Taşıyıcı kolon ve kolon sağlamlığı araştırılıyor. Birçok vatandaş Kahramanmaraş'ta yaşanan deprem sonrası Hatay'da yıkılan siteler ve evleri araştırıyor. Sağlam kolonlar hakkında bilgileri sorguluyor. İşte bir evdeki kolonlara dair bilgiler
Bir evdeki kolonun önemi, sağlığı, güvenliği
Kolon veya sütun, taşıyıcı sistemde düşey yapı elemanlarına verilen isimdir. Yapıda dış ve iç etkilerden oluşan kuvvetleri (moment, kesme kuvveti vb.) temellere, dolayısı ile zemine aktarırlar. Boyutlandırılmaları gelen kuvvetlere göre yapılan hesaplamaların dışında; yönetmeliklerde malzeme cinsine göre belirtilen minimum boyutlardan küçük olamaz. Taş veya tuğla örülerek yapılan taşıyıcı ayaklara ise paye denmektedir.
Deprem yönetmeliğine göre kolonlarla ilgili şu bilgiler yer alıyor.
Binanın tasarımı da depreme karşı dayanıklılık sağlayabilir. Simetrik boyutlandırma ve kısa kolon kullanımı gibi tasarımsal etkenler, yapının depreme karşı daha dayanıklı olmasını sağlayabilir.
- Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz.
Deprem yönetmeliğine göre C20’nin altında bulunan kolonlar riskli gruba giriyor.
Bir binayı uzun süre taşıyan ve ayakta tutan kolonlardır. İnşaat işlemine geçilmeden önce yapılan zemin incelemeleri ile depreme dayanıklı yapıların oluşturulmasında ihmal edilmemesi gereken önemli konulardan birisidir.
Ayrıca, evlerin kolonlarının kontrol edilmesi de önemli bir detaydır. Kolonlarda bir çatlak veya alanın daha verimli kullanılması için kesilen bir kolon bölümü varsa binanın temelinde inceleme yapılmalıdır.
İnşaat demiri en az 6 tane 14'lük yahut 4 tane 16'lık bulunması gerekmektedir. Etriyenin de minimum 8'lik olması gerekmektedir.
Deprem anında saklanılmaması gereken yerler arasında kolon, kiriş, kapı altı ya da yakını yer alıyor.
Gıyasettin TETİK- Yakup ALTAY/DİYARBAKIR, (DHA)
• 18 Şubat - • Son Güncelleme:
Gıyasettin TETİK- Yakup ALTAY/DİYARBAKIR, (DHA)
• 18 Şubat - • Son Güncelleme:
Bir evde kaç kolon olmalı? Deprem yönetmeliğine göre kaç kolon şartı var? Bir evin sağlam olması için kaç kolon gereklidir? soruları gündemin merak edilen başlıkları arasında gelmektedir. Peki, Bir binada kaç kolon var, kaç izolatör gerekli? Bir binanın kaç kolonu olmalı? Ayrıntılar sizlerle
Kolon veya sütun, taşıyıcı sistemde düşey yapı elemanlarına verilen isimdir. Yapıda dış ve iç etkilerden oluşan kuvvetleri (moment, kesme kuvveti vb.) temellere, dolayısı ile zemine aktarırlar. Boyutlandırılmaları gelen kuvvetlere göre yapılan hesaplamaların dışında; yönetmeliklerde malzeme cinsine göre belirtilen minimum boyutlardan küçük olamaz. Taş veya tuğla örülerek yapılan taşıyıcı ayaklara ise paye denmektedir.
Yapı tarihinin en başından beri yapıları ayakta tutmak için kullanılagelmiştir. İlk zamanlarda taş, ağaç gibi doğal malzemeler kolon yapımında kullanılmışsa da modern teknolojinin gelişmesi ile birlikte bir tür yapay bağlayıcı olan çimento ve iskeleti oluşturan çelikten imal edilmiş betonarme veya yalnızca çelikten kolonlar kullanılmaya başlanmıştır.
Kolonlar yapı sistemlerinde, genellikle kirişlerden gelen yükleri temele, dolayısı ile zemine aktarırlar. Kolonlarda oluşabilecek bir hasar, yapının göçmesine varabilecek kadar ağır hasarlara neden olabilmektedir.
Kolon tanımı genellikle yapısal elemanın, geometrik yerleşimiyle ilgili bir özelliğini çağrıştırsa da, betonarme davranışı açısından irdelendiğinde diğer tür elemanlardan (kiriş, döşeme, perde vb.) farklı bir mekanik davranışı ortaya koyar. Betonarme Yapıların Tasarım ve Kuralları (TS) isimli Türk Standardı'nda belirtildiği üzere (Bölüm ) hesap eksenel basınç değeri *fck*Ac değerini aşmayan elemanlar eğilme elemanı olarak tasarlanırlar. Kirişler ve de döşemeler çoğunlukla bu tanıma uyarlar. Bu şartın dışındaki elemanlar ise, eksenel kuvvet seviyesinde bir üst sınır olmakla birlikte, eksenel kuvvet ve eğilmenin birlikte etkimesi durumuna göre tasarlanırlar (TS Bölüm ve Deprem Yönetmeliği ilgili bölümü). Kolonlar ise çoğunlukla bu davranış tanımına girerler. Ancak eğer bir yatay elemanın (kiriş) eksenel yük seviyesi yanal yüklerden dolayı bu tanıma giriyorsa kolon gibi tasarlanması gerekliliği vardır.
Deprem yönetmeiğine göre bir binada en az 6 tane 14'lük ya da 4 tane 16'lık kolon bulunması gerekmektedir.
AYRINTILI DEPREM YÖNETMELİĞİ İÇİN TIKLAYINIZ!
Kolonlarla ilgili dikkat edilmesi gerekenler:
- Binanın tasarımı da depreme karşı dayanıklılık sağlayabilir. Simetrik boyutlandırma ve kısa kolon kullanımı gibi tasarımsal etkenler, yapının depreme karşı daha dayanıklı olmasını sağlayabilir.
- Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz.
- Binanın bodrum katına bakın. Eğer rutubetliyse, binanın su yalıtımı iyi yapılmamış demektir. Yalıtımı iyi yapılmamış binaların taşıyıcı sistemlerinin paslanması, büyük şiddetli bir deprem sırasında yapının hasar görmesine neden olmaktadır.
- İnşaat sırasında, hazır beton teknolojisi ile üretilen binaları tercih edin. Deprem bölgelerinde inşa edilen binalarda C20 ''den düşük dayanımlı betonla üreilmiş binaları tercih etmeyin.
- Binanın tasarımı da depreme karşı dayanıklılık sağlayabilir. Simetrik boyutlandırma ve kısa kolon kullanımı gibi tasarımsal etkenler, yapının depreme karşı daha dayanıklı olmasını sağlayabilir.
- Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz.
- Binanın üçte birinin toprak altında olmasına dikkat edin. Unutmayın ki toprak altında ne kadar fazla kat varsa o bina depreme karşı o kadar güvenilirdir.
- Zeminin etüd raporunu incelemeyi unutmayın. Yine unutmamak gerekir ki her bina her zemine uygulanamaz. Doğru zemine uygulanan doğru bina depreme karşı dayanıklıdır.
- Binaların Enerji Kimlik Belgesi var mı ? bakın. Artık kanuni zorunluluk olan Enerji Kimlik Belgesi binanın ısı izolasyonunun yapıldığını göseafoodplus.infoıt tasarrufu ile paranız cebinizde kalır.
Bahar Göçer*
Deprem bölgesinde yaplan dronlarla ku bak video çekimlerinin gösterdii üzere, evlerin bir ksm yklm, bir ksm dimdik ayakta. Kat saysna, konumuna baklnca görünen tek ey yan yana dizilmi binalar. Bunlardan bazlar ayakta, bazlar enkaz olmu. nsan sormadan edemiyor, ayn sokakta bütün evler yklrken, aradaki bir ev neden yklmam ya da ayn sokakta evlerin çou ayakta iken birkaç ev neden yklm. te bu sorunun cevab bize, son günlerde skça duyduumuz bilindik sözü hatrlatyor: “nsan deprem öldürmez, bina öldürür.”
Ülkedeki yaplar incelediimizde; her bir bölge, mahalle ve sokakta çeit çeit binalar mevcut. Bu farkllklar tasarm, kullandklar malzemeler ve yapan insanlardan kaynaklanyor. te bu farklar yan yana duran bir binay yerle bir ederken, dierini dimdik ayakta tutuyor. Geçen yüzyl bu afeti yaasaydk, bilmediimiz mühendislik hesaplar, tecrübesizlik vs. nedeniyle kader diyerek kendimizi kandrabilirdik. Ancak u an için bu kavramlar hiç inandrc gelmiyor, çünkü artk mühendislik alannda çok daha ilerideyiz, bilgiyi bilimsel olarak analiz edebiliyoruz. güvenliinde de skça yaadmz bu kader durumu artk sinir bozuyor.
Ülke olarak birçok konunun uzman olmak zorunda kaldk. Birçok bilgiyi hayatmza aldk, deneyimledik, deneyimlerden bir eyler çkardk. Devletin yapmas gereken eyleri çou zaman kendimiz yapmak zorunda kaldk. Görünen o ki; deprem, evlere etkisi ve alnacak önlemler konusunu da kendimiz deneyimleyeceiz. Maalesef sorumluluu olan insanlar ilerini yapmaynca, konunun muhatab olmamas gereken kiilerin sorumluluk alp, yerine getirmeleri gerekiyor. Her zaman olduu gibi deprem kontrolünde de i baa dütü. sterdik ki devlet bu ie el atp imdiye kadar toplanlan deprem vergileri ile binalarn depreme dayanklln kontrol ettirip, gerekli ilemleri yaptrsn.
Bina yaparken en önemli durumlardan biri zemin diyor uzmanlar. Ziraat yaplacak, içinden su çkan ovaya ev yapmann hiçbir mant yokken, o tarz bölgelere binalar hiç umursamadan diktik. O bölgelere yüksek binalar ina etmek yerine ziraat için kullanm olsaydk bir tala birkaç ku vurmu olacaktk. Hadi diyelim bölgeyi yerleim merkezi haline getirdik, zeminin yumuak olmasn neden görmezden geldik. Bunu tabii ki iin uzman olmayanlar bilemez ama bu binalar yapanlar, kontrol edenler ve onaylayanlar gayet farkndaydlar. Zemin etütleri yaplm, altndaki fay krklar tespit edilmi ve bunlar da belediyeler, mühendisler vs. herkes onaylam. Deprem tehlikesi nedeniyle bölgedeki evlerin temellerine fore kazk çaklmas gerekmektedir. Bu fore kazk dediimiz ey bildiimiz büyükçe bir kazk yani. Fore kazklar yerine -o da düzgün bir ekilde yapldysa tabii- radyal temeller kullanlm. Radyal temel yasada kullanlmas zorunlu bir yöntem evet ama görünen o ki, o bile kurallara uygun bir ekilde yaplmam. Tabii ki hepimizin aklnda ayn soru var neden fore kazk kullanlmam? Çünkü fore kazk çakmak radyal temele göre daha masrafl. Kazk pahal, çakmak pahal ve ilem uzun sürüyor. Dolaysyla yaplacak en kolay ey kazk çakmak yerine temel atmak. Atlan temelde de az demir kullanlrsa, alttan gelen bir darbe ile bina yerinden kopup yklyor. Ancak binay kazklara balarsanz, yklmas o kadarda kolay olmuyor. Binann altnda kaya vs. varsa bu kazklar çakmaya gerek kalmyor. Bu noktada özellikle Hatay’n zemininin çok yumuak olduu söyleniyor. Yumuak zeminin olduu bütün bölgelerde belli bir katn üstüne fore kazk yöntemi kullanlmam olmas, bu facialarn alt yapsn oluturuyor.
imdilerde dolar çok yükseldii için demir ve beton fiyatlar artt. Dolaysyla inaat malzemelerinin gerektii kadar kullanlmad söyleniyor. Demir, bir binann esnekliini salyor ve demiri az kullanrsanz bina deprem esnasnda salnm yaparken, demirlerin gücü yetemeyip sonunda kopuyor. O yüzden yeterli miktarda demir kullanmak depremde yklmay engelleyen en önemli etken. Betonda aralara atlarak daha salam ve bütünlüklü bir durum oluturuyor. Bizde evler çok ezbere yaplyor, hep ayn yöntemler kullanlyor. Oysa Japonya'da inatta kzak sistemi yaplabiliyor ya da enerji sönümleyicilerle depremin etkisi sönümlenebiliyor. Yaptmz çok katl binalarn ezberlenmi yöntemlerle deil o bölgenin ve binann durumuna göre tasarlanm, uygun yöntemlerle yaplmas gerekiyor. Çok nadir bu yöntemler.
Bizde neden böyle binalar yaplmyor. Çünkü bizde, kolay para kazanma yöntemleri, ksa yoldan köe dönme, çalmadan para kazanma akl hâkim. Üç kuru cebinde paras olan, inaattan anlayan anlamayan ya da cebinde çok paras olan herkes inaat yapyor. Çünkü sanayiye yatrm yapmaktan çok daha kolay geliyor. Devlet de zaten tevik etmiyor. Makina yapmak, elektronikle ve bilgisayarla uramak, uzay çalmalar yapmak zaten karikatürlerin konusu, bizim tarzmza uygun iler deil. Onlar bilgi gerektirir, çok çalma gerektirir, risk barndrr. Gözümüzle gördüümüz, ustamzdan örendiimiz çok da bilgi gerektirmeyen en kolay i ev yapmaktr. Ev yapmann bu kadar kolay olduunu sananlar sayesinde, bugün o evler insanlara mezar oldu. nsanlarn ömürlerini harcayarak para biriktirdikleri, aldklar evler balarna ykld. Yurdum insannn en büyük beklentisi olan ev sahibi olmak, bugün ölümünün de sebebi oldu.
Bugün Türkiye’de yaayp evinde kendini güvende hisseden kimse yoktur. Tabii evini özel olarak yaptrarak, çok para harcamamsa. Herkesin kafasndaki sorular ayn, acaba evim güvenli mi, herhangi bir durumda yklr m? Neyse ki binalarn depreme dayanm kontrol edilebiliyor. Bu ileri yapan mühendisler var. Mühendisler diyorum, depreme dayanm kontrol iini mühendisler yapyor, mühendis olmayanlar yapamyor.
Deprem kontrolü srasnda aada yazacam ekilde bir yol izliyorlar. Eve bakmaya gelen mühendisler kolonlar kontrol ediyor. Kolondan beton numunesi alnarak beton durumu ve özellikleri inceleniyor. Kolon kenarndaki beton bir miktar kazlarak, demire ulalyor. Demir miktar, kalnl ve çeidine baklyor. Kolon bir binada en temel ekipman. Binann depreme ve yüke dayanmn salayan eyin kendisi kolondur. Keserseniz, bina depreme de dayanmaz, kendi yükünü de tayamaz. Kolonlar en temel tayc ve salnm yapan unsurlardr. O yüzden iyice incelenir. Gelen mühendisler, sizden binann projesini de isteyeceklerdir. Binann projeye uygun yaplp yaplmadnn kontrolü yaplacaktr. Eer proje yoksa gelenler binaya uygun koullar kendileri belirlemek zorunda kalacaktr. Bu yukardaki ilemlere tahribatl muayene denmektedir. Baz jeologlar numune vs. alm betonu zayflatt için bu yöntemi onaylamyorlar.
Binada muayene yaplan durumlardan biri de çatlak kontrolü. Bina çatlak durumu binann yorgun ve herhangi bir depremde sknt yarataca anlamna gelebilir. Çatlak kontrolü gözle yaplabilir. Ayrca bina kolon ve dier bölgelerde röntgen çekilir. Bu röntgen (radyografi) dediimiz ey, ayamz krldnda çektirdiimiz röntgen ile ayn durumdur. Bu radyografi ile kolon içindeki ve zemindeki demirleri görüp, demirlerin says ve kalnlklarn tespit edebiliriz. Deprem dayanm için bu röntgeni kullanmak, gözle kontrol, beton numunesi almak her biri yasal mevzuatlarn gerekleridir. Evinize deprem dayanm için kontrol yaptrdnzda bu aamalarn yaplmas gereklidir. ayet yalnzca göz ile kontrol yaplyorsa bu kontrole riayet etmemek gereklidir. Deprem kontrolünün en büyük handikaplardan birisi bu ülkede bu ii yapan çok az firma olmasdr, bir dieri de iin maliyetinin yüksek olmasdr. Bana kalrsa bu i için belediyelerde birimler kurulup, gerekli ekipmanlar temin edilip, hzlca tehlikeli bölgelerdeki yerler taranmaldr. Belediye yapmaldr diyorum, çünkü iin içine para girince yaplan kontrollerin gerçee uygun olup olmad muamma yaratyor. Dier taraftan yüksek ücretler yüzünden bu taramalar yaptramayacak çok fazla insan var.
Mühendislik hiç de fena bir bilim deil. Keke mühendislii çoktan hayatmzn bir parças haline getirseydik de bunca acy yaamasaydk. Diyelim ki kolonlarnz uygun çkmad, kolonlar güçlendirmek mümkün. Güçlendirme için uzmanlar deiik yöntemler öneriyorlar. Mesela kolonlara mantolama yaplabiliyor. Mantolama kolonun dna bir kolon daha örmek gibi bir ey diye tarifleniyor. Bu ve buna benzer baka yöntemlerle binalarnz güçlendirilebiliyor. öyle bir skntmz daha var ki bir kii oturduu bina için depreme dayanm kontrolü yaptrmak isterken, binann deeri düer diye dier bina sakinlerinin istememe ihtimali var. Bunun için de bence bir yasa daha çkarlmal ve bütün binalara depreme dayanm kontrolü yaplmaldr.
Hayatmza biraz daha teknoloji sokmak iyi olacak. Binalar için tahribatsz muayene yöntemleri de var. Ad üstünde tahrip etmeden yap, malzeme muayene edilebiliyor. Bunlardan Radyografik (röntgen çekme) Yöntemi yukarda da söylemitik. Yüksek radyasyon yaratmas nedeniyle tehlikeli. Bir dieri ultrasonla muayene. Ses dalgalar ile malzemenin iç yapsna bakma ii. Bildiimiz tpta kullanlan ultrasonla ayn yöntem. Bu yöntemle betonun iç çatla görülebildii gibi yine demir vs. kontrolü de yaplabilir. Ultrason Türkiye’de pek kullanlmayan yöntemlerden. Halbuki hiçbir tehlikesi yok ve beton iç yaps bu yöntemle kontrol edilebilir.
Enkaz çalmalarnda ve kurtarma esnasnda televizyondan deiik cihazlar duyduk. Her ülkenin kendine göre kulland cihaz var. Kimi termal (scaklk) alglayc, kimi hassas ses alglayc. Biz bir ey kullandk m bilmiyorum? nsanlar acil durumlar için de cihazlar gelitirip yapmlar. Teknoloji bizden yana ve iimize yaryor bu yüzden yeni teknolojiler üretmek ve üretilen ie yarayan teknolojileri insanlk için kullanmak önemli.
Üç teknik insan; Yüksek naat Mühendisi Yüksel Kaya, Tahribatsz Muayene Uzman Ersan Gönül ve ben birlikte biraz teknoloji konutuk. Ortaya ie yarayacak bir sürü yöntem çkt. Yaptmz sohbeti size de aktarm oldum.
Evimize, kendimize ve hayata olan güvenimize umarm tekrar kavuuruz. nsani duygularn en önemlilerinden olan güven duygumuz çok ar sarsld. Bu güven duygusunu yaratmann yöntemlerinden biri teknoloji ve bilim bir dieri de ekonomi. Bir hafta önce asgari ücret açlk snrnn altnda diye tartmalar yaplrken, aç kalmay göze alp trlarla yardmlar yapan koca yürekli insanlara bin selam. Artk ülkede güvende hissetmeye her eyden daha çok ihtiyacmz var.
Güvenli hissettiimiz günlerde yaamak dileiyle…
*A snf Güvenlii Uzman