Bitler iki gruba ayrılırlar. Bunlardan emici bitler ev sahiplerinin yağ salgıları ile diğer vücut sıvılarını emerek beslenirler. Çiğneyici bitler ise leşçidirler ve ev sahiplerinin cildinde tüy ya da saç parçaları ile veya atıklar ile beslenirler. Özgü türler çoğunlukla belirli tür canlılar üzerinde ya da bazı durumlarda vücudun belirli bölümlerinde bulunurlar. Bazı hayvanların on beşe kadar farklı türe ev sahipliği yaptığı bilinmekle birlikte, memelilerde bu sayı bir ila üç arasında, kuşlarda ise iki ila altı tür arasındadır. Örneğin insanlarda saç, vücut ve kasık bitleri farklı türlerdir. Bitler genellikle ev sahibinin üzerinden çıkarıldığı takdirde uzun süreli olarak yaşayamazlar.[7] Çiğneyici bitlerin bazı türleri vücutlarındaki bakteriyositlerdesimbiyotik bakterilere ev sahipliği yaparlar. Bunlar sindirimine yardımcı olabilir; çünkü böcek onlardan yoksun bırakılırsa ölecektir. Ev sahibi ölürse bit fırsatçı bir şekilde leşe gelen sinekleri gezinti yapmak için forez olarak kullanabilir ve yeni bir ev sahibi bulmaya çalışır.[8]
Bir bitin rengi soluk bejden koyu griye doğru değişir; bununla birlikte, kanla besleniyorsa, oldukça koyu hale gelebilir. işi bitler genellikle erkeklerden daha yaygındır ve bazı türlerde partenogenetik bir yapı vardır. Bir bit yumurtasına genellikle sirke (nit) denir. Birçok bit türü, yumurtalarını ev sahibinin tüylerine özel tükürük ile tutturur ve bu tükürüğün saç bağından güçlü çözücüler kullanılmadan parçalanması oldukça zordur. Ancak kuşlarda yaşayan bitler, yumurtalarını tüylerin iç kısmına gagaları ile bakım yaptıklarından dolayı kısmen bırakabilirler. Yumurtalar için genelde kuşların gagalarının erişemediği yerleri seçerler. Canlı bit yumurtaları soluk beyazımsı renkte olmaya eğilimli iken, ölü bit yumurtaları daha sararmış bir haldedirler.[7]
Bitler ekzopterigottur ve nimfalar, yetişkinlerin minyatür bir versiyonu olarak doğarlar. Genç yumurta genellikle kuluçkadan sonra bir ay içinde son yetişkin formuna ulaşmadan önce üç kez tüy döker.[7]
Ekoloji[değiştir
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA BİT
Yuvaya veya okula giden çocuklarınız varsa bit salgını size de uğrayabilir. Unutulmaması gereken; bu durumla herkesin karşı karşıya kalabileceği. Bitler zengin, fakir, temiz, pis ayırımı yapmazlar. Daha çok çocukları ve uzun saçlı olanları dolayısıyla da kız çocukları tercih etseler de herkese bulaşabilir. Çocukların kalabalıklar halinde oldukları okul, anaokulu gibi mekanlarda salgın görülebilir.
Evde veya okulda bir kişide bit tespit edildiğinde herkesin kontrol edilmesi şart.
Bit Nedir?
Yaklaşık mm boyunda olan kafa derisini ya da kıl köklerine yerleşerek yaşamını devam ettiren ve az miktarda insan kanıyla beslenen bir (kanatsız bir böcek) dış parazit türüdür.
Bit, asalak bir canlıdır, yaşamını sürdürebilmesi için her zaman konaklayabileceği bir yere ihtiyacı vardır. Bu nedenle, insan vücudu dışında sadece 48 saat canlı kalabilir. Yaşamak için kafa derisindeki en sıcak yerleri, yani kulak arkalarını veya ense çukurunu tercih ederler.
Bitlenme herkeste ve her yaşta oluşabilen, bulaşıcı kaynağı insan olan bir hastalıktır. İnsanlarda yerleşim yerine göre; “baş biti”, “vücut biti” ve “kasık biti” olarak üçe ayrılır. Bunlardan okul çağı çocuklarında ve yuvalarda en sık görüleni baş bitidir.
Yetişkin bit günde 10 yumurta yapar. Çıplak gözle muayenede çoğu kez “sirke” denilen bit yumurtalarını görmek mümkündür. Bu yumurtalar gün içinde “larva”, sonra da erişkin bit haline gelirler. Sirke adı verilen yumurtalarından kaynaklı çok hızlı üreyebilme özelliğine sahiptirler.
Bit Nasıl Bulaşır?
yaş grubu kız çocuklarda daha sık görülen bitler uçamazlar, zıplayamazlar ancak yakın bir temasla bir kafadan başka bir kafaya kolayca geçerler. Başında bit bulunan bir kişi ile yakın temas, oyun oynarken veya okulda kafaların birbirine yaslanması bitlerin bulaşması için yeterlidir. Şapka, şal, yastık, tarak, saç fırçası, toka hatta pelüş oyuncakların ortak kullanımı bile bitlerin yayılmasına aracı olur. Dolaplarda yan yana asılmış durumda olan giyim eşyaları da bitlerin kolayca yayılmasına imkan sağlar.
Hayvanlardan Bit Bulaşır mı?
Hayır. Bit türe özgüdür, insanlardaki bit hayvanlara, hayvanlardaki bit insanlara bulaşmaz.
Bit Mikrop Taşır mı? Hastalık Bulaştırır mı?
Hayır. Bit kaşıntı ile rahatsızlık verse de, genel olarak zararsızdır. Herhangi mikrop ve hastalık bulaştırmaz.
Bitlenme Belirtileri Nelerdir?
Saç bitinin ilk belirtisi, başın bir bölgesinin (bitlerin olduğu bölge genelde ense bölgesi ve kulak arkası) yoğun şekilde kaşınmasıdır. Kaşıntı sonucu deride yaralar ve kızarıklıklar meydana gelebilir.
Kaşıntı, özellikle bitlerin beslenmek için kan emdiği gece saatleri daha şiddetli olur. Kaşıntının nedeni, bitin kafa derisine yapıştıktan sonra kan emerken, onun salyasına karşı vücudun geliştirdiği alerjik reaksiyondur.
Bit Nasıl Tespit Edilir?
Çocuğunuzun başında sürekli kaşıntı varsa, çocuğunuzun okulunda veya yaşadığı cevredeki arkadaşlarında bit varsa iyi bir ışık altında başını ve saçlarını kontrol etmelisiniz.
Bitler küçük olsalar da gözle görülebilecek büyüklüktedirler. Bitler hızlı hareket ettiğinden halk arasında bit sirkesi denilen bit yumurtalarını görmek daha kolaydır. Bit yumurtası kepek gibi fırçaladığınızda kolaylıkla saçtan ayrılmazlar. Saçta küçük susam tanesinin biraz daha küçüğü beyazlıklar var ve saça yapışık ise büyük ihtimal ile bit yumurtasıdır. Yumurtalar sarımsıysa bu bitlerin henüz yumurtadan çıkmadığı anlamına gelir. Beyaz veya açık gri ise, bitler yumurtadan çıkmıştır. Bit yumurtaları, yerleştirildikten sonra gün içinde yumurtadan çıkar. Kafadaki sirkeyi (Bit yumurtası) veya bitleri görmenin yanı sıra kaşıntı ya da kafa derisinde hareket eden bir şey hissi varsa bu bitlerin olabileceği anlamına gelir.
Saçlı derideki bitler yaklaşık 30 gün kadar canlı kalabilirler. Yumurtaların büyüklüğü yaklaşık mm’dir. Sirkeler saça sıkı tutunur, kepekten farklı olarak silkelemekle veya fırçalamakla saçtan ayrılmazlar. gün sonra canlı parazite dönüşürler. Şüpheli durumlarda, özellikle kulak arkası ve ense saç dipleri iyi aydınlatılmış bir ortamda araştırılmalıdır.
Bitlenme şüphesinde bir başka yol, çocuğun duş alması ve ardından nemli saçların bit tarağı ile taranmasıdır. Bit tarağı kullanımında saçın altına beyaz bir kağıt havlu serilmelidir ve bu havluya düşen bitler, saçlarda bit olduğunu gösterecektir.
Bit Nasıl Tedavi edilir?
Bit için kullanılan sprey ve şampuanlar mevcut. Ikisinden biri kullanılabilir. Ancak eczanelerde şampuanla birlikte bit tarağı da verildiği için şampuan almak daha mantıklı olur. Ilaçların prospektüsünde nasıl kullanacağı ayrıltılı olarak yazıyor, genel olarak dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır;
Bit ilacı sprey ise saçın her tarafına dağılacak şekilde iyice yedirerek ve masaj yaparak uygulayın en az 15 dakika bekleyin.
Bit ilacı şampuan ise iyice uygulayın, saçın şampuanlı halde 5 dakika kalmasını sağlayın.
Ardından sıcak su ile saçı tamamen yıkayarak kurutmadan bit tarağını ile saçı çok dikkatli ve ayrıntılı tarayın.
Bit tarağı işlemi bittikten sonra saçları tekrar yıkayın ve ardından kurulayın.
Bu işlemleri bir hafta sonra tekrar edin ve saç diplerinden bit ve sirke adı verilen bit yumurtaları uzaklaştırın.
Bit temizleme işlemi sağlıklı sonuçlar almak için bir hafta ara ile en az 2 kez tekrarlanmalıdır.
Bit ilacını bir kez kullandıktan sonra bulaştırıcık büyük oranda biter, yani ilacı 1 kez kullandıktan sonra kreşe, okula gidebilir.
Başında bit olmayan aile bireylerinin korunma amaçlı sprey veya şampuan kullanmasına gerek yok.
Tedavi sonrası kaşıntı 1 hafta gün sürebilir, endişelenmeyin.
Saçları Kestirelim mi?
Bitten kurtulmak için çocukların saçlarını kestirmek doğru değildir. Çünkü bitlerden kurtulabilmek için saçların kısa olmasına gerek yoktur. Tek fark, kısa saçta tüm bu temizlik işlemlerinin daha kolay yapılabilmesidir. Bu nedenle, çocuğunuzun saçını eğer kendisi istemiyorsa kestirmenize gerek yoktur, bu durum çocuk üzerinde travma etkisi yaratabilir.
Bitten Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Kişisel hijyen kurallarına uyulması önemli.
Bit tokası, rozeti gibi lanse edilen ürünlerin içeriğinde kafur maddesi bulunuyor ve bitler bu maddenin bulunduğu ortama gelmiyor. Ancak bu maddenin deri ile direkt temas etmemesine özen gösterilmeli.
Ayrıca bitler lavanta kokusundan da hoşlanmaz.
Aynı evde yaşayan aile bireyleri de dikkatli olmalıdır. Gözden kaçan bit tekrar tekrar bitlenmeye sebep olabilir.
Eşyaların Temizliği Nasıl Yapılmalı?
Taraklar, tokalar gibi eşyaları sabunlu, 60 ° C suda 1 saat boyunca bekletin sonra yıkayın.
Yatak çarşafı, havlu, nevresim ve giysileri 60 ° C ve üzerinde yıkayın. Kurutma makineniz varsa sıcak ayarda kurutun.
Yıkanamayan eşyaları kuru temizlemeye verin ya da en az 3 gün hava almayacak şekilde, ağzı kapalı poşetlerde bekletin.
Halıları ve mobilyaları süpürün, araba koltukları dahil. Sonra elektrik süpürgesinin torbasını çıkarıp atın.
Bit Tedavisinde Yanlış ve Tehlikeli Yöntemler
Saça petrol ürünleri (gaz yağı) sürmek, kimyasal içeriğinden dolayı ve küçük bir kıvılcımla alev alma rsikinden doyalı çok tehlikelidir.
Saça böcek ilacı, sinek ilacı sıkmak faydasızdır ve zehirlenmelere yol açabilir.
SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.
UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI
seafoodplus.info
seafoodplus.info Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN
seafoodplus.info Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN
seafoodplus.info Dr. Dündar YAYKIRAN
kaynağı değiştir]
İnsanlardaki istilası hakkında bilgi için Pediculosis sayfasına bakınız. Tedavisi hakkında bilgi edinmek için İnsan baş bitinin tedavisi sayfasına bakınız.
İnsanlar üç farklı biti barındırır: baş biti, vücut biti ve kasık biti. Bitlerin kontolü bit tarağı, ilaçlı şampuanlarla yıkamalarla yapılabilir.[27]
Bit, 'li yıllarda insanın evrimi üzerine keşiflere yol açan önemli DNA araştırmalarına konu olmuştur. İnsanlarda parazite neden olan Pedikülüs ve Phthirus olmak üzere iki cinste, üç emici tür bit bulunmaktadır. Bunlar baş biti (Pediculus humanus capitis), vücut biti (Pediculus humanus corporis) ve kasık bitidir (Phthirus pubis). İnsandaki baş ve vücut biti (Pediculus cinsi) şempanze bitiyle ortak bir ataya, kasık biti (Phthirus cinsi) ise goril bitiyle ortak bir atayı paylaşmaktadır. Reed ve diğerleri filogenetik ve cophilogenetik analizi kullanarak Pediculus ve Phthirus'ın kardeş grup ve monofiletik olduğunu öne sürdü.[28] Başka bir deyişle, iki cins aynı ortak atadan geldiği iddiasında bulundular. Pediculus ile ortak atası arasındaki ayrışma yaşının milyon yıl önce olduğu tahmin edilmektedir ki bu şempanze-insansı ayrımı tarafından öngörülen yaşa uymaktadır.[28]
Örneğin genetik kanıtlarda, gorillerdeki bitin yaklaşık olarak milyon yıl kadar önce insan atalarımıza geçtiğini göstermektedir.[28]Pediculus cinsinden farklı olarak, Phthirus'daki ayrışma ise ev sahibinden ayrım yaşıyla uyuşmayıp, büyük olasılıkla 7 milyon yıl önce gerçekleşmiştir. Reed ve diğerleri Phthirus türü ev sahibinin milyon yıl önce değiştiğini önermektedir. Evrimsel tarihinde konakçı bir parazitin geçişinin meydana gelip gelmediğini belirlemek zor olsa da en azından evrimsel değişiklikleri de içerdiğinden dolayı oldukça gizemlidir.[28]
Ayrıca, baş biti ve vücut biti arasındaki DNA farklılıkları insanların Afrika'yı terk etmeden ila yıl önce giyim eşyası kullandıklarının kanıtını desteklemektedir.[29] İnsan başı kafa derisinde yaşar ve beslenirken, vücut biti ise giyim üzerine yaşar ve vücuttan beslenir. Bu nedenle farklı ekolojik alanları kaplarlar. Vücut bitinin hayatta kalması için giyinme gerektiğinden baş ve vücut bitlerinin ortak atalarından ayrılırlar ve bu giysilerin insan evrim tarihine giriş tarihini tahmin edilebilmesini sağlar.[29][30]
Mitokondrial genom insan vücudu biti (Pediculus humanus humanus), baş biti (Pediculus humanus capitis) ve bir takım minikromozomlara parçalanmış kasık bitin (Phthirus pubis) en az 7 milyon yıldır varolduğunu göstermektedir.[31] İnsan vücudunda ve saç bitinde mitokondriyal DNA analizi, Afrika'da daha büyük genetik çeşitliliğin var olduğunu ortaya koymaktadır.[30][32] Bu durumda insan biti tarih öncesi insan göç yollarını aydınlatabilir. İnsan göçüne ilişkin antropologların egemen teorisi, Afrika Dışı Bir Olgu Hipotezi'dir. Genetik çeşitlilik zamanla birikir ve mutasyonlar nispeten sabit bir hızda oluşur. Afrika bitinde daha fazla genetik çeşitlilik olduğu için, bitler ve onların insan barınakları Afrika'da başka herhangi bir yerden önce var olmalıydı.[32]
Modern tarih[değiştir
Bit nedir, nasıl oluşur, anlaşılır? Bit nasıl yok edilir?
Doğada her yerde yaşayabilen bir canlı olan bit, özellikle kuşlar ve insanların vücudunda daha çok yaşama alanı oluşturur. Yumurtadan çıkmasıyla erişkinliğe ulaşan bitler; daha çok insanların kafasında saçlı deri içerisinde yaşamayı seçerler. Asalak ve eklem bacaklı bir canlı türü olan bitler; ayrıca birçok hayvanın vücuduna da yerleşmektedirler.
Saçlı deride yaşamayı seçen bitlerin 3 türü bulunur. Kıl, baş ve elbise biti olarak yer alırlar. Genelde insan saçını tercih eden bitler; aşırı çoğalma ve üremeye sahiptirler. Bir anda üreyerek kafa içerisinde binlerce yumurta bırakarak artarlar. Bitlerin yumurtalarına sirke adı verilir. İçeriklerinde bulunan kimyasallar nedeniyle deriye yapışarak orda kalabilirler. İnsanlarda oluşan ve özellikle kafa derisinde yaşayan bitler oldukça kabusa çevirecek bir kaşıntıya ve sıkıntıya sokar. Saçlarda bulunan sirkeler ve bitler saçın altındaki deriden kolaylıkla çıkmazlar. O nedenle mutlaka ilaçla saçların düzenli olarak yıkanması bunlardan kurtulmak için gerekli olan tek çaredir.
Bitler tükürük üreterek ve bunları deriye bırakarak çoğalırlar. Yaşam süreleri bir hafta olmasına rağmen hızla çoğaldıkları için aylarca deride yaşamlarını yenilerek artırmaktadırlar. Bitlerin büyük boyda olanları; elbise bitleridir. 4mm boyunda olan bu bitler görüldükleri için yok edilebilirler. Kıl bitleri ise; 1mm civarında oldukları için görülmeleri imkansızdır.
Bu türler kafada yaşarlar ve en çok ense ile kulak arkalarında daha fazla bulunurlar. Yumurtaların kulak arkası ve enseye bırakılması beyaz renkte olması nedeniyle görülebilir. 2 haftalık bir kuluçka devresinden sonra ortaya çıkarlar.
Kıl bitleri; saçların yanı sıra sakal, bıyık, koltuk altları, üreme organları arasında da yaşarlar ve ürerler. Saçlı deridekinden daha küçük olmaları nedeniyle görülmeleri imkansızdır.
Kıl bitleri saç bitlerine göre yumurtalarını deriye değil kıl dipleri içerisine bırakarak çoğalırlar. Bu bitlerin aşırı çoğalması nedeniyle kaşıntılar giderek artar ve yaşamlarını uzun süre sürdürmeye devam ederler. Kaşıntının nedeni bilinmiyorsa bir sağlık kuruluşuna başvurmakta fayda vardır.
Elbise bitleri ise uzun süre kalması halinde Tifüs hastalığı oluşturabilmektedirler. O nedenle önlem almak ve ilaçla yok etmek gereklidir.