Bebek Kafatasındaki Henüz Kemikleşmemiş Kıkırdak
kaynağı değiştir]
- 1- Sabotta-BecherAtlas, der Anatomie des Menschen, 1. teil,
- 2- Dicle Üniversitesi DHF 1. sınıf Anatomi Notları
- 3- European university of Lefke Temel Anatomi Ders Notları
kaynağı değiştir]
Yenidoğan kafatasında ön ve arka fontaneller |
Yenidoğan kafatasında yan fontanel |
Bıngıldak, fontanel denen alanlar olup bebeklerde bulunur. Kafatasının büyüyeceği alanlardır. Bıngıldak bir kemik yapı değildir, kıkırdaktır. Yaş ilerledikçe kafatasındaki kıkırdak alanlar (süturlar ve fontaneller) kemikleşerek kapanır, bu arada kafatasının büyümesini sağlamış olurlar. Yetişkin kafatasındaki sturalar, infantil döneme ait fontanel ve sturların kalıntılarıdır.
Bebeklerde Cranial kemiklerin arasındaki suturaların bulunduğu sahada annenin dar doğum kanalından bebeğin geçmesine olanak sağlamak ve beyin büyümesine izin vermek amacıyla oluşmuş bükülebilir membranöz yapıdır. Başlıca dört fontanel vardır:
Fonticulus anterior&#;: Sütura frontalis ve Sütura coronalis'in birleştiği kavşak. Frontal kemik ve Paryetal kemik'ler arasındaki fontanel. aylarda kapanır. (Daha erken olabildiği gibi aya kadar da uzayabilir).
Fonticulus posterior&#;: Sütura lambdoidea ve sütura saggitalis'in kesiştiği kavşak. Oksipital kemik ve Paryetal kemik arsındaki fontanel.
Fonticulus anterolateralis&#;: Ala major ossis sphenoidalis'in üstünde, Frontal kemiğin distal alt kısmında, Paryetal kemiğin alt ön kısmında, squama temporalis'in üst ön kısmında yer alan fontanel. Sütura coronalis ile sütura squamoza'nın kesiştiği kavşak.
Fonticulus posterolateralis&#;: Pars petrosa ossis temporalis, Paryetal kemik ve Oksipital kemik ile çevirili fontanel.
Yeni doğan bebeklerin aslında altı bıngıldağı bulunmakçadır: Önde ve en büyük olanı ön fontanel, arkada bir tane arka fontanel, yanlarda da birer çift sfenoid ve mastoid bıngıldaklar bulunmaktadır. Bununla birlikte bebeklere aşina olan anne babalar genellikle başın üzerindeki bıngıldağı fark edebilirler. başın üst kısmına hafifçe dokunduklarında yumuşak bir nokta ve boşluk hissi vardır. bazı bebeklerde bıngıldak nabız gibi görünebilir. bu durum bıngıldağın bebeğin kalp atışı ile hareket ettiği için normal olarak kabul edilir.
Bebeklerdeki bıngıldak çeşitli boyutlarda karşımıza çıkmaktadır. bir bebeğin bıngıldağı küçük iken bu durum diğer bebekte tam tersi olarak görülebilir.
Bir bebeğin fontanel çok küçük olabilir; Başka bir fontanel oldukça geniş görünebilir. Ortalama boyut yaklaşık cm olarak karşımıza çıkar. Bununla birlikte, santimetre bıngıldak bile normal olarak kabul edilebilir.
Bıngıldak nedir?
Yetişkinlerin aksine bebeklerde birbirine sıkı sıkıya bağlı olmayan kafatası kemikleri bulunmaktadır. bebeklerde kafatası kemiklerinin tam olarak oluşmamasın en önemli nedeni bebeklerin doğum kanallarından geçerken zorlanmaması içindir. Bebeklerde bulunan bıngıldak kısmı aynı zamanda beyin gelişimi içinde önemli bir yere sahiptir.
Bebeklerde kafanın ön tarafında a ve başın arkasında bıngıldak noktaları görebilirsiniz.
Zamanla, bıngıldaklar sertleşir ve kapanır. Bebeğinizin başındaki bıngıldak genellikle doğduktan 2 ay sonra kapanır. En üstteki bıngıldak ise 7 ve 18 aylıkken kapanmaktadır.
Batık bıngıldak ne anlama gelir?
Bıngıldağa dokunduğunuzda hafif içeri doğru bir eğim hissedebilirsiniz. bir çok ebeveyn bıngıldağın içe doğru batmasından endişelenir ve korkar. Batık bıngıldak bebeklerdeki susuzluğun belirtisi olarak karşımıza çıkar. Bebeğiniz ilk aylarda çok fazla sıvı alıyor ve çok fazla kusuyorsa bebeğinizde meydana gelen bu durumun dehidrasyonla bir ilgisi olabilir. Bebeğinizde meydana gelen batık bıngılak sorunu için bir uzmana danışmanız gerekebilir.
Şişkin bıngıldak ne anlama gelir?
Bebeğiniz ağladığında bıngıldağınız kabarıklaşır ve şişebilir. Ancak bebeğiniz ağlamadığında da bıngıldağı hafif şiş görülebilir.
Ancak normal görünmeyen şiş bir bıngıldak, beyninde bir enfeksiyon veya ciddi bir durumun habercisi olabilir. Bebeğinizin bıngıldağı çok fazla şişiyorsa ve buna ateş gibi durumlarda eşlik ediyorsa muhakkak bir uzmana danışmanız gerekmektedir.
Bebeklerin bıngıldağı ne zaman sertleşir?
Bıngıldağın amacı iki yönlüdür. Birincisi bebeğin doğum kanalından rahat bir şekilde geçmesini sağlamaktır ikincisi ise bebeğin beyin gelişimi açısından önemli olmasından kaynaklanır.
Çocuğunuzun gelişimi boyunca, her doktor bu süreçte bebeğinizin kafatası ölçümünü yapar. bu şekilde doktorunuz çocuğunuzun kafatasının normal şekilde gelişip gelişmediğinden emin olur. Örneğin bebeğinizin bıngıldağı batık görünmemelidir. Batık bir bıngıldak bebeğin susuz olduğunu gösterebilir. Eğer bebeğinizin bıngıldağında belirgin bir şekilde çıkıntı varsa bu durum kafatasında basıncın olduğunu gösterebilir.
Çocuğunuzun gelişimi boyunca, her doktor bu süreçta bebeğinizin kafa tası ölçümünü yapar. bu şekilde Doktorunuz çocuğunuzun kafatasının normal şekilde gelişip gelişmediğinden emin olur. Örneğin bebeğinizin bıngıldağı batık görünmemelidir. Batık bir bıngıldak bebeğin susuz olduğunu gösterebilir.eğer bebeğinizin bıngıldağında belirgin bir şekilde çıkıntı varsa bu durum kafatasında basıncın olduğunu gösterebilir.
Bebeğinizin yumuşak noktası genellikle yaklaşık 18 aylıkken kapanacaktır. O zamana kadar, çocuk doktorunuz bebeğinizin bıngıldağını sürekli olarak kontrol edecektir. Eğer bebeğinizin bıngıldağı çok erken kapanırsa diğer bir deyişle, kemikli plakalar craniosynostosis denilen bir durumla çok erken gerçekleşirse o zaman cerrahi bir müdahale gerçekleşebilir. Bununla birlikte, çoğu bebeğin bıngıldağı normal olarak 18 ayda kapanır ve sertleşir. bu şekilde yumuşak bıngıldak kısmı kaybolur.
Bıngıldak yumuşak ve esnektir ancak çok hassas ve korunaksız bir bölge değildir. Saç taramak, konak temizlemek, yıkamak, buraya dokunmak, okşamak gibi basit müdahelelerde zarar verilmesi söz konusu değildir. Çok sert darbe olmadıkça bıngıldak hasar görmez ve beyin dokusu zarar görmez. Zaten ilk 2 yaşta doktora her gittiğinizde, doktorunuz bıngıldak bölgesine dokunarak fontanel muayenesi yapacaktır.
Mesleki deformasyon olarak; ben de günlük hayatta sevdiğim bütün bebekler de ilk olarak bılgıldak bölgesini okşayarak, fontanel muayenesi yaparım.
Arka bıngıldak bebek ilk doğduğunda üçgen şeklinde, cm (ortalama cm) genişliğindedir ve ilk 3 ayda kapanır. Doktorlar ilk 3 ayda arka fontaneli kontrol etsek de anne-babalar genelde arka bıngıldağı farketmezler.
Bıngıldak denildiğinde anne-babaların aklına gelen ön bıngıldaktır. Ön bıngıldak bebek ilk doğduğunda eş kenar dörtgen şeklinde, cm genişliğindedir.
Normal bıngıldak ne çok gergin ve şişkin ne de aşırı içe çökük olmamalıdır.
Öksürme, ağlama ve kusma sırasında bıngıldakta hafif kabarlık olur ancak daha sonra normale döner.
Bazen bıngıldakta nabız atıyor gibi hissedilir, buna pulsasyon denilir. Bıngıldak bebeğin kalp atışıyla hareketlendiği için normaldir. Ancak normalin dışında pulsasyon çok şiddetli hissediliyorsa mutlaka doktorunuza başvurun.
Bebek dik pozisyonda iken hafif bir pulsasyon (nabız) hissedilmesi normaldir. Şiddetli bir pulsasyon alınıyor olması kafa içi basınç artışı, arteriovenöz fistül, sinüs ven trombozu ve patent duktus arteriozus gibi durumları akla getirir.
Kafa içi basınç artışının en sık nedenleri;
menenjit ve ensefalit gibi beyin ve beyin zarı enfeksiyonları,
hidrosefali (beyin-omurilik sıvısın aşırı artması),
hipoksik iskemik hasar (oksijensiz kalan bebekte oluşan beyin hasarı),
travma ve kafa içi kanamadır.
Yenidoğan bebekte bıngıldağın çapı cm arasındadır. En erken 3. ayda en geç ayda olmak üzere çoğunlukla aylarda kapanır.
Bıngıldağın (ön fontanel) doğumda 1 cm den küçük olması veya 3. aydan önce kapanması durumudur.
Bıngıldağın küçük olması veya erken kapanmasının başlıca nedenleri;
mikrosefali (küçük kafa) sendromları,
mikrosefali yapan TORCH enfeksiyonları
kraniosinostoz (kafa kemikleri arasındaki suturların kapalı olması)
konjenital hipertiroidi (doğuştan tiroid hormonunun yüksek olması)
Bütün bunların yanı sıra bıngıldak normalin varyantı olarak çok erken kapanabilir. Bıngıldağın erken kapandığı durumlarda bebeğin baş çevresi ölçümü günde bir takip edilmelidir. Eğer suturlar kapanmadı ise bebeğin beyin gelişimi normal olarak devam eder ve baş çevresi normal seyrinde büyür.
Bazen kontrole gelen annelerden duyuyoruz; ”Bıngıldağı erken kapandı, D vitaminini kestim.” Her ne olursa olsun D vitamini damlası kesilmemelidir. İlk 2 yaşta önerilen günlük iu D vitamini damlası kesinlikle bındağın erken kapanmasına neden olmaz.
Bıngıldağın (ön fontanel) doğumda 6 cm den büyük olması veya aydan sonra kapanmaması durumudur.
Bıngıldağın büyük olması veya geç kapanmasının başlıca nedenleri;
kafa içi basınç artışı (menenjit, hidrosefali vb.)
subdural hematom (beyin kanaması)
konjenital hipotiroidi (doğuştan tiroid hormonunun düşük olması)
osteogenezis imperfekta (cam kemik hastalığı)
raşitizm (D vitamini eksikliği)