Ülkemizin yetiştirdi en bereketli yemişlerden biri olan Antep fıstığı ile tanışın! Yeşil Altın olarak da anılan Antep fıstığı, bereketli Anadolu topraklarının insanlarına armağanıdır.
Ekonomide büyük bir yeri olan Antep fıstığı, gıda endüstrisinin farklı alanlarında kendine yer bulmakta. Ayrıcakuruyemişolarak da sevilerek tüketilen bir besin kaynağı. Peki, Antep fıstığı nasıl yetişiyor?Antep fıstığı ağacı bakanlarındikkat etmesi gereken noktalar nelerdir? Yetiştiricilere özel ipuçlarını bu yazıda topladık!
Öncelikle bir adım geriye gidelim, ve kendimize bu soruyu soralım… Antep fıstığı nedir?Antep fıstığı; sakız ağacı ailesinden gelen, Orta Asya ve Orta Doğu’da yetişen küçük bir ağacın meyvesidir.Antep fıstığı ağacı, verdiği değerli meyve sayesinde bir yetiştirici için en iyi yatırımlardan birisidir.
Antep fıstığı ağacı ile ilgili ilk veriler, bundan binlerce yıl öncesine dayanıyor. Yapılan arkeolojik çalışmalar, MO ’den beri insanlarınAntep fıstığı ağacı yetiştirdiğini ve bu ağacın değerli meyvesine beslenme düzenlerinde yer verdiğini gösteriyor.
Bu tarihe ait verilerde,Antep fıstığı ağacı yetiştirmektekullanılan tohumlar bulunmuş. Yeşil Altın’ın anavatanı bugünün Suriye toprakları içerisinde kalıyor, yani Orta Doğu’dan dünyaya yayılmış olan bir besin. Zamanla Orta Asya’da ve Atlantik aşırı kara parçalarında da izine rastlanmaya başlamış. Antep fıstığı ağacı, bugün dünyanın çeşitli yerlerinde uygun ortam kurulması halinde rahatlıkla yetiştirilebilen bir ağaç haline geldi.
Antep fıstığı ağacı, yapısı itibariyle oldukça dayanıklıdır. Sıcaklık farkları ile mücadele eder ve nem dışında her şeyi tolere edebilir.Antep fıstığı ağacı10 metreye kadar büyüyebilmektedir. Tamamen olgunlaştığında yaprak genişliği 10 ila 20 cm arasında bir yerlere ulaşır.
Meyvesi hepimizin bildiği gibi Antep fıstığıdır. Dışında krem rengi bir kabuk barındırır, iç kısmında ise o tatlı yeşil renk, mor ile bordo arası zarımsı bir yapının içerisinde gizlenmektedir. Antep fıstığı ağacı, her iki yılda bir ortalama 50 kilogram ya da 50 bin fıstık ürün verir. Kısacası oldukça bereketidir ve üreticisinin yüzünü güldürür.
Antep fıstığının tarihine kısaca göz attıktan sonra, şimdi de botanik özelliklerine geçelim… Antep fıstığı ağacı yetiştirmenin kuralları ve püf noktalarını sizler için derledik. Emek ve sabır isteyen bu ağaç, yetiştiricileri için büyük avantajlar sağlıyor.
Antep fıstığı ağacı, üretim alanınızdaki en güneşli yere konumlanabilir. Ekeceğiniz toprağın en iyi şekilde drane edildiğinden emin olun. Temel olarak dikkat edilmesi gereken en önemli iki nokta bunlardır. Diler önerilere göz atarken, bu iki koşuldan vazgeçmeyecek şekilde hareket etmeniz gerekmektedir. Daha detaylı bilgi için “Antep Fıstığı Nerede Yetişir” içeriğini inceleyebilirsiniz.
Antep fıstığı ağacı özünde bir çöl bitkisidir. Bu nedenle yüksek tuzlu topraklara karşı içinden gelen bir dayanıklılığı vardır. Günümüzde çöl dışı alanlarda da yetiştirilmesine karşın, tohumun genetiğinde olan bu özellik sonucu, tuz eklenmiş şu ile daha iyi sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. ila ppm çözünebilir tuz eklenmiş şu ile sulanan Antep fıstığı ağaçlarının veriminin arttığı düşünülmektedir.
Çöl iklimine alışkın olan Antep fıstığı ağacı, büyük sıcaklık değişiklikleri ile ustalıkla mücadele verebilir. – 10 derece ile 48 derece arasında yaşar. Ancak hatırlatmakta fayda var, sıcaklık miktarı bu skalanın üç noktalarına ilerlediğinde bile, Antep fıstığı ağacından en iyi şekilde verim alabilmek için öteki şartları yerine mutlaka getirmeniz gereklidir.
Çöl ikliminin prensesi olan Antep fıstığı ağacı, nemden hiç hoşlanmaz. Yollar boyu çöl iklimininde yetişmiş olmanın getirdiği genetik kodlanma sonucunda, şu ile arası fazla iyi değildir. Üretim yapacağınız alanın nemsiz olmasına özen gösterin. Bunun yanısıra fazla sulama durumda da Antep fıstığı ağacı köklerinden zarar görmeye başlar. Uzun ve sıcak yazların geçtiği alanlar üretimi için idealdir.
Antep fıstığı ağacını ekilmek için ideal ortam meyve bahçeleridir. İlk ekildiği zamandan itibaren, ortam koşullarına ve tohumun yapısına bağlı olarak yedi ile ön yıl arasında sonuç vermesi beklenir. Üretim yılları arasında genellikle bir yıl vardır. Yani her iki yılda bir kere ürün verir. En verimli çağları, dikildikten yirmi sene sonrasına denk gelmektedir.
Bütün bu zahmetli üretim şartları aslında, başta belirttiğimiz sabır konusunu bir kere daha gündeme getiriyor. entel fıstığı sabır isteyen bir bitkidir. Onu bir yatırım gibi görmek daha doğumu olacaktır. Başlangıçta Antep fıstığı ağacı ekilmeli ve gereken şartlsr sağlanmalıdır. Yeterince zaman geçtikten sonra Antep fıstığı size en iyi sonuçları verecektir.
Değerli meyvesi ile üreticisine büyük kazançlar sağlayanAntep fıstığı, dünya çapında üretilen bir beşindir. Özellikle anavatanı olan Orta Doğu ülkelerinde popülerdir. İran, Antep fıstığı ağacı yetiştiriciliği konusunda bir numaralı ülkedir. Onun hemen ardından Amerika Birleşik Devletleri gelmektedir.
ABD’de Antep fıstığı ağacı, özellikle iklim şartlarının yeterliliği nedeni ile Kaliforniya eyaletinde gerçekleşmektedir. Dünyada Antep fıstığı ağacı yetiştiriciliği ve Antep pisti üreticiliğinin üçüncü sırasında ülkemiz yer almaktadır. Bu üç ülke dışında Çin ve Yunanistan da Antep fıstığı konusunda iddialı olan ülkeler arasında yer almaktadır.
Antep fıstığı ağacının değerli meyvesi, gıda endüstrisinin peki çok farklı alanında karşımıza çıkmaktadır. Taze olarak, ya da kavrulmuş ve tuzlandırılmış olarak tüketilebilmektedir.
Antep fıstığı, özellikle tatlı üretidimde sık sık kullanılmaktadır. Kürsel ölçekte dondurmanın vazgeçilmez malzemelerinden bir tanesidir. Klasik Antep fıstıklı dondurmanın yanısıra, İtalya’ya özel spumoni isimli dondurma türünün içerisinde ve geleneksel Napoli dondurması üretiminde de yer almaktadır. Geleneksel İtalyan tatlıları arasında yer alan, bisküvi kıvamındaki biscotti de yine Antep fıstığının kullanıldığı lezzetler arasındadır
Antep fıstığı, ülkemizden çıkmış olan pek çok tatlının da vazgeçilmez malzemelerinden birisidir. Özellikle lokum ve baklava gibi tatlılar için vazgeçilmezdir. Bunun yanısıra pek çok geleneksel tatilin süslenmesinde Antep fıstığına er verilmektedir.
Bu değerli meyvenin kullanım alanı sadece tatlılarla sınırlı değil. Antep fıstığı ayrıca şarküteri ürünleri ile birlikte de kullanilabilir. Salam çeşitlerinin içinde lezzet vermesi için sık sık kullanılır. ABD ve Hindistan’da, dünya çapında daha az bilinen geleneksel tatların içerisinde de Antep fıstığına rastlanmaktadır.
Bu minik yeşil meyve nasıl olmuş da bu kadar fazla yiyeceğin içerisine girmiş? İnsanlar neden yüzyıllar boyunca bu zahmetli Antep fıstığı ağacı üreticili ile yakından ilgilenmiş? Bunun cevabı, bu lezzetli meyvenin besleyiciliğinden geçiyor. Antep fıstığı oldukça besleyici bir yemiştir.
Öncelikle enerji açısından oldukça zengindir. B6 vitamini hücre yenilenmesinde etkin rol oynayan bir vitamindir. Yaşlanma belirtilerini ortadan kaldırma, egzama gibi rahatsızlıklarla mücadele etmek konusunda etkilidir.
Genellikle et ürünlerinde bulunur, bu nedenle eğer et tüketmiyorsanız Antep fıstığı yiyerek ikame edebilirsiniz. İçerisinde oldukça yoğun miktarda B6 vitamini yer almaktadır. Ayrıca Magnezyum ve Manganez mineralleri açısından da zengindir
Önceki yazıSonraki yazı
4 yorum
Kasım Adırbelli
Meraba Antep fıstığı meşhur ve güzeldir.güneydoguda özellikle bütün şehirlerde yetişir ayrıca Siirt fıstığı da bölgede yoğun olarak yetiştirilmektedir Siirt fıstığı Antep fistigina oranla daha iri taneli oluyor verimi de güzel bir çok ilde hem Antep fıstığı hem Siirt fıstığı yetiştiriliyor
Ömer Ecik
Bede içanadolu aksaray otaköy harmandalı bölgesine ekmeyi düşünüyorum saygılar
Latif Adil
Şu anda Türkiye’de de Antep fıstığı alanında ciddi bir hazırlık var. İran ve Amerika ile beraber en fazla fıstık üretiyoruz zaten ama sulanabilen arazileri arttırılıyor bu da daha fazla Antep fıstığı demek. Güneydoğu bölgesindeki pek çok yer sulamaya açılacak, bu araziler zaten çok verimli, bu sayede Antep fıstığı çıkartacaklar oralardan
Yakup Yalın
antep fıstığı portakal suyuyla çok gider 😀
AA
Gaziantep'in Şehitkamil ilçesi Bağbaşı Mahallesi sakinlerinden Ferhat Demir'e ait tarlada yer alan asırlık fıstık ağacı, yaklaşık 5,5 metre ene sahip geniş gövdesi ve 7 metre civarındaki uzunluğuyla dikkati çekiyor.
Yöre halkı, mahallenin ortak varlığı olarak gördüğü asırlık fıstık ağacının budama, çapalama ve gübreleme gibi bakımlarını belirli aralıklarla imece usulüyle yapıyor.
Ata yadigarı fıstık ağacına gözü gibi bakan mahalle sakinleri, ağacın gelecek nesillere yadigâr kalması konusundaki hassasiyetleriyle takdir topluyor.
Gaziantep'te 7 asırlık fıstık ağacı, yılda kilo ürün veriyor-Video
İlçe Tarım ve Orman Müdürü Hakan Marakoğlu, Bağbaşı Mahallesi'ndeki ağacın halen yılda yaklaşık kilogram fıstık verdiğini belirtti.
Marakoğlu, yıldırım düşmesi sonucu gövdesinde kovuk oluşan ağacı tescilleyip koruma altına almak için çalıştıklarını ifade etti.
Muhtar Veysel Şahin Kadı, tahminen 7 asırlık olan fıstık ağacını geleceğe taşımaya çabaladıklarını söyledi.
Her yıl genci yaşlısıyla herkesin bir araya gelerek ağacın bakımını yaptıklarını anlatan Kadı, "Böylelikle ağacımızı yaşatmaya çalışıyoruz. Ağacın tarihinin köyümüzün kuruluş tarihine dayalı olduğu söyleniyor. Mahalledeki herkes ağacı koruyor ve zarar verdirmemeye çalışıyoruz." dedi.
Ağacın bulunduğu tarlanın sahibi Ferhat Demir ise şöyle konuştu:
"Ağaçtan her yıl mahsul alırız. Bu benim ağacım değil, bu bir tarihi eser ve köyün ağacıdır. Mahalleli ağaca bakar, budamasını ve ilaçlamasını yapar. Herkes sahip çıkar saygı duyar. Geleceğe taşıyoruz."
Mahalle sakinlerinden 87 yaşındaki Mehmet Arslan da ağacın tarihinin Osmanlı dönemine dayandığını dile getirdi.
gaziantep
Çam fıstığı, fıstık çamı adı verilen bir ağacın tohumu toplanıyor. Bu ağaç başta Akdeniz ülkeleri olmak üzere sıcak ve ılıman iklime sahip birçok yerde yetişebilen ve boyu 18 ila 25 metre arasında değişen bir çeşit geniş tepeli çam ağacı türü. Ağacın kozalaklarında sert kabukların içinde bulunan ve besin değeri oldukça yüksek olan çam fıstığını barındırır. Çam 4 5 yıl içinde ürün vermeye başlasa da 8 9 yıldan sonra ekonomik olarak değer kazanmaya başlar ve en verimli dönemlerine 20 yıldan sonra ulaşır.
Aslında fıstık çamının tohumu olan çam fıstığı, yüksek ticari değere sahip yenilebilir bir üründür. Ülkemizde başlıca ticari üretimi Aydın, Muğla ile İzmir civarı illerde olmakla birlikte Akdeniz’e kıyısı olan birçok ilimizin yanında sıcak ve ılımam iklime sahip başka yerlerde de az da olsa yapılır. Özellikle Aydın ilimize bağlı Koçarlı ilçesindeki üretim oldukça önemli olup, Türkiyedeki ortalama üretiminin yaklaşık yüzde ellisini kapsar. Bu ilçemizde geleneksel olarak her yıl çam fıstığı festivali de yapılır. Yine bu bölgelerde birçok yerde çam fıstığı işleme tesisleri de bulunur. Ancak son yıllarda çam ağaçlarında ortaya çıkan hastalıklar ve iklim değişikliklerinden dolayı üretim ve verim biraz azalır.
Fıstık Çamı Yetiştiriciliği
Aslında fıstık çam ağacı yetiştiriciliği kolay ve az zahmetli bir iştir. Bir kere ekildikten sonra uzun ömürlüdür ve evladiyelik bir yatırımdır. Başta Akdeniz ikliminin hâkim olduğu tüm yerlerde yetişir. Yeni dikilen tutunma ve başlangıç evresi hariç suya ihtiyacı azdır. Bu nedenle suyu az olan kurak arazilerde de yetişir. Hatta kaliteli bir ağaç için su tutmayan kumlu – tınlı toprak daha iyidir. Yoksa ağaçların kuruması kaçınılmazdır.
Diğer tarım ürünlerine göre fıstık çamlarının bakım işlemi oldukça kolaydır. Başlangıç evresinde fidanların belli aralıklarla sulanması dışında, su ihtiyacı bulunmaz. Ayrıca herhangi bir kimyasal gübre ya da ilaç ihtiyacı yoktur.
Dikkat edilmesi gereken bir husus ise ağaçların budanmasıdır. Ortalama 5 6 yaşına gelen ağaçlar alt budaklardan budanmaya başlanır ve ağacın boyunun uzaması sağlanır. Bu işlem işin ehli tarafından 2 3 yılda bir tekrarlanmalıdır. Budama işlemi ağacın kozalak tutulumu ve gelişimi ile verimini arttırır, hasat işlemini de kolaylaştırır.
Toplaması Oldukça Zahmetli
Market ve aktarlarda kilosu liraya kadar çıkan fıstık çamını toplamak oldukça zahmetli ve bir o kadar da riskli bir iştir. Ekim – kasım ayları gibi olgunlaşmaya başlayan kozalaklar, çoğu zaman yükseklikleri 25 metreye kadar ulaşan ağaçlara tırmanan orman işçileri tarafından uzun sırıklarla hasat edilerek toplanır. İşçilerin bu şekilde adeta ölümle dansı sonrası ağaçtan düşürülen kozalaklar yerden tekrar toplanarak çuvallanır. Bu işler sırasında zaman zaman ağaçtan düşerek ciddi şekilde yaralanan işçi sayısı az değildir. Toplanan kozalakların yaklaşık 4 tanesi bir kilo ağırlığındadır ve alanında uzmanlaşmış her bir işçi tarafından günde ila kilo arasında kozalak toplanır.
Toplanan kozalaklar güneş alan bir yerde serilerek kurutulur. Güneş ısısı ile açılan kozalakların içindeki tohumlar dışarı çıkar. Suda yumuşatılan kabukların içindeki çam fıstığın ayrılır. Fıstığı saran ince zar temizlenir ve son olarak da kurutulur. Kurutulan fıstıklar satışa sunulacak hale gelir. Ancak oldukça zahmetli olan bu işlemler ticari boyutta işlem yapmayı zorlaştırır. Bu nedenle fıstığın ekonomik ve ticari bir değer olarak işlem görmesi için özel tesis ve fabrikalar kurulur. Ayrıca bu tesislerde kozalaklardan elde edilen yan ürünler de değerlendirilir. Yukarıdaki geleneksel yöntemlere benzer şekilde fabrika ve tesislerde işlenen fıstıklar uygun şekilde piyasaya sunulur. 1 ton çam kozalağının işlenmesi sonucu yaklaşık 80 kilogram kadar kullanıma hazır çam fıstığı elde edilir.
Çam Fıstığının Türk Mutfağındaki Yeri
Türk mutfağının olmazsa olmaz yemeklerinin içinde yer alan pilav, dolma ve helva gibi tatların vazgeçilmez bir unsurudur.
Pilav Türk Mutfağında oldukça seçkin ve ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Pirincin en basit hali olan pirinç pilavından, başlıcaları iç pilav, perde pilav, saray pilavı, hamsili pilav, kuzu kapama, tavuk sarması, hindi dolması gibi geniş bir yelpaze içinde tüketilir. Bu pilavların içine katılan çam fıstığı, aromasıyla pilavlara lezzet verdiği gibi görüntüsüyle de ayrı bir zenginlik verir.
Başta zeytinyağlı yaprak sarması, lahana sarması yanında biber dolması, patlıcan dolması, gibi pirinç ve bulgur ile hazırlanan dolma çeşitleri için hazırlanan iç harçlarda da yoğun bir şekilde kullanılır. Yemeğe eklenen çam fıstığı yemeğin lezzetini arttırır. İç harç hazırlamak için kullanılan pirincin içine çam fıstığı yanında ilave edilen tarçın ve karabiber gibi baharatlar da ayrı bir güzellik sunar.
Yine birçok hamur işi ve tatlı çeşitlerinde de aranan bir lezzettir. Çam fıstığının kendine has tadı ve aroması yanında görsel içeriği nedeniyle başta irmik ve un helvası olmak üzere birçok tatlıda çeşidinde sevilerek kullanılır. Özellikle irmik ile uyumu muhteşemdir. Yine aşurenin zengin içeriği içerisinde olmazsa olmaz tatlardan birisidir
Çam Fıstığının Faydaları Saymakla Bitmiyor
Uzmanlar çam fıstığının faydalarını saymakla bitiremiyor. Çam fıstığının faydalarına detaylı olarak buradan ulaşabilirsiniz. gramında ortalama 24 gram protein bulunur, bu oldukça zengin bir protein kaynağı olduğunu gösterir. Yine içeriğinde 7 gram kadar karbonhidrat, yanında yaklaşık 50 gram kadar da yağ bulunur. Kalsiyum, potasyum ve demir yanında A ve C vitamini yönünden de zengindir.
• Yağ asidi içeriği sayesinde iştahı bastırır ve kilo vermede yardımcıdır. Besin maddelerinin mükemmel kombinasyonu sayesinde enerjiyi artırırken, protein yanında önemli minerallerin de dengeli bir şekilde alınmasını sağlar.
• Hamilelikte bebeğin gelişimine destek olur. İçerdiği C vitamini sayesinde bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Cinsel isteksizliği gidermede faydalıdır.
• İçeriğindeki oleik, linoleik ve pinolenik asit sayesinde kolesterol metabolizmasını destekler ve kötü kolesterol seviyesini düşürür.
• E vitamininin antioksidan etkisi sayesinde bünyeyi korur, yaşlanmayı geciktirir, oksijen taşınması için önemli olan kırmızı kan hücrelerinin üretilmesini arttırır.
• İçerdiği kalsiyum sayesinde kemikleri güçlendirerek kırılganlıklarını azaltır.
• İçerdiği çok çeşitli temel vitamin, mineral ve antioksidanlar sayesinde çam fıstığı, cilt bakımı için de inanılmaz derecede faydalıdır. Cildi besler ve doğal bir nemlendirici gibi davranarak cildi dış etkenlerden korur.