Daha çok Edebiyatta kullanılan bir terim olan berceste kelimesinin anlamı aşağıdaki gibidir;
Berceste edebiyatta güzel, ince, latif, zarif, kolay hatırlanan ve sağlam yapılı beyitlerdir. Yapısı sağlam olduğu için yıllar boyu unutulmaz ve kolay hatırlanabilir. Mısra-ı berceste de denilen bu beyitler şiir ile birlikte söylenildiği gibi tek başına da kullanılanılır.
Divan Edebiyatında tek mısradan oluşan, belli bir anlam bütünlüğü içersinde olan dizelerdir. Anlam ve ses bir mısra içinde kullanılır. İki mısralık beyit halinde olan bercestelere berceste-i beyit denir. Bu beyitlerin anlamı yine iki dize arasında başlar ve biter.
Berceste-i beyit örnekleri aşağıdaki gibidir;
'Benem aşık ki rüsvalıkta tutdı şöhretim şehri
Yazanlar kıssa-ı mecnun'u hep yabane yazmışlar' (Nefi)
Anlamı: Gerçek aşık benim ki bu konuda ki şöhretim şehirce bilinmektedir. Mecnun hikayesini yazanlar hep boşuna yazmışlar.
TDK'ya göre berceste kelimesinin anlamı güzel, latif, seçilmiş, sanat değeri yüksek olan beyit ve dizeler olarak açıklanmıştır. Bir şiirin en güzel ve akılda kalan bir dizesidir. Günümüzde de örnekleri mevcuttur.
Kanuni Sultan Süleyman'ın 'Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi' dizesi güzel bir berceste örneğidir.
'Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz' Ziya Paşa
Şiirlerde karşımıza çıkan güzel sözlere berceste denir. Kendiliğinden veya normal olarak yazdığımız şiirlerde ki güzel sözlerdir. Bu sözler için ekstra çaba sarf etmemize gerek yoktur. Şiir yazıldığı zaman hedef kitle hangi dizeyi daha çok beğendiyse ona berceste der. Şöyle ki berceste olsun diye bir dize yazdığımız zaman bu dize beğenilmezse berceste olmaz. İnsanların çoğunluğunun beğenisini ve ilgisini çekmesi gerekir.
seafoodplus.info - Gündem
Farsça'dan dilimize geçen berceste kelimesi edebiyatta kolay hatırlanan, güzel manaya sahip dize ya da beyitleri ifade etmek üzere kullanılan bir terimdir. Bu terim; berceste ne demek, berceste kelimesinin TDK sözlük anlamı nedir gibi sorularla araştırılıyor. Bu kelimenin anlamı ve Divan şairlerinin berceste eser örnekleri haberimizde.
ESKİ TÜRKÇE'DE BERCESTE NE DEMEK?
Berceste kelimesi Eski Türkçe'de bulunan bir sözcük değildir. Osmanlı Türkçesi döneminde Farsça üzerinden dilimize dahil olmuştur. Farsça barcaste "yükseğe sıçrayan, öne çıkan" sözcüğünden alıntı olan berceste kelimesinin kökeni castan "sıçramak, seğirmek" ve ber+ ön ekiyle kurulmuş barcastan sözcüğüne dayanmaktadır.
BERCESTE İSMİNİN ANLAMI
Kelime manası "öne çıkan" olan berceste kelimesi; edebiyatta güzel, derin anlamlı, hatırlaması kolay olan ve biçim bakımından kusursuz olan beyit ya da dizilere denilmektedir. Berceste beyitler ya da dizeler biçim bakımından kusursuzdur.
BERCESTE ANLAMI
Aruz kusurlarından arınmış olan bu beyitler bestelenmeye uygun olup anlam bakımından da derin ve güzel içeriktedir. Divan edebiyatında çok sayıda bulunan berceste dizeler ve beyitler, edebiyata hakim olmayan kişiler tarafından da kolayca ezberlenen ve hatırda kalan şiirlerdir. Divan edebiyatında parça güzelliği esas olduğu için berceste beyitler başlı başına bir şiir kabul edilmektedir.
BERCESTE ÖRNEKLERİ
Çeşmini gördüm unutdum derdi de dermânı da (Şeyh Gâlib)
Olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi (Muhibbî - Kanuni Sultan Süleyman)
Meclis-i erbâb-ı dil bir lahza sensiz olmasın Hürmetin inkâr eden âlemde hürmet bulmasın (Nef'î)
Gül-i ruhsârına karşı gözümden kanlı akar su
Habîbim fasl-ı güldür bu akarsular bulanmaz mı (Fuzûlî)
Sevdin ol dilberi söz eslemedin vây gönül
Eyledin kend'özünü âleme rüsvây gönül
Sana cevreylemede kılmaz o pervây gönül
Cevre sabr eyleyemezsin nideyin hây gönül
Gönül eyvây gönül vây gönül eyvây gönül (Avnî - Fâtih Sultân Mehmed)
Aşksız âdem dünyede belli bilin yok durur
Her biri bir nesneye sevgisi var âşıkdur (Yûnus Emre)
Dem bu demdir. Başka demi dem deme.
Dünyadan gamsız geçersen gam deme. (Ahmed-i Yesevî)
Türk dilinin yaps sonradan örenmek için biraz zordur. Bu nedenle anadili Türkçe olmayanlar Türkçe örenmekte güçlük çekebilirler. Türk dilinde örenmesi en zor eylerden biri de eklerdir. Sondan eklemeli olan dilimizdeki pek çok ek birbirine kartrlr. Ancak anadili Türkçe olan kiilerde bile baz eklerin veya kelimelerin kartrld görülebilir. Berceste kelimesi de sk sk kartrlan bu kelimelerden biridir. Türkçede bulunan Berceste kelimesi ne anlama gelir?
Berceste TDK sözlük anlam u ekildedir:
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Berceste kelimesiyle eş ve yakın anlamlı olan kelimeler şu şekilde sıralanabilir.
1- Müstesna 2- Öncü 3- Nadide 4- Çok değerli, en değerli 5- Takdire şayan
TDK'ya Göre Berceste Kelimesinin Anlamı Nedir?
Farsçada ''ber'' kelimesi üzere ve yukarı anlamına gelirken, ''ceste'' sözcüğü de sıçramış demektir. Sözlük anlamı ''yukarı sıçramış, öne çıkmış, atılım yapmış'' olan kelime, Divan şairlerinin en güzel gazelleri, beyitleri ve dizeleri için kullanılır.
Osmanlıca kaleme alınmış kitaplarda ve risalelerde bu sözcüğün daha çok mısra-i berceste şeklindeki kullanımı yaygındır. Mısra-i berceste, bir şiir ya da divandaki en özgün, en beğenilen dize anlamına gelir. Bu bazen tek bir mısra olurken, bazen bir beyit ya da kıta da olabilir.
Örneğin, Şeyh Galip'in en bilinen mısra-i bercestesi şu dizeyle başlar:
''Takdirini terk eyle, takdir Hüda'nındır''
Berceste kelimesi aynı zamanda fikirleriyle birçok kişiye öncülük eden kanaat önderleri içinde kullanılır.
Örnek Cümleler
1- Bence Attila Bey'in son romanı yazarlık kariyerinin berceste eserleri arasında yer alıyor.
2- Hadi bize Fuzuli'nin mısra-i bercestelerinden birini oku.