Bebekler Ne Zaman Rüya Görür

Yaşamın ilk haftaları ve aylarında uyku, bebeğinizin beyninin büyümesine ve bilgileri işlemesine yardımcı olur. Her yaşta uyku, deneyimlerimizi bütünleştirmemize ve bilgimizi artırmamıza yardımcı olan hafızayı pekiştirmeye yardımcıdır. Bebekler dünya hakkındaki bilgileri sağlamlaştırma sürecinden geçerken, uykunun önemi göz ardı edilemez.

İç çekişlerini ve homurdanmalarını duyduğunuzda veya göz kapaklarının titrediğini gördüğünüzde, bebeğinizin ne hakkında rüya gördüğünü veya rüya görüp görmediğini bilemeyebilirsiniz. Yenidoğanların uyku döngüleri hakkında bilinenlere göre, bebekler eğer aktif olarak rüya görüyorsa, en çok rüyayı hayatlarının ilk iki haftasında görüyor olabilirler. Bunun nedeni, hızlı göz hareketi (REM) içinde geçirdikleri uyku süresidir.

REM aşaması, vücudun tamamen gevşediği ve beynin aktif olduğu zamandır. Aynı zamanda rüya görme ile ilgili aşamadır. Yetişkinler uykularının yaklaşık yüzde 20'sini REM'de geçirirler. Amerikan Pediatri Akademisi, yenidoğanların uykularının yaklaşık yüzde 50'sini REM'de geçirdiğini tahmin ediyor. Bu nedenle, yeni bebeklerin hepimizden daha fazla rüya görebileceği düşünülüyor.

Ancak daha büyük çocukların ve yetişkinlerin öncelikle REM uykusu sırasında rüya gördüğü biliniyor diye bebeklerin de rüya gördüğü anlamına gelmez. Nörobilimciler, rüyaların gerçekleşmesi için çocukların bir şeyleri hayal etme kapasitesini kazanmış olmaları gerektiğini söylüyor. Başka bir deyişle, bildiğimiz şekilde rüya görmeyi deneyimleyebilmek için görsel ve mekansal olarak inşa edebilmeleri gerekir.

Bu nedenle, bir bebek konuşmaya başlayana kadar, uyuduklarında gerçekte ne olduğunu anlayamayız. Hayallerinin samimi dünyasını kelimelere dökmeleri gerekiyor.

BEBEKLER VE SİRKADİYEN RİTİMLER

Yeni doğan bebeklerin uykusu, tanımlanmış bir sirkadiyen ritmi takip etmez. Sirkadiyen ritim; dünyanın kendi ekseni etrafında yaklaşık 24 saat süren dönüşünün canlılar üzerinde oluşturduğu biyokimyasal, fizyolojik ve davranışsal ritimlerin tekrar edilmesi olarak tanımlanmaktadır.

Bir bebeğin tam uyku döngüsü, bir yetişkininkinin yaklaşık yarısı kadardır. Kısa uyku nöbetleri, aç bir bebeğin beslenmesini ve düzenli olarak kontrol edilmesini sağlar. Bu, ani bebek ölümü sendromu riskini azaltmaya yardımcı olur.

Melatonin, uyuşukluğa neden olan hormondur ve doğumdan önce bebeğin dinlenme düzenini etkiler. Ancak sirkadiyen ritimler, yaşamın ilk günlerinde rahim dışında ortaya çıkmaya başlamaz. Bebekler gecenin büyük bir bölümünde uyumaya alıştıktan sonra, REM evresinde geçirdikleri süre giderek kısalacak ve daha uzun derin uyku nöbetleri geçireceklerdir.

H. Kübra ERGİN

[email protected]

Yeni doğmuş bebekleri uyurken seyrettiniz mi?

Göz bebekleri kıpır kıpır oynar durur. Bazen gülümser, bazen de dudaklarını büzer, ağlamaklı bir şekilde iç çekerler&#;

Bebekler, yetişkinlerden çok daha fazla uyudukları gibi, çok daha fazla rüya görürler. Bir bebeğin uykusunun yaklaşık yarısı REM uykusu denilen, göz hareketlerinin yoğun olduğu dönemde geçer. Bilim adamları rüyaların büyük çoğunluğunun da bu dönemde görüldüğünü tespit etmişlerdir.

Çocuklar ilkokul çağına geldiklerinde dahî, uykularının yaklaşık çeyreği REM döneminde geçmektedir. Yetişkinlerde ise bu süre gittikçe azalarak gecede toplam bir-bir buçuk saate kadar düşer. Ancak yine de rüya görmek bir insan için çok büyük bir ihtiyaç olmaya devam eder.

Son zamanlarda bazı bilim adamları; «insan bedeninin dinlenmek için uykuya mutlak bir ihtiyaç duymadığını, uykunun asıl hikmetinin rüya görmeye bir imkân sağlamak» olduğunu tespit etmişlerdir. Hattâ bir gece boyunca rüya görecek kadar derin uyku uyumasına izin verilmeyen bir kişinin, ertesi gece bunu telâfi edecek şekilde iki kat daha fazla rüya gördüğü anlaşılmıştır.1

Uyku ve rüya, pozitivist felsefeyi benimsemiş bilim adamları için dahî esrarını korumaktadır. Her ne kadar onlar, rüyaların; «beynin kayıtlarını düzenlemesi; bunun için gereksiz detayları silip, günlük tecrübelerin hâsılasının ana hâfızaya kaydedilmesi faaliyeti» olduğunu ileri sürseler de, bu izahın pek çok rüyayı açıklayamadığını kabul etmektedirler. Bilim adamlarının açıklayamadığı hâdiselerin başında, yeni doğan bebeklerin nasıl olup da rüya görebildikleri meselesi gelmektedir.

Halk arasında bebeklerin uyku sırasında gülümsemelerine; «meleklere güldüğü» yönünde bir açıklama getirilir. İşin doğrusu bilim adamları da bu konuda daha ikna edici bir açıklama getirebilmiş değillerdir.

Çünkü yeni doğan bebek, etrafını ancak belli belirsiz ışık huzmesi olarak görebilmektedir. Otuz santim kadar yakınındaki yüzleri seçmesi için bile haftaların geçmesi gerekmektedir. Oysa bebekler, henüz anne karnında, karanlıklar içinde bulunurken bile REM uykusu devirleri yaşamaktadırlar. Acaba bu bebekler henüz göze hitap eden hiçbir etki almadıkları hâlde rüyalarında ne görmektedirler?

Bilim dünyası bu sorunun cevabını bulmak için bir araştırma yöntemi bulabilecek mi, bilemiyoruz. Ancak, uyku ve rüya mevzuunda âlimlerimizin görüşlerini değerlendirecek olursak, belki bu esrarı biraz aralamamız mümkün olabilir.

Medeniyetimiz rüyaları, insanın ruh ve bedenden müteşekkil iki tabiatlı yaratılışına bağlı olarak açıklar. Buna göre yetişkinlerin rüyalarının bir kısmı günlük hâdiselerin tesiriyle beyinde meydana gelen görüntülerdir. Bazı rüyalar ise rûhun bedenle irtibatının kesilip ruhlar âlemine yönelmesiyle görülmektedir. Hadîs-i şerifte bu açıdan rüyaların üç türlü olduğu bildirilir:

“Nefsin sayıklaması, şeytanın korkutması ve Allâh’ın müjdelemesi.” (Buhârî, Tâbîr, )

İbn-i Haldun, son gruba giren rüyaları şöyle izah eder:

“Rüya rûhânî bir şey olup, uykuda iken, insanî rûhun, mânâlar âlemine dalması sonunda, gaipten kendisine akseden varlıkların şekil ve sûretini bir anda görmesinden ibarettir. Çünkü kişi, uyku hâlinde ten ve maddî şeylerle olan ilişiğini kestiği için (diğer rûhânî varlıklar gibi o da rûhânî bir varlık şeklini alır) gaybî âleme yönelir, melekleri ve diğer latif cisimleri müşahede eder.”2

Esasen rûhumuz rüya âleminde pek çok bilgi görmekte, ancak bunlardan sadece bir sûrete büründürüp, hâfızaya alabildiği kısmı hatırlamaktadır. İbn-i Haldun’a göre rüyanın rumuzlu bir dil kullanmasının sebebi de budur. Rüyalarda görülen latif (mânevî-soyut) varlıklar ancak remizlere büründürüldüğü takdirde hatırlanabilmektedir.

Belki insanoğlu, dünya hayatına kuvvetli bir ilgiyle yönelip bağlandıkça, bebeklik çağında çok daha kuvvetle irtibat hâlinde olduğu mânâ âlemleriyle alâkasını yitirmektedir. Şayet bir insan dünya hayatına olan ihtiras ve düşkünlüğünü azaltsa, mânâ âlemiyle bağını koruyabilecek, böylece dünyaya dalıp anavatanını unutmayacaktır.

Erzurumlu İbrahim Hakkı, Mârifetnâme isimli eserinde insan kalbinin dünya görüntülerinden kurtulmasının şartını şöyle açıklar:

“Allah dostları demişlerdir ki; Rûhun berzah âlemine açılmış iki penceresi vardır: Uyku ve ilham. Rüyada bazen insan ileride başına gelecek hâlleri aynen, bazen de rumuzlu görür ki, bu ancak tabir ettirilmekle öğrenilir. Eğer duyu organları dış âleme kapalı, gönül aynası her türlü kötülüklerden temizlenmiş, cilâlı ise Levh-i Mahfuz’daki mânevî sûretler ve bilinmeyen emirler gönül aynasına akseder ve görülür. Eğer duyu organları dış âlemle meşgul, gönül aynası paslı ise, ruh; bu âlemi seyredemez. Ruh rüyada, duyuların hâfızada bıraktığı hayallerle uğraşır.”

Bu noktada İmam Rabbânî’nin tasavvuf yolunun maksadını anlatan sözlerini de zikredecek olursak, meselenin biraz daha aydınlanacağını ümit edebiliriz:

“Ruh bu bedene gelmeden önce, mukaddes âlemi biraz biliyordu. Bedene gelince, bu bilgisi kalmadı. Bu yolun büyükleri, rûha eski bilgisini hatırlatacak bir yol buldular.” 3

İnsanoğlunun bu dünyada beden elbisesi giymeden önce ruhlar âleminde, bilmediğimiz bir şekilde hayat sürdüğünü yahut birtakım bilgilere muhatap olduğunu kabul edecek olursak, bebeklerin rüya görmesine taaccüp etmeyeceğimiz ortadadır. Hattâ belki bu görüşü kabul etmek yetişkinlerin rüya görme ihtiyacını da en iyi şekilde açıklamaya kavuşturacaktır. Hiç şüphesiz insan rûhu, kendisine dar gelen madde âleminden çıkıp, asıl vatanında bir nefes almaya muhtaçtır.

Hem rüyalar hususundaki bu görüşü kabul etmek bilim adamlarının ileri sürdüğü fikirlere de büsbütün aykırı değildir. Bilim adamları beynin; REM uykusu sırasında günlük tecrübe ve bilgilerini tertip ve tasnif ettiğini düşünmektedirler. Rûhun, bilgileri anlamlandırmak ve tasnif etmek için, neye göre ve nasıl bir değerlendirme yaptığını ise sadece bilimin yöntemleriyle bilmek mümkün değildir.

Oysa rûhun her günün hâdiselerinden elde ettiği tecrübeyi, ruhlar âleminde temâşâ ettiği, «latif ve mânevî varlık ve değerlere» göre işleyip, mânâlandırıp tasnif etmesi akla aykırı değildir.

Bu noktada Eflâtun gibi filozofların, kendisinden evvelki bilgelerden aktardığı kadîm hikmet birikimini de değerlendirmemize katacak olursak; «Aslında her öğrenme bir hatırlamadır.» diyebiliriz.

İnsanoğlu dünya hayatının bir imtihan olmasının gereği olarak bu dünyaya gelirken ana vatanını unutmaktadır. İlâhî rahmet ise insanı bu hâlde bırakmayıp, hatırlatıcılar göndermektedir.

Bütün bu bilgi ve görüşleri bir arada değerlendirdiğimiz zaman, Kur’ân-ı Kerim’de sık sık bahsedilen, «insanın unutkanlığı» ve vahyin bir «zikir» (hatırlatma) olması yepyeni anlamlar kazanmakta; bu arada tasavvuf hayatının, nasıl bir eğitim modeli olduğu bir derece olsun açıklığa kavuşmaktadır.

1 Metehan IRAK, Farklı Bir Bilinçlilik Durumu: Uyku; Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü; PİVOLKA Yıl: 4, Sayı 16, s. 3.
2 İbn-i Haldun, (Trc. Zakir Kadirî UGAN), Mukaddime, MEB Basımevi, İstanbul, , c. 1, s.
3 İmam Rabbânî; Ahmed Faruk Serhendî; Yeni Mektûbât Tercemesi; Işık Kitabevi Mektup s.

Pek çok kişi bebeklerin uykusunda neden gülümsediğini ve mırıldandığını merak ediyor. Bebeklerin bu davranışları bazı kimseler için sadece bir refleks olarak değerlendirilirken bazıları ise bebeklerin aslında rüya gördüklerini düşünüyor. Peki bebekler gerçekten rüya görebilir mi? Bebekler rüya görmeye ne zaman başlar? Rem uykusu nedir?

Bebekler doğdukları andan itibaren dünyaya uyum sağlamak için birçok mekanizmaya sahiptirler. Uyku da en önemli mekanizmalardan biridir. Pek çok kişi bebeklerin uykudayken gülümsediğine ve mırıldandığına şahit olmuştur. Bebeğin bu tatlı halleri izlemeye doyulmazken, asıl sebebi de oldukça merak ediliyor. Bebeklerin dünyasını anlamak her ne kadar zor olsa da aslında bazı hal ve tavırlar bir takım sinyaller verir. Bunlardan biri de rüya görüp görmedikleri. Bebekler de tıpkı yetişkinler gibi rüya görürler. Araştırmalara göre bebekler anne karnındayken rüya görmeye başlıyor. Çoğunlukla REM adı verilen uyku sırasında hız göz hareketleriyle kendini ele verir.

Bebekler rüya görür mü

İLİŞKİLİ HABERUyumayan bebeklere okunacak en etkili dualar! Huzursuz bebeklerde rahatlatan dualar

BEBEKLER RÜYA GÖRMEYE NE ZAMAN BAŞLAR?

Bebeklerin rüya görme serüveni, dışarıdan gelen sesler ve ışıklar doğrultusunda başlar. Bu da REM uykusunu beraberinde getirir. REM uykusu sırasında vücut gevşer ve beyin aktiftir. Yetişkinler genellikle bu uyku evresinde hareketsiz kalırken bebekler tam tersi reaksiyon gösterirler. Kıpırdamak, dönmek ve hatta ağlamak, ebeveynlerin bebeklerinin kötü bir rüya görüp görmediğini sorgulamasına neden olabilir. Uyku sırasında ağlayan bebekler, daha önce meydana gelen bir şeyi yaşıyor olabilir, bu da onun için görülen rüyanın bir anı olduğu anlamına gelir. Nitekim bebekler, dünyadaki henüz kısıtlı olan yaşantısında bazı önemli tecrübeleri rüyalar sayesinde öğrendiği düşünülür.

Bebekler rüya görmeye ne zaman başlar

Pediatrik rüya görme konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarından biri olan psikolog David Foulkes'a göre, bebeklerin çevrelerindeki dünyayı algılama yetenekleri, insanların yanlışlıkla rüya görebileceklerine inanmalarına neden oluyor. Foulkes'un Harvard University Press tarafından yayınlanan "Children's Dreaming and the Development of Consciousness" adlı çalışması, bir organizmanın gerçekliği algılama yeteneği varsa, o organizmanın da bir gerçekliği hayal edebilmesinin çok olası olduğunu kaydeder.