Biberon Çürüğü Kadınlar Kulübü

Memorial Suadiye Tıp Merkezi Ağız, Diş ve Çene Hastalıkları Bölümü'nden Dt. Aslı Tapan süt dişi çürükleri hakkında bilgiler verdi.

Süt dişlerinde çürük varsa “nasıl olsa süt dişidir değişecek, düşecek” gibi düşünceleri bir kenara bırakıp, dişleri tedavi ettirmek gerekiyor. Eğer süt dişi çürükse çiğneme yetersiz olacak çocuk sağlıklı beslenemeyecek ve gelişim geriliği görülecektir. Çürük ilerlerse süt dişi iltihaplanıp, çocuğu uykusuz huzursuz hale getirecektir. Ön süt dişi çürükleri görüntüyü bozup çocuğun konuşmasını zorlaştırır. Çürük diş, tedavi edilmezse komşu dişlere de çürük geçebilir. Daha ileriki dönemlerinde tedavi edilmeyen dişin intihabı nedeni ile yüzün o bölgesi şişer ve gerçek diş etkilenip birtakım bozukluklar oluşabilir. Erken süt dişi kaybı çocuğun kalıcı dişlerinde çapraşıklığa neden olabilir.

Süt dişleri çıkarken ağrı ve şişlik olabilir

Dişler hamileliğin ilk aylarından itibaren gelişmeye başlar. Gebelik dönemi anne adayı için önemli bir dönem olup annenin beslenmesi, ağız bakımı bu dönemde önem taşır. Süt dişi sürme döneminde çocuklarda hırçınlık, iştah kaybı, huzursuzluk görülebilir. Süt dişleri sürerken çocuklarda diş etlerinde kaşınma olduğundan çocuk eliyle veya eline geçen birtakım objelerle diş etlerini kaşır. Çocuğun tükürük miktarı artar, dişin geleceği bölgede yumuşak dokuda renk değişikliği, şişlik ve ağrı gözlenir.

Çocuğunuzun süt dişi hala çıkmadıysa…

Süt dişinin geç gelme nedenleri arasında ırsıyet, vitamin eksikliği özellikle D vitamin eksiklikleri hormonal bozukluklar, gebelikte annenin geçirdiği hastalıklar ve erken doğum sayılabilir. Süt dişleri hamilelik esnasında röntgen çekimi ve dişin geliş yerinde oluşan sürme kistleri nedeniyle de geç gelebilir.

Büyük azı dişi 6 yaşında çıkar. Çocuğun ağza gelen ilk kalıcı dişidir. Orta kesiciler 7 yaş, yan kesiciler 8 yaş, köpek dişleri 10 yaş, 1. küçük azı 9 yaş, 2.küçük azı dişi 11 yaş, 2. büyük azı 12 yaş. Süt dişinin erken çekimi sonucu oluşan yer kaybı, bölgedeki artı dişler ve sürme kistleri, vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar sürekli dişlerin sürmesini geciktirebilir. Alttaki gerçek diş yokluğunda süt dişi zamanında düşmez, tedavi edilmeyen süt dişi de geç düşer. Bu gibi durumlarda diş hekiminize başvurmanız gerekmektedir.

Diş Hekimi Çağdaş Kışlaoğlu, çocukların süt dişlerini ve diş çürümelerini yavaşlatmak için alınabilecek önlemleri anlatıyor.

Süt dişlerinin ağız sağlığı açısından önemi nedir?

Süt dişleri doğumu takiben süren ve buluğ çağına kadar uzanan süreçte görev gören dişlerdir. Yapıları kalıcı dişlere göre biraz daha farklıdır. Çünkü vücudumuzda olan her şeyin bir görevi ve sistematiği olduğu gibi süt dişlerinin de vardır. Eğer süt dişleri zamanından erken çürür ve çekilirse yan dişler kayacak ve alttan gelen kalıcı dişlere yer olmayacağı için kalıcı dişler çapraşıklık oluşturarak ortodontik tedaviye ihtiyaç olacaktır. Eğer çekilmeyip kronik bir iltihap oluştururlarsa da hem alttan gelen kalıcı dişin kalsifikasyonu hem de çocuğun genel sağlığı etkilenecektir. Ayrıca süt dişlerinin alttan gelen kalıcı dişlere rehberliği söz konusudur.

Çocukların dişleri neden çürüyor?

• Süt dişleri daimi dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle çürüğe daha yatkınlardır, daha kolay ve hızlı çürürler.

• Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olduğunda fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir.

• Çocuklar ağız bakımına yetişkinler kadar dikkat edemezler. Çocuğun el becerisi, merakı ve ebeveynlerinin tutumu diş fırçalama alışkanlığını belirler.

• Beslenme düzensizliğinden dolayı dişler çürümeye yatkın hale gelir.

Çocuklarda çürük oluşumu tamamen engellenebilir mi?

Çürüğü tamamen engelleyebilecek bir aşı ya da ilaç henüz geliştirilemedi ancak çürük sayısını azaltmaya yönelik malzemeler günümüzde kullanılmaktadır. Fissur örtücüler olarak adlandırılan tedavi yöntemi hastalara uygulanmaktadır.

Azı dişlerinin çiğneme yüzeyinde “Fissür” denilen küçük çukurcuklar vardır. Fissür örtücüler, arka dişler üzerindeki bu oluklara uygulanır. Beyaz ve şeffaf renkte olup sıvı şeklinde plastik esaslı maddelerdir. Diş minesine yapışarak çürük oluşumunu engeller ve akışkan bir kıvamı olduğu için diş oluklarına tamamen tutunur. Bu şekilde işlem diş yüzeyinde herhangi bir aşınma yapılmadan uygulanır.

Fissür Örtücü tedavi yöntemi 6 yaşından itibaren kalıcı azı ve küçük azı dişlerinde kullanılabilir. Özellikle daimi dişleri yeni çıkmış çocuklarda uygulanabilir.

Çocuklar erişkinlere göre diş sağlığı konusunda daha korumasızdırlar. Dişlerinde yemek yeme sonrasında oluşan artıklar çürük oluşumunda büyük etkendir. Dolayısıyla çocuklarda ve gençlerde çürük oluşumu daha sık görülür. Diş üzerinde herhangi bir aşındırma işlemi yapılmadığından ağrısız bir işlemdir ve çocuklarda bu tedavi yöntemi ile çürük oluşumu daha rahat yavaşlatılabilir. Daha sonraki kalıcı dişlerin sağlıklı oluşması içinde önemli bir tedavi yöntemidir.

Çocuklar dişlerin üzerindeki girinti ve çıkıntıları rahatlıkla temizleyemez. Yiyecek artıkları ve bakteriler de bu girintilere yerleşip dişlerin çürümesine sebep verir. Fissür örtücüler sıvı ve akışkan bir kıvamda oldukları için azı dişlerinin çiğneme yüzeyinde bulunan Fissür denilen küçük çukurların en derin noktasına kadar ulaşabilirler ve bu bölgeleri tıkayarak yiyecek artıkları ve bakterilerin yapışmasını engellemiş olurlar.

Fissür Örtücü zaman içerisinde aşınabilir. Fakat yapılan araştırmalar uzun süreli diş yüzeyinde kalabildiğini ispatlamıştır. Sert gıdaların sıkça tüketilmesi (ceviz, fındık vb gibi ürünlerin dişle kırılması) diş gıcırdatması, sert malzemenden yapılmış oyuncak vb. objelerin çocuklar tarafından ağza alınarak dişler ile sıkılması ya da ısırılması Fissür Örtücü'lerin daha çabuk kırılmasına ve dişler üzerinden düşmesine sebep olur. Fissür Örtücü uygulama aşamasında diş minesine ne kadar kuvvetli bağlanırsa diş üzerindeki ömrü de o kadar uzun olur. Sealantlar uygulanırken çocuğun tedaviye olan uyumu da önemli bir faktördür. Fissür Örtücü'ler düştükten sonra bile uygulama yapılan dişler çürümeye karşı diğer dişlerden daha dirençlidirler. Eğer düştükten sonra 6 ay içerisinde tekrar uygulanırsa çürüğe karşı koruma da devam eder. Fissür Örtücü'lerin diş sağlığı açısından çok büyük önem taşır. Fakat Bb uygulama yapıldıktan sonra da dişler düzenli fırçalanmalı ve rutin olarak çocuklar diş hekimi kontrollerine götürülmelidir.

•Ülkemizde yaş arası çocuklarda çürük oranının yüzde 98’lerde olduğunu söyleyen DentGroup Kids Pedodonti Uzmanı Dr. Zeynep Erdemci, “ Yani her yüz çocuğun 98’inin en az bir çürük dişi bulunuyor. Toplumumuzda, süt dişlerinin değişecek olması nedeniyle tedavinin gereksiz olduğu yönünde bir kanı var. Oysa süt dişleri ağızda ömür boyu kalacak daimi dişlerin sağlıklı olmalarını sağlayan rehber özelliği taşır” diyor.

DentGroup Kids Pedodonti Uzmanı Dr. Zeynep Erdemci, “Süt dişlerinin, daimi dişlerin oluşumu ve çenelerin gelişimi sırasında çok önemli fonksiyonları vardır ve çocuğun konuşması, beslenmesi ve alttan gelecek daimi dişlere yer tutması açısından çok önemlidirler. Bu yüzden süt dişlerine ‘nasıl olsa değişecek önemsiz dişler’ gözüyle bakmak çocuğun gelecekteki diş sağlığını için tehlike oluşturur” şeklinde konuşuyor.

Dr. Zeynep Erdemci, “Şayet süt dişleri zamanından önce çekilmek zorunda kalırsa, arkadan gelen kalıcı dişin yeri, komşu süt dişleri tarafından kapanır. Bu da kalıcı dişin gömük kalmasına, yanlış yerden çıkmasına ya da yer kaybına bağlı olarak ortodontik bozukluklara sebep olur” uyarısında bulunuyor.

Dr. Zeynep Erdemci, süt dişlerinin erken kaybı sonrasında yaşanan en önemli sorunun beslenme bozukluğu olduğunu belirterek, “Diş kayıpları sonrasında çocuklarda tek taraflı çiğneme alışkanlığı oluşuyor. Ayrıca ön dişlerin erken kaybı da fonasyon sorunu yaratıyor. Çocuk bazı sesleri düzgün çıkaramadığı için, sosyal iletişim sorunları yaşayabiliyor” diyor.

Çocukların da estetik kaygı yaşadıklarını vurgulayan Dr. Erdemci, “Çocuklar özellikle okul çağında birbirlerine karşı acımasız eleştiriler yaparlar. Özellikle ön dişlerinde çürük ve renkleşme olan çocuklar dişlerini göstermemek için gülmemeye, hatta daha az sözlü iletişim kurmaya başlarlar. Bu da sosyal iletişimlerinde bir diğer sıkıntı kaynağıdır” şeklinde konuşuyor.

Süt dişlerini korumak için alınacak önlemler…

Tüm süt dişlerinin altı yaşında değişeceği yönündeki bilginin de yanlış olduğunu, arka azı dişlerinin 11 yaşına kadar ağızda kaldığını ifade eden Dr. Zeynep Erdemci, miniklerin dişleri ile ilgili anne babalara şu hatırlatmaları yapıyor: “Alt ve üst ön dişler çıkmaya başlayınca mutlaka gazlı bez ya da parmağa takılan minik fırçalarla temizleyin. Azı dişleri çıkmaya başlayınca fluor içermeyen diş macunu ile fırçalayın. Emziği kesinlikle bal ve reçel gibi tatlı gıdalara batırmayın. Ballı süt, şekerli süt, tatlandırılmış meyve suyu gibi gıdaları biberon içerisine koyarak özellikle uyumadan önce ve uyku esnasında vermeyin. Tatlı gıda tüketiminden sonra mümkünse dişlerini fırçalayın, değilse ağzını çalkalatın.”Erdemci, 3 yaşından sonra çürük riskine göre yılda ortalama iki kez topikal flor uygulamasının da, çocukları çürüklerden korumak için önemli olduğunu vurguluyor.

Çocuklarda diş kırıkları özellikle yaz aylarında en çok karşılaştığımız dental travmaların başında gelir. 

•  Aileler ne yapmalı?

Böyle bir durumda ailelerin yapması gereken ilk şey panik yapmadan çocuğun genel durumunu ve baş bölgesinde başka bir yaralanma olup olmadığını kontrol etmek olmalıdır.  travma alan bölgede varsa yabancı cisimler uzaklaştırılmalı kanama varsa o bölgeye temiz bir gazlı bezle hafif tampon yaparak kanamayı kısmen de olsa kontrol altına almaktır. Daha sonra kırık diş parçası bulunmalıdır. Bu parça ağız ortamından uzaklaşmış olabileceği gibi dudak gibi yumuşak dokulara da gömülmüş olabilir. Kırık diş parçası bulunup sütün içine konarak, en kısa sürede diş hekimine gidilmelidir. 

•  Diş hekimi yaklaşımı ve kırık diş tedavisi 

Diş hekimi yapacağı muayenenin ardından, eğer mümkünse dişin restorasyonunu kırık diş parçasını eski yerine yapıştırarak, eğer mümkün değilse ya da kırık parça bulunamadıysa dental materyallerden faydalanarak ilgili dişin  tedavisini yapar. Eğer kırık hattı dişin sinir dokusuna kadar uzandıysa kanal tedavisi gibi daha ileri tedaviler yapılabilir. Tedavi sonrasında diş hekimi ilgili dişi belirli aralıklarla klinik ve radyografik muayenelerle takip eder.

Makaleyi Yazan Hekim: Dr. Avşar Öztürk

Çocuk Diş Dolgusu

Çocuk diş dolgusu, çürük nedeni ile madde kaybına uğramış dişlerin, çürük temizlendikten sonra çeşitli materyaller ile doldurularak dişin doğal şeklinin kazandırılmasıdır.
Bu tedavinin amacı, çürüğün ilerlemesinin durdurulması, hassasiyetin giderilmesi, dişin canlılığının korunması ve dişin çiğneme ve estetik işlevinin devam ettirilmesidir.
Önerilen tedavi uygulanmazsa çürük ilerler, kanal tedavisi veya dişin çekimi gerekli olabilir.
Çocuk diş dolgu yapımında hekim gerek görürse lokal anestezi uygulayabilir.

Çocuklarda diş çürüklerinin azaltılması için ne yapılmalıdır?

Çocuklara diş fırçalarken yardımcı olunmalıdır. Dişlerini kahvaltıdan sonra ve gece yatmadan önce, günde iki defa fırçalamaları sağlanmalıdır. Çocukların erken yaşlarda diş doktoruna götürülmesi ve çürük oluşmasını engellenmek için dişlerine fissür örtücü uygulanması sağlanmalıdır. Biberon çürüklerine engel olmak için, beslenmede biberon kullanımında dikkatli olunmalıdır. Çocukların flor alması sağlanmalıdır. İçme suyu, flor tabletleri, gargaralara, florlu diş macunları ve diş doktorunun yaptığı uygulamalardan flor alması sağlanmalıdır. Fakat fazla florun zararlı olduğu unutulmamalı, diş doktorundan bu konuda destek alınmalıdır. Çocukların öğün aralarında yiyeceği abur cubura dikkat edilmelidir. Şeker ve nişasta içeren yiyecekler dişlerde çürüğe sebep olan bakterilerin beslenmesini sağlar. Bu nedenle ara öğünlere özen göstermelisiniz.

Diş doktoru tarafından çocuklara yapılan uygulamalar nelerdir?

Çocukların diş bakımı için gerekli olan bütün tedaviler diş doktoru tarafından uygulanmaktadır. Çocuklarda mükemmel bir ağız ve diş sağlığı yaratmak için, 6 ayda 1 kere düzenli olarak çocuk diş doktoru kontrolü yaptırılmalıdır. Bu ziyaretler sırasında ağız ve diş sağlığını tehdit edebilecek her türlü sorun belirlenebilir. Buradaki en önemli konu sorunların erken dönemde teşhis edilebilmesi ve tedavisinin yapılmasıdır. Çocuklarda bu sorunların erken dönemde teşhis edilmesi fiziksel ve duygusal gelişimi olumlu yönde etkileyen önemli bir unsurdur.

Çocuk hastaların ilk muayenesi sırasında çocuk ve anne, baba arasında iyi bir iletişim sağlanması gerekir. Ardından hastanın medikal ve dental hikayesinin alınması gerekir. Bundan sonra klinik ve radyografik muayenenin yapılması gerekmektedir. Elde edilen bulgulara göre anne-babaya, çocuğa yapılacak tedavi hakkında bilgiler verilir. Çocuk diş doktorları, çocuklarda süt dişlerini ve sürekli dişleri çürükten ve periodontal hastalıklardan korumak için farklı yöntemler uygulamaktadır. Bunlar; çocuklara ağız hijyeni kavramının öğretilmesi, diş fırçalama yöntemlerinin öğretilmesi, diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması, sistemik florür uygulamasının yapılması ve fissür örtücü uygulanması gibi yöntemlerdir.

Florür uygulamaları: Koruyucu diş hekimliğinde kullanılan en etkili tedavi şekli olan florür tedavileri, sağlıklı kişilerde, çürüğe yatkın olan kişilerde, dişlerde olan hassasiyet ve erozyon tedavilerinde, özel bakıma gereksinimi olan sistemik hastalığı olan kişilerde uygulanabilir. Bu uygulamalar kişinin yaşıyla, çürük oluşma riskine göre belirlenmiş aralıklarla ve oranlarda yapılır.

Fissür örtücüler: Kişilerde anatomik olarak azı dişlerindeki çiğneme yüzeylerinde olan girinti ve çıkıntılarda besinlerin yapışacağı alanlar bulunmaktadır. Dişlerdeki çürükler temizliği zor alanlarda başlar. Fissür örtücüler dişlerde bulunan bu alanlardaki yüzeylerde sığlaştırma yapar, gıdaların tutunmasını azaltır ve fırçalanmayı kolaylaştıracak kadar uygun bir yüzey oluşturmaktadır. Bu uygulamaların yapılmasından sonra dişlerde çürük oluşumu % oranında azalma göstermektedir.

Olası riskler:

Dişin iyileşme yeteneğine ve hastanın ağız bakımına bağlı olarak tedaviler her zaman başarılı olmayabilir. Dişte ağrı meydana gelirse ve diş restore edilebilecek durumda ise kanal tedavisi yapılır. Aksi durumlarda cerrahi tedavi planlanır. Nadir de olsa kullanılan materyale karşı hastada alerjik reaksiyon gelişebilir. Dolgu yapılırken veya yapıldıktan sonra geriye kalan sağlam diş dokusunun miktarına bağlı olarak diş kırılabilir.
Tedavi sonrası dikkat edilmesi gereken hususlar: Yapılan çocuk diş dolgusu nun kırılması ve düşmesi durumunda hasta çok geçmeden hekimine başvurmalıdır. Yapılan işlem sonrasında çocuğunuzda herhangi bir rahatsızlık olursa (şiddetli ağrı, gıda birikimi, sivri veya pürüzlü kalan alan, yükseklik vb.) hekiminize bildiriniz. Girişim sonrası ağrı veya hassasiyet ortaya çıkabilir ve bir süre devam edebilir. Yapılan dolguların başarısı dişin yapısına, ağız bakımı ve beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak değişebilir.

Diş tedavisi korkutucu çocuğumu korkutmak istemiyorum!

Ebeveynlerin geçmişte yaşadıkları kötü diş tedavisi tecrübeleri, aynı hissiyatı çocuklarına da yaşatmak istemedikleri için tedaviden uzun süre kaçmalarına, ağrı oluşana kadar diş hekimine gitmemelerine neden olur. Ağrı oluştuktan sonra doktoru ziyaret eden çocukta ise ağrının yarattığı huzursuzluk, hiç tanımadığı birinin canını daha çok acıtmayacağına güvenememe ve yapılacak işleme dair duyduğu kaygılar, tedaviyi daha karmaşık bir hale sokar.

Çocukların, dişlenmenin ilk başladığı yıllardan itibaren kontrol amaçlı diş hekimine götürülmesi, hem çocuk ve hekim arasında güçlü bir bağ kurulmasına hem de oluşabilecek çürüklerin erken keşfine ve basit yöntemlerle tedavi edilebilmesine yardımcı olur. Böylece çocukta, diş hekiminin aslında korkulacak biri olmadığı ve diş tedavisinin ağrılı bir işlem olmadığı algısı oluşturulabilir. 

cocuk dişçocuk diş dolgusucocuk dolgusucocuklarda diş dolgusu