Bebeklerde Karaciger Enziminin Yuksek Cikmasi

Çocuğunuzu karaciğer yağlanmasından koruyun

Eskiden sadece yetişkinlik döneminde görülen karaciğer yağlanması yaşam koşullarının değişmesiyle birlikte artık çocukluk döneminde de ortaya çıkıyor. Teşhiste geç kalındığında ise karaciğerde iltihap, karaciğerin normal yapısının ve sentez fonksiyonlarının bozulması, siroz, sonuçta da çocuğun karaciğer nakil adayı olmasına yol açabiliyor.

Çocuklardaki NASH (Non Alcolic Steatohepatit) yani "alkol dışı karaciğer yağlanmasına bağlı hepatit" hastalığının en önemli nedenleri şunlar:

• Obezite
• Hareketsizlik
• Tip 2 diyabet
• Bazı ilaçlar (Epilepsi ilaçları, steroidler).

Karaciğer yağlanmasının kesin bir belirtisi ve bulgusu yoktur. Bu nedenle de çocuklar doktor karşısına son aşama dediğimiz siroz olarak da gelebilir.

Karaciğer yağlanması olan bazı çocuklarda durum tek başına yağlanmadan karaciğer iltihabına döndüğünde karaciğer enzimlerinin yüksekliği tesadüfen saptanabilir, aynı şekilde karaciğerde büyüme de fark edilebilir.

Karaciğer yağlanması tesadüfen bulunabilir

Farklı nedenlerden dolayı çocuk doktoruna başvuran hastalarda tesadüfen yapılan karaciğer ultrasonografisinde de karaciğer yağlanması saptanabilir. Ama kesin ve net tanısı ne laboratuvarda karaciğer enzimlerinde yükseklik ne de ultrasonografi ile konulabilmektedir. Kesin tanı sadece karaciğer biyopsisidir. Ama her hastaya da karaciğer biyopsisi yapılamayacağı için öncelikle karaciğer yağlanması yapabilecek nedenler ortadan kaldırılmalıdır. Risk faktörleri taşıyan çocuklar için de fizik muayene karaciğer enzimleri ve ultrasonografiyi içeren tarama programlarının yapılması gerekiyor. Şüpheli görülen durumlarda da mutlaka çocuk gastroenterolojisinin olduğu merkezlere başvurulması gereklidir.

Karaciğer yağlanmasına karşı çocuğunuzu koruma yolları

Karaciğer yağlanması sadece 'şişman çocuk' hastalığı değildir. Normal kilodaki çocuklarda da olabilir. Ama şişman çocuklarda daha yüksek oranda görülür. Bu nedenle şekerden daha fazla tat veren fruktozlu gıdalardan çocukların uzak tutulmasıyla işe başlanabilir.

Alınacak önlemleri şöyle sıralayabiliriz:

1. Beslenme hayatımızın tüm dönemlerinde çok önemli bir yere sahiptir. Anne karnındaki bebek beslenmesinden tutun da yaşlılıktaki beslenmeye kadar her dönemdeki beslenme hayati önem taşır. Bu nedenle bebekler ilk 6 ay mutlaka tek başına anne sütü ile beslenmelidir. Çocuğunuza akşam evde tencere yemeği, salata, çorba gibi geleneksel Türk mutfağı yemeklerini yeme alışkanlığını kazandırmalıyız. En büyük tehlike tencere yemeği, salata sevmeyen sürekli fast food gıdalarla abur-cuburla beslenen çocuklardır.

2. Kalori bombardımanı olmanın dışında hiçbir faydası olmayan hazır kekler, kurabiyeler, tatlılardan, paketlenmiş meyve sularından ve asitli içeceklerden çocukların uzak tutulmasında fayda vardır. Beslenme çantalarında kesinlikle bu gıdalara yer verilmemesi gerekir. Bu gereksiz yiyecek ve içeceklerin yerine beslenme çantalarına içecek olarak ayran, yiyecek olarak da taze domates, marul, peynirle; tam buğday ekmeğinden yapılmış evde hazırlanmış sandviç olmasına dikkat edin.

3. Hazır meyve suyu vermek yerine, meyveyi tüketmesini sağlayın. Eğer çok meyve suyu istiyorsa, evde meyvelerden kendiniz taze olarak sıkıp hazırlayın. Ama aşırya kaçmayın.

4. Çocuğunuzun bilgisayar ve televizyon başında çok fazla zaman geçirmesine izin vermeyin.

5. Bir spor dalıyla ilgilenmesini, hareket etmesini ve yakın mesafelere yürüyerek gitmesini teşvik etmeye çalışın.

6. Öğün atlamak çocuğunuzun daha fazla acıkmasına ve abur cubur yemesine neden olacağından, öğünlerde, vaktinde yemek yemesine özen gösterin.

7. Aile sofraları hem aile içi kaliteli zaman geçirilebilecek en güzel yer, hem de aile bireyleri arasında iletişimin artmasında çok faydalıdır. Günümüzde şehir hayatı, iş saatlerinin düzensizliği bu mutlu aile sofralarını neredeyse imkansızlaştırır. Tüm aile bireyleri elinde bir tabakta, ayakta ya da televizyon karşısında bir şeyler atıştırır hale geldiklerinden akşam sofralarında bir arada olunamıyor. Bu nedenle akşam hep birlikte aynı sofrada yemek yemeye özen gösterin.

Vücut fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde yerine getirilebilmesi için pek çok biyokimyasal ve fizyolojik süreç bir arada çalışır. Bu süreçlerin önemli bir kısmı enzim adı verilen, özel protein yapılı maddelerin yardımıyla gerçekleşir. Vücudumuzda farklı görevler üstlenen bazı enzimler ise çeşitli sağlık sorunlarının tanısında kullanılan tahlillerde önemli veriler sunar ve hastalık tanısı konmasına yardımcı olur. Bu enzimlerden biri de alkalen fosfataz adı verilen enzimdir. Karaciğer, kemik, bağırsak ve paratiroid hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde kullanılır.

Alkalen Fosfataz Nedir?

ALP olarak da adlandırılan alkalen fosfataz; vücudumuzda kas-iskelet sistemi ile sindirim sisteminde yer alan çeşitli dokularda yoğun olarak bulunan ve önemli biyokimyasal reaksiyonların gerçekleştirilmesinden sorumlu bir enzimdir. Özellikle kemik dokusu ile safra yollarına ait dokularda bulunan ALP enzimi; alkali hücre şartlarında fosfor elementinin metabolizmasına ilişkin bazı fizyolojik olayların düzenlenmesinde görev alır.

Bu sayede, kemiklerin kalsiyum ve fosfor bağlayarak mineral depolamasından çeşitli maddelerin safra yoluyla vücuttan atılmasına kadar çeşitli biyolojik olaylarda ALP enzimi önemli görevler üstlenir. ALP enziminin görev üstlendiği dokularda çeşitli sağlık sorunlarının görülmesi durumunda, hücre içeriklerinin kana karışmasıyla birlikte kandaki ALP miktarı yükselmeye başlar. Bu nedenle, kan testlerinde ALP düzeyinin incelenmesi bazı hastalıkların tanısında yararlı bilgi sağlayabilir.

Alkalen Fosfataz Referans Aralığı Kaçtır?

Sağlıklı bir kişideki ALP enzimi miktarı yaş ve cinsiyete göre değişmekle birlikte ortalama 40 – IU/ml aralığında olması gerekir. Bu nedenle, ALP değerinin IU/ml değerinin üstünde çıkması durumunda, ALP yüksekliğinden söz edilebilir. ALP yüksekliği, bazı sağlık problemlerinin tespit edilebilmesi açısından önemli bir veridir.

ALP enzimi ölçümü; karaciğer ve safra yolları ile kemik metabolizmasının incelenmesinde kullanılan rutin değerlendirmelerden biridir. Ancak, kandaki ALP miktarı kas-iskelet problemleri, sindirim sistemi hastalıkları ve aynı zamanda karaciğer ve safra yollarına bağlı sorunların görüldüğü durumlarda yükselebildiğinden, bu değerin ayırıcı tanıda yardımcı olabilmesi için başka kan değerleri ile birlikte değerlendirilmesi gerekir. Dolayısıyla, ALP değeri; karaciğer fonksiyon testleri arasında yer alan GGT, ALT ve AST gibi enzimler ile kalsiyum, fosfor ve parathormon gibi kemik metabolizmasına ilişkin maddelerle birlikte incelenir.

ALP değeri nadiren de olsa yanlış veya yetersiz beslenmeye bağlı olarak C vitamini, folik asit ve fosfor gibi kemik dokuları için gerekli vitamin ve minerallerin eksikliğinde normal referans aralığından daha düşük düzeyde çıkabilir. ALP düşüklüğü oldukça nadir karşılaşılan bir durum olsa da altta yatan besin eksikliğinin giderilmesi ile düzeltilebilir.

Alkalen Fosfataz Hangi Durumlarda Yükselir?

Kanın içerisinde bulunan alkalen fosfataz miktarı; yoğun olarak bulunduğu dokularda görülen metabolizma değişiklikleri veya dokuları etkileyen sağlık problemlerinin varlığında yükselmeye başlar. Bu anlamda, aşağıdaki durumlarda kanda ölçülen ALP değeri yüksek çıkabilir:

• Hamilelik: Gebelikle birlikte gerçekleşen çeşitli fizyolojik değişikliklerin yanı sıra, ALP enziminin plasenta üzerinden kana karışması nedeniyle, alkalen fosfataz değeri hamile kadınlarda yüksek çıkabilir.

• Kemik rahatsızlıkları: Kemik kırıkları, enfeksiyon, kemiği etkileyen çeşitli romatolojik hastalıklar ve Paget hastalığı gibi sağlık sorunlarının görüldüğü durumlarda ALP değeri çok yüksek değerlerde ölçülebilir.

• D vitamini eksikliği: D vitamini kemik metabolizmasının düzenlenmesinde önemli rol üstlenen bir hormon gibi davranır. Bu nedenle, vücuda yeterli D vitamini alınmadığı durumlarda, kemiklerde hızlı bir yıkım süreci başlar ve buna bağlı olarak ALP değeri yükselir.

• Kemiklerde büyüme: Büyüme ve gelişme çağındaki çocuklarda kemik metabolizması oldukça hızlı olduğundan, ALP değeri sağlıklı çocuklarda yüksek çıkabilir.

• Kanser: Özellikle kemik kaynaklı tümörler ile kemiklere başka dokulardan geçen kanser dokularının metastaz yaptığı durumlarda ALP değeri artar.

• Safra yolları ile ilgili problemler: Safra yollarında tıkanmaya yol açan taş, tümör veya enfeksiyon gibi durumlarda yüksek ALP değerleri saptanabilir.

• Karaciğer hastalıkları: Safra üretiminden sorumlu karaciğer hücrelerinde yıkıma yol açan her türlü sağlık probleminin varlığında ALP değeri artabilir.

• Hormonal problemler: Kemik metabolizmasının düzenlenmesinden sorumlu paratiroit bezi kaynaklı parathormon gibi maddelerin miktarında görülen değişimler ALP değerinde artışa neden olabilir.

• Kronik hastalıklar: Kalp yetmezliği ve kronik böbrek hastalıkları gibi kronik hastalıklar kemik ve sindirim sistemi fonksiyonlarının çalışmasını olumsuz etkileyebileceğinden, bu hastalıkların görüldüğü durumlarda ALP değeri yüksek çıkabilir.

• Enfeksiyon hastalıkları: Enfeksiyöz mononükleoz gibi bazı enfeksiyon hastalıklarının seyrinde ALP değerinde artışlar gözlenebilir.

• İlaçlar: Karaciğer dokusunda yan etkilere neden olan parasetamol ve statinler ALP değerinde artışa yol açabilir.

Alkalen Fosfataz Yüksekliği Durumunda Nasıl Bir Yol İzlenir?

Alkalen fosfataz miktarında görülen artış tek başına herhangi bir hastalık tanısı konması için yeterli değildir. Her ne kadar çeşitli sağlık sorunlarının anlaşılması açısından önemli veriler sağlasa da ALP yüksekliğine neden olan asıl problemin tespiti uzman doktor tarafından yapılacak inceleme sonucunda mümkün olabilir. Bu nedenle, doktor tarafından hastalardan ayrıntılı hastalık öyküsü alınması ve detaylı fizik muayene yapılması son derece önemlidir.

Tüm bu incelemeler ışığında, ALP yüksekliğine yol açabilecek altta yatan neden tespit edilir ve bu hastalığa uygun bir tedavi planı oluşturulur. ALP değeri hem kemik hem de sindirim sistemine ilişkin problemlerin görüldüğü durumlarda yükselebildiğinden, bu iki hastalık grubunun birbirinden ayrılabilmesi için farklı tetkiklere de başvurulması gerekir. Kemik problemleri için direkt röntgen grafilerine başvurulur ve aynı zamanda kan kalsiyum ve fosfor değerleri veya kemik metabolizmasına ilişkin hormonların düzeyleri incelenir. Sindirim sistemi problemlerinde ise AST, ALT, GGT ve albümin gibi karaciğer fonksiyon testleri veya safra yollarının incelenmesini sağlayan ultrasonografi gibi yöntemler kullanılır.

Kemik problemlerinden kaynaklanan ALP yüksekliğinde altta yatan hastalığın spesifik tedavisi uygulanır. D vitamini veya mineral eksikliklerinde gereken miktarda vitamin ve mineral takviyesine başlanırken, kırık veya kemik tümörü gibi bazı rahatsızlıklarda cerrahi tedavi yöntemlerine başvurulması gündeme gelebilir. Yine kemik metabolizmasını düzenleyen hormon değerlerinin bozulduğu durumlarda, hormonu üreten paratiroit bezi gibi dokuların vücuttan alınması gerekebilir.

Safra yollarına ilişkin problemlerde ise safra yollarındaki tıkanıklıkların giderilmesi amaçlanır. Bu doğrultuda, taş ve tümör gibi tıkanıklığa neden olan faktörler, ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyo Pankreatografi) gibi çeşitli girişimsel yöntemler veya açık ameliyatla ortadan kaldırılır. Karaciğer hastalıklarında altta yatan nedene yönelik ilaç ve destek tedavileri uygulanır.

Karaciğer Enzim Yüksekliği Nedir?

Karaciğerde enzim yüksekliği genellikle karaciğerdeki hücrelerde iltihaplanma veya hasarı gösterir. İltihaplı veya hasarlı karaciğer hücreleri, karaciğer enzimleri de dahil olmak üzere belirli kimyasalları normal miktarlarından daha fazla kan dolaşımına verir ve kan testlerinde karaciğer enzimlerini yükseltir.

Miktarı yüksek olarak gözlenebilen bazı karaciğer enzimleri:

• Alanin transaminaz (ALT)
• Aspartat transaminaz (AST)
• Alkalin fosfataz (ALP)
• Gama-glutamil transpeptidaz (GGT)

Rutin kan testi sırasında karaciğer enzim seviyelerinde artış keşfedilebilir. Çoğu durumda, karaciğer enzim seviyeleri sadece hafif ve geçici olarak yükselir. Çoğu zaman, yüksek karaciğer enzimleri kronik, ciddi bir karaciğer sorununa işaret etmez.

Karaciğer Enzimleri Neden Yükselir?

Birçok hastalık ve durum, karaciğer enzimlerinin yükselmesine katkıda bulunabilir. Doktorunuz ilaçlarınızı, belirtilerinizi ve bazı durumlarda diğer test ve prosedürlerin sonuçlarını gözden geçirerek nedeni belirler.

Karaciğer enzimlerindeki yükselmenin daha yaygın görülen nedenleri şunlardır:

Karaciğer enzimlerini yükseltebilen diğer olası nedenleri şunlardır:

Karaciğer enzim yüksekliği belirtileri nelerdir?

Karaciğer enzimleri yüksek olan çoğu insanda herhangi bir belirti görülmez. Karaciğer enzimlerinin yükselmesinin nedeni karaciğer hasarı ise, aşağıdaki gibi belirtiler görülebilir:

• Karın (mide) ağrısı
• Koyu renkte idrar
• Yorgunluk
• Kaşıntı
• Sarılık (cildinizin veya gözlerinizin sararması).
• Açık renkli dışkı
• İştah kaybı
• Mide bulantısı ve kusma

Ne zaman doktora görünmeli?

Bir kan testi karaciğer enzimlerinizin yükseldiğini ortaya çıkarırsa, sonuçların ne anlama gelebileceğini doktorunuza sorun. Doktorunuz, karaciğer enzimlerinizin yükselmesine neyin neden olduğunu belirlemek için başka testler ve prosedürler uygulamanızı önerebilir.

Karaciğer enzimlerindeki yükseklik nasıl tedavi edilir?

Karaciğer enzimleri yüksek olan kişilerin yaklaşık üçte biri, iki ila dört hafta sonra normal karaciğer enzim seviyelerine sahip olacaktır. Karaciğer enzimleriniz yüksek kalmaya devam ederse doktorunuz daha fazla kan testi veya ultrason, BT taraması veya MR gibi görüntüleme testleri isteyebilir. Ayrıca sizi bir karaciğer uzmanına (hepatolog) sevk edebilir. Tedavi, yüksek karaciğer enzimlerine neyin sebep olduğuna bağlı olarak planlanır.

Karaciğer Enzimleri Neden Yükselir? Belirtileri Nelerdir? Hakkında Bizimle İletişime Geçin