Bebekler anne karnından itibaren bir gelişim sürecine girerler. Bebekler bu süreçte çeşitli evrelerden geçer ve her evre başlangıcında bazı değişimler yaşarlar. Genellikle ebeveynler bu dönemde bebeklerinde görmeye alışık olmadıkları bazı huylara ve ağlama krizlerine tanıklık ederler. Avrasya Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Mehmet Ali Talay, bebeklerdeki büyüme ataklarını anlatıyor.
Bebeklerde büyüme atakları nedir?
Bebeklerde zihinsel ve bedensel olarak görülen değişim süreçlerine büyüme atakları denir. Çoğu bebek atak dönemlerinde çok huysuz olabilir, sürekli ağlayabilir, saatlerce uyuyabilir veya kucak isteği artabilir. Bu dönemde ebeveynlerin üzerine düşen görev, sabırla bebeğin ihtiyaçlarına karşılık vererek ona karşı uygun yaklaşımı bulmaktır.
Atak sonrası bebeğin ilk adımlarına şahit olabilirsiniz
Zihinsel ve fiziksel açıdan bir değişim sürecine giren bebeklerde büyüme ataklarını gözlemlemek çok normaldir. Çünkü bebekler bu evrelerde çevrelerini tanımaya ve keşfetmeye başlarlar. Dolayısıyla her yeni durum ve olay, bebeğin alıştığı rutini etkiler. Bu noktada beslenme, uyku gibi alışkanlıklarda değişimler yaşanması kaçınılmazdır. Atak dönemi ebeveynler için ne kadar zor olsa da, ataklardan sonra bebeğin ilk kez emeklediğini veya yürüdüğünü görmek büyük bir hediyedir.
Bebeklerde büyüme atakları takvimi nasıldır?
Aydan aya farklılık gösteren ataklar genellikle 2, 3, ve 6. haftalarda ve 3, seafoodplus.infoa gözlemlenir. Son olarak ise seafoodplus.infoşta bir atak dönemi geçirirler. Genellikle 2 ila 4 gün süren bu ataklar, 2 yıla kadar toplamda 10 kez geçirilir.
İlk gülücüklere adım adım
4 ve 5. haftalar arasında görülen ilk atakta bebeğin yüzünü daha net görebilirsiniz. Uyuduğu sürenin ilk zamanlara göre nispeten daha az olduğu bu dönemde bebeğinizin ilk gülücüklerini görebilirsiniz. Diğer ataklara göre daha sakin geçen bu dönemde iç organlar ve metabolizma gelişir. Aynı zamanda duyular daha da hassaslaşır.
Kollar ve bacaklara özgürlük
7 ila 9. haftalar arsında görülen büyüme atağı genellikle ilk atağa göre zorludur. Çünkü bu dönemde bebekte sıklıkla gaz sancıları başlar dolayısıyla daha huysuzlaşır, uykusundan sık sık uyanabilir. Aynı zamanda bu dönem bebeğin daha da hareketlendiği bir zaman aralığıdır. ellerini, kollarını incelemeye ve biraz daha hareketlenmeye başlar. Kol ve bacaklarının duruşunu kontrol etmeyi öğrenir.
Dünyayla tanışma vakti
11 ve haftalar bebeklerin hareketlenmeye başladığı dönemdir. Kaslarını daha rahat hareket etmeyi öğrenebildiği için gaz problemleri azalır. Değişik sesler çıkartabilir, salya akıtabilir. Kolları ve bacaklarıyla nesnelere dokunabilir. 14 ve haftalarda ise kusma problemleri azalır. Parmak kasları gelişir, oyuncak veya emziği sıkıca tutabilirler. Seslere tepki verir, ismi söylendiğinde dönüp bakabilir.
İlişkiler hassaslaşıyor
22,5. ve 26,5. haftaları arasında anneden ayrıldığında ağlamalar başlar, her gördüğünü isteme eğilimindedir. Aynı zamanda söylenen kelimeleri tekrar ettiği bir dönemdir. 33,5. ve 37,5. Haftaları arasında her şeyi kategorilendirmeye başlar. Nesnelerin, duyuların, insanların ve hayvanların belli gruplara dahil olduğu ayırt edebilir. Nasıl hissetmesi gerektiğine karar verir, bir anda ağlarken saniyeler sonra gülme krizine girebilir.
Değişim şimdi başlıyor
50,5. ve 54,5. haftaları arası asıl değişimin başladığı dönemdir. Günlük hayatın rutinlerini keşfetmeye başlar. Giysilerini kendisi getirerek dışarı çıkmayı talep edebilir, oyuncaklarıyla oynarken hayal gücünü kullanır, yeni yeni beceriler kazanır. 59,5. ve 64,5. haftaları arasında ise kurallar dönemi başlayabilir. Hayır.”, “Dur.”, “Yapma.” gibi komutları anlayabilir. İstediğini yaptırmak için sürekli ağlayabilir.
Son atak ve rahatla…
70,5. ve 76,5. haftalarında bebeğin son ataklarının yansımaları görülür. Bu döneme istediğimi yaparım tavrı damga vurur. Dürüst, faydalı veya dikkatli olmak gibi kavramları algılamaya, kendi değerlerini oluşturmaya başlar. aynı zamanda sen ve ben kavramlarını keşfeder, ilk çizimlerini yapmaya başlar.
ETİKETLER: avrasya, doktor, hasta, hastane, insan, sağlık, şifa
Bebeklerin gerek zihinsel gerekse fizyolojik olarak geçirdiği tüm atak dönemleri, onlar için yeni fırsatlardır. Çünkü öğrendikleri her yeni yetenek, bebeklerin genel davranışını etkiler. Zahmetli bir dönem olsa da olumsuzluklardan çok bebeklerin kazandığı yeni becerilere odaklanmak oldukça önemlidir.
Büyüme, atak ya da sıçrama olarak bilinen bu dönemler, bebeğin doğumundan kısa bir süre sonra başlar ve aylık olana kadar geçen sürede 10 kez gerçekleşir.
Bebekler belirli haftalarda, büyüme atağı yaşarlar. Geçirdikleri büyüme ataklarının süreleri ise değişkendir. Bu büyüme atakları hem zihinsel hem de fizyolojik olarak gerçekleşebilir. Bebekler atak dönemlerinde içerisinde oldukları çevrelerin daha çok farkına varırlar, ihtiyaçları değişir, beslenme ve güven ihtiyaçlarına yenileri eklenir.
Gülmek, oyuncağına vurarak çıkardığı sesi dinlemek, alkış yapmayı öğrenmek, ebeveynini tanıyıp izlemek, yüzüstü dönebilmek, oturmak, emeklemek ve yürümeye başlamak gibi beceriler bu gelişimlerden bazılarıdır.
Bebekler atak dönemlerinde motor ve zihinsel gelişimlerinin yanı sıra sosyal gelişim anlamında da ciddi değişimler gösterebilirler. Çünkü bebeğin zaman içinde sinir sisteminin olgunlaşması, beyninin süratle gelişmesi ve bunlara bağlı olarak duygularının çeşitlenmesi, her büyüme atağı sonrasında onun dünyaya adapte olmasını daha da kolaylaştırır.
Bununla birlikte atak dönemlerinde yeni kazanılan beceriler; bebeğin çevredeki uyaranlara ilgisinin artması, beslenmeye vakit ayırmak istememesine ve beslenmeyi reddetmesine neden olabilir.
Atak döneminde meydana gelen değişimler, atak döneminin içerisinde ya da atak dönemi bitiminde fark edilebilir.
Atak Dönemleri Nelerdir ve Hangi Haftada Gerçekleşir?
1. Atak: Beşinci Hafta Atak Dönemi Değişen Duyular Dünyası
2. Atak: Sekizinci Hafta Atak Dönemi Oluşumlar Dünyası
3. Atak: On ikinci Hafta Atak Dönemi Yumuşak Geçişler Dünyası
4. Atak: On Dokuzuncu Hafta Atak Dönemi Olaylar Dünyası
5. Atak: Yirmi Altıncı Hafta Atak Dönemi İlişkiler Dünyası
6. Atak: Otuz Yedinci Hafta Atak Dönemi Kategoriler Dünyası
7. Atak: Kırk Altıncı Hafta Atak Dönemi Zincirleme Olaylar Dünyası
8. Atak: Elli Beşinci Hafta Atak Dönemi Programlar Dünyası
9. Atak: Altmış Dördüncü Hafta Atak Dönemi İlkeler Dünyası
Atak: Yetmiş Beşinci Hafta Atak Dönemi Sistemler Dünyası
Sekizinci Atak Dönemi: Hafta Atağı
Bir bebeğin Haftada doğduğu düşünüldüğünde, 8. atak dönemi hafta civarında gerçekleşir. (40 haftadan önce doğan bebekler için atak dönemi hesaplaması, muhtemel doğması gereken tarih ile doğduğu tarih arasındaki fark eklenerek tespit edilir. Örneğin: 39 Haftada doğan bir bebek, Hafta atağına doğumunun ardından 56 hafta sonra girer.)
Sekizinci Atak Dönemi: Kazanılacak Özellikler
Sekizinci Atak Dönemi Nasıl Kolaylıkla Atlatılabilir?
Bebeğinizin gerçekleştirdiği sekizinci atak dönemi, yoğun olarak deney yapmayı seveceği bir dönemdir. Örneğin; bebeğiniz oyuncaklarının nasıl düştüğünü, nasıl yuvarlandığını veya nasıl zıpladığını görebilmek için sürekli oyuncaklarını veya çeşitli nesneleri etrafa fırlatabilir. Bebeğiniz bu davranışı sergilediğinde, ona kızıp yargılamak yerine; kendisine ya da bir başkasına zarar vermediği sürece müdahale etmemeniz gerekir.
Çünkü bu durum, onun nesnelerin özellikleri ile ilgili çok sistemli bir şekilde deney yapıp deneyimleme yoludur.
Edindiği bu deneyimleri, ileride ihtiyaç duyduğunda bir şeyleri hangi yolla yapacağı konusunda karar verirken kullanacaktır. Kısacası bebeğiniz dünyanın nasıl işlediğini, bu şekilde öğrenecektir.
Bebeğinizi, bu atak döneminde oldukça kendisine çeken yemek yapma ve temizlik yapma gibi işlerinize dahil edebilirsiniz. Örneğin siz yemek yaparken, kucağınızda kontrollü bir şekilde yemeği karıştırmasına izin verebilirsiniz. Alacağınız oyuncak bir vileda ile, siz yerleri temizlerken onun da sizi taklit etmesi de iyi bir fikir olabilir.
Bebeğinizin her atak döneminde olduğu gibi, bu atak döneminde de uyku sorunları yaşaması normaldir. Çünkü keşfedecek hala çok şey vardır ve uyku bunları engelleyici bir roldedir. Ancak bu uykuya direnme, beraberinde huzursuzluğu ve beslenme reddini getirebilir. Dönemin geçici olduğunu bilmeniz ve sabır göstermeniz gerekecektir.
Uykuya geçişini hızlandırmak için, uyku rutinleri oluşturmanız ve uyku saatine yaklaştığınızda onu gereğinden fazla uyaracak nesneleri ortadan kaldırmanız iyi bir fikir olabilir.
Her şey yolunda giderken, bebeklerin bir anda iştahının kesilmesi, uyku düzeninin bozulması ya da ağlama krizleri yaşaması birçok ebeveyni korkutmaktadır. Ancak genellikle bu durumun nedeni büyüme ataklarıdır. Bebeğinizin hangi haftalarda büyüme atağı geçireceğini bildiğiniz sürece hem endişeleriniz azalır hem de bebeğinizin bu dönemi daha rahat atlatmasını sağlayabilirsiniz.
Bu sebeple Budizzz ailesi olarak, bebeklerde ay ay büyüme ataklarını, nedenlerini ve büyüme ataklarında yapılması gerekenleri bir araya getirdik. Ayrıca belirtmek isteriz ki Ay Ay Bebek Gelişim rehberimizi de takip ederek, bebeğinizi her ay nelerin beklediğini izlemeniz de faydalı olabilir.
Bebeklerin belli periyotlarda yaşadığı, ağlama krizleri, iştahta azalma, uyku düzeninde bozulma, ruh halinde değişimler şeklindeki ataklardır. Bebeklerin önemli fiziksel ve bilişsel gelişimler gösterdiği dönemlerdir.
Bebeğinizin düzenindeki ve ruh halindeki değişimler, sizi korkutsa ve zor günler geçirmenize neden olsa da her büyüme atağı sonrasında, bebeğiniz ciddi bir ilerleme kat eder. Bu zor günler sonrasında, bebeğiniz bir anda emeklemeye, yürümeye ve daha birçok yeni beceri geliştirmeye başlar.
Bebeklerin büyüme ataklarına verdiği tepkiler farklı olabilmekle birlikte en yaygın belirtiler;
“Bebeklerde büyüme atakları ne zaman olur?” sorusunun cevabını bildiğiniz sürece, bebeğinizi gözlemlemeniz ve bebeğinize özel belirtileri saptamanız daha kolay olacaktır.
Büyüme atağı yaşayan bebeğinize yapabileceğiniz en büyük yardım ataklara hazırlıklı olmak ve bebeğinizin size olan ihtiyacının arttığı bu dönemde, onunla daha fazla ilgilenerek güvende hissetmesini sağlamaktır.
Her bebeğin büyüme atağı süresi kendine özel olsa da genellikle 3 gün ilâ 1 hafta arasında değişmektedir. Burada belirleyici olan ise bebeğinizin yaşıdır; ilk 6 ayda gün süren büyüme atakları, bebeğinizin yaşı ilerledikçe 10 güne kadar uzayabilir.
Sizin için hazırladığımız listeden bebeğinizin hangi haftalarda büyüme atağı yaşayacağını öğrenebilir, tıklayarak ise o hafta yaşayacağı büyüme atağının ayrıntılarına ulaşabilirsiniz. Büyüme atağı haftası hesaplamak için tek yapmanız gereken ise bebeğinizin doğum tarihinden itibaren geçirdiği 7 günlük periyodları saymanız.
UNİCEF'in İlk Anlar Önemlidir projesi kapsamında oluşturulan bebek gelişim evreleri kitapçığına da mutlaka göz atmanızı tavsiye ederiz.
Bebeklerin önemli bilişsel ve fiziksel gelişimlerden geçtikleri dönemlere büyüme atağı denmektedir.
Bebeklerde büyüme atakları belirtilerinin en yaygınları, iştahta azalma, uyku düzeninde bozulma ve sebepsiz huzursuzluktur.
Bebekten bebeğe değişmesine rağmen, bir büyüme atağı ortalama 2 ilâ 10 gün sürer.
Bebeklerin yaşaması beklenen son büyüme atağı Haftada gerçekleşir.
Küçük yavrunuz dünyaya geldikten sonra özellikle ilk bir sene içerisinde hızlı bir gelişim gösterir. Bazı ebeveynler bebeklerinin bir günde, hatta bir gecede büyümüş olduğunu fark edebilirler. Ancak bu büyümeler, ne yazık ki çoğu zaman sessiz sedasız gerçekleşmez.
Miniğinizde dönem dönem uyku problemleri, ağlama krizleri, beslenme düzeninde bozukluklar görebilir; adlandıramadığınız ve sebebini bulamadığınız durumlarla karşı karşıya gelebilirsiniz. Çoğu kişinin hakkında detaylı bilgiye sahip olmadığı, ancak hemen her bebeğin gelişiminde meydana gelen bu durumlara büyüme atakları adı verilmektedir.
Peki atak dönemi nedir? Ne zaman ve nasıl gerçekleşir? Bu süreçlerde neler yapılabilir? Gelin birlikte inceleyelim.
Bebeğin boy, kilo ve baş çevresi gibi fiziksel özelliklerinin aniden gelişim gösterdiği, bu gelişime bir tepki olarak bebekte ani duygu durum değişimlerinin yaşandığı ve sebebi olmayan ağlamalar, huzursuzluklar, acıkmalar veya iştahsızlık olarak kendini gösteren olaya ‘Büyüme Atağı’ yani ‘Growth Spurts’ denilmektedir.
Bebeklerde büyüme atakları, normal bir süreçtir. Her çocukta farklılıklar gösterebilir. Bu atak sırasında çocuğunuz, fiziksel yönden hızlı bir gelişim yaşarken aynı anda dış dünyayla ilgili yeni bir şey keşfeder veya yeni bir yetenek kazanır.
Miniğinizin kıyafetlerinin birden küçük gelmesi, hastalık veya diş çıkarma gibi başka bir neden yokken ortaya çıkan keyifsiz ve neşesiz hâller bu süreçte sık yaşanır. Bunun yanı sıra, bu geçişin bir artısı olarak yavrunuzda yeni bir olay gözlemleyebilirsiniz.
Örneğin; bir günde emeklemeyi öğrenmesi, basit sesler ve heceler çıkarması, gülmesi veya yürümesi gibi eylemler bu dönemlerde gerçekleşmektedir.
Ortalama gerçekleşme zamanlarını tahmin edebilseniz de, her bebeğin atak dönemi farklılık gösterir. Yaşadığınız durumun nedeninin bir atak olup olmadığını anlamanıza yardımcı olacak bazı püf noktalar vardır ve yavrunuzun hızlı gerçekleşen bu büyümelere uyum sağlayabilmesi sırasında birtakım belirtiler gözlemlersiniz.
Atak belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
Bazen iştahsızlık bazen de sürekli bir acıkma şeklinde kendini gösteren bu belirti, miniklerin vücudunda meydana gelen değişimler nedeniyle beslenmeye odaklanamamaları veya büyümenin getirdiği acıkma ve daha sık beslenme ihtiyacı olarak ortaya çıkabilir.
Gece bir kez emmesi yeterliyken birden kez uyanıp emmek istiyorsa, mamasını bitirmesine rağmen hala aç olduğunu belli ediyorsa, sütünüzün yetmediği ve doymadığı gibi endişelere kapılıyorsanız ya da güzel güzel emerken birden iştahı kesildiyse yavrunuz büyüme atağı yaşıyor olabilir. Bu arada bu dönemlerde iştahsızlık, iştah artışına kıyasla daha az gözlemlenmektedir.
Bebeğinizin iştahını artıracak 5 öneri! Konulu yazımız bu dönemde size yardım edebilir. Aşağıdaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
seafoodplus.info
Aynı beslenme düzeninde olduğu gibi uyku düzeni de bu dönemlerde değişiklik gösterebilir. Bebeğiniz sürekli uyuma isteğinde olabilir veya uyumayabilir.
Uyuma hâline, uyku sırasında vücutta üretilen büyüme hormonu artışı neden olmaktadır. Deliksiz uyuyan meleğiniz gece sık sık uyanıyorsa, gündüz uykuları kalktıysa ya da eskiye göre birkaç gün devamlı bir uyuma hâli içerisindeyse geçiş yaşıyor olabilir.
Bebeklerde uyku sorunlar hakkında her şey! Konulu yazımız bu dönemde size yardım edebilir. Aşağıdaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
seafoodplus.info
Geçiş haftalarında minikler anne babaya daha düşkün olabilir. Sürekli kucak isteme, ten teması arayışı, gereksiz huysuzluklar ve keyifsizlik en sık yaşanan duygu değişimleridir.
Hasta değil, diş çıkarmıyor, ateşi yok, karnı tok, uykusunu aldı ama yine de durmadan ağlıyor.
En sık karşılaşılan ve ebeveynleri çaresiz bırakan atak belirtisi olan ağlama krizleri, miniklerin bu hızlı geçişlere uyum sağlama tepkisi olarak görülebilmektedir.
Bebeklerin gelişim evreleri genelde birbirinden farklı seyreder. Ancak uzmanların hemfikir oldukları konu, gözlemlenen belirtiler ve sonuçlar da göz önüne alındığında miniklerin belli haftalarda bu geçiş dönemini yaşadıkları yönündedir.
Bir çocuk, 2 yaşına gelene kadar toplamda 10 atak geçirmektedir. Bunlar ortalama 5, 8, 12, 19, 26, 37, 46, 55, 64 ve haftalarda meydana gelmekte ve yaklaşık gün arasında sürmektedir.
Hafta hesabı yaparken, meleğinizin doğduğu zaman üzerinden değil, doğmasını beklediğiniz hafta üzerinden hesaplama yapılmalıdır.
Örneğin, doğum 10 Temmuz tarihinde beklenirken 25 haziranda gerçekleşmişse atak zamanını belirlemek için 10 Temmuz’dan başlanarak hafta hesabı yapılmalıdır.
Dış dünyayla ilk tanışmanın olduğu dönemdir. Duyular, metabolizma ve iç organlar bu süreçte gelişir. Aynı zamanda bu süreçte bebeğinizin gece ve gündüz kavramlarını da öğrenmeye çalıştığını unutmamak çok değerli. Dünyaya geldiği ilk haftaların olduğunu düşünürsek, onun bazı ataklar yaşaması ve huysuzlanmasının normal olduğunu önce siz kabullenirseniz, onu sakinleştirmeniz daha kolay olur.
Vücuttaki kas ve tendonların algılandığı, bu nedenle gaz sancılarının yaşanmaya başladığı zamandır. Miniğiniz el ve kollarını keşfeder. Gün içerisinde çok fazla uyarana maruz kaldığı ve çok fazla şeyi öğrenmeye çalıştığından bebeğiniz gün sonunda yorgun düşer ve sık sık ağlamaya başlar.
2 aylık bebeğinizin atak dönemleri için uyku rutinleri oluşturmanızı, masajlar uygulamanızı ve sık sık onunla konuşmanızı tavsiye ederiz.
Yavrunuz sesini keşfeder, el ve kollarını hareket ettirerek nesnelere dokunmaya çalışır. Hareketlenmenin arttığı günler bu haftalarda yaşanır. Bu da daha fazla uyarana maruz kalmasını ve daha fazla bilgi edinmesini destekleyeceğinden daha sık yorulmaya başlar. Sağa sola dönme yetisini de geliştiren bebeğiniz daha fazla kendi vücudunu keşfetmeye başlar.
Bu dönemde de diğer dönemlerde olduğu gibi onu sakinleştirmek için masaj yapabilir, sık sık emzirebilirsiniz.
4 5 ayınıza gelen bebeğiniz için yeni bir atak dönemi başlar. Daha fazla dışa dönük olduğu bu haftalarda duyduğu her sese tepki veriyor olmasıyla birlikte emme sürelerinin kısaldığını fark edeceksiniz. Bu dönemde sizin sabırlı olmanız ve emzirmede kararlı olmanız bebeğinizi rahatlatacaktır.
Aynı zamanda bu dönemde bebeğinizin motor becerileri gelişmeye ve parmaklarını kullanmaya başlar. Çıkardığı sesler hecelere dönüşür. Adını duyunca tepki verebilir.
Taklit yeteneği gelişir. Anneden uzaklaşınca ağlama ve gördüğünü isteme gibi durumlar yaşanmaya başlar. Dolayısıyla bu haftada daha fazla ağladığını görebilirsiniz.
Kendi kararlarını kendi vermeye başlayarak birçok şeyi gruplara ayırmayı öğrenir. Çevresiyle daha çok etkileşimde olacağı bu dönemde bir ruh halinde değişkenlikler; sinir ve ağlama gözlemleyebilir. Bir anda güldüğünü de görebilirsiniz 🙂
Sıçrama zamanları içerisinde en uzun süreni ve en sıkıntılı olanıdır. Emekleme, yürümeyi öğrenme, kendi yemeğini tek başına yemeye çalışma gibi birçok yeteneğinin gelişme zamanıdır. Ortalama 45 gün sürer.
Bir yaşının tamamlanması ile birlikte ev içinde size yardım etmeye çalışmak gibi daha ileri beceriler kazanmaya başlar.
Koyduğunuz kuralları ve yaptığınız ikazları anlamaya başlar.
Sen, ben ayrımını öğrenir. Soyut kavramları algılamaya ve kendi fikirlerini oluşturmaya başlar.
Sıçrama haftaları her çocukta değişkenlik gösterebilir. Belirtilen haftalardan biraz daha önce veya sonra da geçiş yaşanabileceği bilinmelidir.
Bebeğiniz atak döneminde mi yoksa başka bir rahatsızlığı mı var? Bunu ayırt edebilmek kimi zaman oldukça zorlayıcı olabilir. Sıçrama dönemlerinin belirtileri, başka rahatsızlıkların belirtileri ile benzer özelliktedir.
Bu nedenle;
Küçüğünüzün sıçrama dönemlerine olan tepkilerini hafifletebilmek ve bu süreci birlikte daha rahat atlatabilmek için bazı yöntemler deneyebilirsiniz. Bu yöntemleri sizler için derledik;
Geçiş haftalarında;
Dilerseniz Çocuklarda Büyüme Geriliği Konulu yazımızı inceleyebilirsiniz: seafoodplus.info