Biyoçeşitlilik Nedir Özet

Merhaba arkadaşlar size bu yazımızda Coğrafya Konuları hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak  bilgi sahibi olabilirsiniz. Biyoçeşitlilik Nedir? sorusunun cevabı aşağıda sizleri bekliyor&#;

Bir bölgede bitki, hayvan türlerinin ve çeşitlerinin sayıca zenginliğine biyoçeşitlilik denir. Başka bir ifade ile canlı kürenin bir bölgesinde türlerin, genlerin, ekolojik olayların ve ekosistemlerin oluşturduğu bütüne biyoçeşitlilik denir.

Ekosistem: Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleri ile sürekli etkileşim içinde olan canlılar ile bunların cansız çevrelerinden oluşan doğal yapılara ekosistem denir.

Biyom: Birbirine benzer hayvan ve bitki türlerini bir arada barındıran bölgelere biyom denir.

Habitat: Aynı tür canlıların oluşturduğu topluluktaki bireylerin yaşam ortamlarına habitat (yaşam adresi) denir. Örneğin; Penguen habitatı kutuplar, Maymun ormanlar, vb

Biyosfer: Toprak, hava, su ve canlılardan oluşan yaşam alanına biyosfer denir.

Ekoloji: Canlıların çevreyle ve birbirleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

Popülasyon: Belirli bir bölgede yaşamını sürdüren aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa popülasyon denir.

Komünite: Belli bir bölgede yaşayan çeşitli türlere ait bireylerin oluşturduğu topluluklara komünite denir. Örneğin bir gölde bulunan kurbağalar, balıklar, bitkiler böcekler ve bakteriler o gölün komünitesini oluşturur.

Flora: bir bölgede yaşayan bitki türlerinin tümüne flora denir. Örneğin; Yağmur ormanları florası

Fauna: Belli bir bölgede yaşayan hayvan türlerinin tümüne fauna denir. Örneğin; savan faunası

İklim, bitki örtüsü, yeryüzü şekilleri ve su kaynakları gibi coğrafi özelliklerin dünyanın her yerinde aynı olmaması, bitki ve hayvan türlerinin yeryüzüne dağılışında farklılığa neden olmuştur. Canlıların bazıları karada, bazıları suda, bazıları da hem karada hem suda yaşamaktadır. Ekosistemi oluşturan cansız ortamlar ile canlıları oluşturan bitki, hayvan ve insanlar arasında sürekli bir etkileşim vardır. Canlılarla cansız varlıklar arasındaki ilişki, canlıların yeryüzüne dağılışını ve yaşam şekillerini etkilemektedir. Yeryüzünde biyoçeşitliliğin oluşup zaman içerisinde değişmesi, çeşitli faktörlerin etkisine bağlı olarak gerçekleşmektedir.

Fiziki Faktörler

İklim

Canlıların yeryüzüne dağılışını etkileyen en önemli faktördür. Bitkiler hayati fonksiyonlarını sürdürebilmek için belirli sıcaklık, nem, yağış koşullarının olması gerekir.

Sıcaklık bitki dağılışı ve çeşitliliği üzerinde etkili olmaktadır. Bitkilerin büyüyüp gelişmesi için belirli sıcaklığa ihtiyaç vardır. Bitkiler genel olarak sıcaklık isteklerine bağlı olarak ekvatordan kutuplara doğru farklı kuşaklar oluştururlar. Bitkiler için alt ve üst sıcaklık ° ile +40° arasındadır. Bitkilerin gelişebileceği en uygun sıcaklık koşullarına optimum şart denir.

Bitkiler için hayati önem taşıyan diğer bir faktör sudur. Bu nedenle sıcaklık koşulları ile birlikte, yağış koşulları da bitkilerin dağılışını belirler.

Bitkilerin yer yüzüne dağılışı hayvan türlerinin dağılışında belirler. Bitki türü ve çeşitliliği fazla olan bölgelerde hayvan tür ve çeşitliliği de fazladır. Örneğin; Tropikal bölgede yağmur ormanları dünyanın en zengin doğal yaşam alanlarıdır. Hayvan ve bitki türlerinin %50 ile %70 bu ormanların barındırdığı tahmin edilmektedir.

Yer Şekilleri

Yükselti, bakı, dağların uzanış doğrultusu eğim gibi yer şekillerine bağlı faktörler canlıların yeryüzüne dağılışını etkiler.

Yükseltiye bağlı olarak bir dağ yamacı boyunca yükseldikçe sıcaklık azalır. Bu durum bitki örtüsünün dağılışında kuşaklar oluşturmasına neden olur. Yükseltisi az olan yerlerde geniş yapraklı ormanlar yer alırken, yükseklre çıkıldıkça karışık ormanlar iğne yapraklı ormanlar ve dağ çayırları yerini alır.

Bakının etkisinden dolayı Kuzey Yarım Kürede güney yamaçlarda sıcaklığın daha yüksek olması, ışık ve sıcaklık isteği daha fazla olan ve daha kurakçıl bitkiler yetişir. Kuzeye bakan yamaçlarda ise sıcaklığın daha düşük ve buharlaşmanın daha az olması nedeniyle ışık ve sıcaklık isteği daha az buna karşın nem isteği fazla olan bitkiler yaygındır.

Dağların uzanış doğrultusu ve dağ sıraları bitki örtüsünün yayılışını etkiler. Kıyı bölgelerde denize paralel dağların, denize bakan yamaçları ile iç kesimleri arasında tür çeşitliliği farklılık göseafoodplus.info bakan yamaçlarda ılıman iklim koşullarına bağlı olarak tür çeşitliliği fazla iken, iç kesimlerde daha azdır.

Eğim doğrudan toprağın özelliklerini etkiler. Eğim dolaylı olarak da bitkilerin yetişmesini etkiler. Eğim ayrıca güneş ışınlarının herhangi bir noktaya düşme açısı üzerinde etkili olarak, sıcaklık derecesinde rol oynar. Eğimli yamaçlarda bitki örtüsü, düz alanlara göre daha gür ve daha çeşitlidir.

Toprak

Bitki ve hayvanlar yaşamak için toprağa ihtiyacı vardır. Toprağın fiziki yapısı, kimyasal özellikleri, sıcaklık özellikleri, nem miktarı ve canlı kalıntılar bitki türlerinin ve hayvan türlerinin dağılışında etkilidir.

Biyolojik Faktörler

İnsan

Yeryüzünün günümüzdeki baş aktörü insanoğludur. İnsanoğlu canlı çeşitliliği üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerde bulunabilmektedir. Örneğin, Kuzey Amerika kıtasının keşfi ile buradaki kimi canlı türleri Dünya’nın diğer kıtalarına yayılmıştır (tütün, patates, vb). Ayrıca bu kıtada olmayan bazı canlı türleri de keşiflerle birlikte kıtaya gelmiştir (At, eşek, üzüm vs.). Bunlar insanın olumlu etkileri gibi gözükse de olumsuz etkilerinin faturası daha ağır olmuştur. Kuzey Amerika’ya ait olmayan hastalıkların bu kıtaya insan ve hayvanlarca getirilmesi sonucunda öncelikle milyonlarca yerli insan ve bunun çok daha fazlası kadar hayvan ortadan kalkmıştır. insanın canlılar üzerindeki bir diğer etkisi ise yayılım alanını genişlettikçe diğer canlılara yaşayacak alan bırakmamasıdır. Genişleyen insan yaşam alanı, kentsel yerleşmeler ve sanayi tesislerinin yanı sıra yüz milyonlarca hektar arazinin tarımsal üretime açılması diğer canlılar için bir felakete dönüşmüştür.

Diğer Canlılar

Ekosistemde ki canlılar sürekli birbirleri ile etkileşim halindedir. Bitkilerin yeryüzüne dağılışı, diğer canlıların dağılışını da doğrudan etkilemektedir. Her bitki türü kendine özgü hayvan türleri barındırmaktadır.

Örneğin; Karadeniz’de palamut balığının popülasyonun artması hamsi balıkları için tehlikelidir. Çayırların bol olduğu yerlerde büyükbaş hayvanlar, step bitki örtüsünün olduğu yerde ise küçükbaş hayvanlar yayılış gösterir.

Paleocoğrafya

Paleocoğrafya; geçmiş dönemlerdedeki doğal ortamı ve ortam koşullarını öğreten bilim dalına paleocoğrafya denir.

Kıtaların Kayması

Kıtalarda meydana gelen değişimler, canlıların yeryüzünde yaşama alanlarını önemli ölçüde değiştirmiştir. Bitki ve hayvan türleri üzerinde geçmiş dönemlerde hakim olan çevre koşullar, günümüzde yayılış alanları üzerinde büyük ölçüde etkili olmaktadır.

Jeolojik zamanlarda kara ve deniz alanlarında çok büyük değişiklikler olmuştur. Eskiden kara olan yerler günümüzde deniz suları altında kalmış, eskiden deniz suları altında olan yerler de kara haline gelebilmiştir. Bu durum karalarda ve sularda yaşayan canlıların dağılışını büyük oranda etkilemiştir.

İklim Değişiklikleri

klim değişiklikleri bazı türlerin yok olmasına, bazı türlerin çevreye uyum sağlamasına veya göç etmesine neden olur. İklim koşullarının farklılaşması ekosistemde ki canlı yaşamının dağılışını etkiler. Buzulların alanları buzul dönemlerinde genişlediği için kara hayvanlarının yayılış alanı daralmıştır.

Sınıf Coğrafya Konuları için Tıklayınız

Sınıfta Yer Alan Diğer Ders ve Konuları için Tıklayınız

Bu yıl, Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik On Yılı’nın son senesi. Peki biyolojik çeşitlilik nedir ve neden bu kadar önemlidir? yılına girerken bu konuda yeni bir eylem planı hazırlıkları da başladı. Bu kapsamda biz de, biyolojik çeşitliliğin ne olduğunu ve çocuklar için önemine dair bilmeniz gereken beş konuyu aşağıda sizler için derledik:

1. Biyolojik çeşitlilik nedir?

Biyolojik çeşitlilik; bitkiler, hayvanlar, mantarlar, mikroorganizmalar gibi tüm canlıları, bunların oluşturdukları ekosistemleri ve içinde yaşadıkları alanları ifade eder.

Biyolojik çeşitlilik üç öğeden oluşur. Bunlar tür çeşitliliği, genetik çeşitlilik ve ekolojik olaylar çeşitliliğidir. Tür çeşitliliği, farklı türlerin çeşitliliği anlamına gelirken, genetik çeşitlilik de bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve mikroorganizmalarda bulunan genlerin çeşitliliğini ifade eder. Ekolojik olaylar çeşitliliği ise dünya üzerinde var olan tüm farklı yaşam alanlarını kapsar.

2. Biyolojik çeşitlilik neden önemlidir?

Biyolojik çeşitlilik insan sağlığı ve esenliği, ekonomik refah, gıda güvenliği ve güvencesi açısından büyük öneme sahiptir. Ayrıca tüm insanlar ve toplumlar için hayati olan diğer alanlarda da önemli bir yere sahiptir.

Doğadaki organizmalar, ekosistemler ve ekolojik süreçler bize oksijen ve temiz su sağlarve havanın temizlenmesine yardımcı olur. Tüm bunlar aynı zamanda bitkilerin büyümesine olanak tanıyarak bize birer besin kaynağı olur. Bitkileri yiyen zararlı böcekleri ve bitki hastalıklarını kontrol altında tutar. Ayrıca sel gibi doğal afetlerin ve iklim krizlerinin meydana gelme riskini azaltır.

3. Biyolojik çeşitlilik kaybıyla neyi kastediyoruz?

Insanlık tarihinde daha önce görülmemiş bir hızda biyolojik çeşitlilik azalıyor. Son yılda vahşi memelilerin yüzde 83’ü ve bitki türlerinin yarısı yok oldu. Tüm bunların sorumlusu ise tüm canlıların sadece yüzde 0,01’ini temsil eden insanlar. Gıda yetiştirme, enerji üretme, atıkları bertaraf etme ve kaynakları tüketme biçimlerimizle doğanın hassas dengesini yok ediyoruz. Bilim insanları iklim değişikliğinin çok hızlı gerçekleştiği konusunda bizleri uyarıyor. Öyle ki, bazı canlılar bu hıza ayak uyduramayıp yok olma riskiyle karşı karşıya kalabilir.

4. Biyolojik çeşitlilik çocukları nasıl etkiliyor?

Biyolojik çeşitlilik kaybı ve bozulan ekosistemler herkesi olumsuz etkiliyor. Bu durumdan özellikle de gelişim dönemindeki çocuklar olumsuz etkileniyor. Yerde oyun oynadıklarından toz ve kir yanısıra organizmalara ve daha zararlı kimyasal maddelere maruz kalabiliyorlar.

Gıda

Biyolojik çeşitlilik çocukların sağlıklı beslenmesi için temel bir gerekliliktir, çünküdengeli bir beslenme için gerekli olan bitkisel ve hayvansal gıdaları sunar, ayrıca bağışıklığı güçlendiren mikroorganizmaları almamızı sağlar. Aynı zamanda toprağın gübrelenmesinde ve besin geri dönüşümünde de rol oynar. Biyolojik çeşitlilik yukarıda da bahsedildiği üzere bitkilere zarar veren böceklerin ve hastalıkların denetim altına alınması sağlar, erozyonların meydana gelme riskini azaltır ve bitki ve ağaçların üremesine yardımcı olur.  

Su

Biyolojik çeşitlilik suyun arıtılmasında önemli bir rol oynayan ekosistemlere su sağlar, suyun arıtılmasına yardımcı olur ve böylece suyun sürekli geri dönüşümünü sağlar. Bu da içme suyu hizmetlerini sürdürülebilmek için ihtiyaç duyulan ekosistemlerin devamlılığına olanak tanır. Böylece her iki dakikada bir su kaynaklı bir hastalık nedeniyle hayatını kaybeden çocuklar temiz sıu temini yoluyla yaşama tutunabilir.

Dayanıklılık

Biyolojik çeşitlilik, iklim değişikliği ve doğal afetler gibi şoklar karşısında toplumların direncini artırır ve savunmalarının kırılmasını engeller. Biyolojik çeşitlilik kaybı, iklimi düzenleyebilecek ve sel riskini azaltabilecek ekosistemlerin bozulmasına yol açar. Bu da toplumların dayanıklılığın azalmasına neden olarakçocukların korunmasız kalmasına ve sağlıklarının bozulmasına yol açar.

Hastalıklar

Biyolojik çeşitlilik kaybı, çocuklar için ölümcül olan bazı bulaşıcı hastalıkların görülme sıklığını ve yayılımını arttırabilir. Hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar ciddi bir tehdit oluşturuyor: Araştırmalar, COVID da dahil olmak üzere ortaya çıkan tüm hastalıkların yüzde 75’inin yaban hayatından kaynaklandığını gösteriyor. Ormansızlaşma, yabani hayvanların doğal yaşam alanlarını yok ediyor ve bu durum hayvanların insanlara daha yakın yaşamasına yol açıyor. Ebola, Zika ve Nipah gibi virüs salgınlarının yüzde 31’i ormansızlaşma ile bağlantılı. Bunun yanı sıra, insanları evlerini terk etmeye zorlayan iklim krizleri de bulaşıcı hastalıkların bulaşma biçimlerini değiştirdi ve hızlandırdı.

İlaçlar

Biyolojik çeşitlilik, ilaçların ve hastalıkların anlaşılması konusunda ilerleme kaydetmemizi sağlıyor. Dolayısıyla çocuk sağlığının desteklenmesi açısından önemli ve yeri doldurulamaz bir kaynak. Doğada bulunan çok çeşitli bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar ve hayvanlar yeni ilaçların temelini oluşturur. Biyolojik çeşitlilik aynı zamanda sağlık ve hastalık alanındaki çalışmalara ışık tutar, tedavi ve hayatta kalma oranlarındaki iyileşmelere katkıda bulunur.

Doğa temelli çözümler

50 ila 70 bin bitki türü ilaçlar için hasat ediliyor. Doğal ürünlerden geliştirilen modern ilaçların neredeyse yarısı biyolojik çeşitlilik kaybının tehdidi altında. Güney Amerika’da yetişen ve sıtma ilacının kaynağı olan kınakına ağacı bu türlerden biri. ’de sıtma nedeniyle yaşanan ölümlerin yüzde 67’sini beş yaşın altındaki çocuklar oluşturuyordu.

Doğa

Biyolojik çeşitlilik; fiziksel sağlığımızı ve ruh sağlığımız ile esenliğimizi olumlu yönde etkiler. Çocukluk döneminde doğayla iç içe olmanın etkilerine yönelik yürütülen araştırmalar da bize bunu göstermiştir. Erken dönemde yaşanan olumlu deneyimler sayesinde okuldaki başarı oranları yükselir, kişiler kendini daha zinde ve sağlıklı hisseder, kilo alma riski ve stres azalır, özgüven artar.

5. Biyolojik çeşitliliği korumak için neler yapabiliriz?

Anlayış ve farkındalık

İnsanlar, biyolojik çeşitlilik kaybının kendileri ve özellikle de çocuklarının sağlığı için ne anlama geldiğini kavramalıdır. Bu sayede davranışlarını olumlu yönde değiştirebilirler. Daha sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimsemek istiyorsak enerji, gıda ve su tüketimi yöntemlerimizi değiştirmeliyiz. Bütün bunlar biyolojik çeşitliliğe yönelik tehditleri azaltacaktır.

Biyolojik çeşitliliğin insan sağlığıyla olan bağlantısı üzerine araştırmalar

Biyolojik çeşitlilik ve sağlık arasındaki ilişkilere dair daha fazla kanıt sağlamalıyız. Bunun için de biyolojik çeşitlilik ve insan sağlığı arasındaki bağlantıyı destekleyecek araçlar ve metodolojiler geliştirmeliyiz. Aynı zamanda daha etkili halk sağlığı tedbirlerini desteklemek amacıyla çevresel kaynaklı hastalıkları daha yakından incelemeliyiz. Ayrıca çeşitli araştırmalar yürüterek, hastalıkların temel nedenlerini tespit etmeliyiz. Böylece biyolojik çeşitlilikte ve hastalıkların insandan insana bulaşmasında ne gibi değişikliklere neden olduğumuzu anlayabiliriz.

Ekosistemleri iyileştirmek ve daha iyilerini oluşturmak

Canlıların yaşam alanlarının iyileştirilmesi ve korunması için hükümetler yatırım yapmalıdır. Bu, aynı zamanda tüm insanlığın faydasına olacaktır. Örneğin, OECD’ye göre dünyadaki tahrip olmuş ormanların yüzde 46’sını iyileştirmek, yerel istihdamı destekler ve biyolojik çeşitliliğin önemi konusunda toplumsal farkındalığı arttırır. Bu da harcanan her 1 dolar için 30 dolarlık kazanç sağlamak demektir.

Yeşili odağına alan düzenlemeler yapmalı, bunun için teşvik paketleri sunmalıyız. İnsanlar, doğa ve iklim arasında yakın ilişkiler olduğunu vurgulamalı, doğayla bağlantılı risklerin azaltılması için eyleme geçmeliyiz. Bu sayede, gezegenin korunan alanlarını arttırabilir, doğal yaşam alanlarının iyileştirilmesini sağlayabiliriz. Ayrıca yasadışı yaban hayatı pazarlarının kapatılmasını teşvik etmeliyiz. Tüketim yöntemlerimiz doğanın dengesini bozuyor. Bu nedenle bunları olumlu yönde değiştirmeliyiz. Toplumların ürettiği ve tükettiği her şeyin etkisini yarı yarıya azaltmak için hedefler belirlemeliyiz. Bu sayede sera gazı salınımının azalmasına katkıda bulunabilir ve iklim krizlerini önlemede büyük rol oynayan ormanlar, göller, okyanuslar gibi yaşam alanlarının daha fazla korunması sağlayabiliriz.