Güncelleme Tarihi:
LinkedinFlipboardLinki KopyalaYazı Tipi
LinkedinFlipboardE-postaLinki KopyalaYazı Tipi
Halk arasında dokunulmaması gereken hassas bir bölge olarak görülen bıngıldak, sanılanın aksine son derece sağlamdır ve kafa travmalarında koruyucu kask görevi üstlenir. Central Hospital’dan Pediatri Uzmanı Uzm. Dr. Gonca Özmen, “Bıngıldak sanıldığı kadar hassas değildir, koruyucu zarı sağlamdır. Çok sert bir darbe almadıkça, hafif çarpmalardan zarar görmez” diyor.
Bıngıldak nedir?
Bıngıldak tıbbi söylemiyle fontanel olarak adlandırılır. Ve sanıldığı kadar da hassas değildir. Kafa kemiklerinin birleşme noktalarının arasındaki bağ dokudan oluşmuş bölge bıngıldak olarak adlandırılır. Beyin dokusu, kendini saran beyin zarları ve kafatası ile korunur. Kafatası birden fazla kemikten oluşur. Anne karnındaki dönemde bu kemikler arasında sütür denilen birleştirici hatlar ve bıngıldak adı verilen baklava dilimi şeklinde bölgeler vardır. Bıngıldağın üstü, saçlı deri ve derialtı yağ dokusu ile kaplıdır.
Başın neresinde bulunur?
Bıngıldak bebeğini kucağına alan her yeni annenin dikkatini çeken noktalardan biridir. Her bebeğin başında yumuşak bölgeler olmaktadır. Bebeğin kafasındaki kemikler karşı karşıya geldiğinde, arada oluşan boşluklar bıngıldaktır. Ancak sadece ön ve arka bıngıldak elle anlaşılabilir. Annelerin fark ettiği ve doktorların takip ettiği ön bıngıldaktır.
Ne kadar hassastır?
Yeni doğanın beyni, koruyucu bir zar ile bu yumuşak bölgede koruma altına alınmıştır. Bıngıldak sanıldığı kadar hassas değildir, koruyucu zarı sağlamdır. Çok sert bir darbe almadıkça, hafif çarpmalardan zarar görmez. Bebek doğarken kafatası kemikleri henüz tam gelişmemiş ve son şeklini almamıştır. Bu esnek yapı kemiklerin üst üste gelip, kafatasına esneklik kazandırarak, doğum sırasında kafanın doğum kanalına girebilmesini ve doğumun kolay gerçekleşmesini sağlamaktadır. Ayrıca Kafa kemiklerinin ayrık ve yumuşak olması beynin büyümesine de olanak tanır. Bıngıldak olmazsa kafa kemikleri ve beyin büyüyemez. Beynin büyümemesi, gelişim ve zeka geriliğine sebep olabilir. Beyin büyümesi ancak kafatasının büyümesiyle mümkün olabilir.
Görevi nedir?
Bıngıldağın iki önemli görevi vardır. Bunlardan biri, doğum esnasında bebeğin oldukça dar olan doğum kanalından kolayca geçmesine olanak sağlamak ve bebeğin beyninin dışarıya doğru rahatça büyümesine yardımcı olmaktır. İlk 2 yılda çok hızlı olan beyin büyümesine kafa kemiklerinin büyümesi uyum sağlayamaz. Bu sebeple kemikler arası birleşme yerleri yani sütürler ve bıngıldak sayesinde kafa büyüyerek, beyin dokusuna zarar gelmez. Kafa içinde gelişebilecek ani basınç ve hacim değişimlerinde kafa kemikleri esnek olmadığı için genişleyemez. Bıngıldak bu yan etkileri azaltabilir.
Ne zaman kapanır?
Yeni doğan bebeklerin başında 6 adet bıngıldak bulunur. Ön bıngıldak en büyük olanıdır. Alından arkaya doğru baklava şeklinde hissedilir. Genellikle ay arasında kapanır. Bazen kapanması 24 ayı da bulabilir. Ön bıngıldak nadir olarak doğumda kapalı olabilir veya 9 aydan erken kapanabilir. Bu durumda sütürlerin açıklığı ve baş çevresinin büyümesi dikkatle izlenmelidir. Arka bıngıldak daha küçüktür, kafanın arka kısmında olur. Genellikle 3 ay civarında kapanır.
Bebeği yıkarken, saçını tararken, tutarken dikkat edilecekler?
Bıngıldak kafanın diğer bölümleri gibi sert olmadığından, genellikle anneler o bölgeye dokunmaya korkarlar. Oysa ki, bıngıldağı oluşturan sağlam bağ dokusu, alttaki beyin için güvenli bir koruma sağlamaktadır. Banyo yaptırırken, saçını tararken veya tutarken ebeveynlerin huzursuz olmasına gerek yoktur. Bıngıldak bebeğin güvenliği için gerekli olmakla birlikte, kafa travmalarında koruyucu kask görevi de üstlenmektedir.
Geç ve erken kapanması neyi ifade eder?
Normalden büyük ve kapanması geciken bıngıldak, erken doğan ya da anne karnında büyümesi geri kalan bebeklerde görülebilir. Bazı durumlarda, ön bıngıldağın 3 ay kadar erken kapanması normal olabilmektedir. Ancak bu durumda; bebeğin baş çevresinin takibinin yapılması, beynin normal gelişiminin sürdüğünün gösterilmesi çok önemlidir. Bazen kafatasını oluşturan kemikler birbirine normalden erken kaynayıp, bıngıldağı kapatmaktadır. Bu da beyin gelişimini etkileyerek, görme ve işitme sorunlarına, kafa içi basınç artışına, gelişim geriliklerine yol açmaktadır. Bu sürecin, bıngıldağın erken kapandığı normal bir bebekten ayırt edilmesi gerekmektedir.
Bıngıldak hangi rahatsızlıkların belirtisini verir?
Bıngıldak muayenesini yaparken bebeğin sakin ve oturur pozisyonda olması gerekmektedir. Vücuttaki sıvı kayıplarında bıngıldak çöker ve sıvı kaybının ciddiyeti hakkında fikir verir. İshal ve kusma yaşayan bir bebeğin de bıngıldağında çökme meydana gelebilir. Bu durum sıvı kaybının ciddi düzeylerde olduğunu göstermektedir. Acilen bebeğe yeterli miktarda su verilmesi gerekir. Bazen bıngıldakta şişme meydana gelebilir. Bu ise menenjitler, tümöral oluşumlar ve hidrosefali gibi durumlarda oluşur. Bazen bıngıldakta hafif damar atımı gözlenir, bu durum süt çocuklarında normaldir ve endişe edilmesine gerek yoktur. Ağlama, öksürme ve kusma sırasında bıngıldakta hafif kabarıklık gözlenmesi de normaldir. Bıngıldağın olduğundan fazla çıkıntılı durması da, kafa içi basıncının arttığına işaret eder ve doktor kontrolünü gerektirir. Erken müdahale edilmesi gereken durumlarda çocukta hastalığa dair başka bulgularda görülebilir.
Bıngıldak bebek nefes alıp verdikçe, öksürdükçe, ağladıkça hareket edebilir.
Beyin kafatası ile korunur. Kafatası birçok kemikten oluşur. Gebelik sırasında anne karnındaki bebeğin kafasında baklava şeklinde açıklık vardır. Bu açıklığa bıngıldak veya yumuşak nokta denir. Bıngıldak kafatasındaki kemiklerin birleşme noktalarının arasındaki açıklıktır. Bebeğin kafası doğumdan önce tam gelişmemiştir. Bunun sebebi doğumun kolay olmasıdır. Bıngıldak nefes alıp verme, öksürme, kusma ve ağlama esnasında şişebilir. Bıngıldak 12 ila 18 ay arasında kapanır.
Bıngıldak bebeğin kafatası kemiklerinin birleşme noktaları arasında kalan açıklıktır. Halk arasında yumuşak nokta olarak da geçer.
Bebeklerde sıvı kaybı oluştuğunda bıngıldak çökebilir. Bu genelde ishal olan ve sürekli kusan bebeklerde görülür. Bu durumda bebeğe su vermek gerekir.
Bebeklerde bıngıldak ila aylarda kapanır. Bazı bebeklerde bıngıldak kapanması daha geç olabilir.
Bıngıldak bebeğin kafasında kemiklerin birleştiği yerlerin arasında kalan açıklıktır.
Bıngıldak bebeğin kafasındaki kemiklerin arasında kalan yumuşak noktadır.
Bebeklerde bıngıldağın erken kapanması beyinle ilgili bir problemin olduğuna işaret edebilir. Bu sebeple beyin ve sinir cerrahisine gidilmelidir.
Bıngıldak ila aylarda kapanır.
Bebekler doğmadan önce kafatasındaki kemiklerinin arasında bıngıldak denen boşluklar vardır. Bıngıldak doğum esnasında kafanın doğum kanalından kolay geçmesini sağlar. Ayrıca bıngıldak sayesinde beyin gelişimi olur.
Bıngıldak bebek nefes alıp verdikçe, ağladıkça veya öksürdükçe nabız gibi atabilir. Bu normaldir.
Bıngıldak baklava şeklindedir.
Bıngıldak genişledikçe beyin de büyür ve genişler.
Bıngıldak bebeğin kafasında bulunur. Baklava şeklindedir.
Bıngıldak çökmesinin nedeni bebeğin susuz kalmasıdır. Bıngıldak çöktüğü durumlarda bebeğe su vermek gerekir.
Bebeklerde ishal veya kusma olduğunda bebek susuz kaldığı için bıngıldak çöker.
Bıngıldağın darbe alması, bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyebilir, çeşitli hastalıklara davetiye çıkarabilir.
Bıngıldak en geç veya aylarda kapanır.
Bıngıldağın olması bebeğin doğum esnasında kolay doğmasını sağlar.
Bıngıldak en geç ayda kapanır. Geç kapanmasının nedenleri arasında yetersiz beslenme, D vitamini eksikliği, hipotioirodi, hidrosefali, veya iskelet gelişimi bozukluklarıdır.
Bıngıldak bebek nefes alıp verdikçe, öksürdükçe, ağladıkça hareket edebilir.
Bebeklerde bıngıldak 12 ila aylarda kapanır.
Bıngıldak bebek nefes alıp verirken veya ağlarken şişebilir.
Bıngıldak çökmesi bebeğin susuz kaldığı ve sıvı kaybı olduğunu işaret eder.
Bebek ishal olduğunda veya çok kez kustuğunda sıvı kaybından dolayı bıngıldağı şişer.
Bıngıldak yumuşak ve esnektir ancak çok hassas ve korunaksız bir bölge değildir. Saç taramak, konak temizlemek, yıkamak, buraya dokunmak, okşamak gibi basit müdahelelerde zarar verilmesi söz konusu değildir. Çok sert darbe olmadıkça bıngıldak hasar görmez ve beyin dokusu zarar görmez. Zaten ilk 2 yaşta doktora her gittiğinizde, doktorunuz bıngıldak bölgesine dokunarak fontanel muayenesi yapacaktır.
Mesleki deformasyon olarak; ben de günlük hayatta sevdiğim bütün bebekler de ilk olarak bılgıldak bölgesini okşayarak, fontanel muayenesi yaparım.
Arka bıngıldak bebek ilk doğduğunda üçgen şeklinde, cm (ortalama cm) genişliğindedir ve ilk 3 ayda kapanır. Doktorlar ilk 3 ayda arka fontaneli kontrol etsek de anne-babalar genelde arka bıngıldağı farketmezler.
Bıngıldak denildiğinde anne-babaların aklına gelen ön bıngıldaktır. Ön bıngıldak bebek ilk doğduğunda eş kenar dörtgen şeklinde, cm genişliğindedir.
Normal bıngıldak ne çok gergin ve şişkin ne de aşırı içe çökük olmamalıdır.
Öksürme, ağlama ve kusma sırasında bıngıldakta hafif kabarlık olur ancak daha sonra normale döner.
Bazen bıngıldakta nabız atıyor gibi hissedilir, buna pulsasyon denilir. Bıngıldak bebeğin kalp atışıyla hareketlendiği için normaldir. Ancak normalin dışında pulsasyon çok şiddetli hissediliyorsa mutlaka doktorunuza başvurun.
Bebek dik pozisyonda iken hafif bir pulsasyon (nabız) hissedilmesi normaldir. Şiddetli bir pulsasyon alınıyor olması kafa içi basınç artışı, arteriovenöz fistül, sinüs ven trombozu ve patent duktus arteriozus gibi durumları akla getirir.
Kafa içi basınç artışının en sık nedenleri;
menenjit ve ensefalit gibi beyin ve beyin zarı enfeksiyonları,
hidrosefali (beyin-omurilik sıvısın aşırı artması),
hipoksik iskemik hasar (oksijensiz kalan bebekte oluşan beyin hasarı),
travma ve kafa içi kanamadır.
Yenidoğan bebekte bıngıldağın çapı cm arasındadır. En erken 3. ayda en geç ayda olmak üzere çoğunlukla aylarda kapanır.
Bıngıldağın (ön fontanel) doğumda 1 cm den küçük olması veya 3. aydan önce kapanması durumudur.
Bıngıldağın küçük olması veya erken kapanmasının başlıca nedenleri;
mikrosefali (küçük kafa) sendromları,
mikrosefali yapan TORCH enfeksiyonları
kraniosinostoz (kafa kemikleri arasındaki suturların kapalı olması)
konjenital hipertiroidi (doğuştan tiroid hormonunun yüksek olması)
Bütün bunların yanı sıra bıngıldak normalin varyantı olarak çok erken kapanabilir. Bıngıldağın erken kapandığı durumlarda bebeğin baş çevresi ölçümü günde bir takip edilmelidir. Eğer suturlar kapanmadı ise bebeğin beyin gelişimi normal olarak devam eder ve baş çevresi normal seyrinde büyür.
Bazen kontrole gelen annelerden duyuyoruz; ”Bıngıldağı erken kapandı, D vitaminini kestim.” Her ne olursa olsun D vitamini damlası kesilmemelidir. İlk 2 yaşta önerilen günlük iu D vitamini damlası kesinlikle bındağın erken kapanmasına neden olmaz.
Bıngıldağın (ön fontanel) doğumda 6 cm den büyük olması veya aydan sonra kapanmaması durumudur.
Bıngıldağın büyük olması veya geç kapanmasının başlıca nedenleri;
kafa içi basınç artışı (menenjit, hidrosefali vb.)
subdural hematom (beyin kanaması)
konjenital hipotiroidi (doğuştan tiroid hormonunun düşük olması)
osteogenezis imperfekta (cam kemik hastalığı)
raşitizm (D vitamini eksikliği)
Yeni doğmuş bebeklerin baş kemiklerinin (özellikle ön parietal) arasında bulunan yumuşak yapıya bıngıldak denir. Bu bölgenin tıp dilindeki karşılığı ise fontaneldir. Ön ve arka bıngıldak olmak üzere ikiye ayrılır. Yapı olarak, bağ dokudan oluşur; üstü, saçlı deri ve deri altı yağ dokusu ile kaplıdır. Şekil olarak ise baklavaya benzetilir. Yenidoğan deneyimi olmayan aileler bu bölgeye zarar verecekleri endişesiyle çekinirler. Fakat travma yaratacak bir baskı olmadığı sürece elimizi sürmemizde bir sakınca yoktur.
Doğum zamanı bebeğin baş yapısı henüz tam olarak oluşmamıştır. Bebeğin başı doğum kanalından geçerken; ayrık kafatası kemikleri ve arasında yer alan esnek doku bıngıldak sayesinde hafif bir şekil değiştirerek daha kolay geçer. Bu sayede anne ve bebek için doğum kolaylaşmış olur.
Bebeklerin beyni 2 yaşına kadar hızlı bir gelişim gösterir. Bıngıldak, kafa kemikleri arasında beynin sorunsuz bir şekilde gelişimini sağlamak için zemin hazırlar. Yani bebeklerin beyninin büyümesi ve gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlaması bıngıldak yapısı sayesinde mümkün olur. Eğer bebeklerde doğar doğmaz kafatası oluşmuş olsaydı, bu durum beynin büyümesine engel olurdu.
Zamanla bıngıldak sertleşir ve kapanır. Kapanma süreci bebekten bebeğe değişiklik göstermektedir. Bunda genetik yatkınlık da etkilidir. Arka bıngıldak ilk bir ay içerisinde kapanırken, ön bıngıldağın kapanması 6 ila 18 ayı bulmaktadır. Bazı bebeklerde daha erken veya 2 yaşı bulan kapanma süreçleri olmaktadır. Bıngıldağın beklenenden geç veya erken kapanması çoğunlukla sorun teşkil etmez. Böyle bir durumda dikkat edilmesi gereken konu, aylık rutin doktor kontrollerinde baş gelişiminin istenilen seyirde ilerlemesidir.
Bebeğin aşırı kusması, ishal olması ve yeterli sıvı alamaması gibi sebeplerle ortaya çıkabilir. Bu durumda bebeğiniz sadece anne sütü alıyorsa daha fazla emzirerek sıvı alımını artırıp, doktora götürmeniz gerekir.
Gözle görülür aşırı bir şişme ise menenjit, tümör, hidrosefali gibi sağlık sorunlarının göstergesi olabilir. Normale dönmeyen şişkin bir bıngıldak, beyindeki bir enfeksiyonun işareti de olabilir. Özellikle bebeğinizin ateşi varsa veya olağan dışı bir şekilde uykuluysa derhal doktora götürmeniz gerekmektedir.
Bazı bebeklerin bıngıldağı kapalı şekilde doğması doktor takibi gerektirir. Bıngıldak erken kapansa da, kafa kemikleri normalde kaynaşmamıştır, araları açıktır. Bu durum beynin ve başın büyümesine olanak sağlar. Fakat bazen kafa kemikleri arasındaki açıklık erkenden kapanır ise kraniosinostoz denilen durum oluşur. Bu süreçte ön bıngıldağın takibi önemlidir. Çünkü beyin gelişimini etkileyebilir.
Bıngıldakta bazen damar atımı gözlemlenebilir, endişe etmeye gerek yoktur. Bebeğin ağlarken, öksürürken ve nefes alışverişi sırasında bıngıldakta meydana gelen hareketlilikler de normaldir.
Uzm. Dr. Nihan Çehreli tarafından onaylanmıştır