Üfürüm Nedir?
Kalp ve damarlardaki kan akışının yol açtığı, hekimin muayene sırasında kalbi dinlerken duyduğu “üfleme” şeklindeki seslerdir. Doğuştan ve sonradan gelişen kalp hastalıklarının hemen hemen tümünde kan akımının bozulması nedeniyle üfürüm duyulur. Bununla birlikte çocuklarda en sık karşılaşılan üfürümler kan akımında bir bozukluk olmadan duyulan üfürümlerdir. Bu üfürümlere “masum üfürüm”, “normal üfürüm” gibi isimler verilir. Masum üfürüm kalpte bir hastalık olmadığını en iyi ifade eden terim olduğu için sıklıkla kullanılır. Deneyimli bir hekim çoğu zaman duyduğu üfürümün masum olup olmadığını ayırt edebilir. Üfürüm masum ise ileri bir tetkik yapılmasına gerek yoktur. Hekim üfürümün niteliği konusunda emin olamadıysa hastayı bir Çocuk Kalp Hastalıkları Uzmanına yönlendirmelidir. Bazı durumlarda üfürümün masum olup olmadığını muayene ile ayırmak güç olabilir, bu durumlarda uygulanacak ekokardiyografi tanıyı kesinleştirmedeki en emin yöntemdir.
Doğuştan Kalp Hastalıkları
Çocuklarda en sık rastlanan kalp hastalığı grubunu oluşturan “doğuştan kalp hastalıkları”, hamileliğin erken dönemlerinde ortaya çıkan, bebek doğduğu andan itibaren kalbinde bulunan yapısal hastalıklardır. Her doğan bebekten yaklaşık olarak sekizinde doğuştan kalp hastalığı görülür. Anne, baba veya yakın akrabalarda doğuştan kalp hastalığı varsa doğacak bebekte risk daha yüksektir. Çok çeşitleri olmakla birlikte büyük kısmını kalp odacıklarını ayıran duvarlardaki delikler, kalp kapaklarındaki ve damarlardaki darlıklar oluşturur. Bazı durumlarda ise kalpteki bir odacığın, kapağın, damarın hiç gelişmemiş olması gibi daha ağır hastalıklar söz konusudur. Delikler büyüklükleri, sayıları ve yerleşim yerine göre; darlıklar yerleşim yerine ve hafif-orta-ağır darlık olmalarına göre birbirlerinden çok farklılık gösterirler.
Ventriküler septal defekt (VSD), atrial septal defekt (ASD) ve duktus arteriozus açıklığı (PDA) bunlardan bazılarıdır. ASD kulakçıklar arasında, VSD ise karıncıklar arasında yer alan deliklerdir. PDA aort ile pulmoner arter (akciğer damarı) arasındaki açıklıktır. PDA kateter yöntemi ile veya cerrahi olarak kapatılabilir. Küçük deliklerin klinik olarak izlemi, geniş deliklerin ise kapatılması gerekir. Bunlardan uygun olanları ameliyata gerek kalmadan kateter yöntemi ile diğerleri ise cerrahi olarak kapatılır
Doğuştan Kalp Hastalıkları Neden Oluşur?
Doğuştan kalp hastalıkları hamileliğin çok erken dönemlerinde, organların henüz oluşmaya başladığı haftalarda oluşur. Büyük kısmında neden bilinmemektedir. Bir kısmının kalıtsal olduğu bilinmekle birlikte çok az hastalıkta genlerle ilişki gösterilmiştir. Bazı genetik hastalıklarda (Down sendromu, Turner sendromu gibi) doğuştan kalp hastalığı görülme riski yüksektir. Annenin hamileliğin ilk üç ayında bebeğe zarar verebilecek ilaçlar kullanması, kızamıkçık gibi bir enfeksiyon geçirmesi, radyasyona maruz kalması doğuştan kalp hastalıklarına neden olabilir. Çoğu zaman aile öyküsü araştırıldığında doğuştan kalp hastalığına yol açabilecek bir neden bulunamaz. Bu nedenle doğuştan kalp hastalıklarının kalıtsal nedenler ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıktığı genel olarak kabul edilir. Anne karnındaki bebekte kalp hastalığı olup olmadığı gebeliğin haftasından itibaren “fetal ekokardiyografi” dediğimiz yöntemle araştırılabilir.
Doğuştan Kalp Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Doğuştan kalp hastalıklarının bir kısmında hiçbir belirti olmaz veya belirtiler çok hafiftir, ağır kalp hastalıkları ise ilk birkaç ay içinde, hatta ilk birkaç günde belirti verirler. Bebeklerde morarma, beslenme güçlüğü, emerken yorulma, hızlı soluk alıp verme, nefes darlığı, kilo alamama veya sık akciğer enfeksiyonu (zatürre, bronşit) geçirme gibi sorunlar bulunabilir. Daha büyük çocuklarda çabuk yorulma, çarpıntı, göğüs ağrısı ve bayılma görülebilir. Hafif hastalıklarda ise hastada hiçbir belirti yoktur, diğer nedenlerden dolayı doktora başvurulduğunda üfürüm duyularak tanı alırlar.
Doğuştan Kalp Hastalıklı Çocukların İzlemi
Doğuştan kalp hastalıklarının çok çeşitli oldukları ve hastalığa yönelik özel izlem gerektirebileceği unutulmamalıdır. Kalbin enfeksiyondan (infektif endokardit) korunması için bazı özel durumlarda çocuğun antibiyotik kullanması gerekir.
Doğuştan kalp hastalıklı çocuklara tüm çocuklarda olduğu gibi yaşına uygun aşıların yapılması gerekir. Buna ek olarak, grip aşısı ve RSV aşısı gibi bazı aşılar da yapılabilir. Çocukların beslenmesi genellikle sağlıklı çocuklarda olduğu gibidir ve genel beslenme kurallarını içerir. Bazı özel durumlarda diyet gerekebilir. Çocuklar genellikle normal eğitimlerine devam ederler. Bazı hastalarda aktivite kısıtlaması gerekebilir.
Kalp hastalıklı çocukların iyi durumda olduğunun belirlenmesi için düzenli olarak çocuk kardiyolojisi uzmanı tarafından izlenmesi gerekir. Genel olarak, ilk tanı aldığı dönemde ve ameliyat sonrası daha sık, izleyen yıllarda daha seyrek aralıklarla kontrolleri istenir. Çocuğa hastalığına bağlı olarak, izlemi sırasında göğüs filmi, elektrokardiyogram (EKG), ekokardiyografi (EKO) tetkikleri yapılabilir. Ayrıca tanıya yardımcı olması, hastanın ameliyat öncesi değerlendirilmesi veya uygun bulunan hastalarda ameliyata gerek kalmadan kateter yöntemi ile tedavinin sağlanması (deliklerin cihaz ile kapatılması, darlıkların balonla açılması gibi) amacıyla kalp kateterizasyonu/anjiyografi işlemleri yapılabilir.
Çocuk Kalp Hastalığı Belirtileri nden olan Üfürüm, kalp atımları arasında duyulan basit gürültü sesleri olarak tanımlanmaktadır. Kalbin kulakçıkları ve karıncıkları arasındaki iki kapağın kapanma sesi “1. kalp sesi (S1)”, kalpten çıkan aort ve akciğer atardamarı kapaklarının kapanma sesi “2. kalp sesi (S2)” olarak adlandırılmaktadır. Bu seslerin en iyi duyulduğu yerler; 1. kalp sesi için kalbin tepesi ve 2. kalp sesi için kalbin tabanıdır. 1. kalp sesi ile 2. kalp sesi arası “sistol”, 2. kalp sesi ile 1. kalp sesi arası “diastol” olarak adlandırılmaktır. Doktor, kalp muayenesinde bu kalp seslerini “lub-dub”, “lub-dub”, “lub-dub” şeklinde duyar. Çoğu zaman, lub ve dub ile dub ve lub sesleri arasındaki sürede başka ses duyulmaz. Sessiz olması gereken bu dönemlerde duyulan herhangi bir ses “üfürüm” olarak adlandırılmaktadır. Üfürüm kelimesi rahatsız edici olmasına rağmen, üfürümler son derece yaygındır ve genellikle sağlıklı bir kalbin normal kan pompalama sesleri olarak ortaya çıkar.
Okul öncesi ve okul çağındaki çocuklarda duyulan kalp üfürümleri genellikle endişe verici değildir, hiçbir özel bakım gerektirmez ve bu sesler zamanla kaybolur. Çocuklardaki bu seslere normal ya da “fonksiyonel” veya “masum” kalp üfürümleri denilmektedir. Masum Üfürümlerin kalpteki hastalığa bağlı (patolojik) üfürümlerden bazı farkları vardır ve bunlar muayene eden doktor tarafından saptanabilir. Masum Üfürümler; 1. kalp sesiyle 2. kalp sesi arasında (sistolde), kısa süreli, yumuşak veya titreşimli (vibratuar), müzikal, 6 üzerinden 1 veya 2 şiddetinde ve sırt üstü yatar pozisyonda daha kuvvetli olarak duyulur. Masum üfürümler, patolojik üfürümlerde de olduğu gibi, ateş, kansızlık, endişe, egzersiz gibi kalp debisini arttıran durumlarda daha şiddetli olarak duyulabilir.
Masum Üfürüm ‘de kalp-damar siteminin tüm anatomik yapıları normaldir. Çocukların %80’inden fazlasında masum üfürüm çeşitlerinden biri duyulabilir.
Çocuğunuzda böyle bir üfürüm varsa, muhtemelen bir ve beş yaşları arasındaki rutin muayene sırasında tespit edilmiştir. Doktor bu sesin normal bir kalp üfürümü olup olmadığını belirlemek için çocuğunuzu dikkatli bir şekilde dinleyecektir. Ancak bu sesten emin olmak için bir Çocuk Kardiyoloji Uzmanına danışmak daha uygun olacaktır.
Doğumdan itibaren yaşamın ilk altı ayında duyulan üfürümler, işlevsel ya da masum olmayıp, büyük olasılıkla hemen bir Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından değerlendirilmeyi gerektiren üfürümlerdir. Kalbin kan toplama (kulakçıklar) ve pompalama (karıncıklar) odalarının gelişim bozuklukları, bu odaların arasındaki duvarlarda olan delikler (septal defektler), kalpten çıkan büyük kan damarları (aort ve akciğer atardamarları) arasındaki anormal bağlantılar ya da damarlar ve/veya kapaklarda darlıklar/yetersizlikler bu üfürümlerin sebebi olabilirler. Bu bebeklerde maviye dönen cilt rengi değişiklikleri (morarma), solunum veya beslenme güçlükleri, alından soğuk terleme, göz kapaklarında şişlik ve büyüme gerilikleri de görülebilir. Bu hastalara Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından elektrokardiyografi (EKG) ve ekokardiyografi (EKO) gibi Çocuk Kalp Testleri nin yapılması gerekmektedir. EKG kalbin elektriksel uyarı ve ileti sistemi hakkında fikir verirken, ses dalgalarını kullanarak yapılan EKO kalbin yapısı hakkında ayrıntılı bilgi verir.
Testlerin normal çıkması durumunda bebekteki ek kalp sesi Masum Üfürüm olarak adlandırılabilir, ancak Çocuk Kardiyoloji Uzmanınız bebeğinizi gelişim dönemi boyunca takip etmeye devam edecektir. Çünkü sağlıklı bebeklerde anne karnında olan, ancak doğumdan sonraki yakın zamanda kapanması gereken açıklıkların Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından izlemi önemlidir. Aksi halde kaçırılacak çocuk kalp tedavisi zamanlaması nedeni ile, düzeltilmesi çok zor durumlarla karşılaşılabilir.
Masum üfürüm tanısı konulan çocuklar, bir Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından takip edilse dahi, bu durum spor ve diğer fiziksel faaliyetler için herhangi bir kısıtlama gerektirmez.
Masum üfürüm, genellikle ergenliğin ortalarında kendiliğinden kaybolur. Bu üfürümlerin neden duyulduğundan çok, nasıl kaybolduğu hala bir bilinmeyendir. Bu üfürümlerin aynı uzmanın yaptığı bir muayenede daha yumuşak, diğer bir muayenede daha gürültülü duyulması, çocuğun farklı kalp hızları ile açıklanabilir. Sonuç olarak, büyük olasılıkla bu üfürümler zamanla kaybolacaktır.
Gerçek Üfürüm ‘de ise, kalp üfürümü nedeniyle yapılan tetkikler sonucunda, kalp rahatsızlığı tanısı konulan bebek ve çocukların bir kısmı ilaç tedavili veya tedavisiz olarak takip edilirken, bir kısmı da hızlı bir şekilde tedavi edilmelidir. Çocuğun yaşına ve hastalığın tipine göre, anjiyo ile ameliyatsız tedavi veya açık kalp ameliyatı ile düzeltme gibi farklı tedavi seçenekleri vardır. Bu çocuklarda enfeksiyon hastalıklarından korunma, aşıların düzenli yapılması, iyi beslenme ve bakım ile Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından yakın takip oldukça önemlidir.
Bu makalede Doç Dr Osman Özdemirin, Doktor Sitesindeki seafoodplus.info yazısından faydalanılmıştır.
İletişim Bilgileri:
Çocuk & Bebeklerde Üfürüm ve Diğer Tüm Kalp Rahatsızlıkları İle İlgili Her Türlü Soru İçin bize Ulaşın:
seafoodplus.info
Doç Dr Osman Özdemir, Çocuk Kardiyoloji Uzmanı
Tel: +90 () 89 98
Adres: Kızılırmak Mahallesi Sokak, Ankara Ticaret Merkezi (ATM) A Blok Ofis No: 8 (seafoodplus.info) Çukurambar / ANKARA, Çankaya/Ankara
İlgili Linkler:
Çocuk Kalp Hastalıkları İle İlgili Daha Geniş Bilgi İçin:
seafoodplus.info
ÜFÜRÜM NEDİR?
Kalbin steteskop denilen dinleme aleti ile muayenesi sırasında normal kalp seslerine ek olarak duyulan ve üfleme sesine benzeyen seslerin genel adıdır.
ÜFÜRÜM ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Çocuklarda duyulan "üfürümler"in yarıdan fazlası "normal" ya da "masum üfürümler" olarak adlandırılır, yani kalp tamamen normaldir ve bu üfürüm çocuğun ileride kalp hastası olma riskini arttırmamaktadır.
Masum üfürümler yoğun egzersiz sonrası, hamilelikte, yüksek ateşte, kansızlık nedeniyle vücutta oksijenin yetersiz taşınmasına bağlı olarak, tiroid bezinin çok çalıştığı durumda (hipertiroidizm) ve ergenlik döneminde hızlı büyüme döneminde görülebilir. Bu üfürümler hastalık olarak kabul edilmez. Genellikle geçicidir.
Ancak kalpte üfürümlerin bir kısmı dışarıdan herhangi bir belirti vermeyen sinsi bir kalp rahatsızlığının habercisi olabilmektedir. Patolojik üfürümler özellikle bebek ve yenidoğanlarda kalp hastalıklarını düşündürür.
ÜFÜRÜM BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bebeklerde üfürüm belirtileri:
-Morarma
-Sık nefes alma, inleme
-Kilo alamama
-Büyüme gelişmede gerilik
-Sık akciğer enfeksiyonu geçirme.
Çocuklarda üfürüm belirtileri:
-Bayılma ya da bayılacak gibi olma
-Ritim bozuklukları
-Göğüs ağrısı
-Halsizlik, çabuk yorulma, çömelme.
KALP ÜFÜRÜMLERİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Patolojik üfürüme yol açan neden tespit edilmelidir. Altta yatan neden cerrahi ile düzeltilebilecek bir durum ise (örneğin kalpte delik, büyük arterlerin ters yerleşimi gibi) hastaya uygun cerrahi yöntem uygulanır.
Bazı üfürümler ilaç tedavisi gerektirebilir. Bunlar:
-Pıhtılaşmanın önlenmesi
-Vücuttaki fazla sıvının atılması için idrar söktürücüler,
-Yüksek tansiyon varsa kontrol altına almak için hipertansiyon ilaçları
-Kolesterol düşürücü ilaçlar
-Beta blokerler.