So&#;uk k&#;&#; gecelerinde s&#;cac&#;k evimizde otururken d&#;&#;ar&#;dan yank&#;lanan boza sesleri hepimizi geçmi&#;e götürür. Boza neden gece sat&#;l&#;r, neden salep sat&#;lmaz, çay sat&#;lmaz, hiç akl&#;n&#;za geldi mi? Eski y&#;llarda özellikle k&#;&#;a denk gelen Ramazan aylar&#;nda boza ak&#;amdan haz&#;rlan&#;r ve sokak sat&#;c&#;lar&#; taraf&#;ndan sat&#;l&#;rm&#;&#;. S&#;cak olmas&#; ve tok tutucu özelli&#;i ile sahurlar&#;n vazgeçilmezi olan boza zaman içinde sadece ramazanda de&#;il her gece sat&#;lmaya ba&#;lanm&#;&#;.
Milattan önce ’li y&#;llarda Do&#;u Anadolu ve Mezopotamya’da görülen boza ne demek, peki?
Boza, Farsça dar&#; anlam&#;na gelen ‘buze’ kelimesinden gelir. Türkler boza ile 9. yüzy&#;lda Orta Asya Türkleri sayesinde tan&#;&#;&#;r. Boza vücuda s&#;cakl&#;k veren yüksek kalorili bir içecektir. Yüksek kalorisi nedeniyle tok tutan boza zengin vitamin ve mineral kayna&#;&#;d&#;r. Yüksek protein, ya&#; ve karbonhidrat içeri&#;inden dolay&#; besin de&#;eri yüksektir. Dünyan&#;n her taraf&#;nda yayg&#;n olarak tüketilen boza tüccar gemileri vas&#;tas&#;yla geni&#; bir co&#;rafyaya hakimdir.
Boza Nedir? Neyden Yap&#;l&#;r?
Osmanl&#;dan günümüze kadar uzanan boza ham maddesi:
Yulaf
Pirinç
Dar&#;
Arpa
Bu&#;day veya m&#;s&#;r olan tarihi bir içecektir.
Lezzeti kadar içerdi&#;i E, B1,B2, A vitaminleri ve fosfor, demir gibi mineral içeri&#;i ile de oldukça sa&#;l&#;kl&#;d&#;r.
M&#;s&#;r ve Kuzey Afrika sahillerinden Akdenizli gemi tüccarlar&#; yard&#;m&#;yla önce bat&#;ya, Asya ülkelerine ve Çin’e, oradan da &#;ran ve Afganistan’a kadar geni&#; bir alana yay&#;lan boza, ambalaj sanayinin geli&#;mesi ile birlikte ticari bir içecek haline gelir. Eski y&#;llarda Türkiye’de ramazan ay&#;n&#;n habercisi olan boza marka haline gelen özel bir içecek olarak severek tüketilmektedir.
Boza helal mi ya da boza neden haram sorular&#; boza ile ilgili akla gelen sorular aras&#;ndad&#;r. Osmanl&#;larda yüzy&#;lda iki tip boza yap&#;l&#;rm&#;&#;:
&#;lki Ermeniler taraf&#;ndan yap&#;lan, fazla mayaland&#;&#;&#; için içeri&#;inde alkol bar&#;nd&#;ran ve içeni sarho&#; eden M&#;rm&#;r&#;k.
Di&#;eri de tatl&#; boza olarak adland&#;r&#;lan ve fazla mayaland&#;r&#;lmayan Arnavut Bozas&#;. Ek&#;i mayan&#;n sarho&#; edici özelli&#;inden dolay&#; o tarihlerde görev yapan &#;eyhülislam Ermeni bozas&#;n&#; yasaklam&#;&#;. O gün, bugündür de haram ya da helal mi diye sorulur olmu&#;.
Boza Nas&#;l Yap&#;l&#;r? &#;çindekiler Listesi
Boza neden yap&#;l&#;yor? Boza malzemeleri için kal&#;n bulgur ya da dar&#;, su, pirinç, ya&#; maya, toz &#;eker, &#;l&#;k süt, leblebi ve tarç&#;n yeterlidir.
Her mevsimin içece&#;i boza içeri&#;i &#;u &#;ekildedir:
Bulgur
&#;eker
Vanilya
Toz maya
Su
Bu malzemelerin kolay bulunmas&#; ve ucuz olmas&#; nedeniyle de boza fiyat aç&#;s&#;ndan uygundur. Marketlerde &#;i&#;e ambalajlarda sat&#;lan bozan&#;n 1 litre fiyat&#; ortalama olarak 12 ile 15 lira aras&#;nda farkl&#;l&#;k gösterir. Bozan&#;n mayaland&#;r&#;lma ortam&#;n&#;n karanl&#;k ve serin olmas&#; bozan&#;n tad&#;n&#; etkiler.
Gelelim bozan&#;n yap&#;m&#;na:
Öncelikle bulgur ve pirinç iyice yumu&#;ay&#;ncaya kadar kaynat&#;l&#;r.
Püre haline getirilerek ince delikli bir süzgeçten geçirilir.
Süzgeçten geçirilen k&#;s&#;m tamamen so&#;utulur.
Bu arada &#;l&#;k süt, toz &#;eker ve maya bir kapta kar&#;&#;t&#;r&#;l&#;r.
Haz&#;rlad&#;&#;&#;m&#;z bulgur lapas&#;n&#;n içine maya eklenerek 24 saat bekletilmek üzere serin ve karanl&#;k bir ortama al&#;n&#;r.
Ara s&#;ra bekleyen bozan&#;n kapa&#;&#; aç&#;larak havaland&#;r&#;l&#;r.
24 saat sonra boza kar&#;&#;&#;m&#;na toz &#;eker ve su azar azar eklenerek istenilen k&#;vama getirilir.
Daha sonra k&#;vam&#;n&#;n biraz daha artmas&#; için buzdolab&#;na koyulur.
S&#;cak ya da so&#;uk olarak servis edilen bozan&#;n olmazsa olmaz&#; üzerine serpilen toz tarç&#;n ve bütün olarak konulan leblebilerdir.
Boza Nas&#;l &#;çilir?
Aromas&#; yo&#;un ve keskin olan boza baz&#;lar&#; taraf&#;ndan pek be&#;enilmez. &#;lk defa bozay&#; tatt&#;&#;&#;n&#;zda ya çok seversiniz ya da hiç.
Temel olarak su, dar&#; irmi&#;i ve &#;eker kullan&#;larak yap&#;lan boza, en çok may&#;s ve eylül aylar&#;nda tüketilir.
Eski zamanlarda so&#;uk k&#;&#; gecelerinin içece&#;i olan boza halen baz&#; bölgelerde sat&#;lmaktad&#;r.
Peki, boza s&#;cak m&#; içilir?
S&#;cak bir içecek olarak alg&#;lanmas&#;na ra&#;men asl&#;nda boza so&#;uk içilir.
Tarç&#;n ve sar&#; leblebi ile birlikte tüketilen bozaya tarç&#;n toz, sar&#; leblebiler ise bütün halinde at&#;l&#;r.
Koyu k&#;vaml&#; oldu&#;undan dolay&#; dilerseniz bozay&#; ka&#;&#;k ile çorba gibi de tüketebilirsiniz.
E&#;er marketten haz&#;r boza alm&#;&#;san&#;z; evde bir miktar &#;s&#;t&#;p tüketebilirsiniz.
Is&#;t&#;rken orta boy bir cezve kullanabilirsiniz.
Büyük ve geni&#; bir bardakta tad&#;n&#; daha rahat alabilirsiniz.
Ayr&#;ca bozan&#;n lezzet detaylar&#;ndan biri olan tarç&#;n&#; da eklemeyi unutmay&#;n&#;z. Tarç&#;n pek çok ki&#;i taraf&#;ndan bir bozan&#;n olmazsa olmaz malzemelerindendir.
Tarif: Boza (Videolu)
Boza Faydalar&#; Nelerdir?
&#;çeri&#;inde yer alan vitaminler bozan&#;n so&#;uk alg&#;nl&#;&#;&#;na kar&#;&#; vücudu korumas&#;n&#; sa&#;lar. Özellikle balgam ç&#;karmay&#; sa&#;lad&#;&#;&#; için öksürü&#;ü kesme konusunda faydal&#;d&#;r.
Alerjik bron&#;ite ve ast&#;ma iyi geldi&#;ine dair yap&#;lan çal&#;&#;malar gün boyunca boza içmenin akci&#;erleri rahatlatt&#;&#;&#;n&#; kan&#;tlamaktad&#;r.
Yüksek protein, karbonhidrat ve ya&#;a ek olarak vitamin ve mineral içeri&#;i bozan&#;n besin de&#;erini art&#;r&#;r ve anne sütünü artt&#;r&#;c&#; etki gösterir.
&#;çeri&#;inde yer alan laktik asit midenin sindirim ve hazmetme yetene&#;ini geli&#;tirir ve ba&#;&#;rsaklar&#; temizler.
Antioksidan yönünden zengin olan boza vücudun ba&#;&#;&#;&#;kl&#;k sistemini güçlendirerek kanser riskine kar&#;&#; hücreleri korur. Ayr&#;ca kanser tedavisi için uygulanan kemoterapi s&#;ras&#;nda kemoterapinin yan etkilerini azalt&#;r.
Yüksek vitamin içeri&#;i geli&#;me dönemindeki çocuklar&#;n kemik yap&#;lar&#;n&#; güçlendirir ve ya&#;l&#;l&#;kta meydana gelebilecek kemik hastal&#;klar&#;na kar&#;&#; eklemleri güçlendirir.
Yüksek B vitamini içeri&#;i vücudun kronik yorgunlukla ba&#; etmesine yard&#;mc&#; olur ve yüksek kalori de&#;eri enerji vericidir. Özellikle sporcular, hamile ve emziren kad&#;nlar&#;n beslenme programlar&#;nda boza önemlidir.
Yine içeri&#;indeki B vitaminleri sinir sistemi üzerinde olumlu bir etki yarat&#;r ve stresle mücadele etme gücü verir.
B12, fosfor ve demir içeri&#;i cilt ve saç sa&#;l&#;&#;&#; üzerinde faydal&#;d&#;r. Saçlar&#;n dökülmesini önler, cildi nemlendirir ve cildin sa&#;l&#;kl&#; olmas&#;n&#; sa&#;lar. Düzenli olarak boza tüketirseniz cildiniz eskisinden daha parlak ve saçlar&#;n&#;z daha dolgun olabilir.
Boza tüketmek neye iyi gelir?
Hamilelik döneminde anne ve bebek sa&#;l&#;&#;&#;n&#; korur.
Böbrek fonksiyonlar&#;n&#; kontrol eder.
Ba&#;&#;&#;&#;kl&#;k sistemini güçlendirir.
Kendinizi daha mutlu hissetmenize yard&#;m eder.
Cilt sa&#;l&#;&#;&#;n&#; korur ve hücre yeniler.
Solunum yolu hastal&#;klar&#;na iyi gelir.
Detayl&#; bilgi için: Bozan&#;n Faydalar&#;, Tarihçesi ve &#;çeri&#;indeki Vitaminler
Boza Kalori ve Besin De&#;eri Nedir?
Yüksek karbonhidrat içeri&#;inden dolay&#; bozaya s&#;v&#; ekmek de denilebilir. 1 su barda&#;&#; yani yakla&#;&#;k mililitre boza kalori içerir.
1 su barda&#;&#; boza 57 gram karbonhidrat, 0,5 gram ya&#;, 3,5 gram protein, 29 miligram kalsiyum, 1,3 miligram demir, 97 miligram fosfor, 1 mg sodyum, 1 mg çinko ve A vitamini, tiamin, riboflavin ve niyasin içerir.
Vücudun temel vitamin ve minerallerini 1 bardakta toplayan boza a&#;&#;zda b&#;rakt&#;&#;&#; mayho&#; tad&#; ile en sevilen Türk içeceklerinden biridir.
Bozay&#; diyet döneminde tüketmek isterseniz; biraz dikkatli davranabilirsiniz. Çünkü kalorisi yüksek bir içecektir. Bu leziz içece&#;i içerken damak zevkine göre bir de leblebi tüketmek isterseniz; alaca&#;&#;n&#;z kalori bir miktar daha artar. Bu nedenle bozaya yer verdi&#;iniz ö&#;ünlerde farkl&#; g&#;dalar&#; tüketmemeye çal&#;&#;abilirsiniz.
E&#;er s&#;k s&#;k boza içerseniz ve çok hareketsiz kal&#;rsan&#;z; boza tart&#;daki rakamlar&#;n yükselmesine neden olabilir. Boza sa&#;l&#;k için faydal&#;d&#;r ancak ölçülü oldu&#;unuzda faydal&#; hale gelmektedir. Dozunu a&#;t&#;&#;&#;n&#;zda vücudunuzda kilo al&#;m&#;na neden olabilir.
Detayl&#; bilgi için: Boza Kaç Kalori? Besin De&#;erleri, Kilo Ald&#;r&#;r M&#;? Diyette &#;çilir Mi?
Boza Zararlar&#; ve Yan Etkileri
Yüksek kalorili bir içecek olan boza kilo almak istemeyenlerin uzak durmas&#; ya da kontrollü tüketmesi gereken bir içecektir.
Maya kullan&#;larak yap&#;lan bir içecek olan boza baz&#; insanlarda mide problemleri yaratabilir.
&#;i&#;kinlik, gaz, kab&#;zl&#;k ve ishal boza içenlerde gözlenebilir.
&#;çeri&#;inde kullan&#;lan &#;eker, diyabet hastalar&#;n&#;n kan &#;ekerini yükseltir. Doktor ya da diyetisyene dan&#;&#;madan diyabet hastalar&#;n&#;n boza tüketmemesi önerilir.
Yüksek karbonhidrat içeri&#;i özellikle tansiyon hastalar&#; üzerinde de etki yaratabilir. Fazla miktarda boza tüketimi tansiyonu yükseltebilir.
Boza içeri&#;i ile birçok faydal&#; etkiye sahip olsa da dikkatli tüketilmesi gereken farkl&#; aromaya sahip bir içecektir.
Tarif: Boza
Kendi Mutfa&#;&#;mda Boza Nas&#;l Haz&#;rlar&#;m?
Orijinal Lezzetiyle Ev Yap&#;m&#; Boza Tarifi
Eski zamanlara oranla tüketimi oldukça azalan boza evde do&#;al yollarla haz&#;rlanabilir. Tarih kokan, k&#;&#;&#; k&#;&#; yapan boza ev imkânlar&#; ile kolayca yap&#;labilir. Sadece biraz istek yeterli. So&#;uk k&#;&#; günlerinde s&#;cak olarak, yaz&#;n s&#;cak günlerinde ise so&#;uk olarak her türlü içilebilir. Üstelik çok ucuza yüksek besin de&#;erine sahip ve yap&#;m&#; kolayd&#;r. Malzemeleri elinizin alt&#;nda.
Hafta sonu keyfinizi tamamlamak için bir miktar tarç&#;n, biraz leblebi, boza ve bir kitap ya da film ba&#;tan ç&#;kar&#;c&#; de&#;il mi? Evde Boza Yap&#;m&#;
Nane Limon Çay&#;n&#;n Her Derde Deva 10 Faydas&#;
Adaçay&#;n&#;n Faydalar&#;: Hiç Duymad&#;&#;&#;n&#;z Bilgiler, Uzman Görü&#;ler
Ihlamurun Faydalar&#;, &#;ifal&#; Ihlamur Çay&#;n&#;n Bilinmeyen Faydalar&#;