Eğitimin toplam ücreti eğitim başlamadan önce tahsil edilir. Ödemeleri nakit olarak yapabilirsiniz. Firmalar eğitim öncesi, ödemelerini banka havalesi yoluyla yapabilirler.
Eğitimlerimiz; 12 kişi kapasiteli sınıflarda yapılmaktadır. Sınıflara projektör, bilgisayarlar, internet, iklimlendirme, yazı tahtası ve gerekli eğitim araç- gereçleri vardır. Ayrıca ücretsiz çay, kahve ve su ikramımız mevcuttur.
Online eğitim hizmetimiz mevcuttur. Eğitimlerimizi kişiye özel paket ders olarak alabilirsiniz. Eğitimlerimizi online olarak özel ders şeklinde veya kurumsal olarak alabilirsiniz. Online eğitim talepleriniz için özel ders formumuzu doldurunuz.
Eğitimlerimizde yüzde 90 oranında devam sağlayan tüm öğrencilerimize sertifika veriyoruz.
Eğitim süresi yeterlidir. Alanında uzman eğitmenlerimiz ve eğitim danışmanlarımızla oluşturulan müfredat ve süre, bu eğitimin verimli bir şekilde öğrenilmesi için yeterlidir.
Ders materyalleri; pdf dosyaları, powerpoint slaytarından ve/veya ders notlarından oluşur. Ders esnasında örnek kodlar ve/veya çalışma dosyaları öğrencilere verilir. Ders sonrası yapılan ödevler de öğrencilere verilir.
Tez-Ödev destek formumuzu doldurunuz. Doldurduğunuz bilgilere istinaden danışmanlarımız en kısa sürede dönüş yapacaktır.
Eğitmenlerimiz alanlarında üniversite eğitimli ve tecrübelidir. İletişim kabiliyetleri yüksek olan eğitmenlerimiz, deneyimin en iyi öğretmen olduğunu bilerek uygulamalı eğitim yaptırmaktadırlar. Eğitmenlerimiz en az 5-15 yıllık tecrübeye sahiptirler.
Eğitim öncesi eğitim konuları ile ilgili eğitmenlerimize sorularınız olabilir. Eğitim konuları ile ilgili sormak istediğiniz soruları yukarıdaki soru formundan gönderebilirsiniz. Eğitmenlerimiz veya danışmanlarımız en kısa sürede size dönüş yapacaktır.
Ders esnasında dersin anlatımına uygun alakalı sorular sorulabilmektedir. Ders dışında ise bilgi sorusu sorulabilmektedir. Ders harici özel projeleriniz için proje formumuzu doldurunuz.
Eğitimlerimiz eğitim takviminde belirtilen zamanlarda başlar; yeterli kişi sağlanması amacıyla Tesla Akademi eğitimleri erteleme hakkına sahiptir. Grup eğitimleri tatil veya istisnai sebeplerden 1-2 hafta ertelenerek bitirilebilir. Tesla Akademi, ilan edilmiş eğitim programların tarihlerini değiştirme hakkını saklı tutar. Eğitime kayıt olmuş kişiler bu değişikliklerden haberdar edilir.
Eğitim ortamımızda her kişiye özel eğitime hazır bilgisayarlarımız bulunmaktadır.
Eğitim ortamına kendi bilgisayarlarınızı getirebilirsiniz. Bilgisayarınızın sağlıklı çalışmasını ve teknik servis problemlerinizi sizin gidermeniz gerekir.
Bilgisayarınıza herhangi bir program kurma hizmetimiz mevcut değildir. Fakat eğitmenlerimiz size bir kurulumun nasıl yapılacağını ve kaynak noktaların nereler olduğunu anlatacaktır.
Eğitimlerimiz en az 4 en fazla 12 kişilik sınıflarda yapılmaktadır. Bir eğitim, ortalama 5-8 kişi ile gerçekleşmektedir.
Mümkün olduğunca derse katılmanız faydalıdır. Eğitmenlerimiz performansı en iyi seviyede tutmak için sürekli dersi toparlayarak, tekrarlar yaparak ilerlemektedir. Kaçırdığınız derslerde ufak tekrarlardan yararlanabilirsiniz.
Eğitim merkezi olarak en iyi hizmeti vermek için sürekli olarak çalışmaktayız. Eğitim kalitesinin sürekli gelişmesi için planlar hazırlamakta, kontroller yapmakta ve gelişmeyi sağlamaktayız.
Kurumlara özel olarak gerek kendi eğitim yerlerimizde, gerekse kurumların kurumların kendi yerlerinde eğitim sağlamaktayız. Kurumunuza özel eğitim talebiniz için yukarıdaki kurumsal talep formunu doldurmanız yeterlidir, eğitim danışmanımız en kısa sürede sizinle irtibata geçecektir.
Özel ders olarak eğitim sağlamaktayız. Özel ders eğitim talebiniz için özel ders eğitim talep formunu doldurup göndermeniz yeterlidir. Eğitim danışmanlarımız en kısa sürede sizinle temasa geçecektir.
Haftaiçleri 2 araçlık otopark yerimiz mevcuttur. Arabalı öğrenci yoğunluğuna göre otoparkımızda bazı zamanlar yer bulunmayabilmektedir. Çevrede yakın yerlerde ücretli otoparklar mevcuttur.
Grup eğitimlerimizde katılımcılarımızın yaklaşık aynı düzeyde olmasına dikkat ediyoruz. Gruplarımıza yeni başlayan veya biraz bilen kişileri dahil ediyoruz. Eğer konuların çoğunu biliyorsanız, grup eğitimi yerine size özel ders sağlayabiliriz. Sadece istediğiniz konu başlıkları ile daha kısa sürede ihtiyacınız olan konuları öğrenmiş olursunuz. Özel ders talep formunu aşağıdan doldurabilirsiniz.
Daha önce eğitim almış öğrencimiz ikinci başka bir eğitimi yüzde 10 indirimli alır.
Grup eğitimlerinde ise;
- 2 arkadaş birlikte eğitim alınca; kişi başı, %10 indirim
- 3 arkadaş birlikte eğitim alınca; kişi başı, %15 indirim
- 4 arkadaş birlikte eğitim alınca; kişi başı, %20 indirim
- 5 arkadaş birlikte eğitim alınca; kişi başı, %25 indirim
uygulanmaktadır.
İletişim sayfamızdan adresimiz ile ilgili detaylı bilgi alabilirsiniz.
Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi Eğitimi: Bilgisayar aracılığıyla devre çizimleri yapılabilmesi için asgari düzeyde bilgi ve yetkinliklerin kazandırılmaya çalışıldığı bir eğitim materyalidir.
Bilgisayarla baskı devre çizimi eğitimi verilmesinin temel amacı gerekli ortam oluştuğunda; elektrik - elektronik devre ve şemaların bilgisayar ortamında çizilebilmesini sağlamaktır. Bilgisayarla baskı devre çizimi eğitimi tamamlandığında baskı devre çizim programına ait menüleri ve programın özelliklerini öğrenebilir, tasarım menüsünü kullanabilir, dosya kaydetme ve sembol ekleme gibi işlemleri yapabilir, baskı devre uygulamalarını hatasız olarak yapabilir, sembolleri düzenleyebilir ve otomatik olarak baskı devre çizimlerini yapıp çıktılarını alabilirsiniz.
1.1. Program Özellikleri
1.2. Programın Kullanılması
1.3. Programın Ana Menüsü
2.1. Tasarım Ekranı
2.2. Tasarım Ekranında Yer Alan Menüler
3.1. Kaydetme Modu
3.2. Pad Ekleme Modu
3.3. Çizgi Hat Ekleme Modu
3.4. Çizim Alanı Yazı Modu
3.5. Sembol Ekleme Modu
4.1. Baskı Devre Çizimi Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar
4.2. Baskı Devre Çizim Aşamaları
5.1. Sembol Değiştirme İşlemleri
5.2. Sembol Oluşturma İşlemleri
6.1. Açık Şemadan Baskı Devresine Geçiş Yapmak
6.2. Otomatik Eleman Yerleşimi
6.3. Elemanlara Yönelik Yerinde Düzenleme İşlemleri
6.4. Baskı Devrenin Otomatik Olarak Çizilmesi
6.5. Baskı Devresinin Çıktısını Almak
MEGEP
(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN
GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)
ANKARA 2007
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).
• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşılabilirler.
• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER
ii
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 482BK0017
ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi
DAL/MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Bilgisayarla Baskı Devre Çizimi
Bilgisayarla baskı devre çizimi ile ilgili temel bilgi ve
MODÜLÜN TANIMI
becerilerinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/32
Bilgisayarlı Devre Çizimi ve Simülasyonu modülünden
ÖN KOŞUL
başarılı olmak
Elektrik ve elektronik devre ve şemalara ait baskı devreleri
YETERLİK
bilgisayar ortamında çizmek.
Genel Amaç
Bu modül ile elektrik-elektronik devre ve şemalara ait
baskı devrelerini bilgisayar ortamında çizebileceksiniz.
Amaçlar
1. Baskı devre çizimi uygulama programının
menülerini ve özelliklerini tanıyarak, menü
işlemlerini yapabileceksiniz.
2. Tasarım ortamını tanıyarak tasarım menüsüne ait
işlemleri yapabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI
3. Program modlarını tanıyarak; dosya kaydetme, pad-
hat-sembol ekleme işlemlerini yapabileceksiniz.
4. Baskı devre çiziminde dikkat edilecek noktaları
öğrenerek; baskı devre uygulamaları
yapabileceksiniz.
5. Baskı devre içine sembol ekleyebilecek veya sembol
düzenleme işlemlerini yapabileceksiniz.
6. Otomatik baskı devre çizimini gerçekleştirerek çıktı
işlemlerini yapabileceksiniz.
EĞİTİM ÖĞRETİM
Bilgisayar, İşletim Sistemi, Elektrik-Elektronik Baskı
ORTAMLARI VE
Devre Çizim Yazılımı
DONANIMLARI
Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme
soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz.
ÖLÇME ve
Öğretmen, modül sonunda size, uygulama, soru-cevap,
DEĞERLENDİRME
boşluk doldurma, test uygulayarak modül uygulamaları ile
kazandığınız bilgi ve becerileri değerlendirecektir.
iii
iv
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Teknolojinin her geçen gün hızla ilerlediği bu zamanda, işlerinizi daha kolay
yapabilmeniz için kullanacağınız baskı devre tasarımı programı, zamandan ve iş gücünden
büyük tasarruf sağlayacaktır.
Sabit veya hareket halindeki elektronik cihazlar arıza yaptığında baskı devre tasarımı
sayesinde arızalar kısa sürede giderilir veya hazırlanan modül kart sayesinde, arızalı cihaz
tamir edilerek zaman kaybı olmadan cihazların çalıştırılması mümkün olur.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
AMAÇ
ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:
Ø Board Maker, WorkBench, ISIS, UltiBoard programlarının ne işe yaradıklarını
araştırınız.
Ø Elle baskı devre tasarımı çizimi ile bilgisayarlı baskı devre çizimi arasındaki
farkları araştırınız.
Ø Boardmaker, workbench, ISIS, UltiBoard programlarının açılışlarını,
simgelerini ve program açılış sayfasını internette araştırınız.
Ø Televizyon, radyo, cep telefonu vb. elektronik cihazların baskı devre kartlarını
elektronik tamircilerinde inceleyiniz. Modül kart sistemi ile çalışan TV’ lerin
özelliklerini, arızalarının giderilmesini normal televizyon kartlarıyla
karşılaştırınız.
ARES programı ile çok kolay bir şekilde baskılı devre(PCB-Printed Circuit Board)
oluşturulabilmektedir. Baskılı devre çiziminin elle veya otomatik olarak yapılabilmesi, tek
katlı veya çift katlı çizimin yapılabilmesi ve doğrudan programın kendi editöründe baskı
devre çizebilecek bir netlist oluşturabilmesi(otomatik çizim yapabilmek için gerekli program
çıktısı) bu programın avantajlarıdır.
ARES PCB programı ile elektronik devrelerin baskılı devre tasarımı yapılmasının
sayamayacağımız kadar çok faydası vardır. Bunlardan bazıları:
3
Ø Devrenin sade ve boyutlarının küçük olmasını sağlar.
Ø Seri üretimi kolaylaştırır.
Ø Yüksek frekanslı devrelerde gürültüyü (distorsiyon) önler.
Ø Devrelerin tamir, bakım ve montajını kolaylaştırır.
PCB tasarım kurallarına uyarak baskılı devre tasarımı oluşturursak işimiz birçok
yönden çok kolay olacaktır. ARES programı ile elektronik devrenin PCB si hazırlandıktan
sonra yazıcı(printer) ile PCB çıktısı aydinger veya asetat kağıdına aktarılır.
4
seçeneklerini kullanırız (Şekil 1.1). ARES 6 demo seçeneğine tıkladıktan sonra programımız
çalışmaya başlar ve programın genel çalışma alanı açılır (Şekil 1.2).
Başlık Çubuğu Menü Çubuğu
Araç Çubukları
Kullanıcı
Kütüphanesi
Tasarım Araç Çubuğu
Çizim Alanı
Sembol Döndürme
Durum Çubuğu Koordinatlar
Şekil 1.3’te ana menü görülmektedir. Menüdeki seçeneklere sol fare tuşu ile
tıklandığında gerekli ayarları yapmak üzere menü alt grupları çıkar. Bu menüler Mouse
kullanmadan klavye ile de açılabilir. Örneğin, Edit menüsünde E harfinin altı çizili olduğu
için, ALT+E kullanılır (klavyedeki ALT tuşu ile E tuşuna aynı anda basılır). Diğer
menülerde altı çizili harfler aynı yöntemle seçilerek açılır.
5
1.3.1. ‘‘File’’ Menüsü
New layout: Çizim alanında yeni PCB şeması çizimi için bu seçenek kullanılır. Bu
seçeneğe tıklandığında yeni bir boş alan açılacak ve ismi UNTITLED LYT (adsız) olacaktır.
Eğer çizim alanında PCB şema varsa kaydetmek için sorar.
Load layout: Daha önce oluşturmuş olduğumuz dosyayı (PCB şemayı) çizim alanına
çağırmak için kullanılır. Bu seçeneği kullandığımızda iletişim penceresi açılır (Şekil 1.5).
Gerekli dosya adı seçilerek “Aç” butonuna tıklanması, o dosyanın çizim alanına yüklenmesi için
yeterli olacaktır. Çizim alanında çalışırken zaman kaybetmeden dosya yüklemek için kısa yol
tuşu olarak “L” harfinden yararlanılır.
Save layout As: Çizim alanındaki PCB çalışmanıza bir isim vererek kaydetmenizi sağlar.
Gerekirse farklı isim ile dosyaya kaydetme imkanı sağlar. Bu seçenek her çalıştırıldığında” Save
Design” iletişim penceresi karşınıza gelir.
Clear Netlist: Çizim alanı üzerinde bulunan baskı devre şemasındaki “NET”lerin
tamamını siler.
Load Netlist: Daha önceden “File-Save Netlist” komutu ile kaydedilmiş olan “Net”leri
geri çağırır.
Save Netlist: Çizim alanı üzerindeki PCB şemada bulunan ”Net”leri bir dosya halinde
kaydeder.
Import DXF: Çizim alanına ”DXF” grafik formatına sahip bir dosya eklemek için
kullanılır.
Import Bitmap: Çizim alanına ”Bitmap” BMP grafik formatına sahip bir dosya eklemek
için kullanılır.
Mail To: Çizim alanında çalıştığımız PCB şemasını veya bitmiş çizimi ‘‘Outlook
Express’’programı yardımıyla başkalarına e-posta olarak göndermenizi sağlar.
Bu menü ARES programında yapılan PCB çizimlerinin yazıcı çıktısını almak için
kullanılır.
8
Şekil 1.9: Print Layout iletişim penceresi
Yapılacak Ayarlar
9
Ø Reflection; bu bölümde kâğıda aktarılacak PCB şemanın normal veya ayna
görüntü (mirror) çıktısının alınıp alınmayacağının seçimi yapılır.
Ø Print To File; bu bölümde PCB şema PRN uzantılı dosyaya kaydedilir. Kâğıda
çıktısını iptal eder.
NOT: PCB şema kağıt boyutlarından çok küçükse; pencerede gösterilen PCB şemasını fare
ile sol tuşa basılı tutarak kağıdın uygun yerine yerleştiririz.(şekil 1.9)
Printer Setup: ARES programı bilgisayara bağlı olan yazıcıyı kullanır. Eğer siz bağlı
yazıcıyı değiştirmek istiyorsanız bu seçeneği kullanarak yazıcı ayarlarını yapabilirsiniz.
Set Output Area: Bu seçenek çizim alanındaki PCB şemanın istenilen bölümünün
kağıda aktarılması için kullanılır. Bu seçenek çalıştırıldığında fare imleci şekil değiştirir.
10
Şekil 1.13: Set output orjinden sonra fare imlecinin durumu
‘‘Set Output Origin” komutu çalıştırılıp fare imleci yukarıdaki şekil gibi olunca çizim
alanında orjin noktası olarak seçeceğiniz yere götürüp farenin sol tuşuna tıklayınız. Orjin
noktası mavi olarak aşağıdaki şekil gibi olacaktır. Orjin noktası artık sizin istediğiniz yere
gelmiştir.
11
• Colours: PCB şemanın resminin tek renkmi(Mono) yoksa ekranda
görüldüğü şekilde mi kaydedileceğini ayarlar.
• Rotation: Resmin yatay mı dikey mi olacağını belirler.
• Reflection: Resmin olduğu gibimi veya ayna görüntüsündemi(mirror)
kaydedileceğini belirler.
• Compesation: Resim dosyası olarak PCB şemayı kaydetmeden önce
pikseller arası mesafesini ayarlar.
• Filename: Fare ile bu butona tıkladığınızda PCB şemanın resim dosyası
olarak açılan iletişim penceresi üzerinden bilgisayara kaydedileceği
konum ve dosya ismi belirlenir.
Export DXF File: Çizim alanındaki PCB şemanın, EPS resim dosyası formatında
kaydedilmesini sağlar. Bu seçenek aktif yapıldığında şekil 1.15’deki iletişim penceresine
benzeyen bir pencere açılır(bu pencerenin açıklamalarını export bitmap seçeneği altında
bulabilirsiniz).
Export Vector File: Çizim alanında bulunan PCB şemanın HGL dosyası formatında
kaydedilmesi için bu komut kullanılır. Bu seçenek aktif yapıldığında şekil 1.15’deki iletişim
penceresine benzeyen bir pencere açılır(bu pencerenin açıklamalarını export bitmap seçeneği
altında bulabilirsiniz, farklı olan kısmı ‘‘Device’’ bölümüdür. Bu bölümdeki formatlar çıkışa
bağlanacak olan cihazlara göre seçilmelidir).
Export Overlay: Çizim alanında bulunan PCB çalışmasının, bitmap (BMP) resim
dosyası formatında hafif renk tonunda kaydedilmesini sağlar, daha sonrada seçilen diğer
katmanlarla üst üste getirilerek kolay takip sağlanmış olunur (istenilen katmanların hepsi
12
aynı anda görüldüğü için). Bunun için açılacak olan Şekil 1.17’deki iletişim penceresinde
gerekli ayarlar yapılır.
Manufacturing Notes: Çalışma sayfasında bulunan PCB şema ile ilgili gerekli
açıklamalar bu seçenek kullanılarak Şekil 1.18’deki iletişim penceresi aracılıyla kayda
geçilir. Daha sonra Manufacturing Notes komutu ile açıklamalar incelenebilir.
13
Şekil 1.19: CADCAM Output iletişim penceresi
Gerber Wiew: Bütün gerber dosyalarını ve çizim alanındaki PCB şemanın daha önce
CADCAM Output komutuyla kaydedilmiş şeklini çizim alanına getirmek için kullanılır. Bu
komut seçildiğinde iletişim penceresi yardımıyla ayarlanarak istenilen katları seçebilirsiniz.
Pick and Place File: Bu seçenek çizim alanındaki PCB şemanın yerleşim ve eleman
yerini yazı dosyası şeklinde gösteren bir komuttur.
Şekil 1.20 PCB şemasındaki elemanların yerlerinin text(yazi) dosyası olarak görülmesi
14
Şekil 1.21: View menüsü
Flip: Tasarım alanındaki PCB şemanın alttan(tersten) görüntüsünü elde etmek için
kullanılır. Kısayol tuşu klavyeden ‘‘F’’dir. (bk. Şekil 1.22)
(a) (b)
Şekil 1.22: Flip komutu
15
(a) (b)
Şekil 1.23: Grid komutu a) kapalı b) aktif
Metric: Çalışma alanında bulunan fare imleci hareketinin milimetrik veya inç olarak
sağ alt köşede gösterilmesini sağlar. Kısayolu ‘‘M’’ tuşudur.
Goto Component: Bu komut tasarım alanı içerisinde nulunan PCB şema üzerindeki
istenilen parçanın aktif hale getirilmesi ve yaklaştırılmasını (zoom) sağlar. Kısayolu
‘‘Ctrl+C’’ dir
17
Şekil 1.30: Goto Pin uygulaması öncesi ve sonrası
Zoom All: Tasarım alanındaki çalışmanın tamamını ekranı kaplayacak şekle getirir.
F8 tuşu ile klavyeden aktif hale getirilir.
Toolbar: PCB tasarımı yaptığımız ARES programı kullanıcıları işlerinin daha hızlı
olmasını istedikleri zaman, araç çubuklarından yararlanırlar. Bu komut seçildiğinde iletişim
penceresinden işaretlenerek ekranda görülmesi veya kalkması tercih edilebilir. (Şekil 1.32)
18
Şekil 1.32: Toolbars iletişim penceresi
Undo: Tasarım alanında yapılan işleri sondan geriye doğru sırasıyla bir geri alır.
Kısayol tuşu olarak “Ctrl+Z” kullanılabilir.
Redo: Tasarım alanında yapılan ve geriye alınan işleri sırasıyla bir ileri alır. Kısayol
tuşu olarak “Ctrl+Y” kullanılabilir.
Tag filter: Bu komut tasarım alanındaki PCB şema üzerinde blok içerisine alınan
kısmı, iletişim penceresinden yapılan tercihlere göre filitreleme yaparak ekranda görüntüler.
Ctrl+X kısa yol tuşlarıdır.
19
Şekil 1.34: Tag Box Filter
Align: Seçilen nesneleri, noktalar (ızgara) üzerinde belirli bir konuma getirir(ayarlar).
Kısayolu ‘‘Ctrl+A’’ dır.
Send To Back: Bu komut üst üste bulunan PCB parçalarından istemediğimizi seçerek,
seçtiğimizi diğerinin altına gönderir. Bir parça eğer başka parça çağrılmadan önce seçilip bu
komut çalıştırılırsa seçili parça hep üstte kalır. Kısayolu ‘‘Ctrl+B’’dir.
20
Şekil 1.36: Duplicate Layer iletişim penceresi
New component: Bu komut ARES’ e kayıtlı parçaların yeni bir isimle yeniden
kaydedilmesini sağlar. Yeni isimle oluşturduğumuz parçalar Components seçeneği altında
toplanır.
New Pad Style: Bu komut yeni bir pad (lehimleme tabanı) oluşturmak için kullanılır. Bu
komut aktif yapıldığında Şekil 1.38’ daki iletişim penceresi çalışma sayfasına gelir. Name (isim)
kutusu karşısına tasarladığımız yeni pad‘ in ismini yazar Normal veya SMT kısmından da pad ’in
şeklini seçer ve “OK” düğmesine fare ile tıklarız. Bu kez karşımıza Şekil 1.39’ daki gibi iletişim
penceresi gelir. Bu iletişim penceresinden yeni pad ’in ölçüleri ayarlanarak OK’’düğmesine
tıklanır. Şekil kare pad olarak araç çubuğu altında çıkar.
Şekil 1.38: New pad style penceresi Şekil 1.39: Edit square pad style
21
New Pad Stack: Yeni bir pad yığını oluşturmak için kullanılır. ARES programındaki
her bir baskı devre katmanı için farklı ölçü ve şekillere sahip pad oluşturulmasına imkân
verir. Bu komut seçildiğinde iletişim penceresi açılır. İlgili kutulara istenen bilgiler girilir ve
continue düğmesini tıklanır. Karşımıza yeni bir iletişim penceresi açılır.(bk Şekil 1.41) Bu
iletişim penceresi yeni oluşturacağımız pad stack için her bir yüzey ve katman için aynı veya
farklı ölçü ve özellikler seçmemize imkân verir. Örneğin 1. yüz için daire pad seçersek, 2.
yüz için kare pad seçebiliriz.
Şekil 1.40: Create new padstack penceresi Şekil 1.41: Edit padstack penceresi
New Trace Style: Yeni bir track yol oluştururak ARES kütüphanesine kaydeder. Bu
komut aktif yapıldığında açılan iletişim penceresinden ayarlar yapılır.
New Via Style: Yeni via (geçiş deliği) oluşturarak ARES kütüphanesine kaydeder. Bu
komut aktif yapıldığında iletişim penceresine yeni bilgiler girilir.
Şekil 1.43: New via style penceresi Şekil 1.44: Edit Circular pad style penceresi
22
1.3.5. ‘‘Library’’ Menüsü
Bu pencerede parçanın ismini biliyorsak üst kutudaki ‘‘ name or text to search for’’
kısmına yazılır. Fakat birçok parçanın adını hatırlamak zor olacağından ‘‘match name’’
kısımındaki ‘‘beginning with text’’ seçeneği işaretlenerek isim kutusuna parça ismindeki ilk
iki harf yazılarak bu iki harfle başlayan bütün elemanlar ‘‘matches’’ kutusunda görülür. Bu
kutudan istenilen parçanın üzerine çift tıklanarak kullanıcı kütüphanesine getirilir.
24
Şekil 1.51: Compile to library komutu penceresi
Library Manager: Kütüphane ile ilgili her türlü işlem, bu menü sayesinde yapılır. Bu
seçenek çalıştırıldığında, açılan iletişim penceresinden yaptığı işlemler üzerindeki düğmelere
tıklayarak işlemlerimizi gerçekleştirebiliriz.
Bu menüdeki komutlar:
25
Ø Move items : Seçilen parçaları istediğimiz kütüphaneye taşır.
Ø Delete items : Seçilen parçaları siler.
Ø Rename items : Seçilen parçaların ismini değiştirir.
Ø Informatıon : Seçilen kütüphane ve parça ile ilgili bilgileri verir.
Real Time Snap: Bu komut seçili ise çalışma alanında bulunan fare imlecinin uç
kısmında × şekli meydana gelecek bağlantı yapmak kolaylaşacaktır. Bu komut onaylı değilse
× işareti oluşmayacaktır. ‘‘Ctrl+S’’ kısa yol tuşlarıdır. View menüsünden × kursör de aynı
işlemi yapar.
Trace Angle Lock: Bu komut seçili olursa çizilen yolların(trace) dönüş(eklem) yerleri
90º veya 45º açı yaparak çizilirler. ‘‘Ctrl+K’’ kısayol tuşlarıdır.
Auto Trace Selection: Bu komut seçili olursa PCB şeması üzerindeki yol(track) fare
sağ tuşu ile seçilirse, seçilen yol(track) özelliklerini taşıyan yeni yollar çizmeye başlar.
‘‘Ctrl+T’’ kısayol tuşlarıdır.
Auto Track Necking: Bu komut seçili olursa yollar ile padlerin arası otomatik olarak
ayarlanır. Ctrl+N ‘kısa yol tuşlarıdır.
Auto Zone Regenaration: Otomatik çalışma alanını yeniler. Bu komut bir kere
seçildiğinde system menüsü altındaki ‘‘Set Zones’’ seçeneği de aktifleşir.
Search And Tag: Tasarım alanında bulunan PCB şemada, verilen özel değerlere göre
arama yaparak bulduğu sonuçlara göre parçaları etiketler. Durum çubuğunda kaç tane
kompenent bulunduğu ve etiketlendiği takip edilerek öğrenilir. ‘‘T’’ kısayol tuşudur.
26
Şekil 1.54: Search & Tag Şekil 1.55: Search & Tag Şekil 1.56: Search & Tag
öncesi penceresi sonrası
Or Search And Tag: Bu seçenek ‘Search and Tag’seçeneğine benzer. Fark olarak
arama yapar.
And Search And Tag: Bu seçenek ‘‘Search And Tag’’ seçeneğine benzer. Gerekli
olan bilgilerin etikette kalmasını sağlayarak gereksiz bilgileri temizler.
Şekil 1.57: Auto Name Generator Şekil 1.58: Auto Name Şekil 1.59: Auto Name
komutu öncesi Generator penceresi komutu sonrası
Auto Placer: Bu komut ISIS programında çizilmiş olan elektronik şemanın PCB
şemasının oluşturulması için kullanılır. ARES komutu çalıştırıldığında PCB şemanın kart
boyu belirlendikten sonra PCB elemanlarını çizim alanına otomatik olarak yerleştirir.
27
Auto Router: ISIS programı içerisinde çizilmiş. SCH uzantılı elektronik şemaların,
ISIS programı içerisinden ARES programı çalıştırıldığında PCB baskı devre şemasını
oluşturabilmekiçin kart ölçüsü belirlenip elektronik parçalar tasarım alanına yerleştirdikten sonra
otomatik(Auto) olarak bağlantı yollarını(trace) çizmek için kullanılır.
ISIS de çizilen elektronik şemanın baskı devre şemasını (PCB) çıkarmak için ARES
programına atıldıktan sonra (Auto router) komutu çalıştırılırsa şekil 1.60’ daki iletişim
penceresi gelir. Bu pencere yardımıyla otomatik çizim ayarları yapılır. (OK) düğmesine
tıkladıktan sonra çizim otomatik olarak çizilir.
28
Şekil 1.61: Otomatik PCB tasarımını tek kat yaparken açılan iletişim penceresi Şekil 1.60’daki
(Edit Strategies) tıklandığında bu pencere açılır.
Gateswap Optimizer: Bu komut ile karmaşık bir şekilde çizilmiş şemanın en uygun
şekilde yeniden çizilmesi sağlanır.
Power Plane Generator: Tasarım alanında bulunan şemadaki power veya şase alanının
genişletilmesini ve şema üzerindeki boşlukların istediğimiz şekilde doldurulmasını sağlar.
29
Şekil 1.64: Connectivity Errors penceresi
Bu menü “ARES” programının sistem (renk, bağlantı kuralları, grid ayarları, kısayol
tuşu ayarları, vb.) ayarlarını yapmak için kullanılır. Bu menünün alt seçenekleri aşağıdaki
şekilde gösterilmektedir.
System Info: Programın (Untitled –Ares demo) versiyonu ve lisans ile ilgili bilgiler verir.
30
Set Colours: ARES programının bütün renk ayarları bu komut aracılığı ile yapılır.
Set Design Rules: Tasarım alanında çizeceğimiz PCB şemanın elemanları arasındaki
mesafeyi ayarlamamızı sağlar. “Design Rules” komutu çalıştırıldığında elemanlar arasındaki
uzaklığı açılan pencereden pad-pad, pad-track, track-track vb. ayarları th cinsinden yapabiliriz.
1Thou= 0,025 mm.
Set Environment: Bu komut ile programın otomatik kayıt süresi, geri al seçeneğinde
kaç işlemin tutulacağı, dosya menüsünde kaç adet çalışılan dosyanın tutulacağı vb. ayarlar
yapılır.
31
Şekil 1.69: Set Environment Configuration iletişim penceresi
Set Keyboard Mapping: Bu komut programdaki menülere kısayol tuşları atamak için
kullanılır.
Ø Commands groups: Alt seçeneklerine kısayol tuşu atanacak ana menü seçilir.
Ø Available commands: Kısayol tuşu atanacak seçenek seçilir.
Ø Key sequence for selected command: Atanacak kısayol tuşu yazılır.
Set Grids: Bu komut ile ızgara(grid) ayarları yapılır. Bu seçenek ile grid noktaları
arasındaki uzaklık th cinsinden ayarlanır.
32
Set Layer Usage: Bu komut çalıştırıldığında layer kullanma ayarları yapılır. Bu
komut seçildiğinde açılan pencerede her kat için verilen ‘‘Inner copper 1’’ gibi isimler yerine
bu isimler silinerek yerine 1.kat, 2.kat gibi istediğimiz isimler verilir.
Set Layer Pairs: Bu komut çok katlı PCB şema çizimlerinde yani çift yüz baskı devre
tasarımlarında katmanların eşleştirilmesi için kullanılır. Bu komut seçildiğinde karşımıza
gelen iletişim penceresinden baskı devre katları eşleştirilir. (Şekil 1.73)
33
Set Library Path: Bu komut, seçildiğinde ARES programının kütüphane(Library)
yolu(path) tanımlanır. İletişim penceresinden “path” yazan kutuya kütüphanenin yolu
tanımlanır.
Set Plotter Pens: Bu komut plotter(çizici) renk ayarlarını yapar. İletişim penceresi ile
gerekli renk ayarlarını yaparız. (Şekil 1.75)
Set Strategies: Bu komut çalıştırıldığında otomatik PCB şema çizimi ayarları yapılır.
Bu seçeneğin ve iletişim penceresinin açıklamaları “Tools-Auto Router” seçeneği altında
ayrıntılı olarak anlatılmıştır.
34
Şekil 1.76: Set Template iletişim penceresi
Bu pencerede;
“Part Reference” kısmında; parçanın yazı çeşidi(label font), yüksekliği(Height) ve
genişliği(Width) ayarlanır
“Part Value” kısmında parçanın değerinin yükseklik ve genişliği,
“Graphics” kısmında, çizim alanında grafik varsa, bu grafiğe ait yazıların yükseklik ve
genişliği ile grafik çizgilerinin genişliği ayarlanır.
Set Work Area: Çizim alanı ölçüleri ayarlanır. Bu seçenek çalıştırıldığında karşımıza
iletişim penceresi gelir. Bu pencereyi kullanarak çizim alanımızın genişliği(Width) ve
yüksekliği (Height) inch olarak ayarlanır.
Set Zones: Baskı devre şemamızda bulunan bakır bölge ayarları yapılır. Bu komut,
ARES programının otomatik olarak alanları yeniden çizmesi için konfigürasyon (confıg)
ayarlarını yaparken kullanırız. Bu komut seçildiğinde karşımıza Şekil 1.49’da görülen
iletişim penceresi gelmektedir.
35
Şekil 1.78: Zone Configuration penceresi
Help Index: Bu seçenek klasik yardım penceresidir. Yardım konuları sol tarafta
açıklamalar ise sağ taraftadır.
36
Contents: İçindekiler halinde listeleme yapar
Ø Index: İndeks halinde listeleme yapar.
Ø Search: Yardım konularını arar.
Şekil 1.81: Proteus’un ilgili sürümüne ait yenilikleri anlatan yardım penceresi
37
ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME
ÖLÇME SORULARI
DEĞERLENDİRME
38
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
ÖĞRENME FAALİYETİ–2
AMAÇ
Uygun ortam sağlandığında tasarım ortamını tanıyarak, tasarım menüsüne ait işlemleri
doğru olarak yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
2. TASARIM ORTAMI
2.1. Program Tasarım Ekranı
ARES programı, baskı devre şeması çizilebilir, yeni sembol ve kılıflar üretilip
mevcutları değiştirilebilir.
39
Şekil 2.1: ARES programı tasarım ekranı
ARES programının penceresinde çizim alanın en üstünde “Başlık Çubuğu” yer alır.
Tüm çizimin genel görünümünü verir. Çizim alanının içerisine yaptığınız çalışmanın
küçültülmüş halini verir. Turkuaz çerçeve sayfa sınırları, yeşil kutu ise, görülebilir alanı
gösterir. Fare imlecini bu pencere içerisine götürüp bir kere sol tıklarsak çizim alanının
istediğiniz bölgesine merkez olacak şekilde yerleşir.
40
Ø Kullanıcı Kütüphanesi: PCB elemanı oluşturmak ve kütüphaneden çağrılan
PCB elemanlarını izlemek için kullanılır.
“C” Düğmesi PCB elemanı oluşturmak için kullanılır. Kullanıcı kütüphanesine PCB
elemanı çağırmak için tasarım araç çubuğu üzerindeki araç çubuğuna tıklanır. Sembol
çağırma düğmesi üzerinden P ve L düğmeleri, PCB elemanı çağırmak için (P), kütüphane
ile ilgili işler(kütüphane silmek, kütüphane oluşturmak vb.) için ise (L) düğmesi kullanılır.
• Eleman Döndürme(Rotation):
41
Ø Layout Tools(Çizim Araçları)
Tasarım alanında çok katlı çizimlerde via(geçiş deliği) koymak için kullanılır.
42
Kare şeklinde pad(ortası delik) lehimleme tabanı ekler.
2.1.1.3. 2D Graphics
43
Çizim alanında bulunan objelerin veya bölgenin boyutlarının(mm. veya inç. olarak)
ölçülmesini sağlar.
Daha önce çizilmiş dosyadan belirlenmiş bir bloğu çalışılan çizim dosyasına getirir.
Çalışılan bir çizim dosyasından belirlenmiş bir bloğu başka bir çizim dosyasına taşır.
Tasarım alanında bulunan çizim dosyasını yazıcı (printer) yardımı ile kağıda aktarır.
Bu sembol aktif yapıldığında, tasarım alanındaki çalışmadan seçilen belirli bir alanın
yazdırılması (print) sağlanır.
Tasarım alanı ekranında bulunan gridleri(ızgara) çağırır veya yok etmeye yarar.
44
Tasarım alanındaki PCB kartın katlarının görüntülenmesini veya gizlenmesini
sağlar.
Board(pcb kart) ölçülerini durum çubuğu üzerinde milimetrik veya inç olarak seçilip
görüntülenmesini sağlar.
Tasarım alanında istenilen noktayı yerel orijin noktası olarak seçmeye yarar. İptal
etmek için tekrar bu sembol seçilir.
Bu sembol seçili durumda iken, imleç çizim alanında herhangi bir yere tıklanırsa
orası merkez seçilir ve ekran o noktadan merkezlenir.
Tasarım alanında seçilen bir parça ya da belirlenen bir bloğu kopyalayarak çoğaltır.
Tasarım alanında seçilen bir parça ya da belirlenen bir bloğu başka bir yere taşır.
Tasarım alanında seçilen bir parça ya da bir PCB kartını istenilen açıda ve yönde
döndürür.
45
Kütüphaneden çizim alanına eleman ya da sembol çağırmak için kullanılır.
Bu sembol aktif yapılırsa tasarım alanındaki parça uçlarına fare imleci getirildiğinde x
şekli oluşacaktır. Aktif yapılmazsa x şekli olmaz.
Tasarım alanında yol(trace) çizerken dönüş açısını belirler. Bu sembol aktif ise yolun
dönüş açıları 45 ve 90 derece olur, pasif ise istenilen açıdan dönüş yapılabilir.
Otomatik baskı devre çiziminde yol stili seçimi yapılır.
46
2.1.6. Orientation Toolbar (Yön Araç Çubuğu )
Seçilen parçayı klavyeden girilen açı değeri kadar döndürür. Klavyeden açı değeri
girildikten sonra “Enter” tuşuna basılır.
47
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Doğru-Yanlış Test Maddeleri
Açıklama
Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.
DEĞERLENDİRME
48
ÖĞRENME FAALİYETİ-3
ÖĞRENME FAALİYETİ–3
AMAÇ
Uygun ortam sağlandığında elektrik –elektronik devre ve şemalara ait baskı devreleri
bilgisayar ortamında program modlarını tanıyarak dosya kaydetme, pad- hat-sembol ekleme
işlemlerini yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
3. PROGRAM MODLARI
Bu bölümde ARES programını kullanarak tasarım alanına çizgi(Track), pad, yazı,
sembol eklenmesi, bunların değiştirilmesi(Edit) konuları incelenecektir. Konular
incelenirken daha önce görmüş olduğumuz menüler ve araç çubukları kullanılacaktır.
Konular uygulamalarla açıklanacaktır. Bu bölümün bilgisayar başında uygulamalı olarak
çalışılması tavsiye edilir.
İsim verilip saklanan bir dosya başka bir zaman tekrar yüklenip gerekiyorsa
değişiklikler (ekleme, çıkarma vb.) yapılabilir. Değişikliklerin kalıcı olması için dosyanın
tekrar kaydedilmesi gerekir. Ancak bu kez yeni bir isim vermek gerekmez, dosya aynı isimle
kaydedilebilir. Bununla birlikte değişikliklerden sonra dosyayı başka bir isimle kaydetmek
de mümkündür. O zaman farklı iki dosyamız olacaktır.
49
UYGULAMA 1: Dosya Oluşturma
İşlem Basamakları
Şekil 3.1.a: Çizilen yollar Şekil 3.1.b: Save komutu penceresi Şekil 3.1.c: Save Dosyası
Eğer önceden çalıştığımız bir dosyanın adını farklı olarak kaydetmek istiyorsak save
as layout seçeneğini kullanırız. Burada açılan pencerede vereceğimiz yeni isim girilir ve
isteğimize bağlı olarak dosyanın kayıt yeri değiştirilebilir.
Örneğin: Bir devrenin giriş ve çıkış pinleri için pad’lara ihtiyaç vardır. Hatta atlama
iletkenleri için de pad’lar gereklidir. ARES programında değişik şekillerde ve boyutlarda
pad’lar tasarım alanı “Pad Placement” araç çubukları üzerinde sunulmuştur, bunlardan
istediğinizi kullanabilirsiniz. (Şekil 3.2)
Şekil 3.2: Pad çeşitleri Şekil 3.3: Bir pad’in çizim alanında görünüşü
50
UYGULAMA 2: Pad Ekleme ve Değştirme İşlemleri
Ø Tasarım Alanına Pad Eklemek İçin; İşlem Basamakları
• düğmesi aktif olduğunda ve fare imleci tasarım alanı içerisinde iken, fare
tuşlarından sol tuşa her tıkladığımızda yeni bir pad oluşacaktır. (Şekil 3.4)
Şekil 3.4: Pad boyutlarının boyutlarının değiştirilmesi ve çeşitli büyüklüklerde pad’lerin çizim
alanında görünüşü
51
Ø Pad Şeklini Değiştirme
ARES programı kullanıcılara “ Pad Placement” araç çubuğu üzerinden (Şekil 3.5) çok
çeşitli pad şekilleri sunmaktadır. Şekilde görülen “Pad Placement” araç çubuğu üzerinde
bulunan düğmeler kullanarak, kullanıcı kütüphanesinde gösterilen pad şekilleri ve ölçüleri
değiştirilebilir.
Square(kare) PTH
DIL(oval) PTH
Rectangular(dikdörtgen) SMT
Polygonal(çokgen) SMT
Şekil 3.5: Pad şeklinin değiştirilmesi Şekil 3.6: Pad boyutlandırma ve çeşitli pad şekilleri
Şekil 3.6’da pad ekleme işlemleri sırasında kullandığımız araç çubukları görülmektedir.
52
Ø PCB Kart Üzerinde Pad Değiştirme
Oluşturduğunuz bir PCB şemada daha sonradan pad şekli değiştirilmek istenirse;
İşlem Sırası:
Ø Pad seçili hale geldikten sonra(pad beyaz renkli olur),yine fare imleci üzerinde
iken bu sefer (SOL) tıklayınız.
Şekil 3.7: PCB şemada bir DIL08 paket Şekil 3.8: DIL08 paketin Pad’lerinin değiştirilmesi
Ø Karşımıza Şekil 3.8’de verilen “Edit Single Pin” iletişim penceresi gelmelidir.
Bu pencereyi pad katmanını (yüzeyini), şeklini (sitilini) ve numarasını
değiştirmek veya numaralamak için kullanabiliriz. Şekil 3.8’de görüldüğü gibi
“style” kutusunun butonunu tıklayınız, karşınıza çıkan numaralardan birini
seçiniz; Okey tuşuna basınız, ayak şeklinin büyüdüğünü; aynı işlemi tekrar
yaptığımızda ise daire ayak şeklinin kareye dönüştüğünü görürsünüz. Style‘ leri
değiştirerek örnekleri çoğaltabiliriz.
53
Ø Yeni Bir Pad Oluşturma
Ø Karşınıza gelen Şekil 3.9’daki pencereyi kullanarak pad’in şeklini giriniz. “OK”
düğmesine basınız.
Ø Şekil 3.10’da görülen pencere açılacaktır. Bu pencereden yeni pad’inizin
ölçülerini belirleyip ayarlayınız. “OK” tuşuna basınız.
Ø Kullanıcı kütüphanesi kısmında M-2 isimli yeni pad “DIL” oval şeklinde pad
grubu içinde yer almaktadır (Şekil 3.11).
54
Ø Pad Matrix Oluşturma
• “X-Step :0
• “Y-step :0.5in”
• “Copies :4” seçerek “ OK “ düğmesine basınız.
55
3.1.2. Çizgi Hat Ekleme
Şekil 3.15: İstenilen genişlikte track seçilmesi Şekil 3.16: Çizim yüzeyinin (kat) seçilmesi
Ø Fare imlecini istenilen track’ın üzerine götürünüz ve sol tuş ile iki kere
tıklayınız. Bunu yapmanızın nedeni istediğimiz track’ın özelliklerini görmek
içindir. T60 track’ın üzerine çift tıkladığınızda Şekil 3.17’ de verilen pencereler
karşınıza gelecek ve bu track’ın genişliğini göreceksiniz. Bu pencerelerdeki
bilgilerden de anlaşılacağı gibi;
• T60 track’ı 60 th
• T90 track’ı 90 th
56
• Her bir track ismi aynı zamanda genişliği göstermektedir.(1 inch =1000
th ve 1 inch =2.54 cm)
Şekil 3.17: T60 track özellikleri Şekil 3.18: T200 track özellikleri
Ø Şekil 3.19.A’ da gösterildiği gibi, Track çizeceğiniz noktaya imleci getirip, sol
tıklayınız. İmleç Şekil 3.19.A’ da gösterildiği gibi şekil alacak ve imlecin
ucunda “ “ şekli oluşacaktır.
Daha sonra imleci track’ın çizimini bitirmeyi düşündüğünüz yerine doğru sürükleyiniz
Şekil 3.19.B’ de görüldüğü gibi çizim esnasında track yeşil renkli bir çizgi olarak
görülecektir. Bitirmek istediğiniz yere gelince Şekil 3.19.C‘ de gösterildiği gibi, önce sol
tuşa sonra sağ tuşa basıp bırakınız. Şekil 3.19.D’de gördüğünüz gibi 60 th genişliğinde bir
track, tasarım alanına çizilmiş oldu.
Bu işlemler sonucunda tasarım alanımızda Şekil 3.19.D’de görüldüğü gibi mavi renkli
ve 60 th genişliğinde bir track oluşmuştur. Bu track‘ın mavi renkli olmasının sebebi ise
“track”ın çizildiği katın ”Bottom Copper”(Alt bakır yüzey) mavi renkli olmasıdır. Track’ın
çizildiği kat değiştikçe her katın rengini alacaktır. Şekil 3.16’da Track’ın çizilebileceği katlar
ve renkleri görülmektedir. Renkler istenirse yeniden düzenlenebilir.
57
UYGULAMA 3: TRACK İşlemleri
Çizim alanında parçalar arasındaki bağlantıyı sağlamak için kullanılan track’lar birçok
parçadan oluşuyorsa bu parçaların her birisine bölüm(segment) adı verilir.
Ø Şekil 3.20’de görülen File/ New Layout komutunu seçerek yeni bir tasarım
sayfası açınız.
Ø Çizim yapacağınız yüzeyi “Bottom Copper” yüzeyi olarak seçiniz. Şekil 3.16
Ø İmleci Şekil 3.21.B‘de görüldüğü gibi çizginin(track) ilk bölümünün bitiş yeri
olarak düşündüğünüz yere doğru sürükleyiniz ve bitiş yerine geldiğinizde
farenin sol tuşuna basıp bırakınız(sağ tuşa basar bırakırsanız (track) çizimi
sonlandırılmış olur). Çizeceğiniz track birçok bölümden oluşacağından çizime
devam etmeniz gerekmekte ve bu nedenle sol tuşa basıp bırakmamız çizimin
58
devam etmesini sağlayacaktır. Şekil 3.21.C’ de ilk bölümün görüntüsü
verilmiştir.
Ø Track Çizme
Şekil 3.23
59
Ø Track Özelliklerinin Değiştirilmesi
• Track(Yol) Silinmesi(Delete )
o Çizim alanına T80 özelliklerine sahip bir track çiziniz.(Şekil 3.24.A)
Move: Seçilen track’ı tasarım alanı içerisinde başka bir alana taşır.
60
Mitre: Çizilen track’taki keskin köşeleri kaldırır, gönyeli çizilmesini sağlar.
Set Mitre Dept: Çizilen iki track’ın birleşme noktaları arasındaki çizim açısını(gönye)
ayarlar.
Trace Layer: Seçilen track’ın katını(yüzey) değiştirir. Alt seçenekler Şekil 3.26‘da
verilmiştir. Track seçilip sol tıklandıktan sonra açılan menüden, “Trace Layer” seçilip, alt
seçeneklerden istenilen kat seçilir. Bu işlemden sonra track‘ ın bulunduğu kat değişmiş olur.
Şekil 3.26: “Trace Layer”alt seçenekleri Şekil 3.27: “Trace Styl” alt seçenekleri
Trace Style: Seçilen track‘ın genişliğini değiştirir. Alt seçenekler Şekil 3.27‘de
gösterilmiştir. Track seçilip, sağ tıklandıktan sonra açılan menüden “Trace Style” seçilip alt
seçeneklerden istenilen genişlik seçilir.
Via Style: Eğer seçilen track üzerinde via varsa stilini(ölçüsünü) değiştirir. Alt
seçenekleri Şekil 3.28’de gösterilmiştir. Bu seçeneğin kullanılması “Trace Style” ile aynıdır.
61
Şekil 3.28: Via styl iletişim penceresi ve via styl uygulaması
“Tools” menüsü altında bulunan “Trace Angle Lock” seçeneği track çizim açısını
ayarlamak amacı ile kullanılır. Bu seçenek onaylı iken, track çiziminde, dönüş açıları 90 ile
45 derece arasında olmaktadır. Şekil 3.29’ da bu durum gösterilmiştir. Şayet “Trace Angle
Lock” seçeneği onaylı değil ise track çizerken dönüş açıları serbest ayarlanabilir. Bu durum
Şekil 3.30‘ da gösterilmiştir.
Şekil 3.29: 90 ve 45 lik dönüş açısına sahip track çizimi Şekil 3.30: Serbest açılı track çizimi
Track kalınlığını değiştirmek için, kalınlığı değişecek track üzerine farenin sağ tuşuyla
ard arda iki kere tıklayınız, seçilen track rengi beyazlaşarak aktif hale gelir. Açılan pencerede
“Trace Style” seçerek alt seçeneklerden belirlediğiniz track kalınlığını seçiniz. Track
kalınlığının değiştiğini göreceksiniz.
Şekil 3.31: Track kalınlığının değiştirilmesi Şekil 3.32: Track Styl penceresi
62
Ø Track Katının Değiştirilmesi
Çizilen baskı devre şeması birden fazla bakırlı yüzeyden oluşuyorsa tasarım
alanındaki çizgilerin hangi kata ait olduğunun belirlenmesi gerekir.
Tasarım alanındaki bir çizginin ait olduğu katı değiştirmek için;
Ø Tasarım alanındaki mavi renk çizgiyi (track) fare tuşu ile çift sağ tıklayınız.
Ø Açılan Track özellik değiştirme penceresinden (Trace Layer) komutunu seçiniz.
Ø Açılan alt menü penceresinden uygun katı seçeriz.
Inner 8; seçeneğini aktif yaptığımızda mavi renkli track, kırmızı renk halini alır.
Bakınız (Şekil 3.33)
Ø Tasarım alanına bir çizgi (track) çiziniz veya tasarım alanındaki PCB üzerinden
track‘ ı farenin sağ tuşunu çift tıklayarak seçiniz(Seçilen yol Şekil 3.34’de
görüldüğü gibi beyaz renge dönüşür).
Ø Ekrana açılan pencereden “Delete “komutunu seçiniz.
Ø Şekil 3.35’de görüldüğü gibi seçilen track silinmiş oldu.
Ø Sildiğimiz track hatalı silindi ise “Undo “ komutuyla geri kurtarılabilir.
Ø Veya Ctrl+Z kısa yol tuşları ile de kurtarabiliriz.
63
Ø Bir Çizginin (Track) Tekrarlanması (Kopyalanması)
Ø Tasarım alanına bir track ya da daha önce çizilmiş bir PCB üzerinde yol
işaretleyiniz(track beyaz renge dönüşür). (Şekil 3.39)
Ø Ekrana gelen pencereden (move) komutunu seçiniz(taşınacak kısım beyaz
renkli). (Şekil 3.40)
Ø Farenin sol tuşuna basılı tutarak taşımak istediğiniz yere sürükleyiniz(ince
çizgilerle hareket eder). (Şekil 3.41)
Ø Farenin sol tuşunu tıklayarak taşınan track’ i sabitleyiniz. (Şekil 3.42)
64
Ø Çizim Açısının (Gönyesinin) Düzeltilmesi (Mitre)
İşlem Basamakları
Ø Tasarım alanına 90o lik açıları olan Track’lar çiziniz. (Şekil 3.43)
Ø Tasarım alanındaki çizgilerden herhangi birini seçiniz. (Şekil 3.44)
Ø Seçilen çizgiyi farenin sağ tuşu yardım ile çift tıklayarak iletişim penceresinden
gerekli minimum ve maksimum açıyı Mitre Settings iletişim penceresinden
ayarlayınız. (Şekil 3.45)
Ø Seçili olan track’ı yeniden farenin sağ tuşuyla tıklayınız, açılan pencerenin
(Mitre) komutunu aktif yapınız; seçilen track köşelerinin açısının değiştiğini
göreceksiniz. (Şekil 3.46)
Ø Yapılan ayarlarınız istediğiniz gibi olmadıysa (Unmitre) komutuyla geri alınız.
Şekil 3.43 Şekil 3.44 Şekil 3.45: Mitre Settıngs penceresi Şekil 3.46
Bazı durumlarda bir çizgiyi meydana getiren parçalardan birisinin diğerlerine göre
daha ince veya daha kalın olması istenebilir. Bu durumda çizgi kalınlığının değiştirilmesi
işlemi yapılır (Şekil 3.47, Şekil 3.48)
Şekil 3.47: Tek kat çalışmada Şekil 3.48: Çift kat çalışmada
65
3.1.3. Çizim Alanı Yazı (Text ) İşlemleri
Oluşturulan (PCB) baskı devre şemalarda kimi zaman kısa da olsa yazılarda yer alır.
Pin numaraları, beslemeler, eleman sembol isimleri vb. gibi değerler text yazı ile belirtilir.
Aşağıda anlatılanlar sırayla yapılırsa çizim alanına yazı (Text) eklemiş oluruz:
66
Ø Yazının Kopyalanması
Ø Tasarım alanındaki yazıyı fare imleci ile işaretleyip sağ tuşuna tıklayınız.
Yazının rengi beyaz olacaktır. (Şekil 3.53)
Şekil 3.53
Şekil 3.54
Şekil 3.55
Şekil 3.56
67
Şekil 3.57
• Şekil 3.59’da verilen araç çubuğu üzerinde bulunan (Package placement and
editing) düğmesine basınız.
68
Şekil 3.60: Parça çağırma işlemine başlanması Şekil 3.61: Pick Packages penceresi
69
Şekil 3.62
70
• Fare imlecini çizim alanına parçayı yerleştirmek istediğiniz yere götürünüz ve sol
tıklayınız.
• Daha sonra sıra ile diğer parçaları çizim alanına taşıyınız ve Şekil 3.64’teki
görüntünün oluşmasını sağlayınız.
• Parçayı seçiniz. İmleci parçanın üzerine getiriniz ve sağ tıklayınız (parça beyaz
rengi almalıdır). (Şekil 3.65.A-B)
• İmleç parça üzerinde iken sol tuşa basılı tutarak, imleci sürükleyiniz (Bu esnada
parça yeşil renk alacak ve imleç ile birlikte sürüklenecektir). Şekil 3.65.C
• Parçayı taşımak istediğiniz yere geldiğinizde sol tuşu bırakınız (parça hala beyaz
renktedir, yani seçili haldedir); bu durumdan kurtulmak için imleci çizim alanında
boş bir alana götürünüz ve sağ tıklayınız.
• Taşıma işlemi sona ermiştir. Şekil.3.65.D’de görülmektedir.
• Parçayı seçiniz.
Şekil 3.68 'de görüleceği üzere parçanın yataydaki ayna görüntüsü elde edilmiştir.
72
Ø Bir Parçanın Silinmesi
• Bir parçanın ya da çizim alanında bulunan herhangi bir objenin( pad,track, vb…)
silinmesi için üç kolay yöntem vardır. Bunlar;
• Birinci yöntem
o Fare imlecini parça üzerine getiriniz.
o Farenin sağ tuşuna çift tıklayınız.
• İkinci yöntem
o Parçayı seçili hale getiriniz
o Klavyeden “Delete“ tuşuna basınız.
NOT: Track, pad, text, vb. gibi objelerin silinmesi de aynı parça silinmesi gibidir.
73
ÖLÇMEVE
ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME
Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmıda yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parentezin içine (D), yanlış olanlarada (Y) harfi yazınız.
1. (…..) Kare lehimleme tabanı çizebilmek için Pad placement araç çubuğunda
SQUARE PAD’I seçeriz.
2. (……) Pad Matrixs EDIT/REPLICATE komutu ile yapılır.
DEĞERLENDİRME
74
ÖĞRENME FAALİYETİ-4
ÖĞRENME FAALİYETİ–4
AMAÇ
Uygun ortam sağlandığında baskı devre çiziminde dikkat edilecek noktaları öğrenip;
baskı devre çizimi uygulamalarını doğru olarak yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
75
Ø PCB oluşturulurken öyle bir tasarım yapılmalıdır ki, devre sonradan arıza
yaptığında tamiri esnasında eleman değişimi zor olmamalıdır.
Ø Mümkün olduğu kadar elemanlar üzerindeki yazı, şekil ve diğer açıklayıcı
bilgiler, bir yönden okunacak şekilde yerleştirilmelidir. Örneğin, birbirine
parelel yerleştirilmiş dirençlerin tolerans renkleri aynı yönden okunmalı veya
aynı tip transistörler mümkün oldukça aynı yöne takılmalıdır.
Ø Diyotların, kondansatörlerin veya benzeri elemanların yazıları rahat
okunabilecek şekilde üst tarafa gelmelidir.
Ø Kuvvetli akım taşıyan hatların bakır genişliği, zayıf akım taşıyan hatların bakır
genişliğinden daha fazla olmalıdır. Aksi halde kuvvetli akım hatları ani akım
darbelerinde yanarak kopabilirler.
Ø Baskı devrenin düzenlenmesi sırasında elemanların yerleştirilmesi açısından bir
simetriklik, bir düzen olmalı ve göze hoş görünmelidir. Elemanları rastgele
yerleştirilmiş bir baskı devre üzerinde çalışma yapmak oldukça zordur.
Ø Malzemelerin numarası ve değerleri baskı devre üzerinde yer almalı, bu yazılar
malzemeli yüzden rahatlıkla okunabilmelidir. Yine yarı iletken malzemelerin
uçları belirtilmelidir.
Ø Baskı devre tasarımında malzemeli yüz (üstten görünüş) esas alınmalı, plaketin
üzerine eleman sembolleri yerleştirilmiş olarak çizilmeli, daha sonra çizilmiş
olan plaket ters çevrilerek alt görünüşü (bakırlı yüzü) elde edilmeli, yani
çizilecek kısımda sadece bakır hatlar ve diğer pad’lar olmalıdır.
Ø ARES programının kütüphanesinde bulunan PCB sembol ölçüleri ile elemanın
gerçek ölçülerinin aynı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Ø Kart üzerine yatay olarak yerleştirilecek 1/2 ve 1/4 Watt dirençlerin lehimleme
tabanları arası 15 mm, 1/8 Watt dirençlerin ise, 10 mm olmalıdır. (Şekil 4.1)
76
Ø Dikey olarak yerleştirilecek dirençlerin ve diyotların lehimleme tabanları
arasındaki mesafe, 5 mm olmalıdır. (Şekil 4.2)
77
Şekil 4.7: Kondansatör örnekleri
YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.9: Bağlantı terminallerinin yerleştirilmesi
YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.10: Güçlü dirençlerin PCB üzerine yerleştrilme şekli
YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.12: Diyotların lehimleme tabanları arasından geçirilen bağlantı yolu
YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.15: Devre elemanları arasındaki mesafeler
79
Ø Bağlantı yolları köşeli olmamalıdır. (Şekil 4.16)
YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.16: Köşeli bağlantı yolları
YANLIŞ DOĞRU
Şekil 4.17: Yatay, dikey bağlantı yolları ve yatay veya dikey olmayan bağlantı yolları
DOĞRU YANLIŞ
Şekil 4.18: Lehimleme tabanına dik ve dik olmaya bağlantı yoları
80
Basma devre kartlarının tasarımlanması yapılırken bağlantı yollarının genişliği
taşıyacağı akıma göre belirlenmelidir. Üretici firmalar 35 mikron kalınlığındaki bakır tabaka
için Tablo 4.1’ deki değerleri vermişlerdir.
81
Şekil 4.21: Track (yol) çizimine başlanması
Ø Şekil 4.23’de gösterildiği gibi PCB şemasının bütün track’ları çizilmiş olup,
PCB şemasının büyük bir kısmı tamamlanmıştır. Siz de PCB şemanızı şekil
4.23‘ de gösterildiği gibi tamamlayınız.
Ø Track çizimlerinden sonra sıra, giriş ve çıkışları yazı ile belirtmeye geldi.
Ayrıca parçaların üzerine sembol isimlerini de yazınız. (Şekil 4.24)
Ø Şekil 4.24’te gösterıldiği gibi yazıları gereken yerlere yerleştiriniz. Yazıları
boyutlandırma(Size-Widht) işlemi sizin tercihinize kalmıştır.
82
4.2.2. Güç Kaynağı Şemasının PCB Devresini Çizilmesi
PCB şema çizimlerinde, istenilen bir alanın blok içerisine alınarak silinmesi,
kopyalanması ya da taşınması gibi işlemler çok sık yapılmaktadır. Sırasıyla bu işlemler;
Ø Şekil 4.26.a’da gösterildiği gibi, fare imlecini 7812 parçasının sol üst köşesine
getiriniz ve sağ tuşa basınız. Sonra fare imlecini 100nF’lık parçanın sağ alt
köşesine doğru sürükleyiniz. Bitiş yerine geldiğinizde sağ tuşu bırakınız.
Şekilde görüldüğü gibi, blok içerisine alınan alan mavi renkli bir çerçeve ile
çevrilir ve blok içerisinde kalan parçalar ve uzantısındaki track’lar beyaz rengi
alarak seçili hale gelir.
Şekil 4.26.a: Yeşil renkli çizgi ile elemanların seçilmesi Şekil 4.26.b: PCB üzerinde blok
içerisine alınmış alan
83
Ø Eğer blok içerisine alınmak istenen alanda hata oldu ise, yani blok içerisine
istemediğiniz parçalar seçildi veya istediğiniz parçalar dahil olmadı ise, hatalı
bloğu yok etmek için fare imlecini tasarım alanı içerisinde boş bir alana
götürünüz ve sağ tıklayınız. Daha sonra blok alma işlemini tekrar baştan
başlayınız ve doğru yapana kadar işlemleri tekrarlayınız.
PCB şema üzerinde belirlenen bloğun taşınması işlemi bloğun kopyalanması işlemi ile
aynıdır. Tek fark, ikinci işlem basamağındaki kopyalama düğmesine değil de (Move
Tagged Objets –taşı) düğmesine basılması gerektiğidir. Diğer işlem basamakları aynıdır.
4.2.6.Bloğun Silinmesi
Ø Bu uygulamayı yapabilmek için şekil 4.26.a’daki PCB devreyi blok içine alınız.
84
Ø Klavyeden “Delete “ tuşuna basınız ya da Şekil 4.27’de gösterilen araç çubuğu
üzerinde bulunan (Delete Tagged Objets- sil) düğmeye basınız.
Ø Blok içerisindeki alan silinmiş olacaktır.
Şekil 4.29: Blok içindeki PCB devreye block rotate uygulanışı Şekil 4.30 : Block rotate
penceresi
Ø “Set Output Area“ komutu çalıştırılıp, fare imleci kare şeklini aldıktan sonra,
tasarım alanındaki çalışmanızın, kâğıda aktarılacak bölümünün başlangıcına
fare imleci getirilir. Sol tuşa basılı tutularak, bitiş noktasına doğru sürüklenir.
Bitiş noktasına gelindiğinde sol tuş bırakılır. Böylece yazdırılacak bölüm blok
içerisine alınır ve bloğun arka plan rengi gri olur.
86
ÖLÇMEDEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.
DEĞERLENDİRME
87
ÖĞRENME FAALİYETİ-5
ÖĞRENME FAALİYETİ–5
AMAÇ
Uygun ortam sağlandığında, baskı devre içine sembol ekleyebilecek veya sembol
düzenleme işlemlerini doğru olarak yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
5. SEMBOLLER
5.1. Bir Sembolün Değiştirilmesi
ARES programı, baskılı devre (PCB) çiziminde, piyasada bulunan baskı devre
çıkarma programları içerisinde, kütüphanesi en zengin olan programlardan birisidir. Ayrıca
kütüphanesinde olmayan parçaları kullanıcı tarafından oluşturma imkânının kolay olması ve
bu parçaların, internet aracılığı ile paylaşılma imkânının bulunması açısından da gelişmiş bir
programdır.
İşlem Sırası
Ø Fare imlecini tasarım alanına alacağınız parça üzerine getirip sol tuşu tıklayınız.
Şekil 5.1: Ares kütüphanesine ulaşmak Şekil 5.2: Kütüphaneden parça çağırma
Bu uygulamada:
İşlem sırası:
Ø şekline fare ile sol tıklayarak tasarım alanına gelen iletişim penceresine
değişiklik yapacağınız elemanın adının ilk iki harfini yazınız. Örnek: DIL’in, DI
yazdığınızda, iletişim penceresinde yalnızca ismi DI ile başlayan parçaların
isimleri gözükür. ARES kütüphanesinden değişiklik yapacağınız parçaları çift
tıklayarak tasarım alanına getiriniz. (Şekil 5.3)
Ø Değişiklik yapacağınız parçayı, fare sağ tuşunu kullanarak seçili hale getiriniz.
(Şekil 5.4)
89
Şekil 5.3 Şekil 5.4 Şekil 5.5
Ø Seçili parçanın çizgisine farenin sol tuşuyla tıklayınız. Şekil 5.8 “ Edit line’s
graphic style ” iletişim penceresinden çizgi kalınlığını değiştiriniz.
Şekil 5.8: Edit line’s graphics style iletişim penceresi Şekil 5.9: Çizgileri değiştirlmiş parça
ARES programı, PCB tasarımı ile uğraşan elektronikçilere yeni pcb parça oluşturma
imkânı vermektedir. Parça olarak LM 741 veya 555’in kılıf yapısını (PCB) oluşturup,
kütüphanenize ekleyeniz.
Şekil 5.13: Çizim katını (yüzeyini) seçme Şekil 5.14: “2D Graphics “ araç çubuğu
Ø Yine “2D Graphics” araç çubuğu üzerinde bulunan yay düğmesine basınız
ve Şekil 5.15.B’de verilen şekil haline getiriniz.
91
Ø Düğmesine basınız ve kullanıcı kütüphanesinde listelenen pad’lerden S-60-
25 pad’ini seçerek Şekil 5.15.C’de gösterildiği gibi 1 nolu pin yerine
yerleştiriniz.
Ø Şekil 5.15.E’ de görülen parçanızı, fare sağ tuşunu kullanarak blok içerisine
alınız ve Şekil 5.16’da görülen şekli elde ediniz.
92
Ø Menü çubuğundan “Library- Make Package” komutunu ya da araç
çubuklarından sembolünü tıklayınız ve Şekil 5.16’da gösterilen pencere
aracılığı ile parçaya isim veriniz.
93
Şekil 5.20: Parça çağırma penceresi
94
ÖLÇMEDEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.
DEĞERLENDİRME
95
ÖĞRENME FAALİYETİ-6
ÖĞRENME FAALİYETİ–6
AMAÇ
ARAŞTIRMA
Otomatik PCB çizimi yapacağınız için ISIS programında devreyi oluştururken, dikkat
edilmesi gereken nokta şudur: ISIS programında şeması çizilip, ARES programında otomatik
olarak baskılı devresi çıkarılacak olan elektronik devrenin, bu programda kullanılacak olan
96
elemanları belirlenirken, bu elemanların PCB kılıfının ARES programında bulunması
gerekmektedir. Bunu öğrenmenin yöntemi ise; eleman, kullanıcı kütüphanesine çağrılırken
karşımıza gelen "Pick Devices" yani eleman çağırma penceresinin(Şekil 6.3) sağ alt tarafında
PCB kılıfının gösteriliyor olması gerekmektedir.
Eğer bu bölümde hiçbir PCB kılıf yok ve "No PCB Package" bilgisi varsa, o elemanın
ARES 'de PCB karşılığı yok demektir. Bu durumda bu elemanı değil, bu elemana benzer ve
PCB karşılığı bulunan başka bir elemanı kullanmanız önerilir.
Yukarıda bahsedildiği gibi, Şekil 6.3’te verilen pencere ISIS programında eleman
çağrılırken, ARES programında PCB kılıfının olup olmadığını gösterir. Bunun için seçilen
elemanın sembolünü gösteren bölümün altına bakmanız gerekmektedir. Bu pencerede
"DEVICE" kütüphanesinden "BRIDGE" elemanını seçiniz. Pencerenin sağ tarafında bu
elemanın sembolü, sembolün altındaki bölümde ise PCB kılıfı görülmektedir. ISIS
programında oluşturacağınız devrede kullanılan elemanlar bu husus göz önüne alınarak
seçilmiştir(Bu husus göz önüne alınmadığında otomatik PCB oluşturamazsınız anlamına
gelmemektedir. Sadece işiniz biraz zorlaşmaktadır. Bunun nedeni; devreyi ISIS 'da oluşturup
ARES 'e geçtiğinizde PCB kılıfı tanımlanmamış olan elemanlar için karşınıza bir pencere
gelir ve bu tanımlamaların yapılması istenir. Bu tanımlamaların elemana, özellikle de pin
yapısına uygun olması gerekmektedir).
Şekil 6.3: Devrede kullanılacak olan elemanın PCB kılıfının olup olmadığının kontrolü
97
ISIS programı aracılığı ile Şekil 6.2'de verilen basit güç kaynağı devresi hazırlandıktan
sonra otomatik PCB oluşturmak için gereken her şey tamamdır. Şimdi sırayla aşağıda verilen
işlem basamaklarını uygulayalım:
Ø Yukarıda anlatılan hususları göz önüne alarak Şekil 6.1'de verilen devreyi ISIS
programını kullanarak oluşturunuz.
98
Şekil 6.6: Döndürme araç düğmeleri
99
Ø Baskılı devre çizimlerinde uyulması gereken kurallardan daha önce
bahsetmiştik. Bu kurallar; pad - pad arası, pad - track arası, track - parça pini
arası, vb. gibi mesafelerin ya da çizimde uygulanacak stratejilerin
belirlenmesinden oluşmaktaydı. Bu kuralların belirlenmesi ve otomatik olarak
çizdirilmek istenen PCB şemanın tek yüzeye çizdirilebilmesi için Şekil 6.8 'de
verilen pencerede "Edit Strategies" düğmesine basınız(Eğer bu düğmeye
basmadan, "OK" düğmesine basarsanız baskılı devre çift yüzeye çizilecektir. Bu
durum da böyle basit PCB çizimleri için hiç istenmeyen bir durumdur).
Ø Karşınıza, otomatik PCB çizimi için kuralların belirlendiği Şekil 6.9'da verilen
"Edit Strategies" penceresi gelecektir(Bu pencere ile ilgili ayrıntılı bilgi
edinmek için "Tools - Auto Router" konusuna bakınız).
Otomatik çizim için kuralların belirlenmesi baskılı devreyi tek yüzlü olarak
çizdirebilmek için; Şekil 6.9’da verilen pencerede;
Yukarıda anlatılan işlemler yapıldıktan sonra "OK" düğmesine basınız. Tekrar Şekil
6.6 'da gösterilen otomatik çizim penceresine döneceksiniz. Bu pencerede de “OK“
düğmesine bastığınızda, tasarım alanında bulunan şema otomatik olarak çizilmeye
başlayacaktır.
100
Şekil 6.8’e dönüldüğündeki penceredeki “OK“ tuşuna tekrar tıklayınız.
Otomatik çizim başlayacaktır. (Şekil6.10)
Tasarım alanında otomatik çizilen PCB baskı devresinin yolları ince çizilmiş olabilir.
ARES programı ince çizilen track’ların kalınlığını ’’Edit Strategies’’ iletişim penceresinden,
’’Trace Styl“ den Track kalınlığını değiştirebilirsiniz (Şekil 6.11). PCB baskı devresinin
işlem sonucunda track’ larının kalınlığının değiştiği Şekil 6.12’de görülmektedir.
Şekil 6.11: Otomatik PCB çizimde ince yolların kalınlaştırılması iletişim penceresi
101
Şekil 6.12: PCB Kartın yollarının kalınlığının değiştirilmesi
PCB şeması otomatik olarak çizdirildikten sonra, Şekil 6.13’te gösterildiği gibi altına
şema ismini yazınız ve Şekil 6.14'te gösterilen çizim yüzeyini seçme kutusundan "Board
Edge" seçeneğini seçerek, şemanızı çerçeve içerisine alınız (etiketlendiriniz).
Şekil 6.13: PCB kartın etiketlendirilmesi Şekil 6.14: PCB kartın çerçeve içine alınması
PCB şemanız hazır olarak çizim alanında durmaktadır. Şimdi ise sıra, bu şemanın
istediğiniz şekilde yazıcıdan çıktısını almaya gelmiştir.
102
Şekil 6.16: Yazıcıdan (printer) ayarlar yaparak üst, alt görünüşleri çıkarabiliriz.
103
UYGULAMAFAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Şekil 6.18: PCB şemada kullanılacak olan parçaların çizim alanına yerleştirilmesi
Ø Fare imlecini "D-09-M-R" parçasının 3 nolu pin 'i üzerine getiriniz. Fare imleci
3 nolu pin üzerinde iken, durum çubuğunda verilen mesajı inceleyiniz. (Şekil
6.18)
104
Şekil 6.19: Durum çubuğunda pin ile ilgili verilen mesaj
Şekil 6.18 'de görülen mesajda; 3 nolu pin hakkında bilgiler verilmektedir.
Pin-3 : 3 nolu pin
Net - <NONE> : net yoktur (net tanımlanmamış)
Style - S-70-30 : padin sitili ;(square) kare, dış çap 70, iç çap 30
Ø Fare imleci "D-09-M-R" parçasının 3 nolu pin'i üzerinde iken fare imleci
ucunda "x" işareti oluşunca sol tıklayınız. Daha sonra fare imlecini "DIODE25"
parçasının "anod" u üzerine götürünüz ve "x" işareti oluşunca sol tıklayınız. Bu
işlemi yapmakla ilk net işleminizi ve ilk rastnest bağlantınızı yapmış
bulunmaktasınız. Fare imlecini tekrar "D-09-M-R" parçasının 3 nolu pin'i
üzerine getiriniz ve durum çubuğunu inceleyiniz, göreceksiniz ki verilen "Net"
bilgisi değişmiştir.
Şekil 6.20: Bağlantı sonrası durum çubuğunda pin ile ilgili verilen mesaj
Şekil 6.20'de görüldüğü gibi, “Net - <NONE>” bilgisi yerine “Net -%00000” bilgisi
gelmiştir. Artık bu pinin bir bağlantısı vardır ve ismi de "Net - %00000" dir.
105
Ø Net bağlantılarının tamamı yapıldıktan sonra, m (Enter or modify rastnest
connections) düğmesi aktif iken; kullanıcı kütüphanesi kısmında, yapılan bütün
netlerin isimleri listelenir. Bu durum şekil 6.20 'de gösterilmektedir.
NOT: Net lerin silinmesi işlemi aynı diğer parçaları silme işlemi gibidir. Fare imleci ile
üzerine gelip, iki kere sağ tıklamak net’in silinmesi için yeterlidir.
Ayrıca kullanıcı kütüphanesinde isimleri listelenen net’lerin, fare imleci ile isminin
üzerine gelip iki kere sol tıklama yapılırsa, çizim alanında bulunan o net ışıklandırılacaktır.
Ø Net işlemi tamamlandıktan sonra, fare imleci ile pinlerin üzerine gidiniz ve
durum çubuğunda verilen bilgileri inceleyiniz. (Bu bilgiler size, çizim alanında
şekilsel olarak gösterilen bağlantıları teorik olarak sunmaktadır.)
106
Şekil 6.23: PCB kartın track kalınlığının ayarlanması Şekil 6.24: Tek kat PCB çizmek için “Edit
Strategies” penceresi
Şekil 6.26: İnce çizilmiş olan track ların ayarının “Trace Styl” den yapınız.
107
a- b-
108
ÖLÇMEDEĞERLENDİRME
ÖLÇME DEĞERLENDİRME
Aşağıda bir kısmı doğru bir kısmı da yanlış olan cümleler verilmiştir. Doğru olanların
başındaki parantezin içine ( D ), yanlış olanlara da ( Y ) harfi yazınız.
DEĞERLENDİRME
109
MODÜL DEĞERLENDIRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
Dijital termometre
110
Hırsız alarmı
111
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ–1 CEVAP ANAHTARI
1 ARES
2 Tasarım
ekranı
3 Ana menü
4 C
5 P
6 reflection
7 Yeni (new)
8 Load as
9 Flip
10 Print
1 D
2 Y
3 D
4 Y
5 D
6 D
7 Y
8 Y
9 Y
10 Y
1 D
2 D
3 Y
4 D
5 D
6 Y
7 D
8 D
9 Y
10 Y
112
ÖĞRENME FAALİYETİ–4 CEVAP ANAHTARI
1 D
2 Y
3 Y
4 Y
5 D
6 D
7 D
8 D
9 Y
10 D
1 D
2 Y
3 D
4 D
5 D
6 Y
7 D
8 D
9 D
10 D
1 D
2 D
3 Y
4 Y
5 D
6 Y
7 Y
8 D
9 D
10 D
113
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
Ø DİNÇER Gökhan, Proteus İle Şematik Çizim Ve Simülasyon, ERA
Yayınları.
Ø KIRMIZI Doğan K., Basma Devre Tekniği, MEB Yayınları, İstanbul 1979.
Ø ŞAHİN Hikmet, Bilgisayar Destekli Tasarım Proteus, Altaş Yayınları, İstanbul
2004
Ø TAŞBAŞI Abdurrahman, Bilgisayarla Elektronik Devre Şeması ve Baskı Devre
Çizimi, BİRSEN Yayınları, İstanbul Ekim 1996.
Ø YARCI Kemal, Bilgisayar Uygulamaları 1, YÜCE Yayınları, İstanbul Eylül
1998.
Ø www.labcenter.co.uk
Ø www.turkengineers.com
Ø www.sonsivri.com
114