n&#;n kalkmas&#; sonucu Alevilerin gizlenme gere&#;ini duymamalar&#; ve baz&#; yol bilginlerinin basit örneklerini yabanc&#;lara açmalar&#;ndand&#;r. Ayr&#;ca, Alevi kesimden ç&#;kan yazarlar da kendi toplumlar&#;n&#;n inanc&#;na ait baz&#; bilgiler aktarm&#;&#;lard&#;r.

Aleviler, katliamlardan kurtulmak için tak&#;yyeyi de&#;i&#;ik biçimlerde uygulam&#;&#;lard&#;r.
a- Gerekti&#;inde, kendisini Sünni gibi göstermi&#; ve namaz k&#;lmak, oruç tutmak durumunda kalm&#;&#;lard&#;r. Daha sonra da yollar&#;n&#;n gere&#;i gibi ibadetlerini yerine getirmi&#;lerdir

b- Ço&#;unlukla da kendilerini soyutlam&#;&#;lar, Sünnilerden uzak bölgelere çekilmi&#;lerdir.

c- Birbirleriyle anla&#;mak, i&#;aretle&#;mek için kimi bölgelerde özel dil bile geli&#;tirilmi&#;tir. Örne&#;in, Tokat bülgesindeki Alevi Gaygel Türkmenlerinin 25 ile 30 kelimelik bir gizli dili bulunmaktad&#;r

ç- Alevi olduklar&#;ni gizlemelerine kar&#;&#;l&#;k, giyimi, davran&#;&#;&#;, t&#;ra&#; biçimleriyle bile Aleviler birbirlerini tan&#;yacak teknikler geli&#;tirmi&#;lerdir. Bu giyim ve davran&#;&#;lar; genelde toplumun ölçülerine uygun olmu&#;, özelde de&#;i&#;mi&#;tir. Yani onu anlayan anlam&#;&#;t&#;r

Kitap: Türk Alevili&#;i
Yazar: R&#;za Zelyut
Ekleyen: Seyyid Hakk&#;