Bayramda Tekeller Açık Mı

Türkiye'de Pazartesi günkü kabine toplantısında alınan kararlar uyarınca tam kapanma dönemi yarın akşam itibarıyla başlıyor. Perşembe akşamı saat 'da başlayacak olan ve 17 Mayıs Pazartesi 'te tamamlanması öngörülen tam kapanma dönemindeki düzenleme ve yasakların ayrıntıları da netleşiyor.

BBC Türkçe'ninInstagram hesabı üzerinden, sizlerden tam kapanma dönemiyle merak ettiğiniz soruları bize iletmenizi istedik.

Sizlerden gelen soruları, İçişleri Bakanlığı ve diğer ilgili kurumların genelge ve açıklamaları, İçişleri Bakanlığı'nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun açıklamalarındaki bilgilerden faydalanarak yanıtlamaya çalıştık:

Tam kapanma döneminin başlamasıyla birlikte alköllü içecek satışlarının serbest olup olmadığı meselesi en çok kafa karışıklığı yaratan konu oldu.

İçişleri Bakanlığı, 4 Mayıs Pazartesi günü yayımladığı genelgeyle alkollü içecek satışlarının yasaklandığını ilk kez resmi olarak kabul etti.

Genelgede, "daha önce getirilen alkollü ürün satışı kısıtlamasının yanı sıra" ifadesinden içki satışının tam kapanma döneminde yasak olduğu anlaşılıyor.

Bu konu ilk olarak, tam kapanmanın açıklanmasının hemen ardından NTV'nin Cumhurbaşkanlığı Muhabiri Serkan Kaya'nın sosyal medya paylaşımlarıyla ortaya atılmıştı.

Uzun bir süre resmi olarak hiçbir kurum alkollü içecek satışının yasak olduğunu kabul etmedi.

Hatta, tam kapanmanın ilk gününde zincir market, tekel bayileri ve bakkalların birçoğunda alkollü içecek satışları sürdü.

Haftasonu en az 20 ilde Hıfzısıhha Kurulları tam kapanma döneminde içki satışının yasaklandığına dair kararlar aldı. İçişleri Bakanlığı genelgesiyle ise bu yasağın tüm ülkeyi kapsadığı görüldü.

Resmi bir yasak olmadığı için gerekçesini ve nedenini bilmek de pek mümkün değil.

Ancak iktidara yakın bazı yorumcular, Aralık ayında yapılan düzenlemeye atıfta bulunuyor.

O dönemde hafta sonları uygulanan sokağa çıkma yasağı kapsamında, bazı esnaf derneklerinin tekel büfeleri kapalıyken, zincir mağazalardan alkollü içecek satışının yapılmasının haksız rekabet yarattığı yönünde itirazlarda bulunması üzerine, bu durumu önlemek adına genel bir satış yasağı getirildiğine dikkat çekiliyor.

Geçen hafta içerisinde Bloomberg haber ajansına konuşan ve İçişleri Bakanlığı düzenlemelerinden haberdar olduğu belirtilen yetkililer de tam kapanma döneminde getirilen bu yasağın, hafta sonu sokağa çıkma yasağındaki benzer uygulamanın bir devamı olduğunu ifade etti.

İçişleri Bakanlığı genelgesine göre, temel gıda, ilaç ve temizlik ürünlerinin satıldığı yerler muafiyet kapsamında ve belli saatlerde kapanma döneminde hizmet vermeye devam edecek.

Sokağa çıkma yasağı süresince "zorunlu ihtiyaçların karşılanması ile sınırlı olmak üzere" ihtiyaçların açık satış noktalarından karşılanması için sokağa çıkılabilecek.

Açık kalmasına izin verilen yerler bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar olarak sıralanıyor.

Bu işletmelerin faaliyet saatleri ile olarak belirlendi. Bu işletmeler yine bu saatler arasında eve servis yapabilecek.

Ayrıca ekmek üretiminin yapıldığı fırın ve unlu mamul işletmelerinin de sadece ekmek satışı yapan bölümlerinin açık tutulması öngörülüyor.

Yeme-içme yerleri de paket servis için faaliyet göstermeye devam edecek.

Ramazan ayının sona ereceği 13 Mayıs Perşembe gününe kadar yeme-içme yerlerine 24 saat faaliyet gösterme izni de tanınıyor. Ramazan ayının ardından ise faaliyet saatleri olarak belirlendi.

İçişleri Bakanlığı'nın 4 Mayıs tarihli genelgesinde de 7 Mayıs tarihi itibarıyla temel gıda ve temizlik ürünlerinin yanı sıra hayvan yemi, mamaları ve parfümeri ve makyaj malzemeleri hariç kozmetik ürünlerinin satışının serbest olacağı belirtiliyor.

'Markete gidiyorum' dediğimde sorun çıkar mı, markete arabayla gidebilir miyim?

İçişleri Bakanlığı genelgesinde, market alışverişi yapmak isteyenlerin "araç kullanmamak şartıyla ikametlerine en yakın" satış noktasına gidebilecekleri belirtiliyor.

Bu durumun tek istisnası engelliler. Engellilerin alışveriş noktalarına araç gitmelerini engelleyen bir durum söz konusu değil.

Bakan Soylu, dün yaptığı açıklamada, bu konuda sıkı denetimlerin olacağını belirtti.

Soylu, "Markete çıkıyorum, bakkala gidiyorum deyip güzergahın dışında kendine bir özgürlük alanı oluşturmaya çalışıyor Bu konuda yapılmış fedakarlıkları da ortaya konulan kurallar çerçevesinde gözetmeliyiz. Bu da bize düşüyor. Valilerimize ve kolluk birimlerimize ve arkadaşlarımıza düşüyor" dedi.

Zincir marketler de, açık olan diğer satış noktaları gibi saatleri arasında faaliyet gösterecek.

Zincir marketler Pazar günleri kapalı olacak. Ancak Pazar günleri bakkal, kasap ve manavlar yine aynı saatler içerisinde satış yapabilecek.

Bakan Soylu, zincir marketlerin kapalı olma gerekçesini, "Uzun zamandan beri zincir market ve süper marketler de önemli bir görev yapıyorlar, arz ortaya koyuyorlar. Onlar da bu kapanma döneminde bir gün izin kullanabilecek diye görülebilir" sözleriyle açıkladı.

İçişleri Bakanlığı'nın ilk yayımladığı genelge ve açıklamalarda açık olacak yerler arasında semt pazarları yer almıyordu. Bu nedenle de açılmamaları öngörülüyordu.

Ancak İçişleri Bakanlığı, 4 Mayıs Salı günü yayımladığı bir genelge ile pazar yerlerinin cumartesi günleri saat ile arasında açık olmasına izin verildiğini duyurdu.

Genelgede, "Tam kapanma dönemi içerisinde 8 ve 15 Mayıs tarihlerine denk gelen Cumartesi günleri saatleri arasında sadece yaş sebze/meyve ile fide satışı yapan pazaryerleri açık olacak. Vatandaşların yaş sebze/meyve ve fide ihtiyaçlarını temin amacıyla ikametlerine en yakın pazaryerine gidip gelebilmelerine izin verilecek" denildi.

Aynı genelgede, temizlik ürünü, giyim, züccaciye, oyuncak, süs eşyası ve çanta gibi ürünlerin satışına ise izin verilmeyeceği belirtildi.

Pazar yerlerinde sergi ve tezgahlar arasında en az üç metre olacak şekilde mesafe bırakılacağı da aktarıldı.

Tam kapanma döneminde şehirlerarası seyahate "zorunlu koşullar" nedeniyle izin veriliyor ve seyahat edebilmek için öncesinde izin alınması gerekiyor.

Dolayısıyla turistik seyahat, ziyaret ve gezme gibi nedenlerden dolayı şehir dışına çıkılmasına izin verilmeyecek.

Seyahat izinlerinin e-devlet veya numaralı telefon aranarak alınması öngörülüyor.

İzin alma uygulamasının istisnası zorunlu bir kamusal görevin ifası için görevlendirilmiş kamu görevlileri. Bu kişilerin görev belgesi ile kurum kimlik kartlarını göstermeleri halinde izin alma zorunlulukları ortadan kalkıyor.

Ayrıca, birinci derece yakınının cenazesine katılacak olan veya cenaze işlemlerine refakat edecek olan kişilerin de izin başvurularının sistem tarafından otomatik onaylanması öngörülüyor.

İçişleri Bakanlığı genelgesinde zorunlu hal sayılacak durumlar şöyle sıralanıyor:

• Tedavi olduğu hastaneden taburcu olup asıl ikametine dönmek isteyen, doktor raporu ile sevk olan ve/veya daha önceden alınmış doktor randevusu/kontrolü olan,
• Kendisi veya eşinin, hastanede tedavi gören birinci derece yakınına ya da kardeşine refakat edecek olan (en fazla 2 kişi),
• Bulunduğu şehre son 5 gün içerisinde gelmiş olmakla beraber kalacak yeri olmayıp ikamet ettikleri yerleşim yerlerine dönmek isteyen (5 gün içinde geldiğini yolculuk bileti, geldiği araç plakası, seyahatini gösteren başkaca belge, bilgi ile ibraz edenler),
• ÖSYM tarafından ilan edilmiş merkezi sınavlara katılacak olan,
• Askerlik hizmetini tamamlayarak yerleşim yerlerine dönmek isteyen,
• Özel veya kamudan günlü sözleşmeye davet yazısı olan,
• Ceza infaz kurumlarından salıverilen.

Bakan Soylu, kontrol olmazsa bu süreçte suistimaller yaşanabileceğine dikkat çekti ve her şehre giriş-çıkışların ciddi şekilde kontrol altında tutulacağını aktardı.

Genelgede yer alan ifadelere göre, bulunduğunuz şehre son 5 gün içerisinde geldiyseniz ve kalacak yeriniz olmadığından ikamet adresine dönmeniz gerekiyorsa bu durum zorunlu hal sayılıyor.

Bu durumunuzu beyan ederek, e-devlet ve üzerinden seyahat izni çıkartmanız gerekiyor.

Yapılan açıklamalar kapsamında, kapanma dönemi başlamadan önce yapılacak olan seyahatler üzerinde bir kısıtlama bulunmuyor.

İçişleri Bakanlığı'nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular metninde, tam kapanma kararından önce alınan biletlerle yapılacak seyahatler için izin uygulamasının 29 Nisan Perşembe geceyarısı başlayacağı belirtiliyor.

Ev ve işyeri farklı şehirlerde olan ve işyerleri muafiyet kapsamında olan kişilerine seyahatlerine ise bu illerin komşu olması halinde izin veriliyor.

İçişleri Bakanlığı'nın yayımladığı Sıkça Sorulan Sorular metninde, bu soruya şu yanıt veriliyor:

"Kişilerin ikamet ettikleri vilayetlerle çalıştıkları vilayetlerin fraklı olduğu ve işe geliş gidişin düzenli olarak günlük yapıldığı İstanbul-Gebze, İstanbul-Çorlu/Çerkezköy, İstanbul/Yalova, İzmir-Manisa, Kütahya-Uşak ve benzeri sınır/komşu olan illerde, İl Hıfzısıhha Kurulları'nın bu konuda alacakları kararlar doğrultusunda işçi servisleri ile yapılan yolcu taşımacılığı faaliyetleri şehirlerarası seyahat iznine tabi olmaksızın yapılabilecektir."

Hayır.

Zira, 13 Mayıs'ta başlayacak olan Ramazan Bayramı'nın son günü 15 Mayıs Cumartesi ve bu tarihler tam kapanma dönemine denk geliyor.

İçişleri Bakanlığı genelgesinde, konaklama tesislerinde rezervasyonun olmasının kısıtlamalardan muafiyet sağlamayacağı ifadesi net bir şekilde yer alıyor.

Genelgede, "Bu dönemde konaklama tesisleri sadece zorunlu durumlara bağlı olarak seyahat izin belgesi alan kişilere hizmet verebileceklerdir" deniliyor.

Yurtdışı seyahatlerin tam kapanma dönemi öncesindeki gibi devam etmesi öngörülüyor.

Bir başka deyişle, tam kapanma döneminde yurtdışı seyahatlerle ilgili herhangi bir ek kısıtlama ya da düzenleme getirilmiş değil.

Mevcut düzenlemeler yurtiçindeki seyahatleri kapsıyor.

Yurtdışına yapılacak bir seyahat için şehir içindeki ulaşım sırasında yapılacak kontrollerde uçak biletinin ibraz edilmesi gerekiyor.

Yurtdışından gelip aktarmalı iç hata devam edecek yolcuların seyahat izin belgeleri almaları gerekmiyor.

İçişleri Bakanlığı'nın Sıkça Sorulan Sorular metninde, yurtdışı bağlantılı uçakla seyahat edecek yolcuların yurtiçi aktarma uçuşları ile ikametleri arasındaki yolculukta yurtdışı uçuş belgelerini göstermeleri halinde izin almalarına gerek olmadığını aktardı.

Türk Hava Yolları konuyla ilgili açıklamasında, iç hat aktarmalı uçuşlar sırasında yapılacak kontrollerde yurtdışı uçuşlara dair biletlerin ibraz edilebileceğini belirtti.

İçişleri Bakanlığı genelgesinde, turistik amaçla kısa süreli Türkiye'de bulunan yabancıların sokağa çıkma yasağından muaf olduğu belirtiliyor.

Ancak ikamet izni bulunan, geçici koruma statüsündekiler veya uluslararası koruma altında olanlar için sokağa çıkma yasağı geçerli olacak.

Türkiye'ye kısa süreli seyahat için gelen çift vatandaşların durumuna ilişkin genelge ve resmi açıklamalarda net bir ifade yer almıyor.

Bakan Soylu, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, kamu personelinin evden çalışacağını ve yüzde 50'ye kadar kamu personelinin işyerinden çalışması konusunun yöneticileri tarafından değerlendirileceğini söyledi.

Soylu, evde çalışan kamu personelinin de tam kapanma dönemindeki tüm kısıtlama ve yasaklara uymak durumunda olduğunu aktardı.

İşyerine gitmesi gereken kamu personeli için ise ayrı bir düzenleme hazırlığı var.

Soylu, "O da yarın akşam itibarıyla en geç perşembe sabah itibarıyla sizlere ulaştırılacak. Burada bir 'Görev Bildirim Formu' olacak. Bu bildirim formunu, kolluk güçlerimiz sorduğu zaman gösterecekler, kartını gösterecekler ve devam edecekler. Bu sorumluluk da oradaki amirlerinin" diye konuştu.

Soylu ayrıca, kamuda çalışan ve 10 yaşından küçük çocuğu olan kadınlara idari izin verilmesi uygulamasının devam edeceğini vurguladı.

Bakan Soylu, genelgede yer alan istisnalar haricinde tüm işyerlerinin kapalı olacağını aktardı.

Genelgede açık olan işyerleri bakkal, market, manav, kasap, kuruyemişçi ve tatlıcılar olarak sıralanıyor.

Ayrıca, kamu ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, eczaneler, veteriner klinikleri ve hayvan hastaneleri de açık olacak diğer yerler arasında sıralanıyor.

Hem buralarda çalışanlar hem de "zorunlu sağlık randevusu" olanlar bu randevuya gidip geldikleri süre boyunca sokağa çıkma kısıtlamasından muaf tutulacak.

Bankaların da sınırlı sayıda şube personelle hizmet vermesi öngörülüyor. Bankaların açık olacağı saatler arası.

Bu istisnalar dışında kalan işletmeler ise kapalı olacak.

Genelgede açık olacak yerler arasında "üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması amacıyla muafiyet kapsamında bulunan iş yerleri" de tanımlanıyor.

Bunlar dışındaki tüm ticari işletme, işyeri ve ofislerin kapalı olması ve uzaktan çalışma sistemine geçmesi öngörülüyor.

Mevsimlik tarım işçileri, hayvancılık ve arıcılık faaliyetlerinde bulunanların "salgınla mücadele koşullarına uygun hareket edebilmesi için" Tarım Bakanlığı'nın koordinasyonunda gerekli tedbirlerin alınacağı da belirtiliyor.

Çiftçiler ise muafiyet kapsamında bulunuyor. Sokağa çıkma yasağından muaf kişiler listesinin sekiz ve dokuzuncu sıralarında "Bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretimi, sulanması, işlenmesi, ilaçlanması, hasadı, pazarlanması ve nakliyesinde çalışanlar ve tarımsal üretime ilişkin zirai ilaç, tohum, fide, gübre vb. ürünlerin satışı yapılan iş yerleri ve buralarda çalışanlar" ifadeleri yer alıyor.

Tam kapanma döneminde camilerin açık olacağı, namazların da toplu bir şekilde kılınacağı açıklandı.

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, Diyanet TV'de yaptığı açıklamada, tam kapanma döneminde camilerde cemaatle birlikte namaz kılınacağını söyledi.

Erbaş, "Camilerimiz açık. Teravih namazı hariç cuma ve vakit namazlarımız kılınacak. Şu bir yıldır defalarca sokağa çıkma kısıtlamaları yaşadık. Şimdi 17 gün sürecek bir tam kapanma yaşıyoruz. Ne olur çok titiz davranalım, dikkat edelim. Mesafeye, tedbirlere, maskeye, temizliğe ve diğer tedbirlere riayet edelim" dedi.

Yükseköğretim Kurulu'ndan (YÖK) sınavlarla ilgili herhangi bir açıklama yapılmış değil.

Ancak diğer yetkili kurumlardan kendi görev kapsamına giren sınavlarla ilgili açıklamalar yapıldı.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), okullarda 3 Mayıs sonrasında yapılması planlanan dönem sınavlarının 17 Mayıs sonrasına ertelendiğini açıkladı.

MEB ayrıca, açık öğretim okullarında tam kapanma nedeniyle ilk kayıt ve kayıt yenileme işlemlerine ara verileceğini ve bu işlemlerin 17 Mayıs'ta yeniden başlayarak 11 Haziran'a kadar yapılacağını aktardı.

Ayrıca, üçüncü dönem sınavlarının da Temmuz arasında yapılacağını bildirdi.

Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) için herhangi bir erteleme öngörülmüyor.

Sınavın daha önceden planlandığı gibi 2 Mayıs tarihinde yapılacağı açıklandı.

Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi'nden (ÖSYM) yapılan açıklamada, ALES'e girecek kişilerin ve yanlarındaki refakatçinin, sınava giriş belgelerini göstererek, sınav günü sokağa çıkma yasağından muaf olacakları belirtildi.

Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) Genel Kurulu'nun tam kapanma döneminde acil işler dışındaki duruşmalar ile müzakere ve keşiflerin ertelenmesi yönünde tavsiye kararı aldığı bildirildi.

Anadolu Ajansı'nda yer alan habere göre, tutuklu ve acil işler, dava zamanaşımı yakın olan soruşturma ve kovuşturma dosyaları, yürütmenin durdurulması işlemleri ile ivedi sayılacak diğer iş ve işlemler haricindeki ilk derece adli ve idari yargı mercileri ile bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinin yargı yerlerinde icra edeceği duruşma, müzakere ve keşiflerin tam kapanma döneminin sonuna kadar ertelenmesi öngörülüyor.

Aynı haberde, Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, tutukluluk değerlendirmesinin zorunlu olduğu durumlarda, tutuklu ve müdafilerin Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden dinleneceği aktarıldı.

Sokağa çıkma yasağından muaf olan kişiler listesinde stajyer avukatlarla ilgili doğrudan bir değerlendirme yer almıyor.

Ancak, yargı sürecinde görev alan kişilerle ilgili bazı muafiyetler tanımlanıyor.

Buna göre, "zorunlu müdafi/vekil, duruşma, ifade gibi yargısal görevlerin icrasıyla sınırlı kalmak kaydıyla avukatlar ve dava ve icra takiplerine ilişkin yapılacak zorunlu iş ve işlemler için adliyelere gitmesi gereken taraf veya vekilleri (avukat) ile mezat salonlarına gidecek ilgililerin" sokağa çıkma yasağından muaf olduğu belirtiliyor.